Книга - Тик син генә…

Тик син ген?…
Марат К?биров


Бу ?с?рне укыганда син, Даими Укучым, тормышыбыздагы фа?игал?рне? берсен иск? т?шер?ч?ксе?. Котылгысыз р?вешт?. ??м Син хаклы. Бу ?с?рг? н?къ шул вакыйга эт?ргеч бирде. Мин андый фа?игал?рне? беркайчан да булмавын телим. Шу?а к?р?, ?с?ремд? “альтернатив тарих” тудырырга тел?дем.

Бу бер ?ирлексез т?гел. Х?тта ниндидер к?чл?р тарафыннан эшк?ртелеп, котылгысыз х?лг? калган очракта да кеше ?зен х?т?р адымнардан саклау ?чен к?р?ш? ала. ?и?еп чыгамы ул, ?и?ел?ме – ансы башка м?сь?л?. К?р?шк? алынуы м??им. Бу очракта аны? ?и??ен? ?мет бар. ?и?? д? бер югалтусыз гына булмаска м?мкин. Билгеле вакыйганы, билгеле персонажларны х?терл?тс? д? бу ?с?р – альтернатив тарих, дим?к, тормышта булган вакыйганы б?тенл?й башка яссылыкта к?заллау. “? бит шулай да була алыр иде…”– дип уфтану.

?с?рне укыганда да, а?а йомгак ясаганда да шу?а игътибар ит?рсе?, ашык-пошык х?кем чыгарырга тырышмассы? дип ?метл?н?м. ? х?зер без Сине? бел?н ?ит?кл?шеп коточкыч вакыйгалар д?ньясына атлыйбыз…

Содержит нецензурную брань.





Марат К?биров

Тик син ген?…



1

Кызны? ч?че-башы тузган, кашлары ?ыерылган, к?зл?ренн?н д??ш?тле очкыннар ч?чел? иде. Ул н?фр?тле карашын Илнурга кадап, буарга тел?г?нд?й, ике кулын алга сузып аны? ?стен? атлады. Килеп ?иттем диг?нд?, кулларын т?шерде д? с?з?рг? ?зерл?нг?н т?к? кыяф?тен? кереп туктап калды.

– Козел! Урод!– дип с?зеп чыгарды ул, – Кем син? Ниг? кыслыды? монда?

Илнур бераз аптырап калды.

– Сине яклыйсым килде…

Кыз отыры кызды гына.

– ? син минн?н сорады?мы? – бернич? минут элек кен? ярыйсы ук матур булып к?ренг?н кыз а?да?а кыяф?тен? керде, – ? б?лки, ми?а шулай ошыйдыр.

Егет берни дип т? ?йт?лм?де. Бу х?л аны? ?чен б?тенл?й к?телм?г?н н?рс? иде. Ит изгелек, к?т явызлык диг?не н?къ шушыдыр инде.

??м кыз ?ирд? аунап яткан егетл?рне? берсен? ч?г?л?де:

– Пашка, ничек син?

Тегесе ы?гырашып кына куйды. Кыз аны? башыннан сыйпап алды да карашын ян? егетк? батырды:

– Н?рс? карап торасы?? Шыл моннан! Туктап тор… ?г?р якын арада бу бил?м?д?н югалмыйсы? ик?н, ?зе?не ?рвах дип уйла. ? х?зер… Шайтаныма олак!

Илнур к?лемсер?п куйды. Бу – кызык булган ?чен т?гел, ? д?ньяны? м?гън?сезлеген? аптыраудан туган к?лемсер?? иде. ??м кит?рг? ашыкты. Кыз да, кафе артындагы паркны? агачлар куерак ?ск?н урынында аунап яткан ?ч егет т? а?а кызык т?гел иде инде.

Ялгышлык килеп чыкты. Ул кызны фа?игад?н араларга тел?де, ? чынлыкта… Садо-мазо, блин. ?лл? нинди д?нья бу, шайтан алгыры. Нинди ген? игелек эшл?рг? тел?с?? д? ул ??рвакыт ?зе?? каршы кылынган явызлыкка ?верел?. Т??ге карашка бер р?вшле булып к?ренг?н н?рс?л?р, асылда, б?тенл?й башка т?рле булып чыга.

Бер?р бокал сыра ч?мереп уйларын т?ртипк? китер? ниятенн?н, Илнур кафега атлады. Язгы т?н ?зенч? матур иде: ягымлы гына ?ил исеп куя, кошлар сайрый, ?л?н арасында чикертк?л?р чекердил?р, тагын ?лл? нинди б???кл?р ?ыр суза. ??й уртасы шикелле. Югыйс?, май башы гына бит ?ле. ?лл? табигать т? бераз саташа инде. Шулайдыр. Б?тен гал?м, бар д?нья, ??рбер кеше саташа торгандыр… ? б?лки алай да т?гелдер… Юк, барыбер саташадыр алар. Бу д?ньяны? н?рс?седер д?рес т?гел. Мен? ул ?зене? унтугыз ел гомере эченд? ген? д?… Юк, со?гы бернич? елда гына да ?лл? н?рс?л?р к?реп бетерде. ??м бер н?рс?не яхшы а?лады: ул – бу д?ньяда беркемг? д? кир?кми торган кеше. Беркемг? д?. ? бит бала чакта, м?кт?п елларында ?метл?ре зур, ышанычы ныклы иде. Ул д?ньяда и? б?хетле, и? бай, и? данлыклы кеше булырга тиеш кебек иде. Моны? ?чен аны? б?тен м?мкинлекл?ре д? бар – ирекле иле, халкы, ?зе… Тик институттан куылып эш эзли башлау бел?н ул ?зене? кем ик?нен тиз т?шенде. Ярый, ансы хакында иркенр?к вакытта. ? монсы. Б?генге, мен? ?леге х?л…

* * *

Парк эченд?ге кафеда ипт?ш егетл?ре бел?н сыра ч?мерг?н ?иренн?н Илнур т?м?ке тартырга дип урамга чыккан иде. Болай, ачыган т?м?жник т?гел инде ул, авызына керг?нд? ген? бераз т?тен суырыштыра. Кафе-рестораннарны?, яки рюмочныйларны? да еш кунагы т?гел. ?ле монда утыруы ипт?ш егетл?ренн?н азрак акча сорап торып булмасмы дип кил?енн?н ген? иде. Ашыгыч р?вешт?, аккча кир?к – кредитын бераз со?латты, х?зер коллекторлар тынгы бирми. Мен? шул… Ипт?шл?ре кафеда кызлар бел?н танышып алдылар да Илнур алар янында ялгызы к??елсезл?неп утырырга тел?мич?, т?м?ке тартырга дип урамга чыкты. Т?нге лампочкалар нурында парк эче матур булып к?рен? иде. Саф ?ава. Кеше юк диярлек. Илнур кулындагы т?м?кесен колак артына кыстырып куйды да ?ава сулап бераз ?йл?неп килерг? булды.

Агачлар куерак урынга ?итк?ч, бераз кысталганын чамалап, йомышын шул агачлар арасында йомышлап чыгарга тел?де. Ешлык иде монда, ерактан да, х?тта якындагы сукмактан узып баручы да к?рерлек т?гел. Ха??тен ?т?г?н арада аларны к?реп калды. ??м эшне? кайда барганын шундук т?шенде. ?ч егет бер кызны к?чл?рг? азаплана иде. Икесе ике яктан кулын каерып тоткан, берсе учлары бел?н кызны? авызын каплаган, ?ченчесе аны? ит?кл?рен к?т?реп, ыштанын салдырырга маташа. Кыз ч?б?л?н?, шы?шый, ?мма аны? тавышы ерак кит?лми, авызы томаланган.

Фа?ига к?з алдында иде. Чит-ятларны? эшен? тыгылырга яратмаса да Илнур бу юлы т?з? алмады. Б?лки, сыра шаукымы да булгандыр инде бераз. Х?ер, алай да т?гелдер… ?леге х?лне к?р? бел?н ?зене? Л?йл?сен к?з алдына китерде. Явыз егетл?р кулында ч?б?л?н?че кыз аны? с?йг?н ярыдыр шикелле тоелды. Н?къ шул с?б?пче иде. Л?йл? бел?н аралары ?зелг?н булса да… Барыбер… Кемне?дер яратып й?рг?н кызы бит инде бу. Кемне?дер се?лесе, я апасы. Кемне?дер кызы. ??м аны ниндидер ?ч егет к?чл?рг? ?ыена. ?г?р бер?? д? ярд?м итми ик?н, х?зер бу кыз ?ч егет кулыннан ?т?ч?к. Коточкыч х?л бит!

??м Илнур алар янына атлады:

– ?й, братан, тынычлан аз гына.

Егетл?рне? ?чесе д? чиксез га??пл?н? бел?н а?а т?б?лде. Кызны? ыштан т?бен кармалап маташканы:

– Ты, че мудак… Совсем охирел?! – дип с?з?рг? ?ыенган ?гезд?й Илнурга табан атлады. Тик килеп ?ит? бел?н сугышырга ашыкмады, егетне? и?енн?н тартып кафе ягына эт?рде, – Монда безне? ?зебезне? эшл?р, братан. Бар, син ?з юлы?да бул…

– Кызны ?иб?регез, – диде Илнур тыныч кына.

– Син борчылма, братан. Ул ?зебезне? кыз.

Илнур бераз аптырап калды. Шунда кызны? тавышы ишетелде.

– Иди атсудова, бля… Сука!

Кызны? авызын томалап торган егет бу якка атлый иде:

– Н?рс? с?йл?шеп торасы?, – диде ул ипт?шен?, – Б?р д? ек. Тел?с? кайда борынын тыгып й?рм?с.

??м килг?н у?айга Илнурны? ияк астына т?б?п берне манчымакчы булды. Боксер, дип уйлады Илнур читк? тайпылган арада. Гади егетл?рне? берсе д? болай ????м итми, я турыдан б?р?л?р, я кырыйдан тарталар, ? килг?н у?айга астан б?р? ?чен беркад?р ?зерлек тал?п ител?. Бу егет ?зерлекле иде. Тик ул дошманын гына д?рес сайламады. Илнур башын артка алды, ????м ит?чене? йодрыгы борын очына тия язып узды. Илнур шундук башын ия т?шеп бер адым атлады. Бар авырлыгын алга атлаган аягына к?череп, муен тамырларын катырды. Асылда бу алга атлау т?гел, ? с?з? иде. ?зе тел?г?нч? ?к килеп чыкмады, ул дошманыны? каш арасына манчырга тел?г?н иде, авызына туры килде. Тегене? коелган тешл?ре ма?гай тиресен сыдыртты. Илнур аз гына артка чигенде д? терс?ге бел?н егетне? чиг?сен? б?рде. Бик д?рес булды, теге ике егет инде а?а ????м ит?рг? тора иде. Илнур аякларын уйнатып алды. Бернич? секундтан со? аларны? икесе д? ?ушсызланып ?ирг? ауды.

Илнур сугыша бел? иде. Аны? ?тисе кечкен? чагыннан ук каратист булырга тел?г?н, л?кин ул чорларда бу тыелган н?рс? булган. Шу?а малаен б?л?к?йд?н ?к кудо секциясен? бирг?н. Кудо ул каратэ, дзюдо, тай боксы нигезенд? барлыкка килг?н сугыш т?ре. Аяусыз н?рс?. Тренировкаларда да чынлап сугышасы?. Бу т?р турында анекдот та бар. Русча инде.

