Книга - Sonuncu mogikan

Sonuncu mogikan
Fenimor Kuper


Dünya ədəbiyyatından seçmələr
Dünya ədəbiyyatında hinduların cəsur, mərd insanlar obrazı ilk dəfə indi oxuyacağınız bu romanda yaradılıb. Qəhrəmanların başına gələn macəralar sizi həm həyəcanlandıracaq, həm də düşündürəcək.





Ceyms Fenimor Kuper

SONUNCU MOGİKAN





I fəsil


Şimali Amerikada fransız və ingilis müstəmləkələrini ayıran sərhəd boyunca geniş torpaqlar uzanır. Qorikan gölünün saf suları burada Şamplen gölünə qovuşur. Bu göllərin sahillərində alçaq, meşəli dağlar görünür.

Bu gözəl yerlərə sahib olmaq uğrunda 1755–1763-cü illərdə ingilislər və fransızlar arasında amansız müharibələr getmişdi. Bu iki dövlət onların heç birinə aid olmayan bir əraziyə ağalıq etmək istəyirdi. Burada danışacağımız hekayət həmin müharibənin üçüncü ilinə təsadüf edir.

Fransız qoşunları hindularla birləşərək ingilislərə bir neçə döyüşdə qalib gəlmişdi. İngilislər özlərini itirmişdilər. Onlara elə gəlirdi ki, Şimali Amerikadakı ingilis müstəmləkələrinin çoxu yaxın vaxtlarda fransızların əlinə keçəcəkdir. Uğursuzluqlardan gözü qorxmuş ingilis generalları fransızların qarşısına çıxmağa cürət etmirdilər, düşməni öz istehkamlarında qarşılamağı üstün tuturdular.

Hudzon çayı ilə göllər arasındakı yaylanın cənub hissəsində ingilislərin Eduard fortu[1 - Fort – hərbi qala, istehkam] yüksəlirdi. Qaladakılara xəbər çatmışdı ki, fransız generalı markiz Monkalm böyük bir qoşunla Şamplen gölünə yaxınlaşır. Bu xəbəri qalaya bir hindu gətirmişdi. Bu qasid ingilislərə məxsus Uilyam-Henri fortunun komendantı Munronun xahişini də düşərgə rəisinə yetirmişdi. Munro xahiş edirdi ki, onun köməyinə təcili olaraq qoşun dəstəsi göndərilsin. Onun istehkamında bir nizami polk və könüllülər dəstəsi qalmışdı. Fransızların hücumunu dayandırmağa onların gücü çatmazdı.

Eduard fortunun komendantı general Vebb idi. Onun komandanlığı altında minə qədər adam vardı. Amma general Vebb müxtəlif yerlərə səpələnmiş dəstələrini bir yerə cəmləsəydi, fransızlardan iki dəfə çox əsgərə malik olardı.

Səhər təbillərin səsi dumanlı havanı yarıb ətrafa yayıldı. Düşərgədə həyat qaynamağa başladı. Səfərə hazırlaşan əsgərlər dəstə-dəstə sıraya düzüldülər. Sağ cinahda kral əsgərləri, sol cinahda könüllülər düzülmüşdülər.

Budur, kəşfiyyatçılar yola çıxdılar. Bir qədər sonra köməyə gedən əsas dəstə də onların arxasınca hərəkət etdi. Onlar səfər sursatı yüklənmiş arabaların arxasınca addımlayırdılar. Az sonra dəstələr meşə yolunda görünməz oldu. Təbillərin səsi uzaqlarda eşidilməz oldu.

Düşərgədə, general Vebbin evinin qabağında yaxşı yəhərlənmiş üç at dayanmışdı. Atlardan birinin yəhərindən zabit tapançasının qoburu asılmışdı.

Kənarda dayanıb baxan adamlardan biri öz qəribə görkəmi ilə seçilirdi. Yöndəmsiz adam idi. Ayağa duranda hamıdan hündür olurdu, oturanda isə başı bədəninə qısılır və o birilərdən balaca görünürdü.

Düşərgəyə bəd xəbər gətirmiş hindu da bir kənarda dayanmışdı. Onun sifətindən döyüşkənlik və məğrurluq yağırdı, gözləri buludların arasında parlayan ulduz kimi yanırdı. Hindu tomahavk[2 - Tomahavk – hinduların döyüş baltası] və xəncərlə silahlanmışdı.

Birdən generalın xidmətçiləri əl-ayağa düşdülər. İki qız zabit geyimli bir gəncin müşayiəti ilə atların yanına gəldi. Hiss olunurdu ki, qızlar uzaq səfərə hazırlaşmışdılar. Hər ikisinin üzündə yaşıl rəngli ipək vual[3 - Vual ‒ Avropa qızlarının üzlərini örtmək üçün şlyapanın qabaq hissəsinə bərkitdikləri torlu parça, yaşmaq] vardı, simalarından və hərəkətlərindən zəriflik və nəciblik yağırdı. Bunlar polkovnik Munronun qızları idi, atalarının yanına yollanırdılar.

Gənc zabit qızların ata minməsinə kömək etdikdən sonra qıvraq hərəkətlə öz atının belinə sıçradı.

Onlar eyvana çıxmış general Vebbə təzim etdilər və atların başını şimal darvazasına sarı yönəltdilər. Bayaqdan sakit dayanmış hindu atını sürüb onların yanından ötdü və qarşıya çıxıb yolla irəlilədi.




II fəsil


‒ Bu hindu bizim dəstənin bələdçisidir, ‒ deyə atlı zabit qızlara tərəf döndü. ‒ Özü də qəbiləsinin qəhrəmanıdır. Bizi gizli cığırla aparıb gölün sahilinə – atanızın yanına çıxarmağa söz vermişdir. Uilyam-Henri fortuna yollanan dəstənin hansı yol ilə gedəcəyəni hamı bilir. Bu cığırı isə çox az adam tanıyır. Mənzilbaşına dəstəmizdən tez çatacağıq.








‒ Sizin bu hindu mənim xoşuma gəlmir, ‒ deyə kiçik qız cavab verdi. ‒ Siz onu yaxşı tanıyırsınız, Dunkan?

‒ Tanımasaydım, bələdçiliyə götürməzdim. Onun adı Maquadır. Bu hindu bizim müttəfiqimizdir.

