Книга - Убырлар уянган чак

Убырлар уянган чак
Марат К?биров


Куркыныч к?ренешл?р, коточкыч вакыйгалар хакында укырга яратучылар ?чен и? популяр татар язучысыннан тагын бер мавыктыргыч китап. Убырлар уянган чак – татар ?д?биятында вампирлар хакында беренче роман. Анда с?з ??йге ялда авылга кайткан яш?смер ма?аралары турында. Монда керсез м?х?бб?т т?, кот алынырлык к?ренешл?р д?, к?зг? яшь китерерлек яктылык та – барсы да бар. Укы – кызык булачак!




Беренче б?лек

* * *

Мин авылга кунакка кайтуымны б?тенл?й башкача к?з алдына китерг?н идем. Безне? авыл чыршы, нарат агачлары бел?н капланган тау астында утыра, шул агачлыктан бернич? чакырымга сузылган куе урман башлана. Картыйларны? урамы тау ит?генд?, авылны? и? биек ?иренд?, ул ?лл? кайдан к?ренеп тора. Астарак кечкен? елга ага. Урам малайлары бел?н без шунда балыкка й?рибез, су кер?без. Авылны? башка ?лешенн?н аерылып торганга безне? якны урман ягы дип т?, ш?р?ле урамы дип т? й?рт?л?р. ??м монда яш??чел?рне? исемен? д? “ш?р?ле” кушаматы ?ст?л?, ?йтик, минем хакта с?з барганда кемдер: “Нинди Ил?ам?” – дип сорый ик?н, а?а шуны да белмисе? мени диг?нд?й итеп карап:“Ш?р?ле Ил?ам инде” – дил?р. Урам арасында да, ?имеш бакчаларында да агачлар к?п булганлыктан ??й к?нн?ренд? ул ямь-яшел булып, ?лл? кайдан балкып к?ренеп тора ??м гади авыл урамы т?гел, ? тылсымлы ?кият доньясы булып тоела. Шу?а к?р?, мин аны бик яратам, каникуллар башлануын т?земсезлек бел?н к?теп алам да со?гы кы?гырау б?йр?менн?н туп-туры диярлек авылга сыпыртам.

Бу юлы да шулай булды. Юл буена мин андагы дус малайларны, к?рше кызларын бер?м-бер?м к?з алдына бастырып кайттым. ?сеп бетк?нн?рдер инде, ?зг?рг?нн?рдер, ел буена к?рг?нем юк бит. Мине танырлармы? Ничегр?к каршыларлар? Х?ер, болары ?чен бик борчылмадым да инде. Безне? урам кечкен? булгангамы, барыбыз да дус-тату яшибез. Х?тта ?лк?нн?р д? бер-берсен? ярд?м итешеп, х?л-?хв?л белешеп тора. Картый ?йтмешли, к?нен? биш урап х?л бел?л?р. Шулай да к??елд? ниндидер шик т? юк т?гел иде…

Район ?з?ген? ?итк?нче кояш балкып тора иде. Авылга кайта торган автобуска утырыр алдыннан я?гыр сиб?л?рг? тотынды, ? авылга якынаюга, яшен яшн?теп котырып ява башлады.

– Нич? к?н иш? инде бу, ходайны? р?хм?те! – дип куйды бер карчык (мин аны? исемен онытканмын),– Аф?те бел?н булмасын инде.

– Я?гыры гына п?чт?к ?ле аны?, – дип с?зг? кушылды бер карт (?зебезне? урамнан булмагач, моны? да исемен х?терл?мим),– Ш?р?ле урамына убыр иял?шк?н дил?р бит. Бампир дип ?йт?л?рме ?ле… Шуны? эше булмагае.

– Кит аннан!

– Б?й, ишетм?де? мени ?ле… Теге Галим?рд?н бич?се шу?а к?р? очсызга гына йортын сатып китк?н бит. Алпавыт сарае кад?р йорт иде, югыйс?.

– ?ст?гыфирула! Чынлап шулай мени?!

– Олы башым бел?н алдап тормам бит инде.

Мин аларны? с?зен башкача ты?лый алмадым. Яшен яшн?п, к?к к?кр?де д? я?гыр чил?кл?п коярга тотынды. Кемдер коты алынып кычкырып ?иб?рде, кемдер бисмилла ?йтеп баш ?стен сыпырып куйды. ??м с?з б?тенл?й башка юн?леш алды. Л?кин ми?а ишетк?не д? бик ?итк?н иде инде. Ч?нки Галим?рд?н бич?се диг?не, картыйларны к?ршесе Халис? апа иде. Н?фис?не? ?нисе. Н?фис? бел?н без ?тк?н ??йне матур гына дуслашып калган идек, яз уртасына кад?р хат та алыштык ?ле, тик со?ыннан никтер туктап калдык. Мин мо?а бераз борчылсам да кара кайгыга т?шм?дем, озакламый авылга кайтам, шунда очрашырбыз ?ле дип юандым. Д?ресен ген? ?йтк?нд?, ш???р автобусында дуслар ничек каршылар ик?н дип х?вефл?нг?нд? д? шул Н?фис? к?з алдыннан китм?г?н иде. Х?зер, аны? башка урынга к?ченеп кит?ен белг?ч, б?тенл?й к??елсез булып калды. Авылга кайтуымны? б?тен м?гън?се югалгандай тоелды. Шулай да ?земне тынычландырырга тырыштым. ?лл? нинди шомлы с?зл?р с?йл?неп кайткан бу карт бел?н карчыкка тагын бер караш ташладым. Яшисен яш?г?нн?р инде. Б?лки, акыллары да кыйшая башлагандыр. ??рх?лд?, аларны? с?зен хакыйкать дип кабул ит?рг? ярамый, бигр?к т? гайре табигый н?рс?л?р турында шундый беркатлылык бел?н с?йл?г?нн?н со?.

Мин ??йге кояшка алданып ?и?елч? ген? киенг?н идем. ?ст? – спорт костюмы, аякта – кроссовкалар. Автобустан т?ш?г? я?гыр бераз басылгандай булса да урам инде ярыйсы ук пычранып ?лгерг?н иде, ? к?пер башына ?ит?р?к, ташлы ком ??елг?н ?ир бетк?ч, б?тенл?й баткакка ?йл?нде ??м мин кроссовкаларны салып кулыма тоттым да, чалбар балакларын тезг?ч? сызганып атладым. Я?гыр б?тен киемемне чылатып бетерг?нлект?н, ?ил салкын булып тоелды, ул с?якл?рем? кад?р ?тк?нд?й булды. Мо?а кад?р ?кият доньясы булып т?шл?рем? керг?н Ш?р?ле урамы инде ул кад?р ?к матур булып к?ренм?де. Ул ниндидер салкын котсызлык б?ркеп торган ташландык авылны х?терл?тте. Урамда кеше заты, кеше ген? т?гел, х?тта эт-ф?л?н д?, сы?ар ?ан иясе д? юк иде. ?й т?б?л?рен? тыпылдап тамган тамчыдан башка бер тавыш та, бер х?р?к?т т? юк, ?йтерсе?, урам м??гелек йокыга талган. Мин калтыранып куйдым. Ирексезд?н к??елг? шом й?герде. Кайтуын кайттым да, тик картый инде ис?н т?гелдер, аны к?пт?н ?ирл?г?нн?рдер, гомум?н, бу урамда барсы да к?пт?н инде ?леп бетк?ндер сыман тоелды.

Капка шыгырдап ачылды. Аны? шыгырдауы ничектер ?анымны кырып алган сыман булды. Мин, ?леге шомлы тавышны? тагын кабатлануыннан куркып, аны тиз ген? ябып куйдым, тик ул тагы да куркынычрак булып шапылдап ябылды. Мо?а игътибар итм?ск? тырышып, ашыгып ишекк? уздым. Тизр?к ?йг? керерг? тел?п ишек тоткасын тарттым. Тик ишек ачылмады. Мин тагы тарттым. Ачылмады. Ул эчт?н бикле иде. К??елг? шик й?герде. Картый к?ндезл?рен ишек бикл?п утыру т?гел, аны т?нгелекк? д? ачык калдыра торган иде бит. Н?рс? булды ик?н?

Х?тсез ген? д?берд?тк?нн?н со?, эчт?н аяк тавышлары ишетелде. Ишек янына ?итк?ч, ул туктап калды. Ты?лап торды. Мин тамак кырган булдым.

– Кем й?ри анда?

– Мин бу, картый…

– Син кем?

– Ил?ам.

– Минем Ил?амым ш???рд? ?ле.

Аяк тавышына карап мин аны? кит?рг? ?ыенганын ш?йл?дем д? елардай булып кычкырып ?иб?рдем.

–Картый, мин кайттым бит… Кичке автобус бел?н… ?шедем, керт инде…

?авап ишетелм?де. Веранда т?р?з?сен каплап торган п?рд?не? бер чите ачылды да картыйны? курку катыш сагаюлы й?зе к?ренде. Ул озак кына мине ?йр?неп торды.

–Мин бит бу, картый. Танымыйсы? мени.

Ул д?шм?де. Ниндидер дога укый-укый ишек янына килде д? аны ачып ?иб?рде. Кулындагы очлы таягын ми?а т?б?п, тагы бераз карап торды.

–Кем ик?не?не ник башта ук ?йтм?де?,– диде ул мине ишект?н тартып алып,– Кер тизр?к. Котымны алды? бит.

Мин аны?:“Кайтты?мы, балакаем! Ис?н-таза гына яшисезме?!” – дип, кочаклап алуын к?тк?н идем, тик ул ишекне кел?л?рг? ашыкты. Аннан со? ми?а тагы бер сынаулы караш ташлады да ?й эчен? эт?рде:

– Бар, кер тизр?к. Катып ?л?се? бит.

Пычрак аякларыма карап, кыенсынып торуымны к?реп, кулымнан ук эл?ктереп алды:

–?йд?-?йд?, керг?ч юарбыз.

?йг? узгач, ми?а ?ылы су, коры киемн?ремне ?зерл?п бирде д? табын корырга тотынды. Шул арада ?ти-?нил?рне? х?лен сораштырып алды, мин ?авап бирг?н булдым, ?зем д? х?л белештем. Ул ?авапсыз калды.

Мин инде ник авылга кайтканыма чынлап торып ?кен? башладым. Картыйны, ?йтерсе?, алыштырып куйганнар иде. Башка чаклардагы сыман кочаклап та алмады, янымда ?лтер?п т? й?рми, алып кайткан к?чт?н?чл?рг? д? бик исе китми. Кыскасы, ул минем авылга кайтуыма тамчы да шатланмый, киресенч?, х?вефл?н? ген? иде сыман. Ч?й эчк?нд? с?з арасында гына: “Укуларыгыз шушы вакытта ук бет? мени со??” – дип сорап, кайчанга кад?р торырга уйлавым бел?н д? кызыксынып куйды. Мин: “Белмим ?ле…” – дип кен? ?авап бирдем. Мин чынлап та белми идем ?ле. Б?лки, ирт?г? ?к кире сыпыртырмын. Б?лки… Шундый зур ?метл?р бел?н кайтып, шулай тиз кит?е? кызганыч, ?лб?тт?. Тик нишлисе?…

–Ишегалдында бер тавыш та ишетм?де?ме? – диде ул табыннан кузгалгач, – Халис? апа?нарны? ?й т?б?сенн?н?

– Юк. ? нинди тавыш?

Ул ?авап бирм?де. Д?шми-тынмый гына яныма килде д? назлы итеп кочаклап алды. Башымнан сыйпады. ??м елап ?иб?рде. Мин н?рс? уйларга, ни ?йтерг? д? белми катып тордым.

– Кичер мине, балам…—диде ул аннан со?, – Сине ишек т?бенд? к?шектереп тордым. Котыбызны алып бетерде бит, ка??р… К?ндез урамга чыгарга курыкмый идек ?ле… Б?ген к?не бигр?к шомлы…

Мин д?шм?дем.

Автобуста с?йл?неп кайткан карт бел?н карчык иск? т?ште. Дим?к, аларны? с?зе хак булып чыга… Эх… Б?лки, алай да т?гелдер ?ле…

– Картый, ? Халис? апалар ни х?лд? со??

Картый бертын с?зсез торды.

– Мен? диг?н к?ршел?рем иде, – диде аннан со?, – Шул з?хм?тт?н куркып к?чеп киттел?р. Галим?рд?н ис?н булса, алай итм?с иде. ? башка ирл?р… Шуны менеп карарлык бер ??нле ир табылмады. Т?нл? т?гел, к?ндез д? мен?че юк.

– Алар урынына кем килде инде?

– Кем килсен?! З?хм?т оясында кем яш?рг? тел?сен?!.

– Нинди з?хм?т со? ул?

– Убыр инде. Сезне?ч?, бампир була. Кан эч?че.

Башка вакытта булса, бу с?зл?рд?н кычкрып к?лер идем. ?мма картыйны? куркудан зур ачылган к?зл?рен?, ма?гаендагы ?ыерчыкларга, иренн?рене? ?и?елч? дерелд?вен? карап, мин д? ш?рл?п калдым. Урамдагы ?ле тынлыкны, аны? ишект?н кертми торуларын иск? т?шердем д? т?нем эсселе-суыклы булып китте, бел?кл?ремд? каз йоны калкып чыкты.

– Т?н ?ит?г? н?рс?дер уларга тотына. Тавыш башта сызгыруга тартым була. ?кер?г? д? охшап кит?. Кайвакыт ул к?ндезл?рен д? кабатлана, – дип тезеп китте картый шомлы тавыш бел?н, – Алай гына булса, бер х?л иде ?ле. Бер м?лне Халис?л?рне? сыерыны? муенында кан эзе к?ренде, ? икенче к?нне ул кан сия башлады да бераздан егылып ?лде. Озакламый ихатадагы сарыкларыны? бугазын ч?йн?п киттел?р. Тизд?н к?рше-к?л?ннекен? ябештел?р. Минем д? д?рт сарыгым ?р?м булды…

– Б?ре т?гел мик?н,– дидем мин, ?земд?ге куркуны ?и??рг? тырышып, – Элек т? булгалый иде бит…

– Башта без д? шулай уйлый идек, – Картыйны? тавышы дерелд?п чыкты, – Аучы Тимер?ан атна буе сагалап й?рде, тик берни д? тапмады. Бераздан ?зе юкка чыкты. Аннан со?, Йортны? чарлагыннан пырхылдап очып китк?н ниндидер с?ер кошка игътибар иттек…

Мин инде ?земне? чынлап торып курка башлавымны, калтырануымны тойдым. Моны картый да к?рде булса кир?к, с?зне кин?т икенчег? борды:

– Кайтышлый туган апа?нарга сугылмагансы?дыр бит?– Минем баш чайкавымны к?рг?ч д?вам итте, – К?т? кайткач, х?лен белеп килербез ?ле…

Анда барса?, т?н кундырмый ?иб?рм?яч?к инде дип уйладым мин ??м с?енеп куйдым.

* * *

К?т? кайтканчы урамда кеше заты к?ренм?де. Урамга сыер-сарыклар кереп тулгач кына кулларына очлы таяк тоткан ?лк?нн?р чыгып, малларын тиз-тиз куып алып кереп киттел?р. Минем ишел?рд?н беркем д? чыкмады. Картый быел сыерын бетерг?н иде. Ул капка т?бен? чыгып сарыкларын чакырып кына алды да аларны тиз ген? абзарга бикл?п керде, ачкычларын кучкарга куйгач ми?а борылды:

– ?ыен, улым. Туган апа?нарга барабыз.

Минем анда барасым килми, дусларымны к?реп с?йл?ш?сем кил? иде. Л?кин карышып торырга кыймадым. Аз гына ш?рл?дем д? инде. Аннан со?, ике туганым Айрат бел?н очрашу турында да уйладым.

– ?ылырак киен, – диде картый минем ?ск? к?з салып, – Урамда ?ил чыккан.

Башка вакыт булса, кул гына селт?р идем. Бу юлы аны? с?зен ты?ларга туры килде. Беренчед?н, кайтканда ярыйсы гына ?шег?н идем, икенчед?н… Айрат бел?н уйнарга чыгасы да булыр ?ле.

Ишегалдына чыгуга ук игътибар иттем мин а?а. Н?фис?л?рне? ?й т?б?сенн?н ?лл? нинди шомлы аваз ишетел? иде. Ууууууууууу… Елгаларда суны? б?терелеп торган урынын к?рг?негез бармы? Чо?гыл дип аталамы ?ле ул… Су ?лл? нинди бер коточкыч к?ч бел?н б?терелеп кайный да, бер?р яфрак-ф?л?н ыргытса?, аны шундук суырып алып кереп кит?. ?леге улауны да мин ?н? шул чо?гылга охшаттым. Тик монда су т?гел, ? ?ава кайныйдыр сыман иде. ? вакыт-вакыт ул ысылдауга ?йл?н?. Н?къ мен? картыйны? ата казы инде. Тик к?пк?, бик к?пк? усалрак, ачулырак итеп ысылдый. ??м тагын улауга, ?кер?г? ?йл?н?. Бер караса?, аны? тавышын анык кына н?рс? бел?н чагыштырып та булмыйдыр кебек, ч?нки ул мизгел эченд? ?лл? нич? т?рле кыяф?тк? кер?.

– Елан авызына караган бака кебек торма, – диде картый ачусыз-нисез ген?, – ?йд?, кузгалдык.

Минем бу аваздан арынасым килми иде. Шу?а да кит?рг? ашыкмадым. Д?реср?ге, мин урынымнан кузгалырлык х?лд? т?гел идем бугай. Картый ниндидер догалар укып, тир?-якны ?шкерг?н кебек итеп чыкканнан со?, бел?гемн?н алгач кына аякларымны к?чк? с?йр?п, капкага юн?лдем.

Вампирлар турында минем азмы-к?пме ишетк?нем бар иде. Т?нн?рен каберд?н к?т?релеп ярканат, яки кеше кыяф?тенд? б?нд?л?рне? ??м мал-туарны? канын им?чене шулай дип атыйлар. Аларны? т?не кабер куенында таркалмый, ?зл?ре гад?тт?н тыш к?чле була. Гад?тт?, ?з-?зл?рен? кул салучылар, авыр ?инаятьчел?р ??м убырлар кулыннан ?л?чел?р вампирга ?йл?н?. Аларны? теше ике р?тле була, ? кан суырганда азау тешл?ре зураеп кит?. Канны алар су кебек эчмил?р, ? ?н? шул азау тешл?ре бел?н ген? суыралар ??м ?зл?рене? д?, каза к?р?чене? д? киеменд? бер ген? кан тамчысы да калмый… Без ш???рд? чакта шундый азау тешл?рне киоскыдан алып, сыйныфташ кызларны куркытып та й?ри торган идек, ? берсен мин авыл кызлары ?чен д? эл?ктерг?н идем ?ле.