– Н?рс? ул кудо?

– ?г?р си?а бер?рсе б?йл?н? ик?н: "Куда-о?" – дисе? д? берне манчыйсы?.

Илнур баштагы м?лл?рд? бик д?ртл?неп ш?гылл?нде. Ярышларда катнашып урыннар да яулады. Тик со?ыннан к??еле с?релде. Бишенче класста укыганда а?а сигезенче классны? ике малае б?йл?нде д? сугышып киттел?р… Илнур аяктан екты инде икесен д?, тик берсене? ияге к?чк?н булып чыкты ??м малайны милиция ис?бен? куйдылар. Илнур хаклы булгандыр инде, б?лки, тик ?зене? хаклылыгын гына исбатлый белм?г?ндер. ?ст?вен?, теге малайны? ?тисе д? ниндидер зур чиновник булып чыкты… С?релде ул шуннан со? ничектер. Х?тта син и? зур ?и??л?рне яулап д?ньяда берд?нбер булса? да, тормышта синн?н д? к?члер?к кешел?р бар кебек тоелды. Ш?гылл?нде, ?лб?т?. ?зе д? ярата иде. М?кт?пне бетерг?ч т? форма тоту ?чен дип ?заллы маташты ?ле. Ме??р тапкыр кабатланган алымнар исе?д? кала инде ул. Х?тта ?зе? а?лап ?лгерм?с?? д? мускуллар х?терли ??м алар нинди очракта ничек х?р?к?т ит?рг? кир?ген беркемн?н д? сорап тормый.

?ле д? шулайрак килеп чыкты. Илнур ?зене? н?рс? эшл?г?нен ?зе а?лап ?лгерг?нче ?к, егетл?рне? ?чесе д? ?ирд? ята иде. ? к?чл??г? эл?геп харап була язган кыз б?тен н?фр?тен ч?чеп аны? ?стен? кил?:

– Козел! Урод! Кем син? Ниг? кыслыды? монда?

Мондый х?лг? калган кыз бала а?а р?хм?т ?йтерг? тиеш кебек иде. ?ичьюгы и?ен? капланып еларга, ?ичьюгы… Берни д? ?йтеп булмый бугай… Тик ул кыз болай кыланырга тиеш т?гел иде. Илнур аны? кыланышын а?лап ?ит?лм?де ??м ?зен д? нокаутка китеп ?ирд? аунап яткан теге егетл?р х?ленд? тойды.

Кафега кереп бер?р бокал сыра ?иб?рерг? кир?к. Берг? килг?н егетл?ре д? к?т?дер инде… Б?лки. Ишек т?бен? ?ит?р?к телефоны шалтырады. Таныш т?гел номер булса да ул с?йл?ш? т?йм?сен? басты ??м ?кенеп куйды, тагын шул коллекторлар шалтырата иде.

– ?й, б???к, сине? б?генге к?не? д? ?теп китте. Бурычы?ны кайчан кайтарасы??

Илнур кин?т кен? н?рс? ?йтерг? д? белм?де. Тавыш д?вам итте:

– Б???к булса? да, баш мие?д? сыр калмаса да, син бит яхшы бел?се? – алган н?рс?не кайтарып бирерг? кир?к. Син аны а?лый алырлык д?р???д?ме?

– Пош-шел ты!.. – Илнур с?йл?ш?не туктату т?йм?сен? басты да ишек тоткасына ?релде.

2

– Сезне? дусларыгыз китте. Р?хим итеп, мен? бу урынга утыра аласыз. Сезг? нинди эчемлек кир?к?

Кафеда халык к?п, ? официант к?рс?тк?н урын читт? иде. Бик ?йб?т, ?лег? аны? беркем бел?н д? с?йл?ш?се килми. Ресторан хезм?тк?рен? д? ялкау гына ?авап бирде:

– Бер бокал сыра. Немецныкы.

– ? сыра янына бер?р н?рс? тел?мисезме?

Тел?ми иде ул, тик ?авапсыз да булмый:

– Кириешкы.

Хезм?тл?ндер?че блокнотына язды да кит?рг? ашыкты. Мондый х?ерче клиент янында озаклап тору аны? ?чен д? авыр иде бугай. Ул китк?ч, Илнур ?зе д? ?и?ел сулап куйды. Аллага ш?кер…

Казанда нинди ген? кафелар юк инде. Грузин да, ?рм?н д?, чеченнар да, ?зб?кл?р д?, х?тта гар?пл?р д? ?з рестораннарын, кафеларын т?зег?н. Алар ш???рне? б?тен почмагында да. Бары тик татарныкы гына юк. Бауман урамындагы "Татар ашлары" диг?н кафе да х?зер башкача атала ик?н – Ч?й йорты. Якында гына самогон йорты. Бик татарныкы кебек т? т?гел инде ул… Х?тта Бауман урамында да татарлык юк…

? бу кафе урысныкы иде. Ничек кен? яманатын таратсак та урыс ул, барыбер, ?зебезнеке инде. Мен? урыс кешесе бел?н татарны ян?ш бастыр – аерып алалмыйсы?. Ул т?рек т?, ?зб?к т?, башкорт та т?гел. Алар ?лл? кайдан аерылып: "Мин татар т?гел!"– дип тора. Урыс ?зебезнеке. Кафесы да шулай.

Стеналары агач б?р?н?л?рд?н, ?ст?лл?р д? ?лл? им?нн?н, ?лл? б?т?н авыр агачтан ясалган. Урындыклары да к?ч-х?л бел?н ген? кузгатмалы. ?ст?лл?рг? з??г?р ?еп бел?н чиг?ле ак ??йм? ??йг?нн?р. Ид?н уртасында чит-читл?ре биз?кл?нг?н кызыл палас. Т?ш?менд? вак-вак лампочкалар.

Артык ?лл? н?рс?се д? юк кебек инде, тик ничектер к??елг? якын булып тоела. Гар?п, яки ?зб?к кафесына кереп сыра эчеп утыралмыйсы? бит инде. Бу алланы мыскыл итк?н кебек тоела. ? монда барсы да иркен. ?айлы. Р?х?т. Монда алла да, аракы да сыя.

Ипт?ш егетл?ре китешеп бетк?н иде. Кызлар эл?ктерг?ч, шулай булыр инде, кайсы-кайда барып ?зл?ре ген? калырга омтылырлар. Тел?с?, б?лки, Илнур да шулай ит?р иде, тик ?лег? анда кызлар кайгысы т?гел, Л?йл?сен ?аман оныта алмый, к??еле тулы м?х?бб?т кыйпылчыклары. ?ст?вен?, коллекторлар… ?ст?вен?… ?ле ген? булган х?л д? тормышындагы гарип к?ренешл?р чылбырыны? бер бо?расы булып тоелды.

Илнурга гына шулай туры килде мик?н, ?лл? ниндиер?к д?нья булды бу – берничек т? ?ай тапмалы т?гел. Ул к??елен ??рвакыт тырмап торган мондый уйларга бирешм?ск? тырышты. Бокалын ашыкмый гына суырды, ара-тир? кипк?н икм?к капкалап куйды. Берни уйламаска кир?к, уйласа? ?лл? н?рс?л?рг? кереп кит?се? д? яш?ве?не? бер м?гън?се д? калмаган кебек тоела. Тик уйлары гына ?зен? буйсынмады. Торым-торымга теге кызны? кыяф?те калкып чыкты:

– Урод! Ниг? кысылды?? Кем чакырды сине монда? Сине? "ярд?м"е?? кем мохта? иде…

Тормышны? т?рле мизгелл?ре була торгандыр инде аны?. Тик мондый мизгелне Илнурны? к??еле сыйдыра алмый иде. Булмый инде болай. И? яхшысы, кайтып ?з б?лм??? кереп бикл?нерг? д? музыка кушып куярга ??м шуны? л?зз?тенд? йокыга чумарга. Йокы – б?хет, ул тормыштан арынып тору м?мкинлеге бир?.

Бокалыны? яртысына да т?шм?ст?н, ул кафедан чыгып китте д? баягы парк аша ?з ?ен? ашыкты. К?н бераз салкынайткан иде. Сыра с?реме шушы салкынлыктан ту?ып, кубып т?шк?нд?й булды. Уйлар да бер-берсен? ялгана башлады бугай. Ялгышты ул, хата булды барсы да… Беркемг? д? яхшылык эшл?рг? кир?кми иде… Бер фильм бар бит ?ле… Зомбилар турында… Ничек аталганын х?терл?ми инде Илнур. Анда зомбилар гарип итеп к?рс?телми, барсы да нормаль кеше кыяф?тенд? – кайберл?ре х?тта костюм-галстуктан, ?зл?рен ит?гатьле итеп тоталар. ? и? х?литкеч мизгелд?, аларны? зомби булуы, ?з тел?кл?рен ?т?? ?чен х?тта кеше ашарга да ?зерлеге ачыклана. Бу тормышта да шул ук х?л диярлек. Тыштан караганда барсы да гад?ти кеше шикелле. ? чынында… Зомби булып чыга…

Уйларына бирелеп барганда, колагына таныш тавыш килеп б?релде:

– ?н? ул! – дип кычкырды хатын-кыз тавышы, – Тотыгыз… ?н?!..

Бу аны? ?з башында, ?з уйларында я?гыраган ялгыш тавыш шикелле иде. Тик алай булып чыкмады… Илнур, н?рс? булды ик?н дип борылып караганчы, кемдер аны? арт ч?мечен? ниндидер каты н?рс? бел?н тондырды. Д?нья й?зеп китте. Илнур чайкалып беркад?р торды да ?ирг? ауды.

– Коткаручы! – диг?н тавышы ишетелде кемне?дер, – В?т, мен? сине? д? чират ?итте…

Коткаручы… ?йе шул, ул ниндидер кызны к?чл?н?д?н коткарырга тел?г?н иде… Тик хаталанган булып чыкты. Беркемне д? коткарырга кир?кми ик?н… Х?тта ярд?м сорап кычкыручыларны да… Коткарган х?лд? д? бу халыкны, бу илне д?рр?? р?вешт? коткарырга кир?к. Барсын берьюлы. ? ул… ??м мен?… Аны инде бер?? д? коткармаячак. Ярым ?ушсыз булып ?ирг? егылган егетне бернич? кеше аяусыз типк?ли… Илнур башын капларга тырышып б?г?рл?неп ятты. Башы?а басып сикер?л?ре д? бар. Аяусыз х?зер кешел?р. Тик барыбер т?нене? т?рле урыннарына эл?кк?н аяк эзл?ренн?н сызлану кала иде. Ерактан ниндидер авазлар ишетел?:

– ??, коткаручы булырга тел?де?ме?…

– Герой буласы? килдеме?..