Qız dedi:

‒ Mayor Heyvord, xahiş edirəm onunla söhbətə başlayın. Mən onun səsini eşitmək istəyirəm. Mən hər bir adama səsinə görə qiymət verə bilirəm.

‒ Onunla danışaram, miss Munro, lakin o, qısa nidalarla cavab verəcək… Dayanın, bələdçimiz atını saxladı.

Atlılar hərəkətsiz dayanmış bələdçiyə yaxınlaşdılar. Birdən yaxınlıqdan at ayaqlarının tappıltısı eşidildi. Bacılar – Alisa və Kora atlarının cilovunu dartdılar. Kolların arasından bir atlı çıxdı. Bu, qaladakı döyüşçülər arasında vurnuxan həmin yöndəmsiz, məzəli kişi idi. Onun atın belində oturuşu da, atın yerişi də qəribə idi. O yaxınlaşıb istidən pörtmüş sifətini üçkünc şlyapası ilə yelpiklədi.

Dunkan dedi:

‒ Hərgah siz gölə tərəf gedirsinizsə, onda yolu azmısınız. Oraya gedən yol buradan azı yarım mil arxada qalmışdır.

‒ Elədir ki var. Amma mən belə güman edirəm ki, sizin kimi bir centlmen yolçulara daha yaxşı rəhbərlik edə bilər. Sizə qoşulmağa məni vadar edən bu mülahizədir. Bir də ki sizinlə yol getmək mənim üçün daha xoş olar. Çünki bir-birimizlə söhbət edə bilərik.

Heyvord bu sözlərdən hirsləndi:

‒ Bu nə özbaşınalıqdır! Axı siz kimsiniz?!

‒ Mənim adım Daviddir. İşim yalnız Zəbur[4 - Zəbur – dini əsatirə görə, Allah tərəfindən Davud peyğəmbərə göndərilən kitab] oxumaq və Allaha dua etməkdir.

Atlının görkəminə yaraşmayan bəlağətli danışığı Alisanı şənləndirdi:

‒ Deyəsən, bu, müğənnidir. Əgər belədirsə, mən onu xüsusi himayəm altına almağa hazıram! Bəsdir, Heyvord, qaşqabağınızı tökməyin.

Alisa yad adamı əli ilə yanına çağırdı, ona zarafatla müraciət edərək:

‒ Biz sevdiyimiz mahnıları birlikdə oxuyub səfərimizin xoş keçməsinə kömək edərik, – dedi. – Çox istərdim ki, maestro mənim səsim haqqında öz fikrini desin.

David atını Alisanın atına bir az yaxın sürərək:

‒ Yəqin, sizin çox xoş və zəngin soprano səsiniz var, – dedi. – Ahəng gözəl olsun deyə gərək dörd adam oxusun. Mən bir az özümə güc versəm, ən yüksək tenor notları götürə bilərəm. Bu gənc zabitin səsi, gərək ki, basdır.

Alisa soruşdu:

‒ Siz yalnız dini mahnılar oxuyursunuz?

‒ Elədir ki var. Davudun Zəbur nəğmələrinin melodiyası dünyada eşitdiyim bütün nəğmələrin musiqisindən üstündür.

David bu sözləri deyərək cibindən balaca bir kitab çıxardı, onu çox ehtiyatla açdı. Sağ əlini mahnının ahənginə uyğun qaldırıb-endirərək oxumağa başladı. Meşəyə çökmüş sükut pozuldu.

Zabit Alisaya müraciət etdi:

‒ Alisa, gərək məni bağışlayasınız, sizi Zəbur dinləmək ləzzətindən məhrum edəcəyəm. Bu centlmendən də xahiş edəcəyəm ki, oxumağını daha münasib vaxta saxlasın.

Gənc zabit narahatlıqla meşəyə sarı baxdı. Sonra bələdçiyə tərəf nəzər saldı. Maquanın dinməzcə öz yoluna davam etdiyini gördükdə sakitləşdi.

Amma Heyvord ehtiyatı əldən verməkdə tələsmişdi. Atlılar qalın kolluğun yanından yenicə keçmişdilər ki, birdən budaqlar çox ehtiyatla və səssizcə aralandı. Onların arasından qəribə naxışlarla boyanmış insan üzü göründü. Bu tunc sifətdə kinli bir qəzəb var idi.




III fəsil


Heyvord və onun səfər yoldaşları meşənin içəriləri ilə yollarına davam edirkən Vebbin düşərgəsindən birgünlük məsafədə itiaxan dağ çayının sahilində iki nəfər oturmuşdu. Onlardan biri hindu idi. O birinin dərisi açıq rəngdə olsa da, gündən yanmışdı, hiss olunurdu ki, bu yerlərə mühacirət etmiş ilk avropalıların nəslindəndir.

Hindu mamır basmış kötüyün üstündə oturmuşdu. Təsirli və təmkinli sözlərinə əl hərəkətləri ilə qüvvət verirdi. Onun bədənində qara və ağ boyalarla çəkilmiş cürbəcür naxışlar vardı. Kəmərindən tomahavk və bıçaq asılmışdı. Ülgüclə qırxılmış başında yalnız bir çəngə saç vardı.

Ağ adamın tomahavkı yox idi, kəmərindən xəncər asmışdı. Tüfəngini dizinin üstünə aşırmışdı. Onlar söhbət etsələr də, qulaqları meşədən gələn səslərdə idi. Ağ adam qırmızıdərili hindu ilə Hudzon çayı və Potomak çayı arasında yaşayan yerli sakinlərin bələd olduqları hindu dilində danışırdı. O deyirdi:

‒ Çinqaçkuk, sənin qəbilənin rəvayətləri mənim üçün çox maraqlıdır. Sənin ata-babaların bu yerlərə günbatan tərəfdən gəliblər. Mənim əcdadlarım isə dan yeri sökülən yerdən gəliblər. De görüm, qırmızıdərililərin rəvayətləri sənin ulu babalarınla mənim ulu babalarımın ilk rastlaşması barədə nə deyir?

‒ Bu diyara birinci gələn solğunbəniz adamlar heç də ingiliscə danışmırdılar. Ey Şahingöz, bilirsənmi, o vaxtlar biz xoş güzəran keçirirdik. Duzlu göl bizə balıq, meşələr maral, göylər quş verirdi. Mənim qəbiləm ‒ mogikanlar bütün hindu tayfalarının başçısı idi. Bəli, mənim damarlarımdan qəbilə başçılarının qanı axır.