Безне? авылда кеше ?тер?чел?рне? д?, б?т?н т?рле авыр ?инаятьчел?рне? д? гомерг? булганы юк. ?з-?зен? кул салучылар булгалаган бугай. Мин аларны? берсен д? к?реп белми идем, шу?а да: “Ф?л?н абзые? асылынган” – диг?н с?зл?рг? бик игътибар итк?нем булмады. Андыйларны элек зыяратка куймый торган булганнар, х?зер алай итмил?р инде, б?тен шартын китереп мулла бел?н ?ирлил?р. ? йола кушканча кадерл?п к?мелг?н кешел?рне? убырга ?йл?н?е м?мкин т?гел. “Теге донья” бел?н “бу донья” арасында калган м?етл?р ген? явыз рухлар т?эсирен? дучар була. Моны мин бик яхшы бел?м. Вампирлар турында киноларны да к?п караганмын, китапларны да ярыйсы ук укыдым. Компьютердагы уеннарда да бар андый м?гълум?тл?р. Аннан со?, ?ти к?рм?г?нд? мин интернетка да керг?л?п, ?н? шундый кызыклы н?рс?л?рне с?йр?п чыгарып укырга ярата идем. Шу?а к?р?, картый бел?н берг? ?леге х?лл?рд?н курыксам да, ?й т?б?сенн?н килг?н авазны гипнозланып ты?ласам да, аны? чынлап та вампир булуына бик ышанасым да килеп бетм?де. Аннан со?, урамдагы дус егетл?рг? д? ачуым чыгып куйды. Егет башы? бел?н ?е?? бикл?неп куркып ят, имеш. ?леге х?лне? н?рс? ик?нен ачыклаган булсалар, Н?фис?л?р к?чеп кит?р иде мени?!

Туган апа безне бик яратып каршылады, табыны к?пт?н ?зер иде.

– Б?ген со?лабрак килде?, – диде ул картыйга, – Сине? ?чен бочылыбрак тора идем. Ил?ам улыбыз кайткан булган ик?н.

??м мине кочаклап ук алды. Айрат бел?н кулга кул сугып кына к?рештек. Туган апа ш???рд?ге х?лл?рне сорашты. Шулай с?йл?н?-с?йл?н? ч?й эчтек т? Айрат бел?н ихатага сыпырдык.

Мин а?а дип алып кайткан кармакларны бирдем. Ул д?шми ген? кес?сен? тыгып куйды. Аннан со? ми?а озак кына карап торды.

– Ишетк?нсе?дер инде?!

– Ишеттем.

– Ничек уйлыйсы??

– Туфта, —диг?н булдым мин исем китм?г?нд?й итеп,– Убыр, имеш…

Ул д?шм?де.

Ми?а ничектер кыен булып китте. Тоташ урам дер калтырап торган чакта, тоташ авыл шуны с?йл?г?нд? мин ?лл? кем булып торган булам. Барсыннан да батыррак та, акыллырак та ян?се. ?земне? “мин минлегемн?н” кыенсынсам да х?зер со?, авыздан с?з чыгып очкан иде инде. Ни булса да ахыргача торырга кир?к.

– ? ?й т?б?сенн?н чынлап та тавыш кил? бит, – диде Айрат, ми?а сынаулы карап, – Сарыкларны? да ?л?е чын. Ярканатка охшаган кош та. Ансын мин ?зем д? к?рдем.

– Кайчан?

– Бер к?нне инде.

– Т?нл?ме, к?ндезме?

– К?т? кайткач. Сарык эзл?п й?ри идем.

– Вампирлар к?ндез й?рми.

Айрат уйга калды.

– Ансы шулай инде, —дип куйган булды азак.

– К?пт?нме со? бу х?л?

– ?ч атна чамас инде.

– Н?фис?л?р ниг? к?чеп китте?

– Шу?а. Аларны? б?тен мал-туары ?леп бетте.

– Кайда к?чтел?р ик?н?

– ?лег? монда, Халис? апаны? се?лесенд? торалар. Йортларын сатып алучы юк бит.

Мин шатлыктан сикереп куйдым бугай. Н?фис?не? авылда ик?нен бел? к??елг? д?рт ?рде. ??м мин ?зем д? сизм?ст?н:

– ?йд?, барып карыйбыз! – дип ычкындырдым.

– Н?фис?л?рг?ме?

– ?йе. Йортларына.

– Х?зерме?!

– ?йе.

Айрат ми?а с?ерсенеп карады.

– Юк, – диде аннан со?, – Х?зер пычрак. Ирт?г? барырбыз.

Мин елмаеп куйдым.

– ?лк?нн?р д? урманны тикшереп чыгарга ?ыенганнар иде, – диде ул аннан со?, ?з куркаклыгына ??пл?? эзл?г?нд?й, – Я?гырлар башлангач, тукталып тордылар.

– ? ниг? Н?фис?л?рне? ?й т?б?сен тикшермил?р? Анда мен?рг? я?гыр комачауламый ич.

Айрат и?н?рен ген? сикертеп куйды.

– ? сине? менеп караганы? юкмы? Ипт?ш малайлары? бел?н?

Айрат баш чайкады.

– Ишекл?ре бикле.

Мин т?рттерерг? булдым:

– Узган ??й к?нбагыш урлаганны онытты?мы? Колхоз амбарыннан?

– Монда йозак икенче т?рле. Без ачалмадык.

Мин с?зне д?вам итеп тормадым. Айрат бел?н ик?? к?п этлек эшл?г?н бар, шу?а мин бер н?рс?не яхшы бел?м – безне? алда ачылмый торган йозак юк. ?ле аны? куркуына басым ясап гарьл?ндер?сем килм?де.

К?н болытлы булгангамы, кара?гы тиз т?ште. Н?фис?л?рне? чарлагына мен? тел?ге к?чле булса да Айратны? ризалыгы булмагач, мин ныкышып тормадым. ?зем ген? барырга ш?рл?дем, ?лб?тт?. Ни ген? ?йтс?? д?, уен эш т?гел, чынлап та убыр-ф?л?н булып куюы да бар. Аннан со?, б?ре мазар булса да… Кем кулыннан ?лс?? д? яхшы т?гел бит инде…

Кара?гы т?ш? башлау бел?н безне? арттан чыгып кычкырдылар:

– Балалар, йокларга вакыт!

Без Айрат бел?н верандага урын ??йдек. Озак кына с?йл?шеп яттык та ирт?г? Н?фис?л?рне? чарлагына мен?рг? с?з куешып йоклап киттек.

Т?н уртасында мин кемне?дер елаганын ишеттем. Ул веранда т?р?з?сен кага иде бугай. Торырга иренеп йокылы уяулы килеш озак кына ты?лап яттым. Ул т?шк? д?, ?нг? д? охшаш, тик кыз бала тавышы аерма-ачык ишетел? иде:

– Кертегез мине, зин?ар… ??лак итм?гез! – дип ялварды ул, – Мин бит бер гона?сыз ?ан иясе. Бер кемг? д? бер зыяным тиг?не юк. Зин?ар ??лак итм?гез…

Мин бу тавышны? ?зг?л?н?ен? т?з?лмич? иренеп булса да башымны к?т?рдем. К?зем ачылмаган иде ?ле. ??м йокыга ?в?реп тагын менд?рг? чумдым.

– Ил?ам, син д? кайтты? мени?! – диде теге тавыш шундук мине танып, – Ил?ам, зин?ар ?чен ми?а кара ?ле. Мин бит сине сагынып килг?н идем. Кара инде ми?а зин?ар ?чен… Мин бик авыр х?лд?, ярд?м ит син, дустым. К?рше кызына бер ярд?ме? ж?лме?!.

Мин к?ндез ярыйсы ук арыганлыктанмы, тел?с?м д? башымны к?т?р? алмадым. Д?реср?ге, мин ?земне торып утырган, т?р?з? янына килеп теге кызны таныган ??м аны ишект?н кертк?н итеп тойдым. Барсы да н?къ ?нд?ге шикелле к?ренде. Л?кин моны? барсы да т?ш булып чыкты ??м мин бер мизгел ?т?г? ул тавышны я?адан ишеттем:

– Ил?ам… Керт мине ?з яны?а…

Мин ул тавышны? кемнеке ик?нен д? таныдым х?тта. Бу безг? ?й аша гына торган З?лиф? иде. Аны? й?зен д? аерма-ачык к?рг?н кебек булдым. ?мма мен?-мен? торып ишек ачам диг?нд?, кабат йокыга талдым. Г?я, ниндидер к?ч ми?а урынымнан кузгалырга ирек бирми иде.

– Ил?ам… Ил?ам… – дип ялынды ?аман теге тавыш.

Мин башымны к?т?рмич? ген? а?а ?авап бирдем:

– З?лиф?!.. Н?рс? булды си?а, З?лиф??..

Аны? тавышында с?енеч чаткысы кабынгандай тоелды:

– Син мине таныды?мы, Ил?ам?! Ач, дустым… Бер ген? кара ми?а…

З?лиф?не? беркайчан да “дустым” дип д?шк?не юк иде бугай, дип уйладым мин. Ул ??рвакыт Ил?ам гына ди торган иде. Шулай да ачарга кир?к. Б?лаг? тарганда кеше нинди ирк? исем бел?н атамас. Ачарга кир?к. ??м мин тагы йокыга киттем. Тик шунда ук т?р?з? рамын тырмап кычкырдылар:

– Ил?амм!..

Мин калкынып куйдым да торып басарга, к?зл?ремне ачарга к?ч тапмадым. Ниндидер кошны? канат какканы ишетелде. Башкача бернинди д? тавыш ишетелм?де.

Ирт?г?сен кояш калку бел?н уяттылар. Айратка р?х?т, ул шундук сикереп торды да юынырга чыгып китте. Мин уянгач та башны к?т?рерг? иренеп яттым. Авылны? и? алама ягы шул инде аны?, кир?кс?-кир?км?с? д? ирт?н ирт?к торырга м??б?р буласы?. Бары тик Айрат кереп:

– Нишл?п ятасы?, ш???р ялкауы!– диг?ч кен? к?чк? с?йр?леп юынырга чыгып киттем. Харап инде, авыл эшч?не булып н?рс? майтаргандыр.

Юынып кер?г?, к?еф к?т?рел? т?ште. Айрат бел?н тиз ген? ч?й ч?мердек т? картыйларга й?гердек. Картый инде к?пер башына ?итеп кил? иде. Олы кеше булса да йоклап ятмаган, безд?н ирт?р?к кузгалган. Безг? чапырыш ?йд? яш?г?н Наил? д? киенеп-т?з?неп ?нисе бел?н кайдадыр китеп бара.

– Кайда юлландыгыз болай та? бел?н?– дип каршылады картый аларны, – Районга-ф?л?н т?гелдер бит…

– Мен?, больницага барабыз ?ле… —Наил?не? ?нисе к?ефсез иде, – Кызны? муенында ниндидер эз бар. Убыр-ф?л?н булмасын дим.

Наил? оялып башын т?б?н иде.

Картый кызны? муенына к?з салды да сорап куйды:

– ?зе н?рс? ди со??

– Черки тешл?де ди…

Мин пырхылдап к?леп ?иб?рдем. Кызларны? муенындагы андый эзне? н?рс?д?н барлыкка килг?нен яхшы бел?без без. Т?шеп калган егет т?гелбез.

Наил? ми?а к?з сирпеп алды да кып-кызыл булды. Тел кычтып тора иде, бер с?зсез кала алмадым:

– Ул черкине? исеме ничек со??

Картый ми?а сынаулы караш ташлады да сизелер-сизелм?с кен? елмаеп куйды. Аннан со?, Наил?не? муенын ?ентекл?бр?к караган булды:

– Юк, Х?дич? килен, баланы? к??елен яралап й?рм?, – диде катгый итеп, – Убыр болай тешл?ми ул. Кычытканга-ф?л?н чагылгандыр…—??м кызга борылды,– Мал куганда егылган иде?ме ?лл??

Наил? кыяр-кыймас кына баш какты.

– Мен? шу?а охшап тора шул…—диде картый, кызны ?ит?кл?п алып, – ?йд?, балам, кайтыйк.

– Р?хм?т инде, Фатима т?тк?й, – дип Х?дич? апа а?а иярде.

Без Айрат бел?н ?йг? й?гердек. Кич? я?гыр коеп яуса да т?не буе ?илл?г?нг?ме, ?ир коп-коры иде. Мин ниг? итек киеп чыкканыма ?кенебр?к т? куйдым. Л?кин З?лиф?л?р янына ?ит?г? барсы да онытылды. Аларны? капка т?бенд? буылып ташланган биш сарык ята иде. Тир?-якта бернинди эз д? к?ренми. Х?ер, б?лки, т?нл? д? я?гыр сиб?л?п алгандыр. Л?кин сарыкларга бернинди д? убыр ябешм?г?не к?н кебек ачык иде. ??рх?лд?, мин укыган китапларда д?рес язылган булса. Сарыкларны? барсыны? да муены ч?йн?п ташланылган. Минем моны? ише х?лл?рне узган ??йл?рд? д? к?рг?нем бар, ??м аны? б?ре эше ик?нен яхшы бел?м.

– Б?ре булырга тиештер, – диде Айрат минем уйларны сизеп торган сыман, – Элек т? булгалады…

Ул арада к?рше-к?л?н ?ыелып китте. Кем сарыгы ик?нен шундук танып, З?лиф?л?рне? ишеген шакыдылар. Энд?ш?че булмады. Т?р?з?г? ябештел?р. Аннан со? кемдер ?йл?рен? кереп урап чыкты да, беркем д? юклыгын х?б?р итте.

– Кайда киттел?р ик?н? – дип баш ваттылар, – Б?лки, алар да ?йд? кунарга курыкканнардыр.

Тизд?н мал врачы килеп сарыкларны ат арбасына салды да ?л?т базына алып китте. Монда кызык бет? бел?н мин картыйны? сарыкларын карарга й?гердем. Ачкыч булмагач, койма ярыгыннан карарга туры килде. Барсы да ис?н иде.

– Аллага ш?кер, —дип куйды Айрат, бабайларча итеп,—Безнекел?р ис?н ик?н ?ле.

Мин а?а тел к?рс?ттем.

Малларны к?т?г? кугач, картый ?з кагыйд?л?рен урнаштырырга тырыша башлаган иде, мин а?а шундук каршы т?штем. Т?р?з? капкачларын киереп ачып куйдым, ишекне бикл?п й?р?д?н баш тарттым. Убырлар кояш калыккач й?рми. Картый башта карышып маташты да азак кул селт?де.

– Ничек, менеп карыйбызмы?

Айрат и?н?рен ген? сикертеп куйды.

– Мен?без, дим?к.

– Д?рес эшл?мибез бит, – диде ул аннан со?, —Алай ит?рг? ярамый.

–Алайса, син менмисе?.

Айратны? к?зе шар булды. Тик ул берн?рс? д? д?шм?де. Мин абзар артлап кына Н?фис?л?рне? ихатасына юн?лдем. Айрат та чарасыз булып ми?а иярде.

Ишек йозагын ачу чынлап та бик ?и?ел булып чыкмады. Кулдагы ачкыч к?лт?сен бик озак сайларга, ярардаен тапкач та х?тсез ген? маташырга туры килде. С?гатьк? якын булашкач кына биреште ул. Без эчк? уздык. Веранда б?лм?л?рг? б?ленг?н, ? т?б?се такта т?ш?м бел?н ябылган, ?й т?б?сен? кайдан мен?рг? ик?нне болай гына чамалау м?мкин т?гел иде. Ике як чолан ишегенд? д? ат башы кад?рле йозак тора.

– Т?р?з?д?н ген? кер?се калган, – дип пышылдадым мин, йозакларга ачкыч ярата алмыйча, – Ике т?р?з? алу, билл??и, ?и?елр?кк? т?ш?р иде.

– ? к?реп калсалар?..

– Ансы да бар шул…

Тагы бер с?гать чамасы маташырга туры килде. Тик моны? бер файдасы да тим?де, ?й т?б?сен? кер? торган урын бу б?лм?д? т?гел иде.

– Юкка гына тотындык ?ле, – диде Айрат йончулы кыяф?т бел?н, – У?ар эш булса, шундук килеп чыгар иде.

– Н?рс?, ?лл? ?зе?не шундук килеп чыкканмын дип уйлысы?мы?!. – Аны? с?зе эчемне пошырып ?иб?рг?н иде, шу?а да ачуымны тыя алмадым, – Бер башлагач, ахырынача ?ит?без инде.

– ? анда чынлап та вампирлар булса?– диде Айрат, —Безне? бит бер корал да юк…

Мин тагы да тупас ?авап бирм?кче булган идем, аны? хаклы ик?нен а?лап тыелып калдым.

– Ярый син бар ?ле, – дип елмайдым, – Юкка гына ияртм?г?нмен ик?н бит. Бар, тиз ген? утын сараена барып ике усак таяк алып кил. Бакчага кереп бер-ике т?п сарымсак йолкырга да онытма. ? мин ишекне булаштыра торам.

– Мен? шуны тот, – диде Айрат муеныннан догалы бет?ен салып, – Мин юкта ул-бу булса, ярд?ме тияр.

Мин аны кес?г? чумдырдым да йозакка иелдем.

– Кес??? салма, муены?а так!

Аны? тал?пч?н тавышына буйсынмый м?мкин т?гел иде. Мин бет?не муенга тагып, футболка ?стенн?н чыгарып куйдым.