??м башта калкып чыккан уйларны да ?з?рлек итеп тиб?л?р. Типс? тимер ?з?рлек, диг?н с?з бар бугай… Болар уйларны да ?з?…

"Герой буласы? килдеме?.." ?лл? нинди с?ер д?вер бу… Батырлык х?рм?тт? булырга тиеш бит инде, ?з геройларын кешел?р югары б?ял?рг?, аларга ти?л?шерг? омтылырга тиешл?р. ??рх?лд?, элек-элект?н шулай килг?н. ? б?генге тормышта ниндидер батырлык кылган кешел?рг? сантыйга караган кебек карыйлар: акылы аек, пстихикасы д?рес булса кеше мондый адымга барырга тиеш т?гел, дип уйлыйлар. Х?тта ?тк?н заманнарны? ка?арманнарын да т?рлеч? пычратырга, аларны? б?еклеген кимчелек итеп к?рс?терг? тел??чел?р бар. Намус, гаделлек, кешелеклелек кебек т?шенч?л?р д? шундый ук х?лд?. ?г?р кем бел?ндер с?йл?шк?нд? бу хакта авыз ачасы? ик?н, ул сине ты?лап та тормый, йогышлы чире? барлыгын белг?нд?й, тиз арада кит?рг? ашыга. Монда да н?къ теге фильмдагы шикелле: тышы бер т?рле, эче – б?т?н. Кешел?рне? ген? т?гел, хис-тойгыларны? да, ??рт?рле билгел?м?л?рне? д?…

? аны? чынлап та герой буласы кил? иде. ?з Ватанын илбасарлардан азат итк?н ата-бабаларына ти? егет булырга тели иде. Ил бит инде ул. Илне ирл?р якларга тиеш. Халык ?чен, илд?ге кешел?р ?чен ирл?р ?аваплы булырга тиеш. Тик аны? бу тел?кл?рен уртаклашырга атлыгып торучы юк, шунлыктан ?аны телг?л?н? ??м тормышны? ??р к?ренеше диярлек ?ан ??р?х?тен? тоз сипк?нд?й тоела иде.

* * *

Кеше нинди авыр х?лл?рг? калып кайларда гына егылса да аны? яклаучы ф?решт?се була, дил?р. А?а да ?з ф?решт?се килеп сарыла. ?ирд? б?г?рл?неп яткан г??д?сен канатлары бел?н каплый да:

– Х?ле? ничек сине?? – диеп сорый.

– Ы??ы, – дип ?авап бир? Илнур ??м керфекл?рен к?т?реп карый. Т?нге парк кара?гылыгын ертып, якты нур булып аны? янында ф?решт? басып тора. Й?зенн?н ягымлылык, наз, ярату б?ркел?. Илнурны ышыклар ?чен ??елг?н канатларыннан якты нур тама.

– Тор, – ди ул, – Монда ятма. Никад?р авыр булса да торып басарга тырыш. Аунап ятучыларны? кадере юк. Х?тта алтын булсалар да.

Илнур торырга маташа. Тик буыннары тотмый. Егыла.

– Син к?чле, – дип д?рт ?сти ф?решт?, – Син аягы?а басарга тиеш.

Илнур тагын торырга маташа, д?рт аяклап, сабый бала сыман м?к?йл?п беркад?р бара, аннан бераз к?т?рел? т?шеп аякларына баса да чайкалып тора. Тир?-ягына каранып ала. Н?рс?л?р булганын, ?зене? ничек шушы х?лг? т?шк?нен х?терл?рг? тырыша. Т?н. Кара?гылык. Агачлар. Кошлар тавышы. Кайдадыр якында машиналар шавы ишетел?… Б?тен т?не сызлый. Сулыш алган саен н?рс?дер ч?нчеп-ч?нчеп куя. Аз гына к?ч?ндерг?н саен аяк буыннары ?зелеп кит?… Н?рс? булды со? бу?

– Кыйнадылар сине, – ди ф?решт?, аны? й?зе к?ренми, с?зл?ре ишетелми, ни ?йтк?нен Илнур с?зсез д? а?лап тора, – Сине? ?йб?тлеге?? каб?х?тлек бел?н ?авап бирдел?р.

??м ул барсын да исен? т?шер?. К??елен чиксез ?рн? бил?п ала. Ул бит ?йб?тлек эшл?рг?, кемг?дер ярд?м ит?рг? тел?г?н иде. Л?кин аны? ?йб?тлеген кабул итм?дел?р… Гомер буе шулай булды бугай. Кабул итк?н х?лд? д? гарипл?п кабул иттел?р. ?йб?тлекк? урын юк мик?нни со? бу д?ньяда?

– Кешел?рг? беркайчан да яхшылык кылма, – ди ф?решт?, – Аларны? берсе д? мо?а лаек т?гел. Х?тта ?ти-?ние? д?.

Аны? со?гы с?зе бик с?ер булып ишетел?. ?ти-?нил?рг? игелек эшл?рг? кир?к. Монсы канга се?г?н н?рс?. Шу?а Илнур:

– Кем син? – дип сорарга м??б?р була, – Ник алай дисе??

– Мин сине? ф?решт??. Син – минем Аллам.

– Мин алла т?гел.

Ф?решт? елмайган кебек ит?:

– Син – алла. Сине? кебек ?йб?т кешел?рне? барсы да – алланы? бер ?леше, дим?к, алланы берб?тен ит?че.

– ? калганнары? – дип сорый егет, ?зе яклашырга тел?г?н теге кызны к?з алдына китереп, – Калганнары кем?

– Алар – ч?п.

? б?лки чынлап та шулайдыр ул. ?зен? карата кылынган игелекне кабул ит? алмаучылар, а?а начарлык бел?н ?авап кайтаручылар, б?лки, чынлап та ч?птер… Л?кин ф?решт? Илнурга уйланып торырга ирек бирми.

– Син ?е?? кайт, – дип тал?п ит?, – ?ле без тагын очрашырбыз.

??м юкка чыга.

* * *

Ф?решт? юкка чыгу бел?н Илнурны? к?з алдында ир-егет г??д?се п?йда булды. Кыйналудан томаланган а?ы бел?н егет аны? кем ик?нен а?лап бетер? алмады. Уртача буйлы. Ныклы г??д?ле. Ул кит?рг? ?ыенган ?иренн?н тукталып, Илнурны? чайкалып атлаганын бераз карап торды да кире килеп култыклап алды. Куллары к?чле иде.

– Ярый, болай кайтып ?ит?лмисе? инде син. ?йд?, безне? ?з?кк? кагылып чыгабыз. ?с-башы?ны карарсы?, ?зе?не т?ртипк? китерерсе?…

Тавышы баягы ф?решт?неке кебек иде. Шулай да Илнур бер таныш булмаган бу кешег? ияреп кайдадыр кит?рг? тел?м?де. Б?ген к?рг?н ма?аралары да бик ?итк?н иде.

– Юк, мин ?йг? кайтам, – дип кырт кисте ул, – Бары тик ?йг? ген?.

Таныш т?гел кеше карышмады:

– Яхшы, – диде ул шул ук ягымлы да тал?пч?н д? тавыш бел?н, – Мин сине илтеп куям. Ерак яшисе?ме?

Илнур ерак яш?ми иде. Шушы паркны чыгып бераз атларга гына кир?к. Теге егет артык с?зг? бирелмич? ген? култыклап подъезд т?бен? кад?р озатып куйды. ??м т?ш кес?сенн?н алып визитка сузды:

– ?г?р кир?к булсам, тел?с? кайсы вакытта шалтырат, я ?зе? килеп чык.

Илнур визитканы алды да бер м?лг? аптырап калды. Ул томанлы а?ы бел?н д? чамалый иде, б?генге чорда чит-ят кешел?р бер д? юктан гына игелек итми. Дим?к бу ад?мг? д? н?рс?дер кир?к.

– Кем син? – диде ул, аны исенд? калдырырга тырышкандай, к?зл?рен кыса биреп, – Ниг? ми?а ярд?м ит?се??

Тик берн?рс?не д? х?терен? се?дерерлек х?лд? т?гел иде, шулай да таныш т?гел егетне? сизелер-сизелм?с елмаюын к?р? алды.

– ?йб?т кешел?р бер-берсен? ярд?м ит?рг? тиеш, ч?нки без шулкад?р аз калдык.

?леге с?зл?р Илнурны? а?ына барып ?итк?нче беркад?р вакыт узды.

– Шайтан алгыры! ? син каян бел?се? минем ?йб?т ик?нлекне.

Бу юлы егет кычкырып к?леп ?иб?рде:

– Бу заманда ?йб?т кешел?р ??рвакыт кыйнала… – ??м кулын сузды, – Мине Джон дип й?рт?л?р…

– Илнур…

Кул кысыштылар да Джон кит?рг? ашыкты:

– Ярый, Илнур, очрашырбыз ?ле… ? син шалтырат, я ?зе? килеп чык. Ярд?м ??рвакыт булачак.

Ул китк?ч, Илнур беркад?р подъезд алдындагы эск?мияд? утырып торды да авыртудан авыр сулый-сулый чалыш-молыш адымнар бел?н фатирына атлады.

3

– Уф, аллакаем!.. – дип каршылый ?нисе, – Тагын х?мер исе кил?! ?лл? шуышып кайткансы? инде. Киемн?ре? катып бетк?н, й?зе?д? нур ?с?ре калмаган. Нишл?терг? инде сине, ?!

Илнур фатирга уза. Гади ген? ике б?лм?ле фатир. Обойлары к?пт?н алыштырылмаган, стеналарыны? кыек ик?не ?лл? кайдан к?ренеп тора. Совет чорыннан калган агач плинтусны? буяулары кубып бетк?н. Элек алар ?ч б?лм?лед? яшил?р иде. Ансы да ?лл? кайда китк?н т?гел, шулай да ад?м р?тлер?к иде. Абыйсына бер б?лм?ле яхшы фатир алыр ?чен ансын саттылар да мен? шушында яши башладылар. Абыйсыны? акчасы да бар иде. Чиновник ич! Бер файдасызга ыштан туздырып утырса да акчаны чамасыз т?лил?р. Абыйсы х?зер ул фатирын курчак ?е сыман биз?п бетерг?н инде. Бер б?лм?ле дип кен? аталса да квадраты зур аны? – й?з метр, бу ике б?лм?ле фатирдан ике тапкырга зуррак. Абыйсы шунда бер?зе яши. ? Илнур ?ти-?нил?ре бел?н шушында гомер с?р?. Ярый, берни ?йтеп булмый инде монда…

?нисе этт?н алып этк? салып с?г?.

– Ичмасам, й?зенд? д? бер нур ?с?ре калмаган бит…

Илнур д?шми. Ни дип ?йт?се? инде. Х?ер… Б?лки, ?йтеп караргадыр… ?йтерг? кир?к…

– ?ни, мин бер кызны яклашкан идем…

– Бар ?ле бар, юкны с?йл?п торма. Юын башта, киемн?ре?не алыштыр. Бу кыяф?те?д? ид?нг? д? яткырырлык т?гел.

Илнур ванна б?лм?сен? уза. Яшелле-з??г?рле-к?кле т?ст?н торган стеналар. ?тисе бер исерек чагында ?нисене? ч?йн?н?ен? ?рт?леп иске плиталарны кубарып ыргытты да эшл?п бетерерлек к?ч табалмады. Х?зер бу б?лм? д?ньяны? бер ташландык почамагын х?терл?теп тора. Тутыга башлаган иске ванна х?ерчелекк? тагы да бер деталь ?сти. Илнур ваннаны чистарта торган порошок алып кайтып бик яхшылап ышкып ялтыратып куйган иде бер заман. ?нисе с?енде башта, тик ?тисе:

– Син н?рс?, ?тк??н?н алда й?рисе?? ?зе?не к?рс?т?се? кил? мени? – дип шелт?л?г?ч, ?нисе д? Илнурга кул селт?де.