‒ Bəs sonra nə oldu?

‒ Sonra ağlar mənim ulu babalarıma odlu su[5 - Odlu su – hinduların araq, viski və b. alkoqollu içkilərə verdikləri ad] verdilər. Onlar bu suyu acgözlüklə içir, doymaq bilmirdilər. Elə o vaxtlar mənim ulu babalarımın vətəni əllərindən çıxdı. Onları sevdikləri sahillərdən qovub çıxardılar. Sonda biz bu yerlərə gəlib çıxdıq. Delavarlara qarışdıq, onlarla qardaş olduq, dilimiz bir, qanımız bir oldu. Ancaq hər bir delavar bilir ki, mogikanlar seçilmiş təbəqədir. İndi mən qəbilə başçılarının məzarlığından çox-çox uzaqlardayam. Ancaq Monitto mənim ruhumu öz yanına aparanda bədənim həmin məzarlığa getməlidir.

Çinqaçkukun həmsöhbəti mütəəssir olaraq:

‒ Bu, çox kədərli aqibətdir, ‒ dedi. ‒ De görüm, mogikanlar indi harada yaşayırlar?

‒ Mənim qəbiləm məhv olmuşdur. Oğlum Unkas sonuncu mogikandır!

Bu an bir gəncin səsi eşidildi:

‒ Unkas burdadır.

Ağ ovçu qeyri-ixtiyari əlini tüfənginə atdı. Çinqaçkuk isə təəccübləndiyini hiss etdirmədi. O, üzünü oğluna çevirdi:

‒ Meşədə nə gördün?

‒ Makuaslar öz mokasinlərinin[6 - Mokasin – hinduların geydiyi yüngül ayaqqabı] izlərini bu meşələrdə buraxmağa cürət etmişlər. Mən onların ləpirləri ilə gəlirdim. Onların sayı mənim iki əlimin barmaq sayı qədərdir. Onlar qorxaqdır və kolların dalında gizlənirlər.

Böyük hindu batmaqda olan günəşə baxaraq:

‒ Biz onları meşədən qovub çıxararıq, ‒ dedi.

Şahingöz dedi:

‒ Razıyam, amma indi qarnımızı bərkitmək üçün bir şey tapmalıyıq. Budur! Heyvan öz ayağı ilə gəlib çıxmışdır! Bir bax, mən hələ bu yekəlikdə maral görməmişəm.

Şahingöz nişan aldı, lakin yaşlı hindu atəş açmağa qoymadı.

‒ Dayan, səs salmaq olmaz. Makuasların diqqətini cəlb etmək hələ tezdir!

Ağ ovçu razılaşaraq tüfəngini aşağı saldı:

‒ Onda, Unkas, bu maralı oxla öldürmək sənin boynunda qalır.

Çinqaçkuk ovçunun təklifini bəyəndi və oğluna baxıb əlini mənalı bir tərzdə marala uzatdı. Unkas oxunu çıxarıb kirişə qoydu və başını əyib maralı nişan aldı. Kamanın kirişi vıyıldadı. Yaralanmış maral sıçrayıb kolluqdan çıxdı. Gənc oğlan marala sarı hoppanıb cəld bıçağını onun boğazına soxdu.

Şahingöz səssizcə gülərək:

‒ Bax hinduların bu zirəkliyinə varam! ‒ dedi.








Sonra bir qədər dinşəyib əlavə etdi:

‒ And olsun Tanrıya, deyəsən, buraya bir sürü maral gəlir. Çinqaçkuk, sən də eşidirsən?

Hindu aşağı əyilib qulaqlarını yerə toxundurdu.

‒ Yox, ağların atları yaxınlaşmaqdadır, ‒ deyə Çinqaçkuk qalxıb qəddini düzəltdi. ‒ Şahingöz, onlar sizin adamlardır. Onlarla sən danış.

Ağ ovçu:

‒ Yaxşı, mən onlara ingilis dilində elə bir nitqlə müraciət edərəm ki, ingilis kralının özü də cavab verməyə məcbur olsun… Aha! Sınan budaqların çatırtısını eşidirəm. Düzdür, ayaq səsləri gəlir!




IV fəsil


O, sözünü qurtaran kimi kiçik dəstədən birinci atlı göründü. Şahingöz bir neçə addım irəli gedib onları qarşıladı:

‒ Siz kimsiniz?

Onun əli tüfənginin tətiyində idi, lakin tüfəngini elə tutmuşdu ki, gələnləri qorxutmasın.

‒ Biz qanun və kral dostlarıyıq, ‒ deyə qabaqda gələn atlı cavab verdi. ‒ Bilmirsiniz, Uilyam-Henri fortu buradan çoxmu uzaqdır?

‒ Oho! ‒ deyə ovçu təəccübləndi və qəhqəhə çəkib güldü. ‒ Uilyam-Henri!.. İlahi!.. Əgər, doğrudan da, kralın dostlarısınızsa, onda yaxşısı budur, Eduard fortuna gedin və sizə nə lazımdırsa, Vebbə deyin.

Mayor Heyvord səfər yoldaşlarından aralanıb Şahingözə yaxın gəldi.

‒ Eduard fortundan bu səhər çıxmışıq. Biz bələdçi hinduya bel bağlamışdıq, vəd etmişdi ki, bizi meşədən qısa yolla keçirsin, amma görünür, yolu azmışdır.

Ağ ovçu təəccübləndi:

‒ Hindu meşədə azıb? Qəribədir, çox qəribədir ki, hindu Qorikan gölü ilə çay arasında azmışdır. Sizin bu hindu makuas qəbiləsindən deyil?

‒ Yanılmıramsa, bizim hindu quronlar qəbiləsindəndir.

‒ Quron? ‒ deyə Şahingöz soruşdu. ‒ Quronların hamısı xain, oğru tayfadır.

‒ O, indi bizim ordumuza xidmət edir, bizim dostumuz olmuşdur.

‒ Mən isə sizə deyirəm: bir kəs ki anadan quron doğulub, ölən günədək quronluğunda qalacaq.