Бу юлы йозак тиз биреште. Чардакка мен? торган ишек т? н?къ шушы якта, х?тта аны? б?р?н?л?рг? кагып ясалган баскыч сыман н?рс?се д? бар иде. Л?кин ишек ачык т?гел, анда да йозак эленг?н. Моны к?рг?ч, мин авыз эчемн?н ген? с?генеп куйдым. ?мма Халис? апаларны? нинди курку эченд? яш?г?нн?рен иск? алып, барсын да а?ладым. Аларны? куркуы турында уйлауга ?земне? д? бала ?оннары кабарып чыкты. Бер?р хикм?т бар инде монда, югыйс? кеше шулкад?рле йозаклар эл? мени?! Л?кин башланган эшне д?вам ит?рг? кир?к иде. Мин буыннары йомшарып китк?н аякларны к?чк? с?йр?п, баскычка ?рм?л?дем. Инде менеп ?иттем ген? диг?нд? кулдагы ачкыч ид?нг? т?шеп китте. Аны? тавышы ?лл? нинди котсыз булып я?гырап, к??елг? шом ?рде ??м ?зем д? баскычтан оча язып калдым. Кабат менг?нд? башлар ?йл?нг?нд?й тоелды. Шушы ишек артында мине н?рс? к?т?? ?лемме… ?лл? ниндидер якты ачышмы? Мин со?гысына бик ?к ышанып ?итм?дем. Л?кин бу ишекне? аръягына карарга бурычлы ик?немне тойдым. Бу минем язмыш иде. Минем гомер шушы ишек аша ?т?. Кил?ч?кк? минем башка юл юк. Мондый югары уйлардан ничектер тынычланып калдым, х?тта бераз батыраеп та китк?н кебек булдым. Х?ер, батырлык т?гел иде инде бу, калтыранган куллары? бел?н йозак тишеген? ачкыч тыгуны батырлыкка ис?пл?п була мени?!. Баштарак р?х?т булган ик?н ?ле ул, анда хет ачкычларны тиз сайларга м?мкинлек бар иде, ? х?зер кир?кле ачкычны кир?кле ?ирг? тыга алмыйча изаландым, к?пме ген? тыныч булырга тырышсам да бармаклар мине ты?ламады, салкында к?шекк?нд?й булып дерелд?дел?р. Ичмасам, Айрат та ?лл? кайда югалды. Агач тапмаган булып юри кермич? й?ридер ?ле ул. Янымда мышнап торса да х?л булыр иде. Б?хетк? каршы артык интегерг? туры килм?де, сигезенчеме-тугызынчымы ачкыч йозакны ачты. Мин ?и?ел сулап куйдым. Л?кин йозакны тартып алырга ашыкмадым. Айрат калдырып китк?н бет?не кулыма алып ?ч тапкыр “Бисмилла…” – дип кабатладым. Куркыныч чакта белг?не?не укырга кушалар бит, ? мин башка дога белми идем. Айрат килм?сме дип, тагын аз гына к?теп тордым да, ишекне ачып ?иб?рдем. Порхылдап тузан коелды. Мин аны убыр дип уйлаган идем, тузан гына ик?нен белг?ч тагын бер кабат:, Бисмилла!”– дип куйдым.

Чардак эче кара?гы иде. Мин ??рвакыт ?зем бел?н й?рт? торган кечкен? кес? фонарен кабызып, ?й т?б?сен? к?т?релдем. Фонарьны? сукыр уты ерак алмый ик?н. Т?рд?р?к, тузанга каткан т?р?з? янындарак, таза г??д?ле бер ир басып тора. Мин тын алырга да куркып катып калдым. Тиз ген? аска сикерерг? кир?клеген д?, вампир кочагыннан мине фонарь гына саклый алмаячагын да яхшы а?лый идем, тик буыннар ты?лашмады. Убырлар ?зен? караган кешене гипнозлый диг?нн?ре д?рес ик?н. Мин инде ник авылга кайтканыма, ник монда менг?нем? ?кенеп бет? алмадым. К??елемне чиксез сагыш уты телеп ?тте. ?йе, барсы да бетте х?зер. ?ти-?ниемне д?, туганнарымны да, картыемны да, Айратны да, Н?фис?не д? башка дусларымны да мин беркайчан да, беркайчан да кабат к?р?, к?рс?м д? алар бел?н аралаша, берг? уйный алмаячакмын. Эх, нил?рг? ген? мендем ик?н монда. Н?рс? ?итми иде ми?а, ?з башыма б?ла эзл?п й?рм?с?м.

Теге кеше селкенеп куйгандай булды.

– Ил?ам!

Мин тертл?п киттем.

– Ил?ам, син ис?нме?!.

Мин бу тавышны кайда ишетк?н идем со? ?ле?

Нинди таныш тавыш.

– Ил?ам, ник д?шмисе??

Мин кин?т барсын да а?ладым ??м ?ан ?рн?е бел?н кычкырып ?иб?рдем:

– Айрат, кач моннан! Менм? монда! Кит!

– Ил?ам!

Кин?т кемдер баскычтан атылып менде д? очлы усак таяк тотып ми?а аркасын куеп алдыма басты. ??м аны? фонаре нурыннан б?тен чардак эче яктырып китте. Т?р?з? янында басып торган “кеше” диг?нем – чардакка мендереп куелган иске киемн?р булып чыкты.

Мин ис?н калу шатлыгыннан да, ?земне? куркумны яшер? ис?бенн?н д? кычкырып к?леп ?иб?рдем. Тик Айратны? к?л?д? ис?бе юк иде.

– Котымны алды?, – диде ул, еш-еш сулап,– Мин б?лаг? юлыккансы? ик?н дип торам. ?йг? кереп фонарь алып чыктым мен?. Ут юк иде бит…

??м ул да к?л?рг? тотынды.

– ? ул чынлап та кешег? охшап тора, – диде аннан со?, мине куркыткан киемн?рг? ымлап, – Карыйк ?ле, эченд? бер?рсе юк мик?н.

Без таякларны ?зер тотып акырын гына киемн?рг? якынлаштык. Айратны? кулындагы фонарь ?и?елч? дерелди иде, шу?а к?р? б?тен д?нья селкенг?н сыман тоела. Теге киемн?р д? ?и?елч? ген? х?р?к?тл?неп куйды. Тик без кирег? кит? алмый идек инде. Бер-беребезг? караша-караша алга шуыштык. Киемн?р янына ?итк?ч, бертын катып тордык та икебез д? берьюлы таякларны батырдык. Т?нн?р эсселе-суыклы булып китте, убыр т?ненн?н агып т?шк?н лайлалы кан ?стебезг? ч?чр?г?нд?й, бел?кл?ребез буйлап агып т?шк?нд?й тоелды. Л?кин берн?рс? д? юк иде. Иске киемн?р эленг?н ?иренн?н ычкынып, ид?нг? ген? таралды. Шулай да без к?телм?г?н куркынычка ?зерл?неп бераз тын тордык.

– Карале, табут,– диде Айрат бераздан, почмактагы н?рс?г? к?рс?теп ??м фонарен шунда яктыртты. Ярымкара?гыда чынлап та табутка охшап тора иде ул, асылда сандык булып чыкты. ??м без к?леп ?иб?рдек. Тик шундук икенче уй килде:

– Б?лки, убыр шушы сандыкта йоклыйдыр?

– ?йд?, ачып карыйбыз.

Болай диюне? кир?ге юк иде инде, мин сандыкны? капкачын к?т?рг?н идем. Анда яткан кеше г??д?сен к?р?г?, Айратны? кулыннан фонаре т?шеп китте. Мин б?тен к?чемне туплап очлы таяк бел?н сандык эченд?ге убырга кададым. Бер кабат… Ике… ?ч… Мин инде ?з-?земне белештерми идем. Кин?т кемдер сандык эчен? яктыртты. Бу Айрат иде. Мин вампирны ?терг?н арада, ул фонарен табып ?лгерг?н ик?н. Ут кабынуга без икебез д? катып калдык. Сандык эченд? Н?фис?не? б?л?к?й чакта ?тисе алып бирг?н йомшак курчагы ята иде.

Безд? инде к?л? кайгысы т?гел иде. ?зебезне ахмакны? да ахмагы итеп тойдык. Курка-курка юк бел?н маташудан к??елне гарьл?н? тойгысы ?рнетте.

– Монда берн?рс? д? юк, ?йд?, т?ш?без, – диде Айрат, ?метсез бер тавыш бел?н, – Юкка гына гомер ?тк?рдек. Картыйга су китерик лутчы.

Мин а?а карыша алмый идем. Икебез д? ишек авызына килдек. Кин?т Айрат туктап калды:

– Ишет?се?ме?

Мин сулыш та алмый ты?ларга керештем. Х?ер, сулыш алса? да ишетел? иде ул. Ууууууууууу… Шшшшшшшш… Бу теге шомлы аваз иде. Елгалардагы чо?гылны х?терл?теп ?ава кайный, ?ава б?терел?. Вакыт-вакыт ул ысылдауга ?йл?н? ??м тагын улауга, ?кер?г? к?ч?… Без тавыш ишетелг?н якка карап катып калдык та сихырланган кешел?р сыман озак ты?лап тордык. Мен?-мен? УЛ килеп чыгар да канатларын ??еп ?стебезг? ташланыр сыман иде. Айрат фонарен шул якка т?б?де. Бер-беребезг? карашып алдык та акырын гына тавышка табан шуыштык. Бер н?рс? д? к?зг? к?ренм?де. Л?кин тавыш… Тавыш ?зе м?тдал?шеп безне? т?небезг? тиядер, т?небезне? ??рбер к?з?н?ге аша ?теп ?аныбызны яулыйдыр сыман иде. Без инде и? читк? ?итеп, г?рничне? эчен? к?з салдык. Бер ни д? юк. Х?ер… Юк, шеш? ген? ик?н… Т?бе т?шк?н шеш?… Бер м?лг? икебез д? катып калдык. Тир?-якта берн?рс? д? юк, ? тавыш ишетел? иде.

Кин?т икебез д? дертл?п киттек.

– ?ен бит шеш? эченд?! – дидем мин, зур ачыш ясагандай. ??м шеш?г? ?релдем.

– Курай!—дип кычкырды Айрат, н?къ шул ук вакытта шеш?г? кулын сузып,—Курай!

Без икебез д? берьюлы шеш?не тартып алдык ??м шундук тавыш тынып калды. Бер-беребезг? шат елмаеп караштык та аны кабат урынына куйдык. Тавыш д?вам итте. Без шулай шеш?не бер куеп, бер алып х?тсез вакыт ?тк?рдек.

– ?ил иск?нд? ген? улый иде шул, – диде Айрат ?з ачышына ?зе ышанырга тел?г?нд?й, – Х?зер а?лашылды инде. К?р?се?ме ?н? теге тишекне. ?ил шуннан кер? д? монда икел?т? к?ч?я, аннан со? шеш?г? ?р?. Хас та курай кебек…

– А?лашылды. ?йд?.

Н?фис?л?рне? ?й т?б?сенн?н т?шк?нд? без ?зебезне батыр да, акыллы да, матур да итеп тойдык. ?сл?ребез шыр тузан булып бетс? д?, к?нн?р якты, к??ел к?т?ренке иде. Ишекл?рне кабат бикл?рг? д?, коелган тузанны с?ртеп алрга да онытмадык. Ни ген? ?йтс?? д?, юк-бар кеше т?гел, ? н?фис?л?рне? йорты. ? Н?фис?… безне? к?рше!..

* * *

?й т?б?сенн?н т?шк?ч, тузанга батып пычранып бетк?н киемн?ребезне мунчадагы суга батырып куйдык та, минем алмаш к?лм?к-ыштаннарны киеп урамга чыктык. Т?эсоратларыбыз тир?н д?, к?чле д? булып, аны кем бел?ндер уртаклашасы кил? иде. Л?кин урамда бер кеше д? к?ренм?де. ? без б?тен д?ньяга я?гыратып: “Н?фис?л?рне? чардагында башкача бернинди г?л?? д? ишетелм?яч?к!” – дип кычкырыр яшьт?н узган идек. Х?ер, башка вакыт булса, ипт?ш малайларны? т?р?з? т?бен? басып, ачы итеп бер ген? сызгырып ?иб?рер идек т?… ? бу юлы… Бу юлы без алай ит?лм?дек. ?лл? ничек ?зенн?н ?зе шулай килеп чыкты. Тып-тын урамда сызгыру, кычкырып кемнедер чакыру, гомум?н, нинди д? булса аваз салу ?зе ?к ниндидер ярамаган эш, гайре табигый х?л булып тоелды шикелле. Аннан со? урам да ничектер ?зг?реп, кабат беркайчан да чыкмас ?чен кабыгына кереп бикл?нг?н ташбакадай к??елсез булып калган иде

Мондый ?ле урамда торасы? да килерлек т?гел дип, без кабат ишегалдына кердек. ??м чырайларыбызга к??елсез ген? елмаю гал?м?те чыгарып, икебез д? берьюлы, Н?фис?л?рне? ?й т?б?сен? карап алдык. Чардактан т?шк?нд? без ?зебезне зур ка?арманлык эшл?п халыкны шом-куркудан аралаган п??лев?нн?р итеп тойган идек. Барсы да безне мактар, дан-ш??р?тк? к?м?р, р?хм?тл?р яудырыр диг?н ?мет т? юк т?гел иде. ? асылда… Кешел?рг? безне? батырлык та, ?зебез д?, с?зебез д?, гомум?н, берн?рс?без д? кир?кми, алар безне? кыю адымыбыз хакында белерг? д?, ишетерг? д?, уйларга да тел?мил?р иде. Х?ер… Б?лки, кешелл?р безг? карата ул кад?р ?к ваемсыз да да булмагандыр. ?йе, гамьсез т?гел иде алар безг?. Илтифатсыз да т?гел иде. Алар бары тик юк идел?р ген?.

– ?йд?, н?н?йг? су китерик, – диде Айрат к??елсезл?неп, – Болай эт сугарып й?рг?нче…

– ?йг? керик ?ле, – Минем чишм?г? барасым килми, шушы кад?р битарафлыктан чишм? суы да боз булып ту?гандыр сыман иде,– Картый коймак пешерг?н бугай.

– Чардакка менг?нне сизм?де мик?н?..

– Сизс? со?…

Картый чынлап та коймак пешерг?н, ?ст?л ?зерл?г?н иде.

– Кайда югалып й?рисез?!. Сезне? ?чен котым очып торды бит, – дип каршылады ул, – ?йд?гез, утырыгыз.

Без мулла песил?ре сыман ?нсез ген? ?ст?л артына шудык. Коймак т?мле иде. Балга мана-мана бер т?линк?не йомдырып куйдык.

– Т?мле! – диде Айрат, авызы коймактан бушаган арада, —Во!

Мин чын к??елд?н хуплап баш кына кактым.

– Ачыгуы? ?итс?-?… – дип сузды картый, б?хетле елмаеп, ??м шундук с?зне икенчег? борды, – Халис? апа?нарны? ?й т?б?сенн?н андый-мондый тавыш ишетм?дегезме?

– Юк, дип алдаштым мин, – Без елга буена бардык.

– Йорттан ерак й?рисе булмагыз, – диде картый тир?н борчылу бел?н. Аннан со? ?с-башыбызга к?з салып сорап куйды, – Батып кайттыгызмы?

– ?йе, киемн?рне мунчадагы суга батырып куйдык. Ч?й эчк?ч юарбыз.

Картый табадан коймак ала иде, минем с?зне ишетк?ч, кулындагы т?линк?сен т?шереп ?иб?р? язды.

– Мунчага барып й?рисе булмагыз, – диде ?ле беребезг?, ?ле икенчебезг? курку катыш усаллык бел?н карап, —Ишетсен колагыгыз, мунчага бер адым да атлау юк.

– Ник?

Картый минем сорауга т?эсирлер?к ?авап эзл?г?нд?й бер м?лг? с?зсез торды.

– Сез китк?ч, Халис?л?рне? ?й т?б?сенд? ??н?ал купты, – диде аннан со?, ?зенд?ге куркуны безг? д? йоктырырга тел?г?нд?й, —Кемн?дер с?йл?ш?, ?зл?ре к?леш?, д?бер-шатыр кил?л?р. Убырлар уянган чак булды, ахры. Мин котым алынып ?й ишекл?рен бикл?п куйган идем, сезне? тышта калганны уйлап кабат ачтым.

Айрат пырхылдап к?леп ?иб?рде. Мин аны? ботын авырттырып чеметеп алдым да ачулы караш ташладым. Ул к?л?ен й?т?л бел?н капларга тел?п, бик тырышып тамак кырды.

– К?п?-к?ндез шулай кыланышып яткач, аларны? мунчага да килеп кер?л?ре бар, – дип д?вам итте картый, безг? игътибар бирмич?, —Мунча ул болай да ?ен-п?ри оясы ис?пл?н?.

– Бер?рсе ?й т?б?сен тикшерерг? менг?ндер, —диде Айрат, тик шундук ботын кулы бел?н капларга м??б?р булды, – Авылда гел куркаклар гына т?гел бит.

Картыйны? ?з с?зе с?з иде.

– Убырлар, ?ен-п?рил?р бел?н шаярырга ярамый. Алар башта кешене? ихтыяр к?чен ала, азак ?зл?ре тел?г?нне эшл?рг? м??б?р ит?. Филд?й ад?мн?рне д? камырга ?йл?ндер?. Я явызлык, я тилелек кылдыра.

– Исерт? мени? – Айрат ?итди иде.

– Белмим… —Картый аны? беркатлылыгыннан елмаер дип к?тк?н идем, тик ялгышканмын, – Б?лки, х?мер д? убырларны? бер коралыдыр. Аны юкка гына “шайтан суы”, “з?хм?тле ризык” дип атамыйлардыр. Изге Китап та тикк? ген? тыймагандыр. Л?кин убырны? кодр?те аны? бел?н ген? чикл?нми, ул кешене? кешелеген суыра, ни тере, ни ?ле бер х?лг? китереп, баш ?итм?слек г?на?лар, яман эшл?р кылырга м??б?рли…

Аракы, яки т?м?ке турында картый мисаллар китер?-китер? с?йл?п, с?гатьл?р буе ?гет-н?сих?т укырга м?мкин. Алай булмагыз, аракы эчм?гез дип ?йтми ул, ипл?п кен? ?зенекен б?г?: ф?л?н кеше шулай-шулай итеп бик матур гына д?нья к?теп китк?н иде, л?кин шул з?хм?тк? бирелеп, ф?л?н-ф?л?н б?лал?рг? юлыкты, алай-болай итеп й?реп, шундый-шундый шартларда ад?м м?сх?р?сен? калып м?рх?м булды, яки мен? ф?л?н абзый… ?ч итк?нд?й, шундый мисал китерерлек б?нд?л?ре д? к?п бит аны?. Кыскасы, аны ты?лый башласа?, ??йге каникулы?ны? ?р?мг? ?тк?нен к?т т? тор. Шу?а к?р?, ул бик тир?нг? кереп китк?нче, мин с?зне икенчег? бордым:

– Картый, Акт?ш ?лм?г?ндер бит? К?зг?-башка к?ренми.

– Акт?ш?! – Картый бу исемне беренче ишетк?нд?й аптырап калды, – Аны? турында б?тенл?й онытканмын бит. Чынлап та кайда ик?н ул?

Мин картыйны? кыяф?тенн?н елмаеп куйдым.