– Болай гына итеп ?тие? ярты с?гатьт? буяп чыга аны, мен? син я?а ванна табып кара, – дип ч?йн?неп алды.

Югыйс?, Илнур хаклы иде бит инде. Аларны? барлы-юклы акчасы бел?н ванна алыштыру ?лег? ?и?ел т?гел, ? болай ул к?пмедер вакытка матур булып балкып торачак иде.

Стеналарын матурларга тырышып та ПЖХ панельл?ре алып кайтты, тигез итеп бер-берсен? беркетеп куйганда ул бик ?йб?т булып торачак иде. Дус егетл?рене? берсе шулай итеп эшл?г?н. Илнурны? бер атна буе й?к ташып ?ыйган акчасына шул дус егете бел?н барып алдылар. Тик ?тисе моны к?р? бел?н каршы т?ште:

– Кит ?ле, эт ?ыккан малай, кулы?нан килм?г?нг? н?рс? дип кысылып й?рисе?. Шундый н?рс?не кеше ваннага куя мени. Плитка ??йдерт?м.

Дус егетл?ренд? андый панель к?пт?нн?н тора ??м берн?рс? д? эшл?ми иде. ?тисе кире каккач, башка юл калмады. Илнур алып кайткан ?йберл?рен кире илтеп тапшырды.

К??еле д? с?релде. ?тисе яратмады, ?нисе ирен хуплады, абыйсы м?сх?р?ле елмаеп кына карады. Кулы?нан эш килм?г?нг?, печт?нл?п й?рм?, ян?се. Абыйсын яратмый иде Илнур. Ниндидер астыртынлык, м?кер бар иде анда.

Аны? ихлас к??елд?н ярд?м ит?рг? тел?ве, и? кадерле кешел?рен? к?телм?г?н ?йб?тлек ясарга маташуы ?зен? аянычлы х?лат булып кайтты. Беркемг? д? бертуктаусыз ярд?м итеп булмый. Х?тта ул ?зе?не? ?тк??-?нк?? булса да. Алай гына да т?гел ?ле ул… Сине? ?йб?тлеге?не ятлар б?яли алмаска м?мкин… Л?кин сине? игелеге?не, яктылыгы?ны, ихласлыгы?ны б?яли белм?г?н ата-ана и? каб?хать кеше булып к?рен?. Ч?нки син аларга ышанасы?, б?тен к??еле?не ?йл?ндереп саласы?, кес? т?бенд?ге со?гы тиенн?ре?не кырып бир?се? – ? алар моны к?р? ??м б?яли белми. Д?ньяны? б?тен чит-ят кешесе р?хм?т укыр иде, ? болар уйлап та бирми. Тиргил?р ?ле ?ст?вен?… Бала гына булгач, аны без карап ?стердек, ул безне? ?чен ч?че бел?н ?ир себерерг? тиеш дип уйлыйлар мик?н? Ата-аналар, сез н?рс?, балаларыгызны ?зегезг? м??гелек кол булсын дип табасыз мени?

Кеше ?заллы фикер й?рт? алган к?нн?н алып беркемг? д? буйсынырга бурычлы т?гел. Х?тта ата-анасына да. Сез аны? к??елен? м?х?бб?т се?дер? алгансыз ик?н, ул сезг? ??рдаим ярд?м ит?р. ?мма ул сезг? бурычлы т?гел. Ул ш?хес ??м сезне д?вам ит?че буларак бурычын т?л?г?н инде. Сезне? а?а басым ясарга бер хакыгыз да юк. Балагызны? ?лк?нлеген ??м ?заллылыгын кичер? алмыйсыз ик?н, тапмаска иде.

?лл? мин тел?п алган балагыз булмадыммы? Кемне?дер б?йр?менн?н эчеп кайткач котырып китк?н хисегезне? н?ти??се идемме? Кин?т ялкынсынып китк?н тойгыларны? физиологик чагылышымы? Яки арзан хакка сатып алган презервативыгыз ертылып киттеме? Яки аборт ясатырга со?лаган булып чыктыгызмы, акчагыз ?итм?деме? Ни ?чен яратмыйсыз со?? ?ти-?ни ?з баласын яратырга тиеш ич инде… Х?тта сез мине ялгышлык н?ти??се дип уйласагыз да ходай сезг? баланы бер д? юктан гына бирм?г?н ич. Бу кешел?рне? д? ?аны, каны д?вам итсен, болар да м??ге яш?? б?хетен? лаек булсын дип баланы ул сезг? ышанып тапшырган. Бала ул сезне? кил?ч?к тормышыгыз. Бала ул м?х?бб?тне?, гомерне? д?вам ит?е. Ул кешене? гомерен м??гелек ит?че к?ч…

Бу ?пк?л?? д?, к?з яшьл?ре д? т?гел иде. Бу ?рн?ле тойгыларны? а? бел?н кушылып кан тамырлары буйлап агуы, ?анны? ч?б?л?н?е иде. Ул бар н?рс?д?н котылырга тел?п к?зл?рен йомды. К?зл?рне вакытлыча йомып кына котылып булмый шул, котылырга тел?с?? – аларны м??гелекк? йомарга кир?к. Тик м??гелекк? йому ?чен д? к?ч тал?п ител?, бу ??ркемне? кулыннан килми – вакытлыча к?зе?не йомганда да керфекл?ре? калтырана башлый ик?н, м??гелек турында нинди с?з булсын инде.

Илнур да бик тел?п ?з-?зен? кул салыр ??м к??елен иг?г?н тойгылардан б?тенл?йг? котылып калыр иде. Тик мондый адымга барыр ?чен ниндидер чикт?н ашкысыз зур сик?лт? кир?к. ?кен?дер б?лки… Б?лки, б?тен н?рс?д?н ?мете? ?зелеп, яш?? м?гън?сен чуалтудыр. Юк… Берничек т? ?йтеп була торган х?л т?гел… Тик Илнурны? б?ген ?л?се т?гел, ? ?тер?се кил? иде. Ул бар. Ул хаклы. ??м ул гел авыр х?лг? кала… Хаклылар ??рвакыт авыр х?лг? кала ик?н, дим?к, бу ??мгыятьт? н?рс?дер д?рес т?гел. Дим?к, мондый ??мгыятьне юк ит?рг? кир?к… ??м я?адан т?зерг?…

Кран т?бенн?н су тамчылап тора иде. Илнур суны ныграк агызгач, тамчылар тавышы кечер?еп калды, ахырдан, колак ?йр?нг?ч, б?тенл?й ишетелми башлады. Л?кин ?нисене? ачы тавыш бел?н ч?йн?неп й?р?ен су чыжылдавы да баса алмады. Ул тавыш ?аман ????м итте, ?аман ?анны талады:

– И, ?з б?хетсезлекл?рем? ген? тапканмын ик?н! Ни укуыннан куылды, ни эшк? урнаша алмады… Шул х?тле бала булса да булыр ик?н, югыйс? ?сте б?тен тамагы тук булсын дип к?пме тырыштык бит инде… А?ламаса да а?ламас ик?н кеше… Каб?хать! ?ир бит! Эчеп кайткан бит… Аягында да басып торырлык т?гел…

Илнур суны куша. Ишет?се килми бу с?зл?рне. Болай да б?тен т?не сызлый, болай да ?аны ?рни… Л?кин ?нисене? с?зл?ре б?тенл?й басылып калмый, ишетел? барыбер.

– Абыйсыннан ?рн?к алсын иде, ичмасам. Абыйсы кебек булсын иде… Балакаем, ?з тырышлыгы бел?н ?йб?т эшк? урнашты, кеше булды…

Абыйсы турында иск? т?шер? Илнурны? ?анын тагы бер тапкыр айкап чыгара. Ул су агымын к?ч?йт? т?ш?. Ванна ш?рлегенн?н наушнигын табып, телефонындагы музыканы акырта. Мен? х?зер р?х?тр?к, ?ич югында ?нисене? тавышы ишетелми.

??м д?ньяга булган р?н?ешл?рене? барсын да ?з ш?рлеген? куярга азаплана.

?ти-?нисен беркад?р а?лый инде ул. К??еле бел?н алар ягында. Гомер буена намуслы хезм?т итеп, гаделлек яклы булып яш?г?н гади кешел?р. Б?тен тапканнары – х?л?л к?чл?ре бел?н. Л?кин м?лк?тк? табына торган д?ньяда алай итеп яш?п берниг? д? ирешеп булмый ик?н. Алар да берьюлы ?лл?нич?ш?р эшт? эшл?с?л?р д? артык мантый алмадылар, гомер буена очын-очка ялгап гомер иттел?р.

Гаделлек юк. Ул х?зер инде беркайчан да булмаячак. ?мма аны? ?тисе д?, ?нисе д? гаделлек, намус бар дип яши торган чорда т?рбиял?нг?н кешел?р… Мен? шул кешел?рне? д? алама ягы була ик?н. Алар югары урыннарда утырган абзыйлар янында ?зл?рен хезм?тче кебек тоялар, бер алдына, бер артына чыгып б?терел?л?р… Шуларны к?з?теп торганда, аларны? намуслы булуы да, гаделлеге д? ташкулчим ген? булып тоела.

Бер караса?, чынлап та шулай бугай ул… Болар бит чын гаделлек кешел?ре т?гел… Болар ?зл?рен из?че система н?рс?не гаделлек дип ?йтс?, шу?а табынып гад?тл?нг?н кешел?р. Шу?а к?р? д? зур чин иял?ре алдында б?терелеп торалар: ?зл?рене? тугъры, намуслы, гадел ик?нлекл?рен исбатларга телил?р. Наданлык, чикл?нг?нлек б?ласе бу. Аны берничек т? бетереп булмый бугай. Коллыкны? бер чагылышы. Коллык ул, б?лки, бернич? буында гына чыгып та бетмидер ?ле. Ата-аналарны? коллыгы балаларына да к?ч?, х?тта башбирм?с улларын да елан сыман буып, урап алырга маташа.

Л?кин намус ??м гаделлек д?верл?рд?н ?стен т?шенч?. Х?ер, б?генге бурлар заманында намус турында с?йл?? ?зе ?к сантыйлык билгесе булып тоела. Тоелсын! Д?нья ул б?генге к?н бел?н ген? бетм?г?н ??м бетм?яч?к т?, ул кил?ч?кт? д? д?вам ит?ч?к. ? б?генгене? патшалары ирт?г? мескенлекне? аръягындагы кешел?р булып калырга да м?мкин. Мескенлек ул к??елд? була ??м ад?м баласын аннан бернинди м?лк?т д?, ш??р?т т?, дан да коткара алмый: еллар узган саен кешелекне? карашы югарырак к?т?рел?, югарыдан караган саен бар да ачыклана т?ш? – монда инде в?гъд?л?р куагына, дус-ишл?р чытырманына яшеренеп каламыйсы?.