Heyvord səbirsizliklə:

‒ Gəlin bu barədə daha danışmayaq! Hərgah siz Uilyam-Henri fortunun hansı tərəfdə olduğunu bizə desəniz, mükafat alarsınız. Əgər bizi ora aparsanız, zəhmətiniz daha yüksək qiymətləndirilər.

‒ Mən ingilis ordusunun kəşfiyyatçısıyam. Ancaq sizi öz istehkamlarımıza apara bilmərəm. Nə bilim, bəlkə, siz düşmənsiniz? Monkalmın casuslarısınız?

‒ Hərgah siz kəşfiyyatçısınızsa, onda, yəqin ki, altmışıncı kral alayını tanıyırsınız?

‒ Altmışıncı? Əlbəttə.

‒ Deməli, siz həmin alayın mayorunun adını bilirsiniz?

‒ Mən mayor Effingemi çox gözəl tanıyıram.

‒ Effingem alaydakı mayorların böyüyüdür. Mən Uilyam-Henri qarnizonundan olan mayoru deyirəm.

‒ Hə, eşitmişəm. Bu vəzifəyə cənub əyalətlərindən bir gənc zabiti – dövlətli centlmeni təyin etmişlər. Deyirlər ki, bu adam öz işini biləndir və çox igid oğlandır.

‒ Onun haqqında nə deyirlər, qoy desinlər. İndi həmin adam sizin qarşınızda durmuşdur.

Şahingöz təəccüblə Heyvorda baxdı və:

‒ Eşitmişəm, bu səhər fortdan kiçik bir dəstə çıxıb gölə doğru yola düşmüşdür.

‒ Sizə doğru demişlər. Amma mən ən yaxın yolu seçdim və hindunun təcrübəsinə bel bağladım.

‒ Mən həmin hinduya baxmaq istərdim! Hərgah o, əsl qurondursa, mən onu hiyləgər baxışından və üzünün boyasından tanıyaram.

Şahingöz dəstənin arxa tərəfinə hərləndi. Bələdçiyə nəzər saldı, sonra xanımların yanında ayaq saxladı, onlara təzim etdi. Bayaqkı yerinə qayıdıb yavaşdan dedi:

‒ Mən qaş qaralandan sonra sizin bələdçi ilə bir mil belə yol getməzdim. Bu cəngəllikdə ingilislərin düşməni olan makuaslar gizlənir. Sizin quron isə onlarla çox gözəl dil tapır.

Heyvord irəli əyilib yavaşdan:

‒ Etiraf edim ki, bir qədər əvvəl məndə də onun sadiqliyinə şübhə yaranmışdı. Lakin özümü o yerə qoymadım.

Heyvord atını saymazyana dəstənin arxasına sürdü. Dostcasına sözə başladı:

‒ Maqua, gecə düşür, amma Uilyam-Henri fortuna hələ çox var. Sən yolu azmısan. Xoşbəxtlikdən biz bax o ovçuya rast gəldik. O bizi səhər açılanadək sağ-salamat ora aparacaqdır.

Hindu parıldayan gözlərini Heyvorda zilləmişdi:

‒ İndi ki belə oldu, Bic Tülkü çıxıb gedir, ‒ deyə o cavab verdi. – Qoy ağbəniz adama öz qəbiləsindən olanlar bələdçilik etsin.

‒ Sən Bic Tülkü kimə deyirsən, Maqua?

‒ Bu adı Maquaya onun qəbiləsi vermişdir, ‒ deyə bələdçi cavab verdi. Üzündən aydın görünürdü ki, özünün bu ləqəbi ilə fəxr edir.

‒ Uilyam-Henri fortunun rəisi öz qızlarını Bic Tülküdən soruşsa, onda Tülkü bu qocaya nə cavab verər?

‒ Meşənin dərinliyində Bic Tülkü onun çığır-bağırını eşitməz.

Heyvord onun ürəyini ələ almağa çalışdı:

‒ Bəsdir, Maqua, bəsdir. Gəl höcətləşməyək. Qızlar dincələndən sonra yolumuza davam edərik.

Hindu bir qədər donquldandıqdan sonra “Yaxşı” dedi və ehtiyatla yerə oturdu. Heybəsini açıb azuqəsini çıxardı.

Mayor:

‒ Bax belə, afərin, ‒ dedi. ‒ Yemək Bic Tülküyə qüvvət verər.

Mayor bir qıçını aşırıb yəhərdən yerə sıçradı. Maquaya yaxınlaşıb qəflətən onun biləyindən yapışdı. Maqua hər şeyi başa düşdü. Mayorun əllərini itələyib zil səslə qışqırdı və cəngəlliyə doğru qaçdı. Onun ardınca kəşfiyyatçının tüfəngi gurladı.




V fəsil


Şahingöz əmin idi ki, onun atdığı güllə hinduya dəymişdir. Lakin bələdçi hindunu tutmaq üçün meşəliyə cumanlar əliboş geri döndülər və yerdə qan izi olduğunu dedilər. Görünür, yüngül yaralanmışdı. Kəşfiyyatçı qaçanın dalınca düşməyi düzgün saymadı:

‒ Olan olub, keçən keçib. Onun dalınca düşsək, bizi quronların, ya da makuasların tomahavkına tuş edəcək. Ancaq burada qalmaq da olmaz.

Dunkan Şahingözü və mogikanları dilə tutmağa çalışdı:

‒ İndi bəs nə etməli? ‒ deyə soruşdu. ‒ Məni qoyub getməyin, dostlar. Mən bu qızları müdafiə etməliyəm. Heç olmasa, bunun xatirinə mənim yanımda qalın. Özü də çəkinməyin, istədiyiniz mükafatı məndən tələb edin.

Kəşfiyyatçı və iki hindu öz aralarında delavar dilində astadan nəsə danışırdılar. Görünür, onlar yolçuların təhlükəsizliyi üçün müəyyən tədbir düşünürdülər.

Sonra Şahingöz öz-özünə danışırmış kimi ingiliscə dedi:

‒ Unkas haqlıdır. İşə qarışmağımız bizi etibarlı sığınacaqdan məhrum edə bilər. Amma bu zərif qızları başlı-başına qoyub getmək bizə yaraşmaz.

Mayor yenə də mükafatdan söz saldı.