– Безне? д? песине? к?пт?н к?ренг?не юк, – диде Айрат мо?су гына, – Б?б?йл?рг? тиеш иде.

– Убыр бумады мик?н?– дидем мин, вампирлар турында укыганымны иск? т?шереп, – Алар бит кечкен? ?анварларга да ябеш?, дил?р.

– Убыр… – картый бик т? к??елсез иде, – Песил?рг? д? тиярг? м?мкин мик?нни… Алай булса, эш харап, егетл?р…

Картый авызыннан “егетл?р” диг?н с?зне ишетк?ч, минем муен зураебрак китк?нд?й тоелды. Тик шундук кире ?з урынына кайтты.

– Б?ген безне? урамныкын гына т?гел, ? колхоз сарыкларын да буып ташлаганнар. К?т?е бел?н. Сез к?рг?нсездер инде, бер т?ркем ирл?р ауга чыгып китте.

Ул н?рс? хакындадыр уйланып торды да ?ст?п куйды:

– Б?ре ген? булса, ярый да бит…

Ми?а ничектер к??елсез булып калды. Аркаларына мылтык, ук-??я аскан авыл агайларыны? ауга китк?н чагын к?р? алмау ?кенеченн?н й?р?к кысылып куйды. Мин сезг? ?йтм?г?нмендер ?ле, ?тием язучы минем. Ул борынгы заман батырлары турында шултиклем мавыктыргыч хик?ятл?р с?йли д? мин аларны кинода к?рг?нд?й булып, аларга охшарга тырышып к?нн?р-т?нн?р буе саташып й?ри идем.

?ти турында бер башлагач, ?йтеп бетерим инде, ул ?зе ятим ?ск?н, шу?а к?р? минем ?чен ?зелеп тора, н?рс? тел?с?м – шуны ?т?рг? ?зер. Х?ер, болай дип ?йт?ем бик ?к д?рес т?гел, ул вакыты бел?н мине ?рл?п т?, б?рг?л?п т? ала. Болай гына, ?тил?рч? ген?. Андый чакларда минем д? бик т? т?ртипле, бик т? акыллы малай буласым килеп кит?. Тик мин ?тине бел?м, ул бер кайчан да т?ртипле малай булмады, я язарга ярамаган н?с?л?р турында язып, ?ни ?йтмешли, карьерасын ?терде, я б?тенебезне д? бер тиенсез калдырып китте д?… зу-ур акча алып кайтты. Ул юкта кыен булды инде… Тик ул кайткач, мин сыйныфта и? бай егет идем. Кызларны? да, егетл?рне? д? барсы да диярлек минем янда б?терелеп торды. Мактана дим?с?гез шунсын да ?йтим, сыйныфташ бер малаебыз ?тисен? болай дип т? ?йтк?н: “?ти, ник син министр гына булды? инде, ник язучы булалмады? – ?н?, Ил?амны? ?тисе язучы булгач, аны? акчасы муеннан.” ? д?ресен ген? ?йтк?нд?, ?тине? бер кап т?м?кег? тилмереп утырган чаклары да бар, тик аз гына баеп китс? ул минн?н акча ж?лл?ми, сораганымны биреп тора. ? мин аларны ?ыеп барам да и? кир?кле чакта гына китереп чыгарам. Ни ?чен шулаймы? Ч?нки ?ти ?йт?: “Минем язганыма б?ген беркемне? д? исе китми. Л?кин ул бер килеп чыгар ?ле, ди. И? кир?к чакта гына.” Минд?ге акча да шул – и? кир?к чакта гына килеп чыга да артык зур булмаса да бик к?п булып, бик хуп булып к?рен?. ??м мин ?тине? бер с?зен яратам. “Акчасыз— син беркем д? т?гел”– ди ул. Чынлап та, ту?дырма алырлык акчам юкта мин ?земне бик т?б?н итеп сиз?м. “Акча? к?п чакта да син беркем д? т?гел”– ди. Монсын да а?лый башладым. Бер дус егетемне подъезда тотып алып, трусик бел?н ген? калдырганнар… ?тисе бик бай кеше иде, ? бер н?рс? д? эшли алмаган… Шул яклары бел?н ошый ми?а ?тине? с?зе. Б?лки, ?ти ?зе ми?а ошаганга, мин д? а?а охшарга тыршканга гына шулай тоеладыр. Б?лки, мин аны тулысынча а?лап та ?иткермимдер… ??рх?лд?, мин аны? со?гы с?зене? элпесенд? эленеп торам ?ле: “Кеше акчаны? акчалыгын суырып бет? алмый, акча кешене? кешелеген суыра ала…”

– Вампирдыр ул!

Айратны? бу с?зенн?н мин тертл?п киттем…

Колагымда кабат шул с?з я?гырады:

– Вампир…

Айратны? бер с?зе минд? ме? я?гыраш алды.

Бу с?з мине гаепл?г?н сыман ишетелде. Мин – ана карынында яткан сабый – ?ниемне? канын им?че. Мин – якты д?ньяга туган бала – мин – аларны? кодр?тен суыручы” Мин – вампир. Алар ?зл?ре д? сизмич?, б?тен гомерен ми?а корбан ит?… Ата-ана ?чен вампир – бала…

– Б?ре вампир була алмый…

Бу с?зл?р алдында мин к?чсез идем…

Юк, вампирлар турында укыган язмаларда б?рег? кагылган н?рс?л?р булмаганга гына т?гел… Мин маймылдан аерылган бабаларыбызны? ?з дошманын ?и?г?ч, аны? канын дошманны? баш с?яген? салып ч?мерг?нен д?, сарыкны буган б?рел?рне? хайван тамырннан ?ылы кан эчк?нен д? бел? идем. ??м мин ?зебезне? затны?, ш?ж?р?л?р буенча, баш б?ред?н барлыкка килг?нен? д? шикл?нми идем.

– Б?ре вампир була алмый… – дип кабатлады Айрат.

“Б?ре убыр була алмый.” – дип уйладым мин д? к??елемн?н. Мо?а бернинди д?лилем д? юк иде, тик мин бар ?аным бел?н ышандым —

Б?ре убыр була алмый!

Б?ре – бар булмышы бел?н – ерткыч.

Нибары ерткыч кына…

– Б?ре ген? булса, ярый ла бит…– дип кабатлады картый, – Б?ре ?зебезнеке л? ул…

* * *

Ш?р?ле урамы гына ?ле тынлыкка чумган кебек иде. К?тм?г?нд? килг?н с?ер х?лл?рд?н бары тик ул гына каза к?рер д?, башкалар ис?н-сау калыр, бары тик безне? урамда гына… безне? урамда… вакытны?, гомерне?, яш??не? нилект?н тукталып калганын беркем д? к?рм?с т?, белм?с т?, сизм?с т? кебек иде.

Л?кин барсы да башкача булып чыкты…

?тиемне? ниндиер?к кеше ик?нен ?йтк?н идем инде. ?тил?рне? х?лен иск? алганда, аны алама дип булмыйдыр. ??рх?лд?, ул минем ?чен и? зур кеше. Сизг?нсездер инде, китапларны к?п укуым да, ??мл?л?рне матуррак итеп т?зерг? тырышуым да а?а охшарга тел??д?н. ??м сезг? сер итеп кен? шуны ?йт?м, ул минем язучы булуымны тел?ми. Имеш, язучылар б?хетсез була, аларны? канын ил, д??л?т суыра.

Мин инде, иркен гаил?д? ?заллы булып ?ск?н малай, кил?ч?гемне нинди ??н?рг? багышлаячагымны бел?м, ??м ?ти биш куллап каршы килс? д?, “улым, юк бел?н маташма” – дис? д? ?зем тел?г?н юлны сайлаячакмын. Ч?нки мин д? почти аны? кебек…

Мин д? аны? кебек… хис кешесе…

Минем Н?фис?не к?р?сем кил? иде.

Айрат минн?н д?рт айга ук б?л?к?й. Ул авылда яши ??м беркемне д? сагынып кайтмаган. Шу?а к?р?, урам буенда озак кына тарткалашып торырга туры килде. Ахырда ул бирелде ??м без Н?фис?л?рг? киттек.

Ш?р?ле урамы гына тынлыкка чумган кебек иде, алай булмаган ик?н, б?тен авыл тынып, яш??д?н туталып калган. Мин ?земне кешел?ре ?леп бетк?н чит планетаны? бер авылыннан баргандай хис иттем. Авыл кич?гег? караганда да нык ?зг?рг?н иде.

Элек булса, т?р?з? т?пл?рен? басып сызгыру бел?н анда Н?фис?не? башы к?ренер д? бер мизгелд?н ул й?гереп чыгар иде. Б?ген алай булмады. Халим? апаларны? ишеген шакырга туры килде. Ул эчт?н бикле иде. Ярты с?гать чамасы д?берд?тк?ч, аяк тавышы ишетелде д? ниндидер хатын:

– Кем бар? – дип сорады.

– Безг? Н?фис? кир?к иде.

– Кем со? сез?

– Ил?ам.

– Айрат.

– Н?фис? монда т?гел.

– Кайда со? ул?

– ?зл?ренд? юк. Алар бит сезг? к?ченеп килг?н.

– Кем ?йтте?!

– Шулай с?йлил?р.

– Алар монда т?гел.

– Кайда со??

– Белмим.

– Х?лим? апа, ?йтегез инде, Н?фис?не ничек табып була?

– Белмим. Эзл?м?гез аны.

– Х?лим? апа…

– Китегез, дим, моннан! ??м башкача килеп й?рм?гез!

– Х?лим?…

– Китегез, дим… Юкса…

Н?фис?не? туган апасыннан мин мондый тупаслыкны к?тм?г?н идем. Ничектер кыен булып китте. Аны?:“Китегез моннан!”– дип кычкырганы колак т?бенд? озак я?гырады. Ишек артында Н?фис?не? апасы т?гелдер, гомум?н, анда ад?ми зат т?гел, Убыр ?зе торадыр сыман тоелды. Мин ачы итеп с?генеп, н?фр?т бел?н ишекк? типтем.

– Нишлисез сез, малай актыклары!

Т?р?з? п?рд?се тартылып, Халим? апаны? башы к?рен?г?, тел?с? кайсы кибетт? сатыла торган “вампир теше”не? чалбар кес?мд? ик?не иск? т?ште д? мин аны тиз ген? авызыма алып каптым. Халим? апа безне тирг?п тагы н?рс?дер ?йтер ?чен авызын гына ачкан иде, мин “вампир тешл?рен” ыржайтып а?а омтылып куйдым.

Т?р?з? п?рд?се талгын гына ?з урынына кайтты.

Веранда ид?нен? н?рс?дер егылды.

– ?лде бугай… – дип пышылдады Айрат.

– ?лсен!.. – дидем мин кырыс кына. ??м ?зем д? куркып куйдым. ?г?р чынлап та ?лг?н булса… Н?фис?не? апасы!..

Мин кин?т килг?н ярсу ташкынына бирелеп ишене д?берд?терг? тотындым. Халим? апаны? ?леме бел?н килеш?сем килми, аны кабат терелт?сем кил? иде. ?г?р Айрат бел?гем? килеп ябешм?с?, к?пме шакылдатыр идем ик?н…

– Ул ис?н! —дип пышылдады Айрат, – Ишет?се?ме, ?н?…

Мин колак салдым. Ишек артында н?рс?дер шаштырдый иде. Торып утырды булса кир?к. Пышылдап кына ниндидер дога укырга тотынды.

– Салават ?йт?, —дип а?латты Айрат, —?йд?, киттек.

Урамда колакны ярырдай тынлык иде.

?анда – бушлык.

Н?фис? кайда ик?н? – дип уйладым мин, – Ис?н мик?н ул…” ??м б?ген т?нл? к?рг?н т?шемне х?терл?дем. З?лиф?не? т?р?з?г? килеп ялынуы… Сарыкларыны? буып ташлануы… ?зл?рене? ?йд? булмый чыгуы… Мин болар арасында ниндидер б?йл?неш барлыгын тойган кебек булдым да к??елг? шом й?герде.

– ?йд?, З?лиф?л?рг? барабыз!

Айрат ми?а с?ерсенеп карады.

– Мин аны б?ген т?шт? к?рдем, – дип а?латтым мин.

Айрат б?тенл?й туктап ук калды.

– Яны?а керт?е?не, аны коткаруы?ны ?тендеме? Т?р?з?г? килеп?.. – диде ул ниндидер ачыш ясаган кебек, – Шулаймы?

Х?зер мин аптырап калдым.

– Син каян бел?се??

Айрат ?з гоманыны? чынлыгына ышанырга тел?г?нд?й ми?а бертын тек?леп торды.

– Ул т?шне мин д? к?рдем.

– Булуы м?мкин т?гел!

– М?мкин ик?н шул.

– Дим?к, ул т?ш булмаган… Дим?к, З?лиф? чынлап та килг?н безг?…

– Белмим…—Айрат аз гына тынып торды, – Мин икенче кызны к?рдем…

– Кемне?

– Егетл?р, килегез ?ле монда!

К?тм?г?нд? я?гыраган бу тавыштан без дертл?п киттек. Атлаган ?иребезд? катып калдык та акырын гына х?р?к?тл?неп тавыш килг?н якка борылдык. Мин бала ?оннарымны? кабаруын Айратка сиздерм?ск? тел?п бел?гемне сыпырып куйдым. Ул да шулай итте. К??еле?? шом оялаганда ??рбер к?телм?г?н н?рс? куркырга м??б?р ит? ик?н. Тавыш ху?асы явыз зат-ф?л?н булса, мин й?гереп качарга ?зер идем инде. Тик ул ?идиятулла абзый булып чыкты.

– Идиот… —дип пышылдады Айрат, – Котны ботка т?шерде.

Мин д?шм?дем.

?идият, кырыкка ?итеп килг?н буйдак ир, фермада каравылчы гына булып эшл?с? д? башлы кеше, белм?г?н н?рс?се юк. Болай карап торуга ул сау-с?л?м?т кешег? охшап тора, фикер с?решенд? д?, атлап й?решенд? д? бер ген? кыешлык та тапмассы?. ? асылда… Аны? хакында бер м?з?к т? й?ри ?ле. Х?ер, ?идият турында м?з?кл?р к?п инде ул, тик монсын чын булган х?л дип с?йлил?р.

– Безне сугышта шул х?тлем нык чыныктырдылар, – диг?н ?идият, бер исерг?ненд?, – Аяктан “Камаз” машинасы бел?н чыгып китс?? д? бер н?рс? д? булмый.

Моны ты?лап торган “Камаз” шоферы, ул кемг?дер кунакка килг?н булган, шундук тотып алган:

– ?йд? алайса, аягы?нан машина бел?н ?т?м,– диг?н ул ?идиятне? ?з с?зенн?н чигенеп м?сх?р?г? калуын к?теп, – ?фганда булган кеше алай мактанмый ул.

?идият елмаеп кына куйган:

– Бер яшник аракы.

Кул сугышканнар да ?идият аякларын машина астына тыгарга ?айлап куйган. Моны к?тм?г?н шофер бер м?лг? албырап калган, тик ?идиятне?:“?йд?! Егет с?зе бер була ул. Чыгарга курыкса?, ике яшник т?лисе?!”– дип м??б?рл?вен? ?чегеп, аяклар ?стенн?н узып китк?н. Шуннан ?идият берни булмагандай торып баскан да шофер янына килг?н:

– Бар, бырат, кибетк? элдерт!

Тегесе ?з к?зл?рен? ?зе ышанмыйча, баскан урынында ярты к?н буе катып торган, ? ?ушына килг?ч, ике яшник аракы алып бирг?н.

– Гафу ит, туган…—диг?н ул, – Мондый х?лне к?рг?нем д?, ишетк?нем д? юк иде. Син чынлап та батыр яугир булгансы?дыр.

– Начар сугышчы т?гел идем, – диг?н ?идият, чалбар балакларын к?т?реп, – Тик мен? аякларым гына ташлап качты.

Аны? ике аягы да протез ик?нне к?рг?ч, шофер б?тенл?й ?ушсыз егылган, дил?р…

–Кайда ашыгасыз, егетл?р, —диде ул, без каршысына килеп баскач,– Тоткарламыйммы сезне?

Без баш селкедек.

– Бер проблема бар бит ?ле, егетл?р…

Без колакларыбызны торгызып ты?ларга ?ыендык.

– Б?тен авылны урап чыктым, бер юньле кеше таба алмадым. Кайсы ?йд? юк, кайсы ишеген бикл?п утыра…—ул т?м?ке алып кабызды,– ? минем мен? бер “ч?к?шк?” бар.

– Без бит эчмибез.

– ? мин кыстамыйм да…—Ул бер ч?лле шеш?сен тартып чыгарды, – Янымда гына торыгыз. Эчк?ч, ялгыз каласым килми минем. Янымда кемне?дер й?р?ге типк?нне тоясым кил?.

Ул шеш?сен ачып, ?ыелмалы стаканга аракы койды.

– Сезне? ис?нлекк?, егетл?р.

Без баш кактык. Ул эчеп куйды.

– Авыл ирл?ре б?ген ауга китк?н…—дидем мин, – Син к?рг?нсе?дер инде.

– Шуннан?

– Минем бик т? барасым килг?н иде.

– Ерунда!..

– Ник алай дисез?

– Ну, кулларыннан килс?, б?ре аулап кайтырлар инде… Шуннан?!.

– Сарыкларны б?ре…

– …бумаган!

– Алайса, н?рс? со??

– Белмим.

– Авылда вампир бар, дил?р…

– Вампир… – Ул т?м?ке т?пчеген ?ирг? батырып куйды, – Вампир авылда м??ге булган ул… Чуртым…

Ул тагы берне койды.

– ?хт?мне бел?сез бит?!. Скотник иде. Хатыны больницада б?би табып ята, ? ирне? бич?се янына т?ш?рг? акчасы юк. Председательг? керг?н бу. Тегесе с?йл?шеп т? тормаган, “юк” дип кен? куйган. Шуннан ?хт?м моны ?ст?ле артыннан с?йр?п кен? алган да я?агына берне кундырган.

– Шуннан?

– Председатель айдан артык больницада ятты. ? ?хт?мне милицияд? бер атна тоттылар да чыгарып ?иб?рдел?р. Кайткач ми?а аркасын к?рс?тте. З?п-з??г?р иде. Б?ерен т?йг?нн?р. Атна-ун к?н й?рде д?… ?ирл?дек.

Ул стакандагы аракысын ачу бел?н эчеп ?иб?рде.

– Вампирны? монда ни катнашы бар?– дидем мин ник тукталуыбызга ?кен? башлап. ?идият, ?йтерсе?, мине ишетм?де д?.