Л?кин тарих кил?ч?к т?шенч?се. Ул вакытта инде б?генге кешел?рне? д?, аны? бел?н кызыксынучыларны? да булмавы м?мкин. ? кил?ч?к кешел?рен? ?тк?нн?р кызык т?гел. ?тк?нн?рне ?йр?н?не? н?ти??се бер ген?: ?зе?не? икенчел ик?не?? т?шен?се? – си?а кад?р д? кемдер яш?г?н, авыр шартлардан чыгу юлын таба белг?н ??м ул синн?н д? а?гырарак булмаган. Киресенч?, ул б?генгед?н д? катлаулырак чорда синн?н д? ?йб?тр?к яш?г?н. Шулай булгач, б?генге заман геройлары тарих к?зен? карарга тел?ми: я ул ?зе ?тк?нн?рг? к?з йомып карый, я тарихны? к?зен йомдырырга тырыша. Т?рлеч? килеп чыга. Тарихны? бик ?к д?рес т?геллеген? тарих ?зе ша?ит.

? тарихны б?ген ясаучылар б?генге чорда яши. Аларны? чын сыйфатларын б?ген к?реп булмый, кулларындагы акчаны ??м властьне файдаланып, алар ?зл?рен гел ?йб?т итеп к?рс?терг? тырыша. Аларны? ?йб?тлегенн?н кайвакыт халыкка да бер-ике тиен т?шеп кала. ?й, с?ен? инде халык, шушы кешел?рг? р?хм?т яудыра, м?дхия укый, озын гомер тели. Ч?нки аны? шушы ике тиенн?н д? артыграк р?х?тлек к?рг?не юк. Ул а?а омтылмый да бугай… Л?кин с?з ?з мескенлегенн?н ?зе т?м табып яш??чел?р турында т?гел. С?з шушы мескенлект?н котылырга тел?п т? берниг? иреш? алмаучылар турында. Кемдер м?мкинлек бирми. Ул ?зен и? асыл, и? м?хт?б?р зат итеп к?рс?т?.

Илнурны? абыйсы бел?н н?къ шундый х?л инде. Ул укуын да матур гына т?мамлады, тиз ген? яхшы урынга да урнашты. Бик начар да егет т?гел инде ?зе, тик бераз вакчылрак кына. ??р н?рс?сен чутлый торган. Ч?йн?н? торган. Илнур аны беркайчан да абыйга санамады. Егет т?гел иде ул. Сугышкан ?ирд?н ташлап качарга, со?ыннан ?л?кл?шерг? м?мкин. С?йл?ш? р?веше д? артык ит?гатьле… Х?тта кул х?р?к?тл?ре д? балериналарга тартым… Со?ыннан белде инде Илнур аны? кемлеген… "Абые? кебек булса?…" – диг?н с?зл?рг? ?ене котыруны? с?б?бе шул иде. Бу д?ньяда син ниндидер ?ылы урында утырып, т?ртипле булып кына яш?рг? тиеш. Шундый булса?, х?тта ?тк??-?нк?? д? ярата. ? "з??г?р"леге? берни тормый. Х?тта ?тк??-?нк?? ?чен д?.

Мен? бу – гомере буена намус саклап, гаделлек яклап й?рг?н кешел?р. Сине намуслы итеп т?рбиял?г?н кешел?р. Син аларга карап ?ск?нсе?, шуларныкы диг?н юл бел?н китк?нсе?… ??м… алар да сатлык ?аннар булып чыгамы? ?г?р ?и?ел юл бел?н ?зене? арт ш?рифен? ?айлы к?н?фи тапкан кешене алар си?а ?рн?к итеп куя ик?н, монда нишл?рг?? ?зг?л?нерг? ген?… ?г?р сине? ?зг?л?н?л?ре? и? якын кешел?ре?? д? ят ик?н, ары нишл?рг?? Ватылырга, сатылырга, сытылырга: "?ти-?ни, шайтаныма олагыгыз, сезне? б?тен т?рбиягез ялган булган, мин сезне? ялганлыгыгызга ышанган ?чен б?хетсезмен…" – дип еларгамы?

Ул "з??г?р" д? т?гел, т?шемле урыннарда ыштан туздырып утырырга да тел?ми иде. Кулы?нан берни килм?г?н килеш, талантлы ш?хесл?рне? урынын бил?п, зур хезм?т хакы алып утыру ?зе ?к бер ?инаять бит инде. Пассив ?инаятьчелек. Шу?а к?р?, ?нисе ?йтк?нн?рне? и? ?анына тиг?не – абыйсын ?рн?к итеп кую иде. Кир?кми. Куймасын. З??г?р булса? бул, тик тормышта ниндидер урыны? булсын диг?н кебек бит инде… Н?рс??недер биреп н?рс?г?дер иреш, диг?н шикелле. Бу Илнурны? к??еле кабул ит? торган кыйбла т?гел иде.

Абыйсы шундый булгач, а?а да т?къдим ясаучылар табылды. Тик егет моны кабул ит?лм?де. Аны? с?йг?н кызы бар иде. Д?реср?ге, яратып й?рг?н кызы. Яратып й?рг?н… Укудан куылуына да шул с?б?пче булды инде…

4

Л?йл? бел?н ул кайчан танышканын да х?терл?ми. К?рше подъезда яш?г?н Н?фис? апа бел?н ?нисе берг? эшл?г?н, ахир?тл?р булып бик тату гомер итк?нн?р. Шу?а к?р?, балалары да ?ле берсенд?, ?ле икенчесенд? ?ск?н. Илнурны? ?нисе эшт? чагында, Н?фис? апа караган, Н?фис? апа сменасында – Илнурны? ?нисе. Имч?к баласы чагыннан ук шулай. ? инде т?пи баскач, двор алдындагы балалар м?йданчыгында берг?л?п уйнаулар, б?т?н балалардан аерылып китеп, якындагы паркта адашып й?р?л?р… Сабый чак ма?араларыны? барсын да х?терл?п бетерерлек т? т?гел х?тта, алар б?т?н тормышта, б?т?н кеше бел?н булгандыр кебек т? тоелып кит?.

Тик бер н?рс?не ачык х?терли Илнур. ?ти-?нил?ре д? аны гел иск? т?шереп, онытырга ирек бирм?дел?р бугай. ?зе д? гел х?терл?п елмаеп куя торган булды. Л?йл? д? кайчагында: "Син бит ми?а ияреп барып кына х?реф танырга ?йр?нде?," – дип шаяртты.

Л?йл? Илнурдан ?ч айга ?лк?нр?к иде, шу?а аны м?кт?пк? бирдел?р. Илнурны? ?иде яше ноябрьд? ген? тулачак булгач, кил?се елга калдырырга уйладылар. "Мин д? барам," – дип караса да, ?ти-?нисе артык игътибар итм?де. "Быел чыгымнарыбыз да к?п, кил?се елга калуы? яхшырак," – дип кул гына селт?дел?р. Шулай да булгандыр инде, ул елларда б?тен м?кт?пл?р д? диярлек ата-аналар акчасына яш?де. Класс б?лм?сен т?зекл?ндерерг? д?, ?и?азлар алырга да, концерт-театрга й?рерг? д?, б?тенесен? д? гел акча сорыйлар иде. Л?кин Илнур ?ле моны а?ламый, бар дип т? белми, аны? б?тен тел?ге – Л?йл? бел?н берг? булу. Шу?а к?р?, ул беренче сентябрь к?нне матур киемн?рен киде д? Л?йл?г? иярде.

Б?йр?м тантанасында да ?ит?кл?шеп басып тордылар, со?ыннан да укытучыга ияреп сыйныф б?лм?сен? берг? уздылар. Укытучы апа, яшь кен? чиб?р кыз инде, исемлек буенча тикшереп чыкты. Илнур ул исемлект? юк иде.

– Нишлибез инде х?зер сине? бел?н? – дип к?лемсер?п, малайга тек?лде ул, – Документлары? монда булмагач, сине м?кт?пк? алып булмый бит.

– Минем укыйсым кил?, – диде Илнур еларга ?итешеп, – Укыйсым… Кил?…

Укытучы апа аны кызганды бугай:

– Ярый, б?ген кич ?егезг? барып килермен, – дип малайны? аркасыннан с?йде ул, – ?ти-?ние? бел?н с?йл?шербез.

Ул кичке якта чынлап та килде. Кухнядагы ч?й табынында озак кына с?йл?штел?р. Илнур б?тен с?зл?рен д? ишет? алмады. Тик укытучы Илнур ягында иде.

– ?г?р баланы? укырга тел?ге бар ик?н, каршы т?ш?рг? ярамый, – дип ?гетл?де ул, – Кил?се елга аны? м?кт?пт?н к??еле с?релерг? м?мкин. Аннан со? улыгыз "икеле капчыгына" ?йл?нер д? куяр. ? быел ул…

Кыскасы, укытучы апа ?и?де. Икенче к?нне м?кт?п формасы, уку ?сбаплары сатып алдылар да малайны м?кт?пк? илтеп куйдылар.

Укытучы апаны? исеме Р?шид? ?нваровна иде. Илнур а?а чиксез р?хм?тле булды. И? т?п с?б?бе, ?лб?тт?, ?ти-?нисе бел?н с?йл?шеп, малайны укырга бирерг? ризалаштыруы, Л?йл?д?н аермавы ?чен иде. Уку д?веренд? д? ?йб?т кеше булды Р?шид? ?нваровна, бер кайчан да тавышын к?т?рм?де, елм?г?н н?рсл?ре?не сабыр гына а?латып бирде, т?ртип бозса? – алай эшл?рг? ярамаганын се?дерерлек итеп ?йтте. Ничек шулай ит? алгандыр ул, Илнур б?ген д? а?лап ?ит?лми, ?мма укытучы апа кис?тк?нн?н со? шул ук хатаны тагын кабатлау – аны р?н?ет? кебек тоела иде. ? аны р?н?ет?се килми. Аны? шат чагын к?р? к?пк? р?х?тр?к. Гел диярлек елмаеп с?йл?ш?, елмайганда бит очларында сизелер-сизелм?с кен? чокыр п?йда була, ап-ак тешл?ренд? якты нур кабына, к?зл?ренн?н шаян очкын сибел?. Аны? елмаюын к?рг?ч, Илнурны? да елмаясы кил? иде.

Беренче сыйныфта кызлар бел?н малайларны бер парта артына утырттылар. Сыйныфташларны? к?бесе мо?а кан?гатьсезлек белдерде, ? Илнур с?енде ген?. Ул Л?йл? бел?н бер парта артында иде. Аны? ?зе?не? яны?да ик?нен тою да к??елг? ниндидер ?ылылык, д?рт, р?х?тлек бир?.

Баштарак сыйныфташлары "кия? бел?н к?л?ш" дип ирештереп маташтылар да бу ик??не? артык исе китм?г?ч, туктадылар. Илнур да сыйныфта т?шеп калган малайлардан т?гел иде. И? к?члесе ?к булмаса да, ?з-?зен якларлык чамасы бар. ??м, ?лб?тт?, Л?йл?не д?.

Сигезенче сыйныфларга ?итк?нд? кызларны? г??д?се тулыша, к?кр?кл?ре ч?йн?к капкачы чамасы булып б?ртеп чыга, ? малайларга д?рт кер? – кем кызларны? биленн?н кочаклап карарга омтыла, кем к?кр?кл?рен? ?рел?. Яклаучысы булмаган кызларны бер?р почмакта кысрыклап, елатып бетер?л?р. Л?йл?г? б?йл?н?че булмады. Ул вакытта Илнур т?рле ярышларда катнашып беренчелекне ала торган спортчы, егетл?р арасында абруйлы малай иде.