‒ Mənə pul təklif etməyin! ‒ deyə Şahingöz ərklə onun sözünü kəsdi. ‒ Ola bilsin, bizlərdən kimsə sağ qalmadı. Lakin qızları xilas etmək üçün əlimizdən gələni əsirgəməyəcəyik. Lakin əvvəlcə siz mənə iki şeyi vəd etməlisiniz. Yoxsa sizə kömək edə bilmərik.

‒ Deyin görüm, nə tələb edirsiniz?

‒ Birincisi, nə baş versə, siz dinməyəcək, bizim tapşırıqlarımıza əməl edəcəksiniz. İkincisi, ‒ Şahingöz bir qədər susub hindu dostlarına baxdı. ‒ İndi sizi bir sığınacağa aparacağıq, siz onun yerini heç zaman heç kəsə deməyəcəksiniz.

‒ Qoyduğunuz şərtlərə əməl edərəm.

‒ Onda dalımızca gəlin. Vaxt bizim üçün qiymətlidir.

Heyvord öz səfər yoldaşlarının yanına gəldi. Yeni bələdçinin kimliyini onlara izah etdi. Şahingöz səsini çıxarmadan əl işarəsi ilə onları kiçik meşə çayına doğru çağırdı. Onun təklifi ilə hamı atdan düşdü. İzi itirmək üçün atları suya saldılar və çayyuxarı sürdülər. Şahingöz kolluqdan köhnə bir qayıq çıxardı. Qızlar qaranlıqda qayığa oturdular.

Qaranlıqda güclə irəliləyirdilər. Suların uğultusundan ətrafda heç nə eşidilmirdi.

Nəhayət, onlar mənzilbaşına çatdılar. Sahil daşlarına ayaq basdıqda bələdçilərin üçü də qaranlıqda yoxa çıxdı.




VI fəsil


Heyvord və qızlar bələdçilərin yox olmasından təlaşa düşdülər. Bu anda yuxarıdan gur işıq düşdü. Şahingöz sahildən yuxarıda, dar mağaranın ağzında dayanmışdı. Onun əlində alovlanan şam budağı vardı. Kəşfiyyatçı yolçulara mağaraya girməyi təklif etdi.

Dunkan, David və qızlar birinci dəfə idi Unkası yaxından görürdülər. Alisa mogikanın mərd simasına və vüqarlı boy-buxununa diqqətlə tamaşa edirdi. Sanki qarşısında qədim yunanların yaratdığı çox qiymətli bir heykəl dayanmışdı. Qız pıçıldayaraq Dunkana dedi:

‒ Dunkan, mən arxayın yata bilərəm. Əminəm ki, Unkas kimi adamlar qəddar hərəkətə yol verməzlər.

‒ Sizin bu fikrinizə şərikəm, Alisa, ‒ deyə Heyvord cavab verdi. ‒ Ağ adamların da, hinduların da arasında çox yaxşı və ləyaqətli insanlara rast gəlmək olur.

Yolçular mağarada yerbəyer oldular.

‒ Buyurun, yeyin! ‒ Şahingöz yolçulara ocaqda qızardılmış maral ətinin dadına baxmağı təklif etdi.

‒ Bu mağarada qalmaq təhlükəli deyilmi? ‒ deyə Heyvord soruşdu. ‒ Burada qəflətən bizə hücum etməzlərmi?

Şahingöz gülə-gülə dedi:

‒ Narahat olmayın, bizim bu mağara çox etibarlı yerdir. Sağımız da, solumuz da şəlalədir. Bizdən aşağıda çay axır. Bu mağaranı sular ovub düzəltmiş, sonra şəlalə məcrasını dəyişmişdir.

Qızlar və Heyvord ovçunun şəlalə barədə izahlarına maraqla qulaq asırdılar.

Unkas Koraya və Alisaya əlindən gələn qədər qulluq edirdi. Bu, Heyvordun diqqətindən yayınmadı. Lakin gənc hindunun canfəşanlığı mayora xoş gəlirdi. Kənardan baxan hiss edərdi ki, Unkas Alisaya qabda su və ya taxta nimçədə ət tikələri gətirəndə gözlərini bu qızın cazibəli üzündən çəkə bilmirdi.

Zəbur müğənnisi Şahingözün aşpazlığını bəyənirdi. Şahingöz şax-şəvəlin arasından şərabla dolu balaca bir çəllək çıxarıb müğənniyə müraciət etdi:

‒ Dostum, bu üzüm şirəsinin dadına baxın, dərd-kədəriniz yaddan çıxsın. Adınız nədir?

‒ David.

‒ Bu, çox gözəl addır. Ancaq ad qoymaqda xristianlar hindulara çata bilməzlər. Hindu, adətən, özünə yaraşan bir ad seçir; məsələn, mənim dostumun adı Çinqaçkukdur. Çinqaçkuk «böyük ilan» deməkdir. Bu adam danışmağı sevmir, düşmənə gözlənilmədən zərbə vurmağı bacarır. Xristianlarda belə deyil. Mən bir adam tanıyırdım, adı Lion, yəni şir idi. Halbuki o, indiyə kimi rast gəldiyim ən qorxaq adamlardan biri idi.

Yolçuların əhvalı yaxşılaşmışdı. Zəbur müğənnisinin öz kamertonunda çaldığı təntənəli himn ətrafa yayıldı. Alisa oxumağa başladı. Kora onun səsinə səs verdi. Şahingöz əlini çənəsinə dayayıb bir kənarda oturmuşdu. Onun yadına uşaqlığı, anasının bu cür Zəbur nəğmələri oxuduğu vaxtlar düşmüşdü.

Birdən qışqırıq səsi eşidildi. Bu, insan bağırtısına bənzəmirdi. Tükürpədici bir səs idi. Mağaraya dərin bir sükut çökdü. Sanki Qlenn çayının suları da bu dəhşətli səsdən qorxub susdu.

Alisa özünə gələrək:

‒ Bu nədir? ‒ deyə soruşdu.

Şahingöz dedi:

‒ Biz otuz ildir bu meşələrdə dolaşırıq. Amma bu səsi ilk dəfədir eşidirik.

Unkas bayıra çıxıb qayıtdı. Heç bir şey görünmədiyini dedi.

Heyvord yanar şam kösövünü götürüb mağaranın o başında qızlar üçün hazırlanmış yataq yerini göstərdi. Alisa ona:

‒ Yanımızdan getməyin, Dunkan, ‒ deyə xahiş etdi. ‒ Bu qorxulu yerdə gözümüzə yuxu getməz. Bayaqkı səs hələ də qulaqlarımda cingildəyir.