– Авыл кешесе борын-борыннан бер р?х?т т? к?рм?г?н. Сез тарихны бел?сез бит инде. Крепостное право диг?н н?рс?не х?терлисездер. ? крестьян восстаниеларын?!. – Ул безг? карап алды да, кулын селт?п куйды, – Р?х?тлект?н бер?? д? коралг ?релми. Авыл гомер бакый изел? астында булды, аны? тирен, саулыгын, х?тта канын сыгып, суырып алдылар.

??м ул кин?т ми?а тек?лде:

– ? син:“Вампирны? ни катнашы бар?” – дисе?. Мин председательне д? гаепл?рг? тел?мим. Ул икм?кне тиешле б?яг? сата аламы?! ? техника к?пме тора?! ? ягулык?! Шулай булгач, акча каян килсен колхозга?!. ? еллар буена зарплата алмаган колхозчы ничек к??ел биреп эшл?сен?!.

– Без бит чын вампир турында ?йт?без, – дидем мин, ?идиятулланы? с?зенн?н ялка башлап,– Кан эч? торган…

– ? мин н?рс? хакында с?йлим?! – Ул т?м?ке кабызды, – Без б?л?к?й чакта м?кт?пт? бер юаш малай бар иде. Без, тилел?р, аны уратып алабыз да:“Елый. Елый. Елый”– дип ?чеклибез. ??м бераздан ул чынлап та елап ?иб?р?.

Мин Айратка карап куйдым. Ул ты?лый иде.

– Идея материальлл?ш? диг?нне ишетк?негез бардыр, – дип д?вам итте ?идият, – М?хит, кешене уратып алган атмосфера материальл?ш?, ул кешене? кил?ч?ген билгели. Кемнедер алла итеп к?р?се? ик?н, ?зе? д? сизм?ст?н, аны? колына ?верел?се?…

Ул икебезг? д? к?з й?гертеп алды.

– ?г?р халык ф?л?н гасырлар буена:“Безне? каныбызны эч?л?р” – дип яши ик?н, аны? бу уе материальл?шм?с, гам?лг? ашмас дип кем ?йт? ала?!

– Дим?к, авылда вампир булу м?мкинлеген? син шикл?нмисе?? – диде Айрат.

– Шикл?нмим. ??м мин тагын бер н?рс?не бел?м, б?ген китк?н аучылар урманны? б?тен б?ресен тотып бетерс?л?р д? ирт?г? тагын маллар зыян к?р?ч?к. Маллар гына булса…

– Ник алай дисе??

?идият икебезг? д? тек?леп карап чыкты.

– Песил?регез ?йд?ме?—Аны? с?зенн?н мин кин?т н?рс?г?дер т?шенг?нд?й булдым, тик башыма килг?н фикер шундук эзсез югалды. ? ?идият д?вам итте,—Авылда башта песил?р югалышып бетте. Минем Мурзик юкка чыккач, к?ршел?рг? кереп сораштырдым, аннан б?т?н кешел?рг?… Кыскасы, беркем д? песиене? кайда й?рг?нен белм?де, атнага якын к?рг?нн?ре юк ик?н. Мен? шулай… Башта песил?р югалды. Аннан сарыклар каза к?рерг? тотынды. Б?ген ферма сарыкларын мин каравыллый идем. Т?нге с?гать ?чт? бер чыгып ?йл?ндем, д?ртенче унбиш минутта – бер. Шул арада бер к?т? сарык буып ташланган иде. Бер ген? тавыш та ишетелм?де. Б?ре шулай эшли аламы?! Юк!

Айрат бел?н без катып калдык.

– Картыйны? да песие юк, —дип пышылдадым мин, – Югалган…

?идият елмаеп куйды.

– Без ?ле а?лап та бетермибез. Тик зур б?ла кил? безг?, егетл?р. Тормышны? тамыры булган авылны юкка чыгарачак б?ла.

Без д?шм?дек.

– ? бит уйлап караса?, песил?рг? кад?р д? бик к?п н?рс?л?р юкка чыкты, —дип д?вам итте ?идият,– Дин юкка чыкты. К?пме матур йолалар!.. ??м ?керенл?п кен? кешел?р арасындагы ?ылылык, ярд?мчеллек юкка чыкты. Намус. – ??м ул яртылаш эчелг?н ч?к?шк?сен атып б?рде, —Элек мен? бу н?рс?не якын да китерми торганнар иде. Х?зер ис? хатыннар да эч?…

– Дин кайтты бит…– диде Айрат, дулкынланган тавыш бел?н,– Безне? яланда да м?чет т?зеп яталар.

?идият озак кына д?шми торды. Аннан со? Айратка т?б?лде:

– Дин кайтты… – диде ул авыз чите бел?н елмаеп, – Песил?р д? кайтыр… Сарыклар да… Б?лки, кайтыр…

Аны? бу с?зенн?н без берн?рс? д? а?ламадык.

* * *

Картыйларга кайткач та ?йг? керерг? ашыкмадык. Капка т?бенд?ге эск?мияд? д?шми-тынмый гына озак утырдык. Икебез д? н?рс?дер сизен?, нид?ндер ш?б??л?н?, тик ?з шикл?ребезне кычкырып ?йтерг? базнат итми идек шикелле.

?идият яныннан китк?ч без З?лиф?л?рг? кереп чыктык. ?йл?ре д?, мунчалары да, кел?тл?ре д? ачык, тик анда бер ген? тере ?ан иясе д? юк иде.

– Алар кайдадыр китк?н, – дидем мин, и? куркыныч уйларымны куага тырышып, – Б?лки, к?ченг?нн?рдер?..

Айрат катгый гына ?йтеп куйды:

– Алар вампирга ?йл?нг?н.

Мин тертл?п киттем. ?зем д? шуннан шикл?н?, тик бу хакта уйларга курка идем.

– Ниг? алай дисе??

– Алар ?тк?н т?нд? вампирга ?йл?нг?н,—диде Айрат калтыранган тавыш бел?н,– Сине? т?ше?? керг?н З?лиф? минем арттан килг?н булган. Ул… Ну, без аны? бел?н дуслашып й?ри идек… Озатышып…

Ул авыр сулап куйды.

– ?г?р ул минем т?шк? керг?н булса, мин… Мин торып ишекне ачасы идем… Мин аны? шулкад?р ялбаруына каршы тора алмас идем. Юк. ? син ачмагансы?…

Мин ?земне гаепле итеп сиздем.

– Ачарга кир?к иде мени?..

– Юк… —Айратны? иренн?ре дерелд?п куйды, – Ул бит З?лиф? т?гел… З?лиф? юк инде х?зер…

Мин аны кочаклап алдым.

– Ярый…—диде Айрат минем кулымны эт?реп, – Кир?кми, Ил?ам…

– ? сине? т?ше?? кем керде со??

Мин с?зне З?лиф?д?н читк? алырга тел?г?н идем, тик Айрат бу соравымнан сиск?неп китте.

– Юк! ?йтмим! – диде ул, к?зем? туп-туры карап, – ?йтмим, Ил?ам. Сорама.

Минем б?тен т?нем? салкын й?герде. Аны? болай кылануы кычкырып ?йт?г? караганда да а?лаешлырак иде.

– Н?фис?… – дип пышылдадым мин, – Н?фис?…

Айрат мине кочаклап алды.

Картыйны? эск?миясен? кайтып утырганда да авыр т?эсирл?ребез таралмаган иде. Без ?леге х?лне? чынлап та шулай ик?нен исбатлый да, а?лата да, а?лый да алмый идек. Тик без аны бел?, ниндидер бер тойгы бел?н тоя идек. Бу тоюыбыз ?анны иги иде. Беребез д? бер с?з ?йтм?дек. Тир?-якта шомлы тынлык. К??елд? – курку да, газап. Мо?а кад?р мин убыр затларны ничектер читт?р?к итеп, башкаларга зыян салса да ми?а ??м якыннарыма тим?сл?р кебегр?к итеп к?р? идем, ?ле вампирны? сулышы ?илк?м? килеп б?релг?нд?й тоелды, б?тен т?нем эсселе-суыклы булып китте ??м мин ирексезд?н артыма борылып карарга м??б?р булдым. ??м дертл?п киттем. Койма буйлап йодрык зурлык ?рм?к?ч менеп кил? иде. Котым алынудан ничек ыргып торганымны да сизми калдым.

– Н?рс? булды? – диде Айрат урыныннан сикереп торып, – Ни бар?

– ?н?, кара… – Мин ?з тавышымны ?зем танымадым, – Йодрык кад?р…

Икебез д? коймага тек?лдек. Мин ?з куркаклыгымнан гарьл?неп куйдым. ?рм?к?ч нибары бармак очы зурлык кына иде. Айрат бер ми?а, бер ?рм?к?чк? карап алды да и?ем? кулын салды:

– ?йд?, ?йг? керик.

?й ишеге эчт?н бикле иде. Озак д?берд?ттек. Тынлык. Т?р?з? д? шакып карадык. Юк.

– Картый йоклап китк?ндер.

– Ул к?ндез йокламый,– дип кырт кисте Айрат, – Ни булды ик?н?

Мин д?шм?дем.

– Н?н?йне? ишеге эчт?н ике кел? бел?н бикл?н?, —диде Айрат, —Озынрак калай кис?ген ишек ярыгыннан тыгып к?т?рс??, ачыла торган иде.

Без ишегалдын бернич? кат ?йл?неп чыктык. Тик кир?кле калай табылмады. Кайсы кыска, кайсы артык йомшак иде.

– ??йге т?р?з?л?р бер ген? катлы бит, – дидем мин,– ?йд? шуннан гына кер?без.

– Пыяласын ватсак?..

Мин д?шм?дем. С?ндр?г? мен? торган баскычны т?р?з? янына китереп с?ядем д? рамны тотып торган кадакларны бая табылган калай кис?ге бел?н каерырга тотындым. Озак интегерг? туры килм?де. Т?р?з?не Айратка тоттырып эчк? ?ттем.

– Картый! Син кайда?!

Сезне? иск? алганыгыз бар мик?н, кеше яш?м?г?н ?йд? ниндидер с?ер ?ава, ??йге челл?д? д? ?шеттерерлек салкынлык була. Мин д? ?н? шул салкынлыкны тоеп ?и?елч? калтыранып куйдым. ?з тавышым ?зем? ят булып ишетелде. Картый олы якта юк иде. Т?р?з?д?н башын тыккан Айратны? соаулы карашына мин и?емне ?ыерып кына ?авап бирдем. Ул б?л?к?й якка ымлап эчк? узды.

?ст?л ашъяулык бел?н каплап куелган, урындыклар т?ртип бел?н тезелг?н. Газ плит?се ?стенд? майлы таба утыра, мич алдында кош-кортларга б?р??ге пешер? торган казан. Базны? капкачы ачык. Икебез д? баз авызына карап ?нсез калдык. Айрат тышка ымлады. Без верандага чыктык. Андагы карават та буш иде. Беркайда да беркем д? юк. Мин ихатага чыга торган ишекне? кел?сен ычкындырдым. Айрат т?р?з? т?бенн?н кес? фонарен алды.

?й ишегене? тоткасына ?рел?г? эчт? ниндидер тавыш ишетелде. Айрат шунда ымлады.

– К?се т?гел мик?н, – дип пышылдадым мин, ишекк? колагымны куеп, —Келтер-келтер-келт… Тек-тек… Юк… Охшамаган…

“Келтер-келтер-келт-келт…”

Тавыш бу юлы икел?т? к?чле булып ишетелде. Веранда т?р?з?л?рене? пыялалары земберл?п, селкенеп-селкенеп куйды. Без бер-беребезг? сораулы караш ташларга да ?лгерм?дек, кин?т веранда ишеге шапылдап ачылып китте. Без баскан урыннарыбызда каккан казык кебек катып калдык.

Сулыш алырга да куркып озак к?ттек.

“Келтер-келтер-келт…” – ишек артында.

“Дер-дер-деррр” – т?р?з? пыялалары.

“Шак-шык…” – веранда ишеге.

“Тек-тек-тек-тек…” – безне? тешл?р бугай.

Тагы к?ттек.

Бер н?рс? д? булмады.

Котыбызны алып, ?аныбызны айкаган тавышларга бераз к?некк?нд?й иттек. ?ле булса б?ла-казага юлыкмавыбыз тынычландырыбрак ?иб?рде. ??м без уйларлык х?лг? килдек.

– ?ил бугай…– диде Айрат.

Мин ?й ишеген? ымладым. Айрат и?н?рен сикертте. Мондый билгесезлек ишек артында к?т?рг? м?мкин булган куркынчтан да яманрак иде. ??м мин, курку катыш т?в?кк?ллек бел?н ишек тоткасына ?релдем, ??м аны кин?т кен? ачып ?иб?рдем. ? анда…

Анда берн?рс? д? юк иде.

“Келтер-келтер-келт…”

?й артында ?ск?н чия агачыны? бер ботагы ?илг? селкенеп т?р?з? пыяласына тиеп-тиеп ала ик?н.

Без бер-беребезг? м?гън?ле караш ташладык.

– Картый б?р??гег? т?шк?н, – дидем мин, баз авызына якынрак килеп, – Яктырт ?ле, монда берн?рс? д? к?ренми.

Айрат фонарен кабызуга, аркасы бел?н баз стенасына тер?леп, ч?г?л?п утырган кеше г??д?се к?ренде.

– Картый!

?авап бир?че булмады.

– Баскычтан егылып т?шм?де мик?н? – диде Айрат, —Н?н?йне? аяклары сызлаштыра бит ул…

– Фонаре?ны бир… – Мин базга сикердем, – Картый!

Ул д?шм?де.

Селкенм?де д?.

– Картый, н?рс? булды?

Мин аны? кулыннан алдым ??м чак ?р? сикерм?дем: ул боздай салкын иде. Аны? салкынлыгы ми?а да к?чеп б?тен т?немне калтыратырга тотынды, тизр?к, тизр?к баздан чыгып качасым килде, тик ?земне кулга алырга тырышып, тир?н сулап куйдым.

– Ничек? – диде Айрат, – Картый нишл?г?н?

Мин д?шм?дем.

– Ил?ам?

– Туктап тор…

Мин бармак очлары бел?н картыйны? салкын иягенн?н алып, башын югары к?т?рдем ??м котым алынудан ят тавыш бел?н кычкырып ?иб?рдем. Буыннарымны? йомшарып, б?тен г??д?мне? мамыкка ?йл?н?ен тойдым, б?тен ?аным-т?нем ток суккандай дерелд?п, утлы ?рн? бел?н ?рнеп сулкылдап куйды. Кайдандыр ерактан:“Н?рс? булды?” – диг?н тавыш ишетелде. Моны? Айрат ик?нен чамаласам да авызымны ачарлык к?ч тапмадым, картыйны? й?зенн?н к?з алалмадым.

Бу – картый т?гел иде.

Д?реср?ге, ирт?н ген? безг? коймак пешереп ашаткан назлы да ягымлы карчык т?гел иде бу. Акайган к?зл?ренд? чиксез га??пл?н? катыш курку катып калса да, битенд?ге ?ыерчыклар таралып, ма?гай сырлары язылып бетк?н, ул чын кешед?н бигр?к, балавыздан ясалган курчакны х?терл?т? иде. Мин б?тен батырлыгымны туплап, аны? к?зл?рен йомдырып куйдым.

– Картый ?лг?н…

– Н?р-с?-???!. —Айрат шундук т?шеп ?итте,– Н?н?й-йй… Ул ?лг?н мени…

– К?ршел?рне чакырырга кир?к, —дидем мин, ??м кин?т б?тен т?нем калтыранып куйды. Картыйны? к?зл?ре кабат ачылган иде. Ул гел ми?а карап торадыр, ниндидер бер ялгыш х?р?к?т ясасам, авызын ачып н?рс?дер ?йтер сыман иде…

Кин?т ид?н сайгагы бел?н нигез туфрагы арасында н?рс?дер порхылдап куйды. Мин фонарьны шунда т?б?дем. Кечкен? ике ут шары ялтлап китте д? шундук юкка чыкты, тик бу песи т?гел иде, мин яшен тизлегенд? баскычтан сикереп менг?н арада аны? канатларын к?рг?н кебек булдым…

* * *

– Нишлибез инде?– диде Айрат чарасызланып,– К?ршел?р юкка чыккан… Х?тта Наил?л?р д? ишек ачмады бит…

Мин д?шм?дем. Н?рс? эшл?рг? кир?ген ?зем д? белми идем. Кин?т бер фикер ялтлап китте.

– ?йд?, ?зл?ре ?йд? юкларны? базларына т?шеп карыйбыз.

– Юк! Алай ярамый.

– Син ишек т?бенд? ген? торырсы?.

– Юк. Т?шмибез.

Айрат хаклы иде. Ниндидер с?б?п бел?н базга т?шеп, андагы убыр кулына эл?кк?н кешел?рне? г??д?сен к?р?д?н файда юк. Аннан со?, картыйны? ?й нигезенд? ялтыраган ике ут шары да к?з алдыннан китеп ?лгерм?г?н ?ле. ?зе?не? д? бер-бер х?лг? юлыгып куюы? бар. Тик шулай да…

– ?йд?, базларына т?шм?без, фонарь бел?н ген? яктыртып карарбыз. ?ст?н ген?.

Айрат баш селкеде.

– Картый х?ст?рен к?рерг? кир?к. Аны базда яткызып булмый бит. ?йд?, ?ниг? ?йт?без.

Мондый уйны? минем башка килм?вен? ?кенеп куйдым. Югыйс?, Айраттан ?лк?нмен д? бит инде. Безг? башта ук шулай ит?рг? иде.

– Киттек!

Айратларга барып, к?рг?н-белг?нн?ребезне туган апа бел?н уртаклашсак, б?тен шомнарыбыз таралыр сыман иде. Шу?а да без ашкынып кайттык. Безне? кебек егетл?рг? урам буйлап й?гереп й?р? килешм?г?нен д? уйлап тормадык. Элдердек кен?.

– ?ни ?йд?дер ул, – диде Айрат капка т?бен? килеп ?итк?ч кен?,– Икенче к?н инде эшк? чыкмады.

?й ишеге ачык иде.

– ?ни!

?авап ишетелм?де.

– ?ни!

– Туган апа!

Без ?йг? кердек. Кеше заты юк иде. Мин шомланып баз капкачына карап алдым. Ачык т?гел.

– Б?лки абзардадыр?

– Карыйк со?…

Мал ?енд? д?, мунчада да, кел?тт? д? юк иде.

– Печ?нлект? т?гел мик?н?

– Ишекл?ре ябык бит.