Л?йл? бел?н м?н?с?б?тл?ре д? дуслыктан узып, м?х?бб?т ягына авыша башлады. Элеке кебек ?ит?кл?шеп й?р?л?р бетте. Куллары кулга тиеп китс? д? й?р?к ярсып тиб? башлый, бит очлары алсуланып чыга, башлар ?йл?неп кит?. Берг? атлаганда кайвакыт с?зл?р д? табылмый, ?мма с?зсез ген? атлау да р?х?т була. ? аерылгач, д?нья да, тормыш та бушап калгандай тоела. К?кр?кт?н ниндидер и? кадерле н?рс?не суырып алган шикелле…

Мондый х?лат озакка сузыла алмый иде.

??м к?нн?рне? беренд? барсы да ?з урынына утырды. Ни с?йл?шерг? белмич?, с?зл?р табалмыйча аптырап барганда Л?йл?не? биек ?кч?се янтаеп китте д? кыз с?рлекте ??м Илнурны? куенына барып керде. Егетне? б?тен булмышы тыелгысыз бер дулкынга ?верелде. Л?йл?не? т?не кайнар да, йомшак та, татлы да иде. Ул кызны ?зен?р?к тартып, куенына кысты. Л?йл? читк? тайпылган х?р?к?т ясады да тынып калды, бераздан ?зе егетк? сарылды. Кызларны? шулкад?р назлы итеп сарылганын беркайчан да тойганы юк иде ?ле Илнурны?, ?лл? нинди тылсымлы хал?т иде бу, б?тен к?з?н?кл?ре?не тибр?ндер?, ?аны?ны да, т?не?не д? с?теп ?ыя торган р?х?т давыл иде. Шул давыл эченд? иренн?р бер берсен ?зл?п тапты… Шул давыл эченн?н кайнар пышылдаулар ишетелде:

– ?аным минем…

– Берд?нберем…

? бераздан татлы да, газаплы да тавыш:

– Мин яратам сине… – диде.

– Мин д?… Мин д? яратам!

Бу мизгелл?рне х?терг? т?шер? ?зе ген? д? Илнурны? к??елен? чиксез р?х?тлек бир?. Х?тта м??гег? онытылмаска, гомер буе ?анны иг?рг? тиешле ?рн?-?кенечл?рне д?, к??елне тырмап яш?г?н н?фр?т барлыгын да оныттырып тора. Егет шул мизгелл?рг? кайтырга тел?г?нд?й к?зл?рен йомды, к?з?н?кл?рене? назлы тибр?н?ен тоймакчы булды, ?мма бу х?ле озакка бармады, ачы ?ерм? булып к?з алдына икенче бер мизгел килеп басты. Монсы да б?тен ?аны?ны-т?не?не актара торган иде… Тик монсы ?ылылык та, наз да, р?х?тлек т? б?л?к итми, бу бары тик сызланулар ??м ?рн?л?р ген? бир?, б?тен булмышы?ны ??м д?нья?ны тоташ ялкынга урый…

М?х?бб?тт? а?лашкан к?нн?н алып алар ?зл?рене? кия? бел?н к?л?ш ик?нлекл?рен? берс?зсез ышаналар ??м никахка керер яшьк? ?ит?л?рен т?земсезлек бел?н к?т?л?р иде. Ник шуны унсигез яшьк? кад?р ит?рг? кир?к булгандыр инде. Элек уналты яшьт? ?к ?йл?нешеп тормыш корып ?иб?рг?нн?р, ит?к тутырып балалар ?стерг?нн?р, тавыш-гауганы белмич?, м?х?бб?тт? тату гомер итк?нн?р. ? х?зер…

Югары уку йортына да кочаклашып барып кердел?р. Филология факультетына. Икесе д? ?йб?т укый иде. Илнур к??еленн?н ген? язучы булырга хыяллана, б?лм?сенд?ге и? яшерен урында бернич? ?с?ре д? бар, тик аларны ?ле х?тта Л?йл?г? д? к?рс?тк?не юк иде. Л?йл?не? тел?ге – укытучы булу. Институтта да гел берг? булдылар. ??м ?зл?рене? кия? бел?н к?л?ш ик?нен? тамчы да шикл?нм?дел?р. Бер?? д? шикл?нм?де. Т?ркемд?шл?ре аларны? бер-берсен яратуын бел? ??м шундый якты м?х?бб?тк? сокланып, х?тта бераз к?нл?шеп т? карыйлар иде.

К?нл?шерлекл?ре д? булгандыр. Илнур бик ?лл? кая китк?н чиб?р егет т? т?гел, ?с-башы да гади ген?, к?бесенч? абыйсыннан калган киемн?р… Кес?се д? такы-токы. ?ти-?нисенн?н матди ярд?м бик эл?кми, ?зе каян эш таба шуны? ис?бен? к?н к?р?, ? эш диг?не? гел ген? табылып та тормый. Мен? шундый гади ген? егет янында Л?йл? кебек али?? й?рг?ч, к?нл?шс?л?р д? аптырырлык т?гел инде.

?лб?тт?, Илнурны? кимсенг?н вакытлары да аз булмады. Л?йл?не затлы рестораннарга й?рт?се, ди?гез буйларыннан ял иттереп алып кайтасы иде д? бит… ?ич югында уртача гына бер ?и?ел машина бел?н каршы аласы, озатып куясы, тел?г?н ?иренн?н ?йл?ндереп алып кил?се иде. Тик ?лег? аны? м?мкинлеге юк шул. ?лег?…

Л?йл? мо?а артык игътибар итми иде бугай. Акыллы кыз ич инде ул, барсын да а?лап тора, ?зе д? Илнурныкы шикеллер?к гади гаил?д? туып ?ск?н кыз. Б?тен илд? акча хакимлек итс? д?, алар д?ньясында м?х?бб?т т?хетт? иде. Алар бар, берг? ??м шуны? бел?н б?хетле идел?р.

К?нн?рне? беренд? аларны? т?ркемен? я?а студент к?чеп килде. Денис исемле. ?лл? кая китк?н егет т?гел инде. Кыска гына буйлы, ябык г??д?ле. Битен тимгел тимгел булып сипкел баскан. Сары сыек кашлары астыннан соры к?зл?ре ялтырый. Борыны урынына камыр уып ч?п?п куйган кебек. Кыскасы, ашык-пошык ясалган Я?а ел алдыннан подъезд алдында ашык-пошык ясалган Карбабай шикеллер?к бер н?рс?, бернинди матурлыгы юк.

Тик ул бик хикм?тле егет булып чыкты. Беренчед?н, ?с-башы ис китм?ле – б?тен киеме затлы, я?а гына эн?д?н чыккан шикелле. Икенчед?н, ?зен бик иркен тота, х?тта укытучылар бел?н д? югарыдан карап с?йл?ш?. Тегел?ре д? мо?а юл куя, Илнур шулай кыланса мизгел эченд? урынына утыртырлар иде, ? мо?а бер с?з ?йт?че юк. Со?ыннан ачыкланды инде, бик зур бер т?р?не? баласы ик?н. Бер ?к вакытта экономика факультетында да укый, филологияга кил?ене? с?б?бе бер – монда и?глиз телен яхшы укыталар. Чынлап та яхшы, м?кт?пт? ун ел укып берни ?йр?н? алмаган Илнур да монда килг?ч, ярыйсы ук алга китте. Шу?а к?р?, Денисны да алар т?ркемен? урнаштырганнар.

Л?йл? баштарак Дениска к?леп кен? карый иде. Теге ни ?йтс? д? гел аркылы кил?, ирештер?, х?тта м?сх?р?ли д? кебек. Илнур мо?а илтифат итм?де, га??п т? т?гел – ?тисене? байлыгы бел?н мактанып, шу?а аркаланып й?рг?н егетл?рне ул ?зе д? бик ?н?п бетерми. Тик егет кешег? Л?йл? кебек аркылы килеп булмый, килешми ул. ? кызларга килеш?. Аларга ни ?йтс?л?р д? гафу ител?.

Аз-маз акчасы булмасмы дип, бер т?ркем егетл?р бел?н Илнур ?й т?б?се ябарга ялланган иде. Тик беренче к?нне ?к т?б?д?н егылып т?ште д? хастахан?г? эл?кте. Л?йл? бу хакта бел? бел?н т?млешк?л?рен т?яп килеп ?итте, озак с?йл?шеп утырдылар. Л?йл? д?ресл?р турында, нинди темалар ?тк?нн?ре хакында с?йл?де. Аны? янында р?х?т иде. Кыз шулай к?н д? килеп й?рде, бераздан к?н аралашка к?чте, ? ахырда б?тенл?й килм?с булды. Илнурны? аягы сынган иде, т?з?л?е никтер озаккарак китте. Л?йл?не? килм?вен? д? аптырырлык т?гел, тизд?н имтиханнар башлана, гел ген? хастахан? юлында й?реп булмый, ?зерл?нерг? д? кир?к. ?зен шулай дип юатса да Илнурны? к??еленд? бераз шом да бар иде. Чирл?п китм?де мик?н, б?ла-казага юлыкмадымы…

Хастахан?д?н чыккач ул туп-туры институтка китте. Д?рес барган аудиторияне эзл?п тапты да кин?т кен? килеп керерг? кыймыйча, ишекне кысып кына ачып к?з?т? башлады. Л?йл? Денис янынада утыра иде. Тегесене? бер кулы ?ст?л ?стенд?, икенчесе Л?йл?не? ботын сыйпый. Кыз карышмый, кан?гать елмаеп утыра.

Моны к?рг?ч, егет бер м?лг? ис??гер?п торды. Чынлап шулаймы со? бу диг?нд?й к?зл?рен ачып-йомып алды. Чынлап шулай ик?н… Аны? инде д?реск? кер? тел?ге калмады. Бу х?лг? барыбер ышанасы килми иде. Егет ?ен? кайтырга ашыкмады, д?ресл?р бетк?нен к?тте. Денис бел?н Л?йл? кочаклашып берг? чыктылар да бай егетне? затлы машинасы янында туктап ?бешеп алдылар. Аннан Л?йл? бик кан?гать кыяф?т бел?н машинага кереп утырды. Кузгалып киттел?р… Затлы машина кузгалып китте, ? Илнур култык таягы бел?н алар артыннан атлады.

Ул чактагы ?рн?л?рен с?йл?п бетерерлек кен? т?гел инде. Х?тта исен? д? т?шер?се килми х?зер. Б?тен ?мет-хыяллары, б?тен ышанычы, бар д?ньясы челп?р?м? килде. Подъезд алдына кайтып ?итк?ч т? ?зл?рен? керерг? ашыкмады. К?рерг? кир?к Л?йл?не. Машина бел?н китереп куйдылар ич, ул инде к?пт?н ?енд?дер.

– О, Илнур, балакаем! – дип каршылады аны Н?сим? апа, – Ис?н-сау терелеп чыкты?мы? Маладис! ?зе?не сакла инде моннан ары.

Л?йл? ?йд? т?гел иде.

