Книга - Империядағы туған күн кеші

Империяда?ы ту?ан к?н кешi
Серiк Асылбек?лы


Атал?ан пьесада б?рын?ы Совет Ода?ы деп аталатын алып империяны? бiр б?лшек сыны?ы болып табылатын ?аза?станда ал?аш?ы кездерi жабайы капитализм ретiнде к?рiнiс тап?ан экономикалы?, ?о?амды? ?леуметтiк трансформацияны? б?рын?ы совет адамдарыны? ??ндылы?тар ж?йесiн астан-кестен еткен ?ым-?и?аш ?згерiстерi бейнеленедi. Б?рын?ы мыз?ымастай к?рiнген социалистiк моральдi ендi нары?ты? экономиканы? а?ша мен капитал?а табын?ан мiнез-??л?ы алмастырады. С?йтiп ?о?амда осы ?згерiстерге тез бейiмделгендер озып, ал б?рын?ыша ?здерiнi? тек адал е?бектерi мен б?рын?ы социалистiк м?дениетке с?йенгендер жа?а социумны? аутсайдерлерiне айналады. PDF-формат издания не отображает используемый <span style="color: rgb(0, 0, 0);">в книге </span>шрифт.




Екi б?лiмдi драма

?атысушылар:

Айдар Сейт?али?лы – жасы 40-тар шамасында, к?сiпкер

?лжал?ас – 40-тар шамасында, Айдарды? ж?байы

Болат – Ботик – 17-де, Айдарды? ?лы

Берiкбол – 35-тер шамасында, Айдарды? ауылдан келген iнiсi

С?лтанбек Ерту?ан?лы – 50-лер шамасында, кафедра ме?герушiсi, профессор

Г?лден – 27-28-дерде, аспирант ?ыз, С?лтанбек Ерту?ан?лыны? с?йiктi ш?кiртi

Тойболды – 40-тар шамасында, а?а о?ытушы

Н?рс?лу – Тойболдыны? ж?байы, 38-39-дар шамасында

С?ния – 20-да, даяшы

Фараби – 19-да, даяшы

Бiрiншi б?лiм

Кеш??рым

Толы?сы?ан тамыз. Таби?ат-ана дертiп,айы-к?нi жетiп, ?бден пiскен. Айдар Сейт?али?лыны? екi ?абатты жекеменшiк рестораныны? жазды? ала?ында?ы терасса, к?зге е? алдымен сол ресторанны? келiстi фасады, екiншi ?абатында?ы ?зын балконы, жартылай ашы? т?р?ан ?ызыл ?о?ыр, биiк емен есiгi, есiкке iлiнген т?рт б?рышты та?тайша?а к?рнектi ?рiптермен кестелеген «Ресторан ж?ндеу ж?мыстарына байланысты уа?ытша жабы?. Кешiрiм ?тiнемiз. ?кiмшiлiк» деген жазу шалынады.

Ресторанны? ауласы кiсi бойындай, е?селi темiр шарба?тармен ?оршал?ан.Сол шарба?ты жа?алай ?скен екi-?ш шырша мен а? ?айы?ы, ?йе?кiсi аралас та?ы бiр бес-алты т?п а?аш жапыра?тарын молынан жайып, жай?алып т?р. Атал?ан мекеменi? кiреберiсiнi? алдында?ы постаменттерде екi арыстанны? м?сiнi ?ойыл?ан, Б?л к?штi, ?а?арлы жануарларды? тас бейнелерi аула?а с?н беру ?шiн ?ана емес, ж?рт алдында осы мекеменi? айбынын асырып, оны? м?ртебесiн ас?а?тата т?су ?шiн де ?ажет бол?ан секiлдi. Екi арыстан да тым т?каппар, ма??аз. Олар осында келген ?она?тарды бiрiншi болып ?арсы алады.