‒ Biz bu səsin haradan gəldiyini aydınlaşdırmalıyıq. Siz rahat yatın, unutmayın ki, etibarlı keşikçiləriniz var.




VII fəsil


Heyvord daşın üstünə qoyduğu tapançasını götürüb bələdçilərlə birlikdə mağaradan çıxdı.

Bayırın sərin havası onların üzünə vurdu. Ay üfüqdən aralanıb xeyli yüksəyə qalxmışdı. Adamlar qarşıdakı sahildə hər hansı bir həyat əlaməti görmək üçün gözlərini ora zilləmişdilər. Onlar yalnız çılpaq qayaları və hərəkətsiz ağacları görə bilirdilər.

Bayaqkı bağırtı bir də eşidildi. Səs çayın yatağından gəlirdi.

Heyvord dedi:

‒ Bu səs mənə tanışdır. Mən döyüş meydanında buna bənzər səsləri çox eşitmişəm. Bu, at bağırtısıdır. At ya dözülməz ağrıdan, ya da gördüyü dəhşətdən bu cür səs çıxara bilər. Yəqin, kiminsə atı yırtıcı heyvanlara qismət oldu.

Mogikanlar razılıq əlaməti olaraq:

‒ Xuq! ‒ dedilər.

Şahingöz dedi:

‒ Yəqin ki, siz haqlısınız. Görünür, sahildə qoyduğumuz atlara canavarlar hücum etmişlər. Odur ki qorxudan bağırırlar. Unkas, ‒ deyə gənc delavara müraciət etdi, ‒ aşağı get, yanan kösövləri canavarlara at.

Gənc mogikan əmri yerinə yetirməyə getdi. Az sonra çayın sahilində tükürpədici ulama səsi eşidildi və bu səs yavaş-yavaş öləziyib itdi. Unkas tezliklə geri qayıtdı.

Mogikanlar və Şahingöz keşik çəkməli oldular. Onlar qayalıqda dayanmışdılar. Buradan çayın hər iki sahili görünürdü, lakin onlar elə dayanmışdılar ki, sahildə duranlar onları görə bilməzdi.

Bayırdakı sayıq keşikçilərin gözünə yuxu getmirdi. Onlar qayaların çıxıntılarına söykənib daş kimi hərəkətsiz uzanmışdılar. Nəhayət, ay batdı. Meşənin üstü çəhrayı rəngə çaldı. Bu o demək idi ki, səhər açılmaq üzrədir.

Şahingöz Dunkanın yanına gəlib yuxuya getmiş zabiti oyatdı:

‒ Yola düşmək vaxtıdır.

‒ Gecə bir şey olmadı? Deyəsən, yuxu mənə dov gəldi, ‒ deyə Heyvord gözünü ovuşdurdu.

‒ Dörd tərəf sakitlikdir. Amma səs salmayın! Qızları oyadın. Mən qayığı rahat bir yerə gətirənəcən siz də hazırlaşıb çayın kənarına enərsiniz.

Şahingöz bu sözləri deyib qayığa tərəf getdi.

Dunkan yuxudan tam ayıldı. Mağaraya girib qızları səslədi:

‒ Kora! Alisa! Oyanın, getmək vaxtıdır!

Kora üstündən şalın götürüldüyünü hiss edərək əlini qaldırdı. Sanki kimi isə özündən kənara itələyirdi. Alisa yuxuda atası ilə danışırdı. Birdən o, zil səslə qışqırdı. Kora bu səsə yerindən sıçrayıb qalxdı. Mayor söz deməyə macal tapmamış elə qorxulu ulaşma başlandı ki, qan Dunkanın beyninə vurdu. Sanki cəhənnəmdəki bütün iblislər, şeytanlar buraya axışıb gəlmişdilər. Bu dəhşətli ulaşma hər tərəfdən eşidilirdi. Bu, hinduların qıy səsləri idi.

David də qalxıb qəddini düzəltdi, mağaradan çıxıb bərkdən qışqırdı:

‒ Bu nə haray-həşirdir? Bəlkə, cəhənnəmin qapılarını açıblar? İnsan bu cür səs çıxara bilməz!

Davidin bu ehtiyatsızlığı çayın qarşı sahilindən atəşlə qarşılandı. Mahnı müəllimi huşunu itirib yerə yıxıldı. Düşmənlər onun yıxıldığını görcək şadlıqla bağırışdılar. Mogikanlar düşmənin bu zəfər bağırtısına cürətli atəş səsləri ilə cavab verdilər. Qızğın atışma başlandı.

Dunkan qayığı gözləyirdi. Lakin qaralan suların üzərində qayıq görünmürdü. Heyvordun ağlına gəldi ki, yəqin, Şahingöz onları tərk etmişdir. Lakin birdən qayanın altından atəş səsi gəldi. Bunun ardınca qarşı sahildən qəzəbli bir bağırtı eşidildi. Ovçunun gülləsi hədəfə dəymişdi. Düşmən tərəf çəkilib getməyə məcbur oldu. Ətrafa yenə sakitlik çökdü.

Şahingöz gəlib əlini Davidin başına çəkdi.

‒ O sağdır, ürəyi döyünür, Unkas, onu götür, mağaraya apar, çırpının üstünə uzat, qoy yatsın.

Şahingöz bunu deyib cəld hərəkətlə tüfəngini doldurmağa başladı.

‒ Deməli, siz onların ikinci dəfə basqın edəcəklərini düşünürsünüz? ‒ deyə Heyvord soruşdu.

‒ Bunlar makuaslardır – mənim və mogikanların qəddar düşməni. Çox güman ki, onları sizin quron bizim izimizə salmışdır. Makuaslar yoldaşlarından birini itirdilər. Birinci basqınları uğursuz alındığından geri çəkiliblər. Amma skalplarımızı[7 - Skalp – hindular, adətən, tam qələbə əlaməti olaraq öldürdükləri adamın başının dərisini – skalpını soyaraq çıxarırdılar.] ələ keçirmək üçün başqa hiylə fikirləşəcəklər. Ancaq bizim sığınacağımız etibarlıdır, odur ki burada qalıb özümüzü müdafiə etməliyik.