– Со?гы вакытта бик к?п куялар ?ле д?ресл?рне, – дип акланды Н?сим? апа, – Кайчагында кара?гы т?шк?нче укыталар. К?ч-х?л бел?н кайтып егыла, балакаем. Си?а да куып ?ит? авыр булыр инде. Ярар, берг?л?п ерып чыгарсыз ?ле…

Илнур Денисны? кайда яш?г?нен бел? иде. Ш???р уртасындагы ике б?лм?ле затлы фатир ул. ?ти-?нил?ре газиз балаларыны? унсигез яше тулу у?аеннан б?л?к итк?нн?р. М?йданы зур, ? ?й ?и?азлары ?зл?ре бер фатир б?ясе торырлык. ?й, бирс? биреп т? тора инде б?хетне ходай кайбер??л?рг?! ? алар шу?а да кан?гать булмыйча, башкаларны? берд?нбер куанычын, юанычын тартып алалар…

Илнур барлы-юклы акчасына такси алды да Денисларга китте. Тимер р?ш?тк?л?р буйлап й?ри торгач, ад?м сыярлык бер тишек табып ишегалдына узды. Капкадан керерг? ярамый, Дениска шалтыратачаклар, шунсыз ?тк?рм?яч?кл?р иде. Эчт?н бер?рсе чыкканын к?теп ишек т?бенд? озак кына басып торды. Эт ияртеп чыккан ханым читк?р?к кит? бел?н тотканы эл?ктереп алды.

– Сез кемг?? – диде ханымны? тал?пч?н тавышы, – ?й, сезг? энд?ш?м!

Илнур а?а игътибар биреп тормады. Л?кин хатынны?:

– Й?ри шунда ?ыен ?тр?к-?л?м… – дип ч?йн?нг?не колагын р?н?етеп узып китте.

Бу йортны? кемн?р ?чен т?зелг?не шундук к?зг? ташланып тора иде. Коридор стеналары затлы кафель бел?н биз?лг?н, т?р?з? т?пл?ренд? г?лл?р ?сеп утыра. Кайдандыр хуш ис б?ркелеп борынны ирк?ли. Илнурларны? йорты т?гел бу. Канализация, м?че сидеге тагын ?лл? н?рс?л?р а?кытмый. Стеналарындагы ф?л?н ел элек буялган арзанлы буяу кубып т?шм?г?н. Лифт та шалтыр-былтыр килеп ачылмый. Затлы электроника кебек шым гына х?р?к?тл?н?: "Р?хим итегез, мин сезне? х?кемд?!"

Ишекне Денис ?зе ачты. Ул яланаягына тапочки киг?н, ?стен? озын халат ябынган иде. Илнурны к?р?г? к?зл?ре ма?гаена менде, каш т?пл?ре кызарып чыккандай тоелды. Илнур аны читк? эт?рде д? эчк? узды. Ниндидер х?р?к?т барлыгын тоеп, туп туры йокы б?лм?сен? китте. Ки? диваннан шуып т?шк?н ялангач г??д? тиз ген? алсу т?ст?ге халат эчен? кереп югалды, бер мизгелг? ген? аны? тулышкан к?кр?кл?ре ялтлап калды.

– Илнур, син ялгыш уйлый к?рм?… – диде Л?йл? ??м ?з с?зл?рене? м?гън?сезлеген а?лап т?ртелеп калды, – Илнур…

Егет д?шм?де. Аны? х?лен а?латырлык с?зл?р юк иде. Тик Л?йл? ?зе ????мг? к?чте:

– Илнур, без сине? бел?н б?хетле булалмый идек… – диде ул ?зене? хаклыгына ?зе д? ышана барып, – Гашыйкларга шалашта да о?мах, дип яши торган д?вер т?гел х?зер. ??ркем ?з х?ст?рен ?зе к?рерг? тиеш. ?з кил?ч?ген ??ркем ?зе т?зи…

Илнур кырт борылып чыгу ягына атлады. ??м б?лм? уртасында катып торган Денисны к?реп туктап калды. Баштанаяк к?з й?гертеп алды. "Н?рс?сен? кызыккан бу моны??" – диг?н уй й?гереп ?тте. ??м шундук ?авабы да кул к?т?рде:"Байлыгына! Байлыгына!"

– Илнур, гафу ит… – диг?н тавыш ишетелде йокы б?лм?сенн?н. Бераздан Л?йл? ?зе д? к?ренде, – Илнур…

Егет н?фр?тен? т?нчыгып Денис каршысына килеп басты да ?ан ачысы бел?н ияк т?бен? кундырды. Денис аякларын к?т?реп ид?нг? барып т?ште.

– Илнур, нишлисе?! ?тер?се? бит… – диг?не ишетелде Л?йл?не?.

Илнур ишекк? атлады.

Икенче к?нне институт алдында аны Денис яллаган д?рт малай к?теп тора иде. Егет аларны буш калдырмады, ?лб?тт?. Ярыйсы гына манчып ?иб?рде. Култык таягы яхшы корал ул, ?мма аягы? ныклы булмагач, аны? бел?н д? ?лл?ни майтарып булмый, шу?а ?зен? д? ?йб?т кен? эл?кте. К?з т?бе к?г?рде, борыны канады, кабыргаларыны? да ныклыгын тикшердел?р, ярый ?ле аягын кабат сындырмадылар – ансы да бер юаныч иде.

? эчк? узуга белдер?л?р тактасында аны? укудан куылуы турында декан боерыгы эленеп тора иде. "Д?ресл?рг? й?рм?? с?б?пле… начар укуы с?б?пле…" Х?ер, кумасалар да ул бу т?ркемд? укый алмас иде инде…

Тик бер н?рс? ?з?ген? ?тте…

?г?р кешене? акчасы юк ик?н, с?йг?н кешесе бел?н б?хетле булып яш?рг? д? хакы юк… Нинди ??мгыять со? бу? Б?тен н?рс? бел?н д? акча ??м м?лк?т идар? ит?…

5

Су краннарын басып куйгач, ?нисене? тавышы тагын аермачык булып ишетел? башлады. Бу юлы ул Илнурны? ?тисен тирги иде:

– Ирме син т?гелме, шул бер баланы да тыялмыйсы?. Малай кешене ?тисе карарга тиеш аны. ?ти т?рбиясе булмаганга шулай булып ?сте ул. ?ебег?н!

?тисе н?рс?дер мыгырданып куйды, ни ?йтк?не а?лашылмады. ?ние?не ничек кен? яратса? да к?зг? б?релеп торган н?рс?не инкарь итеп булмый. Илнурны? ?нисе… ?лл? ниндиер?к инде ул… ?йб?тлеге чамасыз, ?лб?тт?… Тик кайчагында юктан да гауга куптарырга гына тора, бер?р н?рс?не телен? алды ис?, кешене? ?ен ачуын чыгармыйча туктала белми. Бу юлы да шулай иде. Илнур ?лл? к?пме вакыт ваннада ятты, тынычланып кереп ятарлар дип к?тте. ? ?нисе ?аман пыр тузынып й?ри. ?тисе д?шми… Ул суыткычтан алып бер-ике рюмка тондырып куя да башын иеп, ?ст?л башында уйланып утыра. Бары тик ?зен? турыдан-туры ????м ит? башласалар гына мыгырданып куя. Кайвакыт шул хал?тенд? йоклап та кит?.

Илнур ваннадан ?з б?лм?сен? к?л?г? сыман тавыш-тынсыз гына узып кит?рг? тел?г?н иде. Аяк очларына басып кына, тиз ген?. ?мма чыгу бел?н ?тисене? ачулы тавышы ишетелде:

– Илнур!

Егет бер м?лг? югалып калды. Кухняга керерг?ме, ?лл? ишетм?мешк? салынып, ?з б?лм?сен? элдертерг?ме? Б?тен т?не сызлый, башы тубал кебек… Фикерл?р ?керен й?ри, тиз ген? ниндидер карарга килерлек т?гел. ?й, л?… Илнур ?з б?лм?сен? атлады. Тормышны? ыгы-зыгысыннан тизр?к йокы илен? кереп качарга тел?п, урын ??я башлады. Хан заманыннан калган иске диванны ки??йтеп, ме? тапкыр юылып т?се у?ып бетк?н простыняны ??еп маташканда ишек ачылып китте д? ?тисе килеп керде. Аны? к?зл?ре акайган, котырган ?гезнеке шикелле с?зеп карыйлар, ?и?н?ре сызганулы иде. Илнур нидер уйлап ?лгерг?нче ул аны? каршына килеп басты:

– Н?рс?, х?зер ?ти с?зен санга сугучы юк мени?! – диде ул н?фр?тт?н карлыккан тавыш бел?н, – ?ти-?нине санламыйбыз мени?

– Юк… ?ти…

Илнур с?зен ?йтеп бетер?лм?де, ?тисе ша?лап ?иб?рде. Кулы каты иде аны?. К?з алдында ут шарлары биешеп алды да кайдандыр к?тм?г?нд? килеп чыккан аяусыз дулкын й?здереп алып китте. Б?лм?не? асты-?ск? килде… Икенче мизгелд? башына ниндидер каты ?йбер килеп б?релде. Ул н?рс?дер ?йтерг? тырышып карады, ?мма тавышы чыкмады. Ерактан ярсыган ир-ат тавышы ишетелде. Илнур аны? н?фр?т бел?н тулы ик?нен ген? а?лый алды, с?зл?рен аермады. Бары тик беркад?р вакыт узганнан со? гына ?зене? ид?нд? ятуын а?лады, ? башына килеп б?релг?н каты н?рс? диван аягы булган ик?н. ?тисе с?ген?енн?н туктап аны тартып торгызды да диванга утыртып куйды.

– Кайчан а?лыйсы? син ?йб?тл?п ?йтк?нне, – диде ул бераз тынычланып, – Унтугыз яше?? ?итеп бер с?ендерг?н ?ире? юк бит.

Илнурны? к??еленд? кин?т н?фр?т давылы купты… Нинди д?нья бу? Ник ??рвакыт ул гаепле булып кала. Барсы ?чен д?. ??м тормышны? камчысы ??рвакыт аны? ?илк?сен? т?ш?. Ник аны беркем д? а?ламый, х?тта а?ларга омтылыш та ясап карамый? Бу давыл бер мизгелг? уйнап алды да ?зене? файдасыз ик?нен а?лап тынып калды. Илнур билгесезлекк? тек?леп, бер с?зсез утыруын белде. Аны? уйларлык та, хисл?нерлек т?, с?з ?йтерлек т? к?че юк иде. ??м х?зер аны? ?чен барыбер иде.

Аны? бу х?лате ?тисен ярсытты гына:

– Кайда бурычка батты?? – дип ысылдады ул, – Кемн?рд?н акча алып эчеп й?рисе?? Укудан куылуы?а к?пме вакыт узды инде, ник эшк? урнашмыйсы?? Кредит алырга кем д? булдыра ул, мен? син т?л?п кара.

– Т?л?рмен, – дип пышылдады Илнур арыган, битараф тавыш бел?н.

– Тот капчыгы?ны! – дип ярсыды ?тисе, – Т?л?г?нг? безг? шалтыраталар мени?! Б?ген к?не буе ?ушны алдылар. Фатирыгызны яндырабыз дил?р.

Кин?т Илнурны? арка ?з?ген салкын ?ил ?теп узды. ?зен? шалтыратып мыскыл ит?л?ре ген? ?итм?г?н, х?зер ?ти-?нисен д? куркыта башлаганнар. Ул башын к?т?реп, ?тисен? тек?лде. Ч?чл?ре агарып сир?кл?нг?н, битен ?ыерчыклар баскан… К?зл?ренд? нур с?релг?н… Кайчандыр им?нд?й ныклы булып, баскан ?иренд? ут уйнаткан ир х?зер тыны чыккан тупка охшап калган. ?тисен кызганудан й?р?ге кысылып куйды. Тормышны б?т?йтеп булмасмы дип чаба торгач, ?н? нинди к?нг? т?шк?н бит ул. ? Илнур ?зен ж?лл?терг? маташа.