Ресторанны? ма?дайшасында ?лкен ?рiптермен оймыштал?ан «Империя рестораны» деген жазу жар?ырайды. Ол кешке ?арай неон шамдарымен с?улеленедi. Жазуды? екi ?апталына орналас?ан барьелефтерде де а? патшасы арыстанны? бастары бейнеленген.

Жаз?ы ала?да?ы террасада бiр-бiрiне тiркестiре ?ойыл?ан екi-?ш ?стел мен сол ?стелдi жа?алай он ша?ты орынды? ?ойыл?ан.?стелдердi? ?стiнде тап-таза а? ша??ан дастархандар, ба?шадан жа?а ?ана ?зiлген жас г?лдер салын?ан хрусталь вазалар. Сонымен бiрге т?рлi-т?стi керамикалы? та?талар т?селген жазды? ала?ды жа?алай ?ойыл?ан ?лкен ?ыш ??мыраларда да к?здi? жауын алып, ?ызылды-жасылды с?ндiк г?лдер мен ?сiмдiктер ?сiп т?р. Осыларды? б?рi жиналып келiп б?л мекемедегi с?нiне салтанаты келiскен то?,, ба?уатты ?мiрдi ай?а?тайтындай. Ресторанны? iшiнде ж?ндеу ж?мыстары ж?рiп жат?анды?тан, пьесаны? екi б?лiмiндегi барлы? о?и?алар осы жазды? ала?да ?тедi.

Шымылды? ашыл?анда бiз жа?а?ы бiр-бiрлерiне тiркестiре ?ойыл?ан ?стелдердi? ортан белiндегi орынды?тарда бiр-бiрiне ?арама ?арсы жай?ас?ан Айдар Сейт?али?лы мен Берiкболды? ш?йiркелесiп отыр?анын к?ремiз. Ал С?ния мен Фараби дастарханды ?рт?рлi та?амдар салын?ан ыдыс-ая?тармен, тама? жеуге арнал?ан та?ы да бас?а ?ажеттi ас приборларымен жабды?тау ?стiнде. Олар ыдыс-ая?тар мен ас приборларын ресторанны? бiрiншi ?абатында?ы асханадан тасып ж?р. Со?ан ?ара?анда ж?ндеу ж?мыстары бiрiншi ?абатта бiтiп, ол ендi екiншi ?абат?а к?шкен секiлдi.

Берiкбол. Айтпа?шы, тарс есiмнен шы?ып кетiптi, б?гiн сiздi? ту?ан к?нi?iз екен ?ой. ??тты?таймын!.. Сыйлы?ы?ыз – мойнымда.

Айдар( ?олын сiлтеп). ?й, ?ойшы соны!.. Со?ан басы?ды ауыртып ?айтесi?. Келгенi? жа?а. Ма?ан жаса?ан е? ?лкен сыйлы?ы? – осы… ?зi?дi менiмен ж?здестiргенi?. Айтпа?шы, кездеспегенiмiзге ?анша болды ?зi?

Берiкбол. ?ш жыл болды ?ой дейiм. Айжамал т?рмыс?а шы??анда келiнi?iз екеумiз келiп едiк ?ой, ?мытпасам, наурызда. ?лде с?уiрде ме екен?.. ?йтеуiр ерте к?ктем болатын. Ал ?здерi?iз елге келудi м?лде ?ойды?ыздар ?ой.

Айдар. Мына заман бiр алашап?ан болып кеттi емес пе. ?йтеуiр м?рша жо?, бiр ж?мыстан со? бiр ж?мыс итiнiп келет те т?рады… Сонымен келiн, балалар тегiс аман ба?

Берiкбол. Ш?кiр, аман-есен.

Айдар. Ауыл-айма??.. А?айын?..

Берiкбол. Олар да дiн аман.

Пауза.

Бiрлi-жарым кемпiр-шалдар бар ?ой ендi о д?ниелiк болып жат?ан. Айту?ан а?са?ал есi?iзде шы?ар. Жуырда со кiсi ?айтты. Бата о?ып барды?.