Dunkan qızlara baş çəkmək üçün mağaraya girdi. Onlara bir qədər təskinlik verdi, yaralı Davidi gənc xanımlara tapşırıb çıxarkən Koranın səsi onu dayandırdı:

‒ Dunkan… Unutmayın ki, biz bu təhlükədən salamat qurtulmaq üçün birinci növbədə siz sağ qalmalısınız. Unutmayın ki, atamız bizi sizə tapşırıb. Nicatımız sizin ehtiyatlı olmağınızdadır.

Dunkan gəlib dar yarğanda uzanmış ovçuya və mogikanlara qoşuldu. Onlar elə yer seçmişdilər ki, şəlaləyə yaxınlaşan olsa, görə bilsinlər. İndi səhər açılmışdı. Qarşı sahil aydın görünürdü. Şahingöz və mayor diqqətlə cəngəlliyə baxırdılar. Dunkan elə güman edirdi ki, yoldaşlarını itirən makuaslar tamam çəkilib getmişlər. Bir də geri qayıtmazlar. Şahingöz buna şübhəsini bildirdi:

‒ Əgər belə güman edirsinizsə, deməli, onları yaxşı tanımırsınız. Makuaslar yaxşı bilirlər ki, biz azıq. Ona görə də əl çəkməyəcəklər. Sss! Çayın axarı ilə yuxarı, suyun daşlara dəyib sıçradığı yerə baxın. Sss! Səsinizi çıxarmayın.

Çayın gətirib daşlara ilişdirdiyi kötüklərin arxasından dörd adam başı göründü. Çayda beşinci baş göründü, üzüb onlara yanaşmağa çalışırdı. İti axan su onu aşağı aparırdı. O, son qüvvəsini toplayıb əlini yoldaşlarına uzatdı. Lakin su onu yoldaşlarından kənara atdı və o, çayın girdabında gözdən itdi.

‒ Bir gülləyə qənaət etdik, ‒ deyə Şahingöz dilləndi.

O, bir barmağını ağzına qoyub qəribə bir fit verdi. Mogikanlar onun səsinə səs verdilər. Kötüklərin arasından dörd baş qalxdı, sonra tezcə aşağı sindilər. Unkas sürünüb yaxınlaşdı və sakitcə yeni mövqe seçdi. Bir azdan gənc mogikan eyni fit səsi ilə siqnal verdi.

‒ Görürəm, görürəm, dostum, ‒ Şahingöz cavab verdi, ‒ onlar basqına hazırlaşırlar. Nə olar, bu bizim üçün yaxşıdır. Onların birincisi mənim gülləmdən salamat qurtarmayacaq.

Heyvordun səbri çatmırdı, qalxıb vəhşilərin üstünə getmək istəyirdi. Lakin yoldaşları onu saxlayırdılar.

Nəhayət, çayın içində mövqe tutan hindular üzüb sahilə çıxmaq istədilər. Şahingöz tüfəngini qaldırdı və atəş açdı. Hücuma keçən makuasların dəstəsindən öndə gedəni vurulmuş maral kimi hoppandı və yıxılıb qayaların arasına düşdü.

‒ Unkas, indi növbə sənindir, ‒ deyə Şahingöz əmr etdi və xəncərini çıxardı.

Heyvord tapançasının birini Şahingözə verib qayadan düşmənlər tərəfə enməyə başladı. Ovçu və mayor hər ikisi eyni vaxtda atəş açdılar, lakin güllələrin ikisi də boşa çıxdı.

Şahingöz balaca tapançanı nifrətlə şəlaləyə atdı. Xəncərini çıxarıb qışqırdı:

‒ İndi hünəriniz varsa, yaxın gəlin, ey qaniçən cəhənnəm köpəkləri!

Bu sözlər bitər-bitməz hündürboylu, üz-gözündən quduzluq yağan bir hindu onun qabağını kəsdi. Şahingözlə düşmən əlbəyaxa oldular. Birdən Şahingöz sərt hərəkətlə özünü ondan aralayıb xəncəri düşməninin sinəsinə sapladı.

Dunkanla başqa bir hindu arasında əlbəyaxa döyüş gedirdi. Hər ikisinin xəncəri əlindən düşmüşdü. Hindu, deyəsən, onu özü ilə uçuruma yuvarlatmaq istəyirdi. Mayorun bədəni vəhşinin hədsiz qüvvəsinə tab gətirmirdi. Bu vaxt onun gözü qarşısında xəncər tiyəsi göründü. Unkas özünü vaxtında yetirmişdi. Uçuruma yuvarlanan hindu az qala Heyvordu da özü ilə aparacaqdı. Unkas Dunkanı uçurumun başından geri çəkdi.








Unkasın zəfər hayqırtısı ətrafa yayıldı.

‒ Daldaya çəkilin! ‒ Şahingözün bağırtısı eşidildi.

Unkasla mayor cəld daşların arasında gizləndilər.




VIII fəsil


Əlbəyaxa döyüş zamanı düşmənlər bir-birinə nə güllə, nə də ox ata bilirdilər, çünki özününkülərə dəyə bilərdi. Lakin vuruşma qurtardıqda quduz bağırtılar başlandı, dalbadal atəşlər açıldı.

Çinqaçkuk ara vermədən atəşlə onlara cavab verirdi. O öz yerində qətiyyətlə dayanmışdı. Oğlu Unkasın zəfər hayqırtısına eyni səslə cavab verdi.

Atışma xeyli uzandı. Şahingöz güllələrin vıyıltısına qulaq verərək:

‒ Qoy onlar barıtlarını işlədib qurtarsınlar, ‒ dedi. ‒ Bunun bizə xeyri var. Unkas, oğlum, sən nahaq yerə patrona barıtı çox doldurursan. Tüfəng geri təpir, güllə də pis gedir.

‒ Siz nahaq yerə Unkası bacarıqsız bilirsiniz, ‒ deyə Dunkan söhbətə qarışdı. ‒ O məni ölümdən qurtardı. Sağ qaldığıma görə ona minnətdar olmalıyam.

Unkas yerindən qalxıb əlini Heyvorda uzatdı.