– Анда эчт?н д? кереп була. ?ни! ?ни!

– Б?лки, бер?р ахир?тен? китк?ндер? – Тик бу с?зем? ?зем д? ышанып ?ит?лм?дем, – Х?ер, кемг? барсын инде…

Айрат абзар эчен? кереп лапас т?б?сен? мен? башлады. Мин югарыга к?з салдым да аны? чабуына ябештем:

– Туктап тор! Анда кара?гы.

– ?ни! – Айрат бернич? тапкыр кычкырды да аска т?ште, – Монда т?гелдер ул… Шулай да тышкы ишект?н менеп карыйк ?ле…

Без с?ндер?не? ике як ишеген д? ачып куйдык та баскыч буйлап ?ск? ?рм?л?дек. Менеп ?иттек кен? диг?нд? ниндидер ?ан ?згеч тавыш ишетелде. Ул бала елавын да, хатын-кызны? ярсып кычкыруын да х?терл?тк?н кебек иде. Аны? н?рс? ик?нен к?рг?ч, баскычтан егылып т?шеп кит? яздык. Бу кош-кеше иде. Без аны? ыржайган тешл?рен к?рдек. Газаптан акайган к?зл?рен. Н?рс?д?ндер качып котылырга тел?п ч?б?л?нг?н зур канатларын. Бары тик бер мизгелг? ген? к?реп калдык. ??м ул шундук ялкынга уралды да кин?т шартлап юкка чыкты. Безне? битл?рг?, куркудан ??м га??пл?н?д?н ачылган авызларга сасыган ит кис?кл?ре ч?чр?де. Мин шундук укшырга тотындым. Айрат ?ан ?рн?е бел?н кычкырып ?иб?рде:

– ?ни! ?нием!

??м печ?н ?стенд? яткан г??д?не барып кочаклады. Мин д?, барсын да онытып, шунда атылдым. Бу, чынлап та, туган апа иде. Тик ул базда ?леп яткан картый сыман боздай салкын, ??м, кешед?н бигр?к, курчакны х?терл?т? иде.

– ?ни! ?лм?! – дип ?кседе Айрат, аны кочаклап, – Терел, ?нием! Терел!

Мин мондый коточкыч к?ренеш алдында к?чсезл?неп катып калдым. Мин н?рс? эшл?рг? кир?ген д? белми, белс?м д? берни д? эшли алмас идем. Айратны? ?нисе ?лг?н иде. Ул вампирга ?йл?нг?н иде.

– ?ни! ?нием! – дип ?кседе Айрат, —?нием, ?лм? инде…

Туган апа кин?т к?зл?рен ачты. Аны? к?зл?ре ниндидер с?ерлек бел?н балкый, ?анны ?шеткеч бер ялкын булып яна иде. Иренн?рен кыбырдатып алды. Елмайды. Юк, бу елмаю т?гел, бу гарипл?рне? тартышуы, ?зене? к?чсезлеген тойган явызларны? ыржаюы иде. Ул башын калкытып куйды ??м азау тешл?ре иренн?рен ертып б?реп чыкты. Айрат моны сизм?де.

– ?нием! – дип ?кседе ул, – ?нием, б?гърем…

Туган апа Айратны? муенына ?релде. Л?кин бу а?а бик авыр иде, ул тартышты, авызыннан ысылдауга охшаш аваз б?реп чыкты. Л?кин ул бирешм?де, калтыранган куллары бел?н Айратны кочаклап алды, ниндидер сукыр бер к?ч бел?н ?зен? тартты. Кин?т аны? й?зе ш?м кебек эри башлады, Айратны? ?и?ен?, аннан печ?н ?стен? агып т?ште, ахырда бит с?якл?ре бел?н, тамуг утыдай янган к?зл?ре ген? торып калды. ??м ул ялкынга уралды да шартлап тир?-якка ч?чр?де.

– ?нием! – дип ?кседе Айрат, сасыган ит лайласыннан юешл?нг?н печ?нне учлап йолка-йолка, – ?нием!..

Мин н?рс? эшл?рг? д? белм?дем. Г??д?м ген? т?гел, ? а?ым да, хисл?рем д? катып калган шикелле иде. Юк… алай да т?гел… Мин бу хал?тне берничек т?, бернинди с?зл?р, бернинди буяулар, бернинди тавыш бел?н д? а?лата алмыйм… А?латасым да килми… Вакыты ?итк?ч, ?зегез кичерерсез…

Кин?т с?ндр? т?бенд? печ?н кыштырдады да кеше ш??л?се ш?йл?неп китте. Мин аны? базлап янган к?зл?рен к?рдем. К?рдем д? карашымны читк? алдым. К?зл?ремне чатырдатып йомдым. Шул мизгелд? а?ым уяндымы, ?лл? б?тенл?й а?сыз р?вешт?ме, Айратны? ?стен? ташландым. Аны, куркудан котырынган х?р?к?тл?р бел?н тарткалап, ишек ягына с?йр?дем. Аны? моннан кит?се килми иде.

– ?ни! – дип илерде ул, – ?ник?ем…

– Айрат! ?ушы?а кил… Айрат, дим…

– Кит, дим… Китегез моннан! Шайтаныма олагыгыз! ?ниемне кайтарыгыз ми?а! ?ниемне!!!

Без ярсып к?рм?кл?штек. Айрат ми?а кызганыч иде. Аны монда калдырсам да, ?зем бел?н ?стер?с?м д? х?лен берничек т? ?и?ел?йт? алмыйм. ?тисе моннан ике ел элек кен? ферма малларын коткарам дип янып ?лде. Х?зер мен? – ?нисе… Аны? илереп кычкыруы ?анымны телг?ли, й?р?гемне ?рнет?.

– ?иб?р мине! ?нием янында калдыр! —дип ?кси ул,– Ми?а х?зер барыбер… Минем ?чен барсы да бетте…

Тик мин аны монда калдырырга тел?мим, дустымны югалтасым килми. Л?гън?тк? юлыккан шушы авылда ?земне? д? япа ялгыз каласым килми. Мин ?з-?земне белештерми ишекк? с?йрим. Ул карыша, с?ндр? кирт?л?рен? ябеш?, былтырдан бирле ятып басылган печ?нне йолка. Мин бирешмим…

Кин?т д?нья убылды, без ????нн?мг? очтык…

К?з алдында ут шарлары биешеп алды…

Авылны? кыйпылчыклары к?ренеп калды…

??м барсы да кин?т юкка чыкты…

Бушлык.

Бушлык.

Томан.

Куе томан акырын гына таралды да ма?гай уртасына куелган йомырка сарысыдай яктылык ш?йл?нде. Томан б?ртекл?рене? г?л?п ?ерел?ен ?ле тынлык алыштырды. Чыдап булмаслык каты тынлык. ??м шул тынлыкны ертып ягымлы да якты бер мо? сузылды:

– Ил?ам…

Мин сиск?неп киттем.

– Ил?ам, син ис?н бит… Син бит ис?н, Ил?ам!

“Мин ис?н… Ис?н…”

– Ил?ам, ?лм?! Ташлап китм? мине…

“Мин… ис?н… Мин Ил?ам…”

– Ми?а син шундый якынсы?… Мин сине… Ил?ам, мин бит сине… Эх…

“Н?фис??!.”

– Мин бу, Ил?ам. Минем синн?н аерыласым килми.

“Минем д?, Н?фис?…”

– Кил яныма, Ил?ам!

Мин к?зл?ремне ачарга тел?дем. Тик керфекл?рем бер-берсен? б?йл?нг?н кебек иде.

– Кил яныма.

“Кайда со? син? Кайда син, Н?фис??”

– Мин монда… Абзарга кер…

“Мин абзарга кер?м. Х?зер кер?м”

Торып басарга уйладым, тик калкыну бел?н кул-аякларымны? ч?нчелеп авыртуын тойдым. Тик Н?фис? янына бару тел?ге алдында болар кечкен? иде. Мин тешл?ремне кысып абзар капкасы ягына т?г?р?дем.

– Минем сине югалтасым килми, – дип пышылдады назлы тавыш,– Яныма мен, Ил?ам.

Шушында гына баскыч булырга тиеш иде. Мин кулларым бел?н капшанып аны? аратасын эзл?дем. Озак эзл?дем. Таптым. А?а чатырдап ябышып ?ск? шуышырга тырыштым. Тик х?лем ?итм?де, озак кына асылынып тордым да к?чсезлегем? р?н?еп т?б?нг? шуып т?штем.

–Ил?ам, мен яныма, ?аным!

“Мин мен?лмим, Н?фис?. ?зе? т?ш. Мин… мен?лмим…”

–Мин т?ш?лмим, Ил?ам…

“Т?ш!”

–Син шундый ?ебек егет мени?!

?лл? кайдан килг?н кодр?т бел?н керфекл?ремне аердым. К?н яктысы к?зне телеп ?тте. Тик Н?фис?не? с?зл?ре салган ?рн? янында ул ч?п кен? иде. Мин авыртудан ??м гарьлект?н ажгырып баскыч аратасына ябышып торып бастым, ?лл? нинди сихри кодр?т бел?н югарыга ?рм?л?дем.

–Яны?а мен?м,—дип ярсып елмайдым мин,– Тик бел, син минеке.

–Мин синеке, Ил?ам.

–Ил?ам!

Монсы ?лл? нинди с?ер тавыш иде. Бу д?ньяны? б?тен мо?ын р?н?ет?че тупас тавыш.

–Ил?ам! Т?ш, ана?ны!..

Инде кулым с?ндр? тактасына ?итте ген? диг?нд?, кемдер йолкып алды. ??м мин тагын ?ирг? т?г?р?дем. К??елд? ачы ?рн? д?, р?н?еш кен? иде. Тик бераздан бар да юкка чыкты…

* * *

–Егетл?р, уянырга вакыт…

Танавыма ниндидер з???р ис килеп б?релде д? б?тен д?ньямны айкады, мин ирексезд?н тартышып куйдым, керфекл?рем? атылып чыккан яшьне с?ртеп, к?зл?ремне ачтым. Саргылт т?ск? керг?н т?ш?мне к?р?г?, танавыма т?м?ке исе килеп б?релде.

–Мин кайда?

К?ршед?ге караватка иелеп нидер эшл?г?н ир ми?а борылганчы, аяк очымдагы китап шкафын, т?р?з? янындагы ярым ?ыештырылган ?ст?лне к?реп ?лгердем. Аны? бер як читенд? кечкен? мамык т?рг?ге бел?н ниндидер флакон тора иде.

–Сез минем ?йд?, – диде ир, кулындагы мамык кис?ген ?ст?лг? куеп, – Х?ле? ничек?

–К??ел болгана…

Минем б?тен ашаганым тамак т?бен? килеп тыгылган иде инде.

–Ишек т?бенд? чил?к бар.

Мин шунда атылдым. Бары тик ашказанымны бушатып, к?зл?ремн?н б?реп чыккан яшьне с?ртк?ч кен? ?земне? шыр ш?р? ик?немне абайладым.

–Киемн?рем кайда?

–Башта юынып ал, – Ир кулына комган тотып килеп ?итте, – ?йд?, верандага чыгабыз.

Бу ?идиятулла абзый иде. Верандага чыккач, мин зур таска менеп бастым да, ул комган бел?н баштан-аяк коендырды. Сабынлап юынып алгач, т?нем ?и?ел?еп калды. Бары тик аяк-куллардагы ?и?елч? авырту бел?н башымдагы г?л?? ген? бетм?де.

–Мен?, – диде ул, кайдандыр к?лм?к-ыштан алып чыгып, – Артык зур т?гел бугай. ?зе?не? киемн?ре?не ихатага ташладым. Пычранып, сасып бетк?нн?р.

–Айрат кайда?

–Аны х?зер уятабыз.

Каешны ныграк кысып, балагын сызганып куйгач, ?идиятны? чалбары таман диярлек булды, футболканы? и?с?се терс?кк? т?ш? язып калды.

–Яныгыздан ?теп бара идем, с?ндр?д?н егылып т?шк?негезне к?реп калдым, – диде ул, кулындагы нашатырлы мамыкны Айратны? борынына китереп,– Подъем! Килеп карасам, икегезне? д? к?зл?ре йомык, ?зегез кем бел?ндер с?йл?шеп ятасыз… Айрат, торырга вакыт!

–Без вампирны к?рдек…

–Мин д? аптырадым а?а… К?р?се?, та? алдыннан ояларына кайтырга ?лгермич?, якын тир?д?ге кара?гы урынга посарга м??б?р булганнардыр… Айрат, дим!

Айрат битен уа-уа торып утырды. Га??пл?н?д?н зур акайган к?зл?ре бел?н тир?-якка каранып алды.

–Н?рс? булды?

–?йд?, юынып кил?без.

Айрат аксый-аксый ?идият артыннан иярде. Мин ?й эчен? к?з й?герттем. Мо?а кад?р игътибарга алмаганмын ик?н, ?идият вампирлар барлыгын к?пт?н чамалаган ??м аларны каршыларга ?зерл?нг?н. З??г?рсулана барган т?р?з? т?бе саен тышка каратып к?чле пожекторлар куелган, алар янында береш?р ?ем очлы таяклар с?ялеп тора, прус я?агына динни язулар эленг?н. Х?тта газ болонын да ?йг? кертеп куйган. Мич авызында биш литрлы канистр утыра, бензиндыр, к?р?се?…

–Д?нья х?лен белеп булмый, бырат, – диде ул минем кайда караганымны тоеп, – Б?тен авылда к?п булса ун-унбиш кеше калгандыр. Ирт?ме-со?мы, безг? д? чират ?ит?ч?к. ? убырлар к?чле. Башта алар т?р?з?г? килеп ялыналар иде, х?зер ?зл?ре ????м ит? башладылар. Алар ?зг?р?л?р. К?нн?н к?нг?.

–Н?н?йне базда калдырмаска иде,– диде Айрат, безне? янга кереп, – Б?лки, ул ?лм?г?ндер…

–Х?зер со? инде… – ?идият т?м?ке кабызды, – Со?…

–Б?лки, милиция чакырыргадыр? – дидем мин бу фикерне? элегр?к башыма килм?вен? ?кенеп,– Яки анда, башка бер?р коткару хезм?тен…

?идият елмаеп куйды:

–Киноларда гына тиз килеп ?ит? алар. Бернич? ?ирг? шалтыратып караган идем, к?лдел?р ген?. ?зебезг? тырышырга кала.

Айрат иренн?рен кысып куйды:

–Моны? чынлап та ?нд? ик?нен? ышанасы килми…

–Ышанасы?мы-юкмы, ? сугышырга туры кил?ч?к, – диде ?идият, карават астыннан шланг т?рг?ген алып, – Тизд?н кара?гы т?ш?, юкка вакыт ?тк?рмик.

Ул бернич? метр шлангыны ?лч?п кисте д? газ болонына ялгарга кереште. Н?къ шул чакта ишекне н?рс?дер тырмап алды. Без катып калдык.

–Килдел?р! – дип пышылдады Айрат, – Беттек…

Аны? со?гы с?зенн?н аяк астымда ?ир убылгандай тоелды. Тик тырмашу тагы кабатланды да ишек артында песи тавышы ишетелде.

–Мурка!

?идият шланга киск?н пычагын да куярга онытып ишекк? атлады.

–Ачма! – дип кычкырдым мин, – Вампир булса…

Тик ?идият мине ишетм?де. Кел?не ычкындыру бел?н ишек ачылып китте ??м аннан атылып песи килеп керде. ?идият кел?не кабат эл?ктереп песиг? иелде:

–Мурка, кайтты?мы, б?л?к?ч…

Песине? к?зл?ренд? ниндидер с?ер нур уйнап китте. Моны ?идият та сизде шикелле, ул иелг?н ?иренн?н бер мизгелг? ген? тукталып калды да яшен тизлегенд? песине? башыннан эл?ктереп алды. Аны? х?р?к?тл?рен? к?з иярм?ле т?гел иде. ?идият тагы бер м?л ч?г?л?г?н килеш калды да акырын гына ?р? басты. Лампочка яктысында ?ентекл?бр?к карарга тел?г?нд?й сул кулын ?ск? к?т?рде. Аны? учында Мурканы? ?зелг?н башы иде.

–Ана?ны!.. – дип с?генде ул, башны безг? д? к?рс?теп, – Аны? бер тамчы да каны чыкмады…

Чынлап та песине? башында да, г??д? ?лешенд? д? кан ?с?ре юк иде. Х?тта пычак та элеккеч? ялтырап тора, ?йтерсе?, аны? бел?н берн?рс? д? кисм?г?нн?р.

–Ана?ны!..

?идият ?зен? ген? хас ?итезлек бел?н ишекне ачты да песине? ике ?лешен д? к?т?рм?г? ыргытып, кабат кел?л?п куйды. ??м т?р?з?г? т?б?лде. ?зе у? кулы бел?н ишек я?агындагы т?йм?г? басып, к?т?рм? утын кабызды.

Озак кына к?з?теп торды.

–Карагыз ?ле! Е-кы-лы-мы-ны!..

Без аны? янына басып, тышка тек?лдек.

Ике адым чамасы ераклыкта яткан баш бел?н г??д? акырын гына бер-берсен? шуыша иде. Без ачкан авызларыбызны да йомарга онытып катып тордык. Озакламый баш бел?н г??д? очраштылар да берг? ялгандылар. Песи аз гына х?лсезл?неп ятканнан со? торып басты, башын чайкап алды. ??м берни булмагандай сыек кара?гылыкка кереп югалды. Без баскан урыннарыбыздан кузгалалмый озак тордык.

–Ана?ны ф?л?н итим!

?идиятны? ачулы тавышыннан без сиск?неп киттек.

–Ул ут яктысыннан да курыкмый! Ана?ны… —?идият с?нг?н т?м?кесен тагы кабызды да, ?ст?л артына барып утырды, – ??ркемне? ?енд? песие бар. Алар кайтып хужаларын тешли ала. Сарыклар да кайтса… Алар ут яктысыннан да курыкмый…

–Тик Мурка сине тешл?м?де… – дидем мин аны? ачуын с?релтерг? тырышып, – Тел?г?н булса…

–Ул ?лгерм?де… Мин Мурканы бик ярата идем. Шу?а андагы ?зг?решне м?ленд? сизеп калдым… Аз гына со?ласам, тешли иде.

–С?ндр?д? аларны яктылык юк итте.