Айдар. (М?сылманшылы? салтымен бетiн сипап). Иманды болсын… Жа?сы кiсi едi ?ой.

Берiкбол. И?, алды ке?, а?айын?а ?ам?ор, мейiрiмдi адам болатын, Елде де ?азiр ондай шалдар ?алмау?а айналды. ?азiргi ж?ртты? обал-сауапта ж?мысы жо?, б?рi пайданы?, д?ние-м?лiктi?, а?шаны? iзiнде.

Айдар. Е, ендi ?айтесi?. Заман солай ?ой. Айтпа?шы, Н?рлан ?азiр нешiншi сыныпта о?ып ж?р?

Берiкбол. Алдына то?ыз о?иды. Жiгiт боп ?алды. Бойы сорайып, ?азiр ма?ан жете?абыл.

Айдар. Мектептi бiтiрген со? бiзге ?кел. Егер грант?а т?се алмаса, а?шасын ?зiм т?лейiм. О?ытамыз.

Берiкбол. Рахмет-рахмет. Осы Алматы?а, Сiздерге ?келмей ?айда апарамыз. Болатты? бiры??ай тестiлеуден 95 балл жина?анын есiтiп, б?рiмiз де ?уанып жатырмыз. Келiнi?iз м?з, ?айным о?у?а т?сетiн болды деп. Мына ресторандары?ызды? да ж?ндеу ж?мыстары ая?талып ?ал?ан екен, б?рi ??тты болсын!..

Айдар. Б?гiн сол Ботиктi? тестiден аман-есен ?ткенiн атап ?тпекпiз. Оны? ?стiне менi? ту?ан к?нiм де бар дегендей… Мына ж?ндеу ж?мыстары бiтпеген со?, ешкiмдi арнайы ша?ыр?ан жо?пыз. Екi-?ш жолдасымыз «??тты?тап барамыз» деп, ?лжал?ас?а ?здерi хабарласыпты. ?азiр к?п ?замай келiп ?алар. Айтпа?шы, ауылда, «Бiрлiкте» б?гiнде ел ?алды ма ?зi?..

Берiкбол. ?азiр онша ?алып жарытпады-ау. Мы?таса, сол бiр жиырма ша?ты отбасы болар.

Айдар.(басын шай?ап, та?ыр?ап). Ал бiр кезде ?алы? ел едi, ??.. Бiздi? бала к?нiмiзде со «Бiрлiкте» ??ры?анда екi ж?з-екi ж?з елудей т?тiн бар едi ?ой.

Берiкбол. И?, сол шама болатын.

Айдар. Бая?ыда бiздi? ауылды? шалдары жаздыг?нi киiз ?йдi? к?ле?кесiнде аузында?ы насыбайларын шырт-шырт т?кiрiп ?ойып: «Елу жылда ел жа?а, ж?з жылда ?азан» деп отыратын жары?ты?тар. Солар б?рiн бiледi екен ?ой.

Пауза.

Айтпа?шы, с?рауды ?мытып барады екем, Алтын т?темiздi? ?йi ?айда ?азiр? Сол «Бiрлiкте» ме?

Берiкбол. Жо?, о кiсiнi? ?йi де аудан орталы?ына к?шiп келген. Бiзбен к?ршi. Бiздi? ?йдi? жанында?ы темiржол к?пiрiне барып тiрелетiн шола? к?ше бар емес пе, со к?шенi? бойынан бiр ?й-жай сатып ал?ан. Кенжесi Сырымны? ?олында.

Айдар. Е-е, солай де… Осындайда ойы?а ?ай-?айда?ы т?седi. «Бiрлiкте» Жары?бас деген шал болушы едi ?ой, есi?де ме?