– К?пме бир?се? бар? – диде ?тисе кырыс тавыш бел?н.

– Биш ме?, – дип пышылдады Илнур, – Тамагына утырган т?ерне йотарга тырышып. – Т?лим мин аны…

– Т?л?, – дип кистерде ?тисе ??м кес?сенн?н биш ме?лек алып ?ст?лг? куйды, – Бурычларны т?л?рг? кир?к. Аста гына банкомат бар, х?зер ?к т?л?п кер.

??рвакыт ачуы?ны китереп торсалар да ?ти-?нил?р, барыбер, ?з баласыны? интег?ен тел?ми инде. Тел?мич? ген? интектер?л?р. Х?лл?ре, м?мкинлекл?ре булса, б?лки, ?лл? нил?р биреп с?ендерерл?р иде д?… ?н? бит, берьюлы нич?ш?р урында эшл?п с?лам?тлекл?рен бетерс?л?р д? артык алга кит? алмыйлар. Кайбер??л?р тормышны яхшырту ?чен кыл да кыймылдатмаган х?лд? д? балда-майда й?з?, ? болар ч?чл?ре бел?н ?ир себереп т? мантый алмыйлар. Гаделлек юк инде бу д?ньяда. Гарип ??мгыять бу…

??мгыятьне? гариплеген исбатларга тел?г?нд?й, подъез алдына чыгуга телефоны шалтырады. "Коллекторлар…" – диг?н уй й?гереп ?тте башыннан. Л?кин шалтыратучы Л?йл? иде. Илнурны? й?р?ге жу итеп куйды. Т?н уртасында нишл?п шалтыратырга уйлаган? Н?рс? булды ик?н? Б?лаг? юлыкканмы? Н?фр?те чиксез булса да Илнурны? хисл?ре ?леп бетм?г?н иде ?ле, ул Л?йл?г? ярд?м ит?рг? ??рвакыт ?зер иде. Шу?а ашыгып с?йл?ш? т?йм?сен? басты. ?мма телефонны? теге очында ир-ат тавышы иде. Денис.

– Мин сине? ярлы ик?не?не бел?м, – диде ул саулык та сорашып тормастан, – Тик ниг? ?з кредитлары?а Л?йл?не кыстырасы??

Илнурны? к?зе ма?гаена менде:

– Мин аны кыстырмадым…

– ? ни ?чен а?а б?ген к?не буе шалтыратып, т?рлеч? куркытканнар?

– Белмим…

Илнур чынлап та белми иде.

– В?т, син бел ??м безне тынычлыкта калдыр. ? мин сине? бурычлары?ны беркайчан да ?з ?стем? алмаячакмын. ??р булдыксызны? спонсоры булалмыйм.

– Яхшы…

– ?г?р ирт?г? д? шалтыраталар ик?н, без сине? бел?н башка т?рле с?йл?шербез. Син минем кемлегемне бел?се?…

– Яхшы, яхшы…

Илнур с?йл?ш?не ?зде. Х?зер ул акча салачак, ? Денисны? мактануын ты?лау кызык т?гел… Шайтан алгыры! Ул йодрыкларын т?йн?п ?аваны ертып алды… К??еленд? н?фр?т уянды. Юк, Дениска т?гел… Аны? кайгысы юк иде ?ле. Коллекторларга. Л?йл?не? телефон номерын каян тапканнар, диген… Н?рс?, болар чынлап та аны? тормышын тамугъка ?йл?ндермич? туктамаска ит?л?рме? Тагын кемн?рг? шалтыраттылар ик?н? Шайтан алгыры… Б?ген ?зен д? с?гать саен баш катырып, ??фалап бетердел?р ич. Б?ген ипт?ш егетл?ре бел?н сырахан?г? баруы да эш табып, яки бер?рсенн?н бурычка алып торып булмасмы диюд?н иде. Булмады. ?зе?? ген? янаулары бер х?л ?ле ул, ? ?ти-?ние?не?, якыннары?ны?, таныш-белешл?ре?не? телефонын табып шалтыратулары икенче н?рс?, к?пк? х?тт?рр?к.

Мен? шундый х?литкеч мизгелл?рд? ярд?м кулын сузган ?тк??-?нк??не? игелеген м??ге онытырлык т?гел д? бит… Онытыла шул… К?п очракта онытыла… ?рл??-тирг??л?ре бел?н ?аны?ны кимер? башладылармы, и? ?ш?ке кеше кебек тоелалар… ? чынында и? каб?хать кешел?р б?тенл?й б?т?н булып чыга…

Банкомат янына килеп басуга тагын телефон шалтырады. Тагын таныш т?гел номер иде. Илнур бу юлы коллекторлар булуыннан да куркып тормыйча трубканы алды:

– Алло…

Д?шм?дел?р.

– Алло… Ник д?шмисез…

Теге очта кемдер тамак кырып алды. ??м карлыккан ир-ат тавышы янаулы да, м?сх?р?ле д? тавыш бел?н с?йли башлады:

– Усыра-усыра йоклап ятасы?мы, б???к? ? бит тыныч йоклау ?чен башта бурычы?ны т?л?? кир?к…

Юк, т?н уртасында шалтыратуын да кичереп булыр иде. Илнурны? кулында акча бар. Ит?гатьле ген? итеп с?йл?шс?, х?зер т?лим, борчылмагыз, дип кен? ?йтер иде. Л?кин мондый м?сх?р?ле с?йл?ш? аны? канын кайнатып ?иб?рде.

– ? ?зе? ник йокламыйсы?, б???к, – диде Илнур тамак т?бенн?н чыккан н?фр?тле тавыш бел?н, – Б?ген кылган ялгышлары? тынгылык бирмиме?

– ?о-?о, бабасырга канат ?ск?н, – дип к?лг?нд?й итте коллектор, – ?лл? акча тапты?мы?

Илнур н?фр?тенн?н тончыгыр чикк? ?итте. Шиш си?а акча к?чер?! Очрашырга кир?к, мен? шунда арт сабагы?ны укытып, акча?ны кулы?а тоттырып ?иб?рермен. ? ?лег?… Тик ул салкын канлы булырга тырышты:

– Таптым. Ирт?г? кичк? очрашабыз, шунда бирермен.

– Ха-ха… – теге тагын к?лг?н кебек итте, – ? син бурычы?ны? ике тапкырга артуын бел?се?ме?

– Юк, белмим. Биш ме?, яки б?тенл?й т?л?мим.

Илнур ?зене? кискен ??м катгый с?йл?ш?ен? ?зе д? аптырап куйды.

– Кайчан очрашабыз.

– Кич. Уннар тир?сенд?.

Теге якта м?сх?р?ле к?л? тавышы я?гырады:

– ? сине? якын кешел?ре?не? барсын да мин бел?м. Кайберл?ре шундый яклаучысыз. С?гать уннар ?итк?нче мин шулар бел?н уйный торырмын…

Бер мизгелг? бу тавыш коточкыч фильмнарындагы маньякларныкын х?терл?теп куйды. Илнур н?фр?тенн?н берни ?йт?лм?де. ? теге очтан:

– Ирт?нге якта. Кайда ??м нич?д? ик?нен ?зем ?йтермен, – дип с?йл?ш?не ?здел?р.

Шайтан алгыры! Эшл?р тир?нг?р?к кит? бугай. ?лл? т?л?п кен? куярга да котылыргамы со?? Л?кин Илнурны? н?фр?те к?чле иде. Бу ад?м бел?н очрашырга ??м сабак бирерг? кир?к. Акча?ны т?л?с?? д? зыян салырга м?мкин бит ?ле ул. ?н? бит н?рс? с?йл?п тора! "Кайберл?ре шундый яклаучысыз…" Бу тиклем мыскыл ителг?нн?н со?, аны бер ??засыз ?иб?р?се? ик?н, ир-егет т?гел, бозау син…

Илнур акчасын барларга тел?п кулын кес?сен? тыкты. Акча урынында иде. Ниндидер катырка кис?ге д? бар. Теге таныш т?гел кеше, Джон, бирг?н визитка ик?н. Илнур аны алып карарга кереште. Аны? уртасына зур х?рефл?р бел?н: "Тормышта авыр х?лг? калган кешел?рг? ЯРД?М"– дип язылган. Аннан со?: "Т??лек ?йл?н?сен?!" ??м телефон номеры, электрон почта адресы…

Кем бел?ндер ки??шл?ш?се иде. ?тисе бел?н булмый инде, ул:"Акча?ны т?л? д? кредит карта?ны ертып ташла ??м оныт," – дип ?йт?ч?к. ? Илнурны? онытасы килми иде, к??елне? нечк? ?ирен? кагылды теге кеше. ?зене? ??засыз калырына тулы ышаныч бел?н, бер тапкыр та очрашмаган, к?рм?г?н-белм?г?н кешене мыскыл итте… Ипт?ш малайларына шалтыратса?… беренчед?н, вакыт со? инде, икенчед?н, алар барсын да к?лкег? ?йл?ндер?ч?к. ? мен? бу Джонга шалтыратып карарга м?мкин бугай. Ул ки??ш бирерг? м?мкин… ??м Илнур телефон номерын ?ыйды…

6

Алар т?зелеп бетм?г?н тугыз катлы йортны? подвалындагы б?лм?л?рне? берсенд? утыралар иде. Б?лм? ярыйсы гына ?и?азландырылган, ?ылыткычы да бар, су да кил?. Бер якта чисы китм?г?н стенка, икенче якта бер-берсен? тер?теп куелган ике диван. Т?рд? ?ст?л…

Джон аны ?зе каршы чыгып алды да килеп кер? бел?н ?ст?л артына утыртты. Ч?й кайнаган, табын ?зерл?нг?н иде. Авызы к?решк?г? тиг?ч кен? Илнур ?зене? кибекк?нлеген а?лады. Ашыйсы да кил? ик?н. Тамак ныгыткан арада ул ?з х?лен Джонга с?йл?п бирде. Тегесе кофе ч?мер?-ч?мер? б?лдерми ген? ты?лап утырды. Бары тик Илнур тынып калгач кына:

– Нишл?рг? уйлыйсы? со?? – дип куйды.

Илнур а?а с?ерсен?ле караш ташлады:

– ?йтеп торам ич инде, к?решерг?, арт сабагын укытырга кир?к.

Джон к?лемсер?де:

– Белмим шул, килеп чыгар мик?н? – диде ул ?итдил?неп, – Андый эшл?рг? йомшак малайлар алынмый.

Илнур беркад?р кызып китк?н иде бугай:

– Мин д? йомшак т?гел, – дип ?т?чл?нде, – Начар сугышмыйм мин.

Тик Джон аны? с?зл?рен игътибарсыз калдырды:

– Алар коралланган була. ??м гад?тт?, ялгыз гына й?рмил?р.

Илнурны? бу с?зл?рг? исе китм?де, х?тта ишетм?де д?, ул инде ниндидер аулак урында маньяк тавышы чыгарып, телефон аша куркытып утырган теге б?нд?не? иманын укыта иде. Хыялында, ?лб?тт?. Хыялында ул шулкад?р к?чле, бер??не д? чалымга китерерлек т?гел иде.





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=67139415) на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.