–Кояш нуры! – ?идият и?н?рен сикертеп куйды, – Алар ми?а кич? д? килде. Л?кин лампочка яктысында эреп юкка чыктылар. Кырыклы лампочка яктысында! Б?ген ул аны сизм?де д?…

–Сине? прожекторлар бар бит ?ле…

–Д?рес! – ?идият Айратка борылды, – Берсен ишекк? каратып куй ?ле шуны?. Б?генг?, б?лки, ярд?ме тияр. ? ирт?г?…

Без эшк? тотындык. Айрат прожекторлар бел?н булды. Мин ?й ишеген кел?л?п, стенага с?ялеп торган ломны махсус ?зерл?нг?н чылбыр аша ?тк?реп, ишек я?агына аркылыга тер?теп куйдым. ?идият т?м?кесен с?ндереп, газ боллоныннан ут сиптергеч ясады.

–Аучыларны? кайтканы к?ренм?де, – диде ?идият, ?й ишеген? догалы язу беркетеп, – Бу вакытка калгач, кайтмаслар да инде…

–Эх, ул убырларны? оясын тапса? иде…– Айрат ачудан тешл?рен шыгырдатып куйды, – Белер идем ничек…

–Башта т?нне ?тк?рерг? кир?к ?ле…

–?йе, – ?идият шкаф ишеген ачып белизна шеш?л?ре тартып чыгарды, – Мен? боларны? капкачын тиш? тор ?ле, Ил?ам. ? син, Айрат, бензин тутыр…

Шеш?л?р ?зер булуга веранда ишеген шакыдылар. Без тынып калдык. Д?берд?? тагы кабатланды.

–Килдел?р…

–Сабыр итегез! – ?идият ишекк? атлады, тик шул мизгелд? т?р?з? кактылар, – Кем бар анда?

–?идият абый! Ач! Коткар мине! – дип ?аны ?зелеп кычкырды бер кыз.

– Айрат, прожекторларны кабыз!

Ут кабынуга ук, т?р?з? челп?р?м? килде. Анда Наил? иде. Ч?ч-башлары тузган, елаудан к?зл?ре шешенеп бетк?н, битл?ре сыдырылган.

–Зин?ар ?чен, тизр?к! – дип кычкырды ул, – Тизр?к!

?идият рам калдыкларын б?реп т?шерде д? к?т?реп алырга тел?п, Наил?г? сузылды. Айрат аны? аягына барып ябеште:

–Вампир бит ул! ?идият абый… Вампир!

–Т?гел! – ?идият аны тибеп очырды, Айрат прожектор ?стен? барып т?ште. Бер м?лг? т?р?з? кара?гылыкка чумды. – Ил?ам, ярд?м ит.

?идият Наил?не т?р?з? т?бен? бастырган иде инде. Кин?т ниндидер д?? кошны? канат кагышы ишетелде д? к?з ачып йомганчы юкка чыкты. Айрат торып басты. Прожектор нуры кабат сибелде. Т?се качкан ?идият кашларын ?ыерып безг? борылды. Аны? кулында Наил?не? к?лм?генн?н калган ертыклар гына иде. Ул аларны ачу бел?н ид?нг? б?рде д? бер ни д? д?шм?де.

Авыр тынлык урнашты.

?тк?н т?нд? З?лиф?не к?рг?нн?н со? мин д? Наил?не вампирдыр дип уйлаган идем. Мен? бит ничек килеп чыкты.

–Гафу ит, ?идият абый… – диде Айрат еларга ?итешеп, – Гафу ит…

?идият аны кочаклап алды. Башыннан сыпырды. Аркасыннан с?еп куйды. Д?шм?де. ?ст?л тартмасыннан шырпы каплары алып безг? таратып бирде.

–Прожектордан куркалар, – диде аннан со?, – Болай булса, ирт?г?г? кад?р яш?яч?кбез.

–Наил? жалкы, – диде Айрат, иренен кымтып, – ?г?р мин комачауламасам…

–Нишлисе?, сугыш югалтусыз булмый…– ?идият елмайгандай итте, – Суыткычта кыярлар бардыр. Шуларны турый тор ?ле. Корсак ачты.

Мин стенадагы с?гатьк? карап алдым. Бер тулып кил?. Кояш чыкканчы биш с?гать калган. Биш с?гать вакыт ми?а гасырлардан озын булып тоелды.

* * *

?идиятны? тынычлыгы безг? д? йокты. Прожектор уты алмас ераклыкта ис?псез ш??л?л?р к?рен?, алар ?ле кеше, ?ле кош кыяф?тен? кереп безг? якынаерга тырышалар, ?мма элекрны? к?чле нурларына эл?г? бел?н х?лсезл?неп кире чигенерг? м??б?р булалар, т?катьсезр?к кыланганнары эреп юкка чыга иде. Бу к?ренешне с?гатьк? якын х?вефл?неп к?з?тк?нн?н со?, тынычланып калдык.

–Б?ген ис?н калачакбыз, – диде ?идият, Айрат ?зерл?г?н табынга утырып, – ? х?зер капкалап алырга да м?мкин.

?ст?лд?ге ризык мулдан булмаса да, бик т?мле сыман тоелды, х?ер, картыйны? коймагыннан башка бер н?рс?д? ашамадык ич, ансы да ?ле б?тенл?е бел?н диярлек кире чыгып бетте. Кыярны суган бел?н берг? турап ?стен? к?нбагыш мае салса? ??м к?п итеп тоз сипс??, теле?не йотарлык була ик?н. Без ашау л?зз?тен? бирелеп, урамда – т?н, ? тир?-ягыбызда бугазыбызга ябешерг? торган вампирлар ик?нен д? оныта яздык. ?мма алар безне онытмады. ?ле веранданы? кара?гы почмагына килеп ??н?ал куптардылар, ?ле ?й т?б?сен? менеп сикерг?л?дел?р. Тик без мо?а артык игътибар бирм?дек. ?йне ?имер? алмасларын да, ?имерг?н х?лд? прожекторлар утына якын килм?яч?кл?рен д? яхшы бел? идек. ?ст?вен? кыяр т?мле, ? без ач идек. Л?кин вампирлар да ач иде. ? без т?мле идек…

Туктаусыз д?бер-шатыр килг?н тавышлар кин?т тынып калды. Без инде шау-шуга к?нег? т?шк?н идек. К?тм?г?нд? чолгап алган тынлык к??елг? шом ?рде, ул каты да авыр да булып тоелды. Без калакларыбызны куеп тынып калдык. ?идият т?р?з? янына юн?лде.

–Алар кит?, – диде ул бераздан, – Алар безне калдырып кит?!

–Ура!

–Ура!

Л?кин ?идият шатланып кычкырырга ашыкмады. Ул т?м?ке кабызды. ?й эчен? к?з й?гертеп чыкты. Кабат т?р?з? янына килде. ??м с?генеп куйды.

–Шайтан алгыры!

Без д? аны? янына басып т?р?з?л?рг? капландык.

Борынгы х?рбил?р сыман тезелеп баскан сарыклар башларын т?б?н иеп безг? таба кил? иде.

–Прожекторларны шуларга т?б?гез! – дип кычкырды ?идият, – Тиз!

Без прожекторларны сарыклар ?стен? юн?лттек. Аларны? к?бесе эреп акты, шартлады, егылып калды, л?кин зыян к?рм?г?нн?ре с?з?рг? ?зерл?неп безг? якынаюын белде. Электр нурыннан юкка чыкканнарын я?алары алыштырды, аларны – тагы б?т?нн?р. Без ут сиптерг?н солдатлар кебек прожекторларны ?ле анда, ?ле монда юн?лттек. Сарыклар ме??рл?п кырылса да, алар тагын, тагын п?йда булды, бу агымны? чиге д?, чамасы да булмас т?сле иде. Тик бераздан алар сир?г?йде. ?мма ис?н калганнары да ?ит?рлек иде ?ле ??м алар коймаларны катырка урынына гына ертып узып ?йне китереп с?зде. Йорт, давылдагы кораб сыман, селкенеп куйды. Мин ид?нг? барып капландым. Прожектор кулдан т?шеп китте. Ул арада кара?гыланып калган т?р?з? аша бер ?ер кош очып керде. ?идият утын “кунаклар”га т?б?п минем алга басты. Бернич? кош яктылыкта эреп ч?чр?де, ?й эчен? сасы ис таралды, бернич?се прожектор нурыннан читк? тайпылды, тик ?идият аларны да юк итте. Мин ?з прожекторымны эл?ктереп т?р?з?г? яктырттым. Сарыклар инде юкка чыккан иде, калган бернич?сен Айрат д?мектереп куйды. Д?нья кабат тынычланып калды.

–?й эченд?ге лампочкалар аларны ?терми, – диде ?идият, – Кич? алай т?гел иде…

К?т?е бел?н кара?гы т?р?з?г? омтылган вампирларны? барсы да диярлек ??лак булды, ис?н калганнары качып китте. Л?кин алар барыбер бихисап иде ?ле. Без элекеч? урамга яктыртып торуыбызда булдык. Ахырда ?идият прожекторын урынына беркетеп куйды. Без д? шулай иттек.

–С?гать д?рт! – дип кычкырды Айрат, – Тагын ике с?гать т?зс?к…

–Ике с?гать! – Бу ми?а биш с?гатьт?н д? озаграк булып тоелды, – Озын бер гомер…

–Т?з?без, егетл?р… – диде ?идият, тик шундук яман с?генеп пржекторы янына сикерде, – Айрат, ана?ны!..

Ничек кен? ?итез кыланмасын ?идият, бу юлы, барыбер, со?лады. Карават астыннан килеп чыккан кош к?з ачып йомганчы кеше сур?тен? керде д? Айратны? муенына ябеште. Мин с?ялеп торган усак таякны эл?ктереп, вампирны? й?р?ген? кададым. Таяк купшак карга керг?нд?й ?и?ел керде. Вампир, танышсыман к?ренг?н чиб?р хатын кыяф?тен югалтып, череп таркала башлаган м?етк? ?верелде д? ч?чр?п юкка чыкты. Айрат х?лсезл?неп ид?нг? егылды.

– Ана?ны!.. – ?идият ачуыннан тончыгып безне? янга килде, Айратны к?т?рерг? итте,– Шайтан алгыры…

–Бетте, – диде Айрат, со?гы к?чен ?ыеп, – Ул тешл?де мине. Барсы да бетте…

–Айрат…

–Ми?а р?х?т, Ил?ам… Мин ?земне чиксез б?хетле тоям… Кызлар бел?н ?бешк?нд?ге кебек… Тик мин… мин д? тизд?н вампирга ?йл?н?ч?кмен…

?идият аны? муенындагы эзне карады.

Кул селт?п куйды.

–Ил?ам… – Айрат х?лсез куллары бел?н усак таякка ?релде, – Ил?ам, ?тен?м синн?н… ?тер мине…

–Айрат! Д?шм?, ана?ны…

–Ул д?рес ?йт?! – ?идият ми?а таяк сузды, – ?тер аны…

–Айрат…

Тик ул д?шм?де. Мин Айратны? ма?гаена кулымны куйдым. Ул суына башлаган иде. Юк, ул боздай салкын иде. Мин аны? к?зл?рен йомдырдым.

–Озаклама, Ил?ам… – ?идият ?аман таяк сузып тора иде, – Со? булмасын.

–Ул бит…

–Бел?м. Шулай кир?к. ?аны сыеныр урын тапмый й?рм?сен ?чен. Тиз бул.

Мин таякны кулыма алдым…

Айрат яшь ??м… Ул бит минем туганым, и? якын дустым иде. ?зене? тулар-тулмас унд?рт ел гомеренд? ?тисезлек газабын татырга да, ?нисен югалтырга да ?лгерг?н малай. Ул юньле кеше, ?з к?нен ?зе к?реп ?нисен д?, дусларын да б?хетле ит?ч?к т?ртипле кеше, булырга тели иде. Ул минн?н к?пк? ?йб?тр?к иде. ??м ул…

–Сузма!..

–Шайтаныма олак! – Мин таякны ?идиятне? й?зен? ыргыттым, – Кит моннан! К?зем? к?ренм?!

Тавышым салкын тиг?нд?ге кебек карлыгып чыкты. Т?немне? ут булып януын тойдым. Шул ук вакытта бала йоннарым кабартып, арка ?з?гемне ниндидер кырыс салкын телеп ?тте. К?зг? яшь тыгылды. Юк, к?зг? ген? тыгылып калмады ул, бугазыма укмашып катты. Мин сулыш та алалмаслык х?лг? килдем, б?тен барлыгымда яш?? тукталып калды, т?нем сулкылдый, ?аным ике д?нья арасында тарткалаша иде.

–Ил?ам…

–Пошел ты!..

?г?р мин т?гел, ? Айрат безг? кунакка килг?н булса!.. Ш???рне? д? матур урыннары аз т?гел бит… М?кт?п стадионында туйганчы футбол тиб?р, Агыйделг? барып су коеныр идек. Паркларда й?рер, шайтан куласасыннан алып америка тауларына кад?р й?реп чыгар идек, ?ичьюгы компьютер артында к?нн?ребез ?т?р… – ни тел?с?к шуны эшл?р идек…– тик шушы л?гън?т т?шк?н авылны? мескен бер йортында вампирлар кулыннан дустым ??лак булмас, мин аны югалту ачысын кичерм?с идем…

–Ишет?се?ме?!.

Ишетмим… Ишет?сем д? килми… Минем берн?рс? д? бел?сем д?, к?р?сем д?, ишет?сем д? килми… Ми?а берн?рс? д? кир?кми, берегез д? кир?к т?гел ми?а! А?лыйсызмы, берегез д?… Б?лки, ?зем? д? вампирга ?йл?нерг?дер? Айратны ?терг?нче, б?лки, ми?а вампир булыргадыр. Ике-?ч к?н эченд? тоташ авылны юк итк?нн?р ик?н, башкаларына да, башкаласына да ерак калмас. Шулай булгач, ниг? тарткалашырга? Кил?ч?гебез, к?р?ч?гебез алдан билгеле ич. ?идият ?йтмешли, башта дин югалды, иман, намус, кешелеклелек… Х?зер кеше ?зе юкка чыга. Чыксын! Дим?к, шулай тиеш. Дим?к, без шу?а лаекбыз…

–Ил?ам, дим, ана?ны!..

Бу б?нд?не? мазага тиюен? т?з?р ?м?л юк иде. Мин сикереп тордым да аны? из?енн?н эл?ктереп алдым. Ул моны к?тм?г?н иде, албырап калгандай тоелды. Шуннан файдаланып аны? касыгына типтем. ?идият б?гелеп т?ште.

–Ана?ны…

Мин у? уч кырые бел?н аны? ?илк? тамырына тондырдым… ??м шундук ид?нг? м?т?лл?п т?штем… к?земн?н утлар к?ренде… ? утлар таралуга минем ?ст? ?идият утыра иде.

–Ил?ам, башта мине ты?ла, – диде ул х?ст?рлекле боеру бел?н, – Си?а ничек авыр ик?нен бел?м. Тик сабыр бул ??м хисл?ре?не тыебрак тор.

–Да, пошел ты…– Кин?т я?агымны нидер к?йдереп алды да мин олы кеше бел?н болай с?йл?шерг? ярамаганын иск? т?шердем, – Ярый… С?йл?…

?идият минем ?ст?н т?ште д? шкаф тармасыннан коровникта сыер б?йли торган чылбырлар алып, Айратны? кул-аякларын “карлыгач” ысулы бел?н б?йл?п куйды.

–Ярый, сине?ч? булсын, – диде ул чалбар т?бен уалап, – Айратны ?термибез. Тик ?з хата?ны к?рг?ч, ?кен?се булма. ? безг? ахыргача берг? торырга кир?к. Тем более, син начар тибешмисе?… Каратэга й?рисе?ме ?лл??!.

Мин д?шм?дем. Ачуым с?релм?г?н, тетр?н?ем бетм?г?н иде ?ле. Шулай да Айратны? й?р?ген? таяк кадамау ничектер тынычландырды. Б?лки, ул шок х?ленд? ген?дер, дип уйладым мин, б?лки, клиник ?лем ген? кичерг?ндер д? кире терелер. Бу уйларымны? нигезсез ик?нен тойсам да к??елд? ?мет юк т?гел иде.

–Син мине кансызга ис?пл?м?, – диде ?идият, гаепле кеше сыман, – Сугыш хисне т?гел, ? аек акылны ярата. Ничек, берг? булабызмы?

–Булабыз… – мин аны? сузылган учына шапылдатып суктым, – Ярый, гафу ит…

Кулым ?идиятне? учына тиеп т? бетм?де, кин?т д?ньяны чиксез кара?гылык чорнады. Мин аякларымны? ид?нн?н аерылуын тойдым.

–Ана?ны!.. – дип с?генде ?идият, – Алар утны с?ндердел?р… Алар уйлый ??м яраклаша бел?…

* * *

Мо?а кад?р тын булып тоелган д?нья кин?т х?р?к?тк? килде. Ме??рл?г?н кошны? канат кагышы б?тен тавышларны томалады. Мин ?идиятне? ?илк?сенд? ч?б?л?н?-ч?б?л?н? кайдадыр атылдым. Кин?т ут чаткысы т?нне телде, мизгел эченд? ул ялкын я?гырына ?верелде. Инде безне куып тота язган вампирлар куырылып яна башлады.

–Ха-ха-ха! Анагызны!.. – К?лг?нд? ?идиятне? б?тен г??д?се селкен? иде, – К?рм?г?негезне к?реп калыгыз!..

?идият тир?-якка б?терел?-б?терел? газ боллоныннан ут яудыруын белде. Аны? саен безг? якынлашкан ярканатлар ялкынга ?йл?неп ??лак булды. Алар кош булса да, й?зл?ре кешенекен? охшаган иде, мин кайберл?ренд? ?з танышларымны да к?рг?нд?й булдым, тик кемне? кемг? охшаганын гына абайлап, абайласам да бу хакта ?идиятка ?йтеп ?лгерм?дем, ? икенче мизгелд? бер танышларны б?т?нн?ре алыштырды.

– К?тегезг? ?т?ме?! – дип кин?нде ?идият, акылсыз к?л?г? бирелеп, – Безне? авыл с?ламе бу сезг?!

Кин?т ул мине ид?нг? т?шерде д? ниндидер алым бел?н аягы астына сузып салды. Мин кычкырып куйдым.

–Шулай гына ят! – Аны? тавышы катгый да, к??елле д? иде, мин ничектер татами артында торган к?ярм?нн?рне? д?ртле авазларын к?з алдына китердем, – ?лег? тик кен? ят! Сине? чират та ?ит?р.

?идият шашкын бер к?т?ренкелек бел?н тир? якка ут сиптер?енд? булды:

–Вы думали, я – шут?! – дип кычкырды ул б?тен тир?-юн уянырлык итеп, – Я— суд! Я – Страшный Суд! Молись Эпоха!..1

??м ут сиптерде.