Берiкбол. Неге есiмде болмасын. Ол кiсiнi? шын аты Аманкелдi ?ой. Бiздi? ауылды? ?йелдерi ?ой Жары?бас атандырып ж?рген. Басында ?лкен тырты?ы болатын. Жас кезiнде к?кпар тартып ж?рiп, аттан ??ла?ан ба, сондай бiрде?есi бар ?йтеуiр…

Айдар.Солай ма? Мен оны бiлмейдi екем.?йтеуiр жас ?йелдер «Жары?бас ?айна?а» деп сызылып отыратын. ?лкен де, кiшi де, б?рi де солай атайтын едi ?ой. ?йi ауылды? шетiнде, дарияны? д?л жиегiнде-тiн. Бiз, ауыл балалары, ?рiстен ?айт?ан малды со кiсiнi? ?йiнi? ?асынан ?арсылап алатынбыз. ?мытпасам, со кезде шалды? аудан орталы?ында?ы интернатта жатып о?итын, бойжетiп ?ал?ан бiр ?демi ?ызы ж?не сегiз-то?ыз жастар шамасында?ы ??ла?ы ?ал?и?ан, к?здерi ала?андай, бадыра? к?з бiр ?ара баласы бар едi. ?ысы-жазы ма?дайына ?ызыл ж?лдыз ?ада?ан бiр ?скери с?р пилотканы басынан тастамайтын.

Берiкбол. И?, есiмде…

Айдар. Со бала олай ?тсек те, былай ?тсек те, сарайды? т?бесiндегi ?йiлген пiшеннi? ?стiнде ?ала жа?тан келетiн айдау ?ара жол?а ?арап, шо?иып отыратын да ?оятын. ?мытпасам аты ?асымбек болу керек. И?-и?, ?асымбек… Бiз о?ан ?дейi не дер екен деп: «?й, ?асымбек, кiмдi к?тiп отырсы??» десек, ол ?немi «Т?темдi к?тiп отырмын да» деген бiр ?ана жауап беретiн. Сонда т?те деп ?лгi ?алада о?итын ?пкесiн айтады-ау деймiн. ?йтеуiр та?ерте?нен кешке дейiн ш?птi? ?стiнде шо?иып отыратын да ?оятын.

Берiкбол. Бiлесiз бе, ?азiр сол жiгiт Астанада ?лкен ?ызметкер деп естiдiм. Жа?ылыспасам, ?лгi Монополия?а ?арсы республикалы? агенттiк бар ?ой, соны? т?ра?асыны? орынбасары к?рiнедi. Негiзi сол ?асымбек мектептi де, институтты да жа?сы бiтiрдi. Оны? ?стiне ?айын ж?рт жа?ы да бiр д?кейлер к?рiнедi.

Айдар. ?ойш?!. Онда Астана?а бар?анда о баланы тауып алып, д?рыстап танысып алу керек екен.

Пауза.

Сосын ?лгi бiздi? к?шенi? бойында?ы азы?-т?лiк д?кенiне ?арама-?арсы т?ратын бухгалтер к?кемiз бар едi ?ой. Ой, ?лгi… атын ?мытып отыр?анымды ?араш… ?й, анау… тайыншадай-тайыншадай ?аба?ан овчаркалары бар, сыри?ан ?зын сары.

Берiкбол. Е-е, Орынбасарды айтады екенсiз ?ой. Ол кiсi бiзге на?ашы болып келедi.

Айдар. И?-и?, Орынбасар-Орынбасар!.. ?йтеуiр жары?ты? ?ысы-жазы басынан бiр атам заман?а с?р ?алпа?ын, ?олты?ынан бiр ?ызыл был?ары папкасын тастамайтын. Тiрi ме ?лi?

Берiкбол. Жо?, бая?ыда ?айтыс бол?ан.

Айдар.(м?сылманшылы? салтпен бетiн ала?анымен сипап). Иманды болсын па?ыр. Ал кемпiрi ше, бар ма?