Şahingöz gülümsünüb dedi:

‒ Çöllükdə dostlar tez-tez bir-birinə bu cür kömək edirlər. Deyəsən, mən də bir dəfə Unkası dardan qurtarmışam. O da yadımdadır ki, Unkas beş dəfə məni ölümdən qurtarıb. Üç dəfə makuaslarla vuruşmada, bir dəfə Qorikandan üzüb keçərkən və …

Bu zaman güllə Dunkanın düz qulağının dibindən vıyıldayıb söykəndiyi qayaya dəydi. Bu, üzbəüz duran düşmənin gülləsi ola bilməzdi, çünki Dunkan iri bir daşın arxasında dayanmışdı.

Unkas tüfəngini qaldırıb yuxarı baxdı. Dikdirdə böyük bir palıd ağacı vardı. Onun budaqları şəlalənin üzərinə əyilmişdi. Quronlardan biri palıdın budaqları arasında gizlənmişdi. Unkas və kəşfiyyatçı eyni zamanda həmin tərəfə atəş açdılar. Ağacda gizlənmiş vəhşi öz düşmənlərinə yalnız kinayəli gülüşlə cavab verdi və yenə atəş açdı. Güllə Şahingözün şlyapasını yerə saldı. Meşənin içərilərindən yenə quduzcasına vəhşi bağırtı səsləri gəldi.

‒ Unkas, atanı çağır, şeytanı yuvasından çıxarmaq lazımdır.

Vəhşinin bədəni palıdın seyrək budaqları arasından göründükdə ata-bala bir-birinin ardınca atəş açdılar. Quron cavab atəşi açmaq üçün gizləndiyi qalın budağın arxasından çıxdı. Elə bu zaman Şahingözün tüfəngi guruldadı. Palıdın yarpaqları titrədi. Quronun tüfəngi yerə düşdü. Ağır yaralanmış quron ağacın budağından asılı qalmışdı.

‒ Rəhminiz gəlsin, ona bir güllə də vurun, ‒ deyə Dunkan gözünü o tərəfdən çəkdi.

‒ Ona bir çimdik də barıt sərf etmərəm, ‒ deyə Şahingöz cavab verdi. – Qoy oradaca gəbərsin.

Hər iki tərəfdə vuruşan adamlar gözlərini yer ilə göy arasında asılı qalmış bu bədbəxtdən çəkə bilmirdilər. Külək onun bədənini yırğalayırdı. Amma onun dilindən inilti və şikayət eşidilmirdi. O artıq bir əli ilə budaqdan yapışmışdı. Nəhayət, Şahingözün atdığı güllə onun əzablarına son qoydu. Vəhşinin meyiti qurğuşun parçası kimi çayın köpüklü sularına düşdü.

‒ Sonuncu barıtımı sərf etdim, ‒ deyə Şahingöz donquldana-donquldana başını buladı. ‒ Unkas, oğlum, get qayıqdan böyük buynuzu gətir. Bütün barıt ehtiyatımız onun içindədir.

Çox keçmədi ki, sahildən Unkasın güclü qıy səsi gəldi. Hətta hinduların səs işarələrindən baş çıxarmayan Dunkan belə bu səsi eşitcək nə isə bir fəlakət baş verdiyini duydu. Unkasın qışqırığı bacıları və yaralı Davidi daldalandıqları yerdən çıxmağa məcbur etdi. Az sonra gənc hindunu qorxuya salan bədbəxtliyin nə olduğunu hamı başa düşdü.

Şahingözün qayığı qayalığın yaxınlığında göründü. Qayıq çayaşağı üzürdü, amma onun kim tərəfindən idarə olunduğu bilinmirdi. Birdən qayığın içindən quronun başı göründü. Şahingöz bunu görüb tüfəngi üzünə qaldırdı, lakin tez də ümidsiz halda aşağı endirdi. Məsələ aydın idi: içində barıt olan qayıq düşmən tərəfindən ələ keçirilmişdi.

Çayın o üzündən bağırtı, gülüşmə, quduz ulaşma səsləri eşidildi.

‒ Bəs indi nə edəcəyik? ‒ deyə Dunkan narahatlıqla soruşdu. ‒ Halımız necə olacaq?

Şahingöz əlini mənalı şəkildə əmgəyinin dövrəsinə çəkdi. Bu o demək idi ki, skalpla vidalaşmaq vaxtı çatıb.

Gənc mayor bu işarəyə etiraz etdi:

‒ Yox, yox, bizim vəziyyətimiz bu qədər ümidsiz ola bilməz! Mən inanmıram ki, bizim heç bir çarəmiz qalmasın. Biz mağaralarımızı möhkəmlətməliyik və düşmənin sahilə çıxmasına mane olmalıyıq.

Lakin Şahingöz artıq ölümə hazır idi. O dedi:

‒ Dunkan, mən başa düşürəm, siz gəncsiniz, varlısınız, bu yaşda ölmək sizə ağır gəlir. Lakin unutmayın ki, biz ağdəriliyik. Gəlin onlara sübut edək ki, biz də lazım gələndə ölümün üzünə dik baxa bilirik.

Bayaqdan qayaya söykənib baş verənləri müşahidə edən Kora irəli gələrək:

‒ Axı ölmək nə üçün? ‒ deyə soruşdu. – Çaya atılın. Çalışın üzə-üzə özünüzü xilas edəsiniz. Onsuz da bizim üstümüzdə haqqınız çoxdur. Gedin, igid adamlar, razı olmarıq ki, bizə görə həlak olasınız.

‒ Elə deyil, xanım. Yaşayıb gündə min dəfə peşmançılıq çəkməkdənsə, mərdliklə ölmək daha yaxşıdır. General Munro soruşsa ki, onun qızlarını harada qoyub qaçmışıq, ona nə cavab verərik?





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/dzheyms-fenimor-kuper/sonuncu-mogikan-68289682/) на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.



notes



1


Fort – hərbi qala, istehkam




2


Tomahavk – hinduların döyüş baltası




3


Vual ‒ Avropa qızlarının üzlərini örtmək üçün şlyapanın qabaq hissəsinə bərkitdikləri torlu parça, yaşmaq




4


Zəbur – dini əsatirə görə, Allah tərəfindən Davud peyğəmbərə göndərilən kitab




5


Odlu su – hinduların araq, viski və b. alkoqollu içkilərə verdikləri ad




6


Mokasin – hinduların geydiyi yüngül ayaqqabı




7


Skalp – hindular, adətən, tam qələbə əlaməti olaraq öldürdükləri adamın başının dərisini – skalpını soyaraq çıxarırdılar.