Аны? аягы астында куркыныч юк, барсы да ниндидер уенны х?терл?т? сыман иде. Мин инде мондый ахмак к?ренешт?н к?л?рг? д? ?зер идем. Тик ул кин?т ?илк?мн?н тартып ?р? бастырды.

–Боллонны? газы бет?! Бензинга й?гер!

Ми?а й?герерг? туры килм?де, ул юлымны яктыртып алды да мине кеше кыяф?тен? кереп ?лгерг?н вампирлардан аралап акырын гына бензин яткан урынга чигенде. Шлангадан ургылган ут с?р?нл?н? т?ште. Аны? саен вампирлар ?рсезл?нде. Тик аларны? ?итди ????мен т?р?з? п?рд?л?рен?, ?й эченд?ге башка ч?пр?кл?рг? капкан ут кына тыеп тора иде.

–Белизна савытын бир!

Мин кулына тоттырып та ?лгерм?дем, ?идият аны янып яткан караватка ыргытты да, ?зе бел?н мине д? ияртеп ?ст?л астына ч?г?л?де. Шартлау зур булмады, аны? каравы ?й эче миллион прожектор яктырткандай балкып китте. Без тиз ген? торып ишекк? юн?лдек.

–М?, кир?кл?рен бир! – диде ?идият, шланганы ми?а тоттырып, ? ?зе аркылы куелган ломны алырга тотынды,– Тиз бул, ана?ны…

Чынлап та тиз булырга кир?к иде. ?й эчен т?тен… юк, т?тен ген? т?гел, сасыган итт?н ясалган шашлык… Юк, ул да т?гел, ?й эчен чыдап булмаслык, сулыш алалмаслык бер каб?хать ис баскан, ул к?зл?рг? кер?, тын юлларына ?т?, торган урыны?да ч?б?л?нерг? м??б?р ит? иде.

–Ана?ны ф?л?н ит…

Ломны алып б?рг?ч т? ишек ачылмады. ?идият а?а ярсып тиб?рг? тотынды. Мин якындагы белизна шеш?сене? капкачын алып тир?-якта ?ерелг?н вампирлар ?стен? сибеп ?иб?рдем. ?й эче тагы якты нурга т?ренде. Л?кин мин ??лак булган вампирларны да, ?идиятны да к?рм?дем. Ми?а р?х?т иде, башым чиксез л?зз?т бел?н ?йл?неп китте. Д?нья ?лл? нич? т?сл?рг? кереп балкый башлады. Тик борын т?бенд?ге яман ис кен? озак ?анны ?тте…

–Ил?ам! Ана?ны…

?йтерсе?, очып барган ?ирд?н мине кемдер эл?ктереп алды. Без тагын очып киттек. Б?тен тир? ягыбыз тик яктылыктан гына тора иде. Мин б?хетле идем. Тик б?хетем озакка сузылмады, кемдер я?агыма сугып ?иб?рде. Нык итеп. Ул сугудан кабынган ут шарлары б?тен к?з?н?кл?рем? ?теп керде. Мин к?земне ачтым.

–Ис?нсе?ме, шайтан алгыры!.. Тор, ?йд?, тот мен? бу таякларны!

–Н?рс??!. – Ялкынга чорналган йортны к?р?г? мин шундук ?ушыма килдем, – Без ис?н калдык мени?!.

?идият м??б?рил?п диярлек ми?а таякларны тоттырды да я?агыма тагын берне сылап куйды. Бу юлы ?и?елч?р?к итеп. Мин т?мам ?ушыма килдем. ?идиятны? йорты д?рл?п яна иде. Аны? ялкыны ?аны?ны алкымы?а китерерлек, яктысы б?тен тир?-якны к?н ит?рлек.

–Кулы?дагы таягы?ны ычкындырма! – дип боерды ул, – ?ле т?н узмаган, алар тел?с? кайда булырга м?мкин. Айратка ????м итк?нд?й…

Айрат турында ишет?г? д?ньямны? асты ?ск? ?йл?нде. Мин янган йортка укталып куйдым. Бу мизгелд? ул минем ?чен б?тен н?рс?д?н д? кадерлер?к кебек иде.

–Айрат…

–Ул югалды, – диде ?идият тыныч кына, – Чылбырларыннан ычкынып си?а омтылды да юкка чыкты…

–Син?!.

–Ил?ам!.. Улым… – Бу картыйны? тавышы иде, аны? ?зен к?рм?с?м д? якында ик?нен тойдым, б?тен булмышым бел?н а?а омтылдым, – Балам, мин баздан чыктым. Мин ?лм?г?н идем. Кил яныма…

–Картый, син кайда?

–Кара монда улым!..

??м мин аны к?рдем…

Каникулга кайткан саен сагынып, т?мле-татлы ризыклар ?зерл?п к?теп тора торган картый… Кайткан саен кочаклап алып, ?аннарымны ял иттер? торган картый… Б?ген безг? коймак пешереп ашаткан картый… Картый! Тик ?идиятларны? абзары ягыннан ми?а атлаган картый ул т?гел иде. Аны? тирел?ре д?, итл?ре д? асылынып т?шк?н, битенд? к?з ??м танау чокырларын х?терл?тк?н с?якл?рд?н башка берни д? юк…

–Мин картые? сине?…

Ул шул к?ен? д? ми?а кадерле сыман иде. Ул, барыбер, минем картый иде. Без аны тиешенч? кадер-х?рм?т к?рс?теп ?ирг? к?м?лм?дек, моны? ?чен ул гаепле т?гел, моны? ?чен тик без… тик мин ?аваплы идем. Мин картый ягына атладым.

– Ахмак!

?идият ?и?емн?н алды. Мин борылган у?айга йодрык бел?н туры ????м ясадым. Ул чайкалып китте. Мин аны? эчен? типтем… ??м… ??м ?зем д? упкынга очтым.

–Яныма кил, балам… – дип чакырды теге тавыш, – Картые?ны, авыр х?лг? куйма. Мин сусадым… Бер йотым бир ми?а. Тик бер йотым…

– Шайтан алгыры!..

– Бер йотым бир, улым…

– Х?зер картый…

– Селкен?се булма…

– Бер йотым…

– Ил?ам!

Мен? шушы б?нд?, беркем тел?м?г?нд?, беркем сорамаганда килеп чыккан шушы ад?м, нич?нче кат инде минем юлыма аркылы т?ш?. Нич?нче кат инде минем тел?гемне суырып алып, ?зе кушканны эшл?рг? м??б?р ит?. ??м мин а?а буйсынам. Мин а?а хезм?т ит?м. Со?, ул да вампир т?гел мени?! Б?лки, минем к?рг?нн?рем газаплы т?ш кен?дер? Б?лки, бу д?ньяда вампирлар б?тенл?й юктыр? Яки бардыр… Л?кин д?нья ?легеч? т?гел, ул – бер т?рле вампирлар бел?н икенче т?рлел?рене? сугышыдыр?!. ??м мин шушы сугышта катнашырга м??б?рмен. Кир?кме со? ул ми?а?! Ниг? кир?к?!. ?з гомеремне саклап калу ?ченме? ? минем гомер ниг? кир?к? Кемг? кир?к? Кеше гомере, гомум?н, ниг? кир?к? Аны? кемг? ха??те бар? ?йе, бер-берсе бел?н кан дошман булып, бер-берсене? бер йотым канын эч?р ?чен га?изл?неп яши ик?н, кешене? бу д?ньяга ни пычагыма кир?ге бар? Мин Айратны? канын л?зз?тл?неп суырган вампирны х?терл?дем… Мин вампирларны л?зз?тл?неп кыйраткан ?идиятне иск? т?шердем… Мин аларны? берсен д? яратмадым…

–Ил?ам, тилел?нм?! ??лак буласы? бит…

–Ил?ам, улым… Кил яныма… Бер йотым бир ми?а…

Тапкан-тиенг?нен ?йг? алып кайтып, х?тта ашауны да кысып, ад?м арасына чыгарга, кешеч? д?нья к?т?рг?, ф?л?н б?лм?ле фатир алырга, затлы машинада й?рерг? хыялланган ?нием иск? т?ште… Мин ?земне бел? белг?нн?н бирле ул шулай хыяллана инде…

?тием иск? т?ште… Ул начар язучы т?гел, халык аны ярата, язганнарын йотлыгып укый, мин д? а?а табынып ?стем… Тик ул гына… ул вакыты бел?н безне? ?чен к?п, бик к?п тоелган акчалар алып кайтса да, ул да тормыш р?вешебезне артык ?зг?рт? алмады. Шу?а да мине:“Язучы булма!” – дип тирги ул. ?тием д?…

Мин Айратны х?терл?дем… М?кт?пт? бай балалары да бик к?п иде… Мин ел буена ?тид?н тел?неп, ?з д?р???мне т?шерм?ск? тырышып яшим. ?ти юмарт ла ул, тик мин ген? ?земне бер паразит итеп тоям. ?ле, каникуллар башлану бел?н авылга сыпыртуым да, ?земне? шушы хал?темн?н качарга тел??д?н ик?н бит. Мин авылга кайтмыйча, Айрат ми?а кунакка килс? д?, без ?тине? кес?сенн?н ерак кит? алмас идек…

–Ил?ам, тилел?нм?!..– дип кычкырды ?идият минем картый ягына атлавымны к?реп, – Кеше бул, Ил?ам…

Мин картый ягына атладым.

Ярты юлга ?итк?ч, туктап калдым.

–Син юлны? н?къ яртысында, – диде картый, – ? ми?а тик бер йотым кир?к… Тик бер йотым…

Мин д?шм?дем.

–Тик бер адым гына… – Картый ми?а шулай пышылдады, – Тик бер адым…

–Тик бер адым – ??м син кеше т?гел, – дип кычкырды ?идият, – Ил?ам, уйла!..

…? мин н?къ уртада басып калам…

Икенче б?лек

* * *

? мин н?къ уртада басып калам…

?йт?е ген? ?и?ел…

Ниндидер юлны сайларга кир?кт?, урталыкта калып булмыйдыр ул. Бик-бик тел?с?? д?. Син у?гамы-сулгамы авышырга м??б?рсе?, шунсыз м?мкин т?гел. Бер якка да авышмас ?чен яки бик к?чле булырга кир?к, бик-бик к?чле булырга. Минем андый к?чем юк иде. Яки ?ансыз булырга. ? мин тере идем.

– Тик бер йотым… Улым…

Картыйны? ялварулы тавышы, м?лдер?м? тулы к?зл?ре ?зен? суыра иде. Мин инде берни д? уйлый алмаслык х?лд? калдым, бары тик б?тен булмышым бел?н картый янына омтылдым гына. Тормышымны? б?тен максаты – аны шушы кызганыч х?ленн?н котылдыру сыман тоелды.

– Тик бер адым гына… – дип ялварулы пышылдады картый, – ? ми?а тик бер йотым кир?к… Тик бер йотым…

Мин ул йотымны бирерг? ?зер идем.

– Тик бер адым – ??м син кеше т?гел, – дип кычкырды ?идият, – Шайтан алгыры!..

Картый бел?н безне? ара якынайганнан якыная иде.

Кин?т артымда ниндидер кыбырдау тойдым. Тавыш минем артымда гына иде. ?мма борылып карый алмадым. Карашларым аерып булмаслык к?ч бел?н картыйны? к?зл?рен? берекк?н иде.

– Балакаем минем…

Картый да ми?а каршы атлады. Ул х?лсез иде. ??м шундый кызганыч иде.

Безне? арада нибары ?ч-д?рт адым калды. Кин?т картыйны? й?зе ?зг?рг?нд?й булды.

Мин н?рс? ?зг?р?ен ачык кына ?йт? алмыймдыр да. Мо?а кад?р ничектер кызганыч булып тоелган й?зд? кин?т салкын битарафлык п?йда булды ??м мин ирексезд?н калтыранып куйдым. Юк, куркудан т?гел. Аны? й?зенн?н таралган салкынлык арка ?з?кл?рем буйлап т?шеп китте д? б?тен булмышыма таралды. Мин ?ш?д?н калтырандым.

Картыйны? иренн?ренд? елмаюга тартым н?рс? хасил булды. ??м мин тукталып калдым. Аны? елмаюы куркыныч иде. Мин картыйны? беркайчан да болай елмайганын х?терл?мим. Ул ??рвакыт ягымлы булды. Х?тта бик ачуы килеп тирг?г?н вакытларында да мин аны? яратуын тоя идем. ?ле анда ягымлылыкны? эзе д? юк. ??м мин ирексезд?н баздагы вакыйганы х?терл?дем. ??м мизгел эченд? шул чакны к?зд?н кичердем.

Бу картый т?гел… – дип уйлаган идем ул вакытта. Бу ирт?н ген? безг? коймак пешереп ашаткан назлы да, ягымлы да карчык т?гел. Акайган к?зл?ренд? чиксез га??пл?н? катыш курку катып калса да, битенд?ге ?ыерчыклар таралып, ма?гай сырлары язылып бетк?н, ул чын кешед?н бигр?к, балавыздан ясалган курчакны х?терл?т?…

Картыйны? ?леге кыяф?тенд? д? н?къ шул вакыттагы чалымнар бар иде. Балавыздан ясалган курчак. Курчак салкынлыгы, курчак битарафлыгы. ??м шу?а аны? елмаюы ямьсез д?, куркыныч та иде. Битарафлык бел?н елмаюны? ян?ш? булуы шултиклем гарип к?ренеш ик?н.

Аны? битарафлыгы озакка бармады. Елмаюга ??елг?н иренн?ре арасыннан азау тешл?ре к?ренде. Б?тен й?зен н?рс?дер куырып алды, я?аклары тартышып калды. ??м ул кулларын алга сузып, ми?а ташланды. Бер ?к вакытта ярым ачык авызыннан к?чле ысылдау таралды.

Мин инде ?земне? ялгышуымны а?лаган идем. Бу карчык ми?а беркайчан да картыемны алыштыра алмаячак. ??м без, х?тта и?г? и? тер?шеп, бер-беребезг? тер?к-таяныч булып, м??ге яш?с?к т?, картый бел?н онык м?н?с?б?тл?ре беркайчан да кире кайтмаячак. Назлы да, ягымлы да карчык инде юкка чыккан иде.

??м бернич? мизгелд?н мин д? югалачакмын…

Картыйны? б?тен й?зе тартышты ??м авызы зур булып ачылды. Авыз эче кып-кызыл иде. ? к?зл?ре т?рле т?ск? кереп, ике азау тешенн?н сел?г?йл?ре агып т?шк?ч, мин чак ?ушымны ?уймый калдым. Картыйны? куллары инде и?ем? тер?л? язган иде. Кин?т ниндидер к?ч мине селт?п ?иб?рде. Баш очымда б?тен д?нья ?йл?нг?н кебек булды. Шушы ?ерм? аша кемне?дер чинап кычкырганы ишетелде. Бераз ?ушыма килеп, к?зл?ремне ачкач кына мин бернич? адым читт? ятуымны а?ладым. Коточкыч тавыш бел?н чинаучы – картый иде. К?кр?гене? н?къ й?р?к т??г?ленд? усак таяк тырпаеп тора. Ул тартышып кычкыра ??м б?тен булмышы кара к?я бара. ?идият таякны тартып алуга, ярадан лайлага охшаш кара кан саркылып чыкты.

Картыйны кызганудан мин к?зл?ремне йомдым. ?мма шул арада ?идиятне? таякны картыйны? ма?гаена кадаганын к?реп ?лгердем ??м к??елне чиксез р?н?? телеп ?тте.

– Бу минем картый т?гел! – дип уйларга тырыштым ?зем. – Минем картый т?гел…

Л?кин ?леге уемны? д?реслеген? ышана алмадым. Кем со? алайса? Ник мин шултиклем ?зг?л?н?м? ?леге карчык, нинди ген? кыяф?тк? кереп, кемг? ген? ?йл?нм?сен, минем картый иде. ??м кин?т к??елне чиксез ярсу ялмады. Н?фр?т. ??м бу н?фр?тне? с?б?пчесе ?идият иде. Картыйны ул ??лак итте. Ярый, убырга ?йл?нг?н, ди. Л?кин й?р?ген? кадагач, ?итм?г?нме? ?итк?н! ? ?идият моны? бел?н ген? тынычланмыйча, аны? башына да кадады. Айратны да ул юк итте. Аны да шулай кансыз р?вешт? ?терг?ндер.

Ерткыч!

К?зл?ремне ачканда картый ялкынга ?йл?нг?н иде инде. Артта ?й д?рл?п яна, алда – картый… Тир?-якта ?лл? нинди тавышлар… ?лл? нинди сасы исл?р… ?лл? нинди чиркангыч д?нья.

– Ил?ам, сак бул!

Мин селкенерг? д? ?лгерм?дем, баш очымнан н?рс?дер сызгырып узып китте. Бары тик к?т?релеп карагач кына ?стем? иелг?н вампирны?, ?лемечле тартышуын к?рдем. Аны? к?кр?генд? таяк иде. ?идият мизгел эченд? минем янга килде д?, шул у?айдан убырны ?й ягына этеп ?иб?рде, ? мине и?ен? к?т?реп алды.

– Ч?б?л?нм?! – дип ?икерде ул, минем тыпырчынуымны к?реп, – Барсы да т?ртипт?.

“Барсы да т?ртипт?…” – дип кабатладым мин эчемн?н. Барсы да т?ртипт?, моннан да ныграк т?ртипне? булуы м?мкин т?гел.

Шайтан алгыры…

* * *

?идиятне? йорты яна иде.

Ялкын телл?ре б?тен тир?-якны тешл?п ?лгерерг? тел?г?нд?й, анда-монда омтылалар да, кире каккысыз к?ч т?эсиренд? к?кк? ташланалар. Аларны? х?р?к?тен? к?з иярерлек т?гел. Шундый ук к?з иярм?с тизлект? яктылык сикерг?ли. Ул ?ле анда ташлана, ?ле монда. Бары тик ?илекл?ре?? ?т?рлек эсселек кен? бер урында тибр?леп тора бугай. ??рх?лд?, аны? ераклашуы да, якынаюы да сизелми. Х?ер, ?зебез д? аны? ?зг?р?ен сизмибездер. Без к?пт?нн?н ут эченд? яшибездер т?сле. Ут эченн?н чыга алмыйбыз да. Канны к?йдерерлек эсселекк? т?змич?, читк?р?к тайпылсам, шундук ?идиятне? ?икер?е ишетел?:





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=48650304) на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.