Берiкбол. Кемпiрi бар. ?лi сол «Бiрлiкте». Сол ?йде Б?лекбай деген с?л а?ылы кемдеу, бiра? шаруа?а мы?ым бiр кiсi бар едi ?ой, есi?iзде ме?

Айдар. И?, сол анау Орынбасарды? ?йiнi? б?ткiл ?ара ж?мысын ат?аратын ыс?ая? ?ара ?ой. Та?ерте?нен ?ара кешке дейiн «Ахау, Айдош-ай, Куда пойдош-ай, Егер менi iздесе?, везде найдешь-ай» деп ?ндетiп ж?ретiн.

Берiкбол, Д?л ?стiнен т?стi?iз. На? ?зi. Ол кiсi ?лi ты?, п?лендей ?артайма?ан. ?лi сол ?йдi? отымен кiрiп, к?лiмен шы?ып ж?р бая?ыша.

Айдар. Алда, па?ыр-ай…

Ресторанны? ауласына ?лжал?ас пен Болат келiп енедi. Болат Берiкболды ендi к?рiп т?рса керек, елден келген а?асымен ??ша?тасып амандасады.

Болат. Келуi?iзбен, а?а!..

Берiкбол. Рахмет-рахмет!.. ?лкен жiгiт болды? ба? О?у?а т?суi?мен!.. То?сан бес балл алды деп есiттiм. ?уанып жатырмыз б?рiмiз. ??тты болсын ал!..

Болат. Рахмет, айт?аы?ыз келсiн.

?лжал?ас (Айдар?а).?она?тар келдi. Жа?а сырттарынан к?рiп ?алдым. С?лтанбек Ерту?анович, Тойболды, Н?рс?лу, келiншек пе, ?ыз ба – та?ы бiреу бар, б?рi машинадан т?сiп жатыр.

Айдар. И?, келсiн-келсiн. ?ыз дайын болса, бiз дайын дегендей…

?лжал?ас. И?, сенi? ойы? ?йтеуiр сол ?ой… Мына балалардан да ?ялмайсы?.

Айдар. Е-е, б?лар, немене, еркек емес пе екен?!. (Болат?а б?рылып). Ботик, мына шеше?е бiрде?е десе?шi.

?лжал?ас. (Айдар?а ?олын бiр сiлтеп). Жарар ендi!.. Са?ан с?з ?тушi ме едi…

?лжал?ас ендi ресторанны? iшiнен поднос к?терiп шы??ан С?ния?а б?рылады.

С?ния, б?рi дайын ба? ?она?тар келдi.

С?ния. Дайын, ?лжал?ас К?пбаевна. Салаттар мен сусындарды, iшiмдiктердi – б?рiн дастархан?а ?ойды?. Асханада?ы ?ыздар манты ?зiрлеп жатыр, ал ?уырда? пiсiп т?р.

?лжал?ас. Д?рыс-д?рыс. Жа?сылап ?ызмет етi?дер, ?она?тардан ?ят болмасын ендi.

С?ния. Саспа?ыз, ?лжал?ас К?пбаевна. Б?рi о кей болады. (Фарабигеб?рылып). ?й, Фарап мырза, ?стелдердi? ?стiндегi ?асы?тар мен шаныш?ыларды т?генде.

Аула?а к?ткен ?она?тар – С?лтанбек Ерту?ан?лы,Тойболды, Н?рс?лу ж?не Г?лден келiп кiредi. Б?гiнгi мереке иелерi оларды алдарынан шы?ып ?арсы алады: бiр-бiрлерiнi? беттерiнен с?йiсiп, ??ша?тасып, м?ре-с?ре болып ?алады б?рi.

С?лтанбек. Ал, Айдеке, ту?ан к?н ??тты болсын! Мiне, ша?ырмаса?дар да ескi ?детпен келiп ?алды?.

Айдар. Рахмет-рахмет. Ша?ырса?, ж?ртты? б?рi келет. Ал на?ыз достар ?детте ?здерi?iз секiлдi ша?ыртпай келедi емес пе, С?лтеке.

?лжал?ас. Мына ресторанны? екiншi ?абатында?ы ж?ндеу ж?мыстары ая?талмай жатыр. ??дай ?аласа, ендi жуырда бiтедi. Сонда ?здерi?iздi арнайы ша?ырамыз, С?лтанбек Ерту?анович! (Тойболды мен Н?рс?лу?а б?рылып). Т?ке, Н?реке Сiздердi де! Осы т?р?ан б?рi?iзге ат шаптырып, арнайы ша?ыру билетiн жiберемiз.

Тойболды. Айтса?ыз болды ?ой! Та?ы да жетiп келемiз онда осы командамызбен.

Н?рс?лу. Рахмет, сендердi? – Айдар екеуi?нi? – сара?дарды? сортынан емес екендерi?дi жа?сы бiлемiз ?ой. Ал ендi Ботиктi? бiры??ай тестiнi тамаша тапсырып, о?у?а т?скенi ??тты болсын!

С?лтанбек. Айтпа?шы, е? басты жа?алы?ты ?мытып бара жатыр екенбiз ?ой. Келiн, Айдеке, ??тты болсын!..

Тойболды. И?, расында да, б?гiнгi к?ннi? е? ?лы ?уанышы осы емес пе?! Айдеке?нi? ту?ан к?нiн жылда тойлап ж?рмiз ?ой м?йiз шы?атын болса.

Н?рс?лу (Болат?а). Ботик, берi келш, айналайын!..

Болат ?яла к?лiмсiреп, Н?рс?лу?а жа?ындайды. Н?рс?лу оны ??ша?тап, бетiнен с?йедi.

Ал ба?ытты бол, ??лыным! ?рдайым алды?нан а? к?н тусын!..

Болат. Рахмет, т?те…

Ендi Н?рс?луды? к?зi С?лтанбек Ерту?ан?лыны? ?олында?ы ?ымбат был?ары портфель мен к?йеуiнi? ?олында?ы д?у брезент ?ап?а т?седi.

Н?рс?лу (С?лтанбек пен Тойболды?а). Мына заттары?ызды бiр жерге ?оя т?рса?ыздаршы.

С?лтанбек (Тойболды?а). И?, Н?рс?лу д?рыс айтады. Тойболды, менi? Алматыны? е? ата?ты ?мытша?ы екенiмдi бiлесi? ?ой, мына портфельдi ?абы?мен бiрге к?рнектi бiр жерге ?ойшы. Оны? iшiнде он к?н бойы к?з майымды тауысып жаса?ан кафедраны? бiр жылды? есебi бар. ?айтарда ?мытып кетiп ж?рмейiн, есiме саларсы?.

Тойболды. (портфельдi алып жатып) ??п болат, С?лтеке! ?азiр мен б?ларды ??тты орындарына ?ондырайын…

Тойболды портфель мен ?апты алып кетедi.

Айдар. Ал, С?лтеке, ендi былай… дастархан?а ?арай жа?ындайы?.

?лжал?ас. И?-и?, дастархан?а… Б?рiмiз…

С?лтанбек. Жо?, Айдаржан, егер р?хсат болса бiз мына ж?ндеу ж?мыстары ж?рiп жат?ан ресторандары?ны? iшiн к?рiп шы?са?…(Н?рс?лу?а). Н?рс?лу, ?ал?ам, сен б?л ?сыныс?а ?алай ?арайсы??

Н?рс?лу. Д?рыс-д?рыс, С?лтанбек Ерту?анович! Жа?сыны к?рмек ?шiн деген, к?рейiк. Ал iшiп-жеуге, ??дай?а ш?кiр, ?р?ашан ?лгеремiз ?ой.

С?лтанбек(Айдар?а). Ал р?хсат па, ?ожайын?

Айдар. ?рине, С?лтеке!..

Н?рс?лу. Онда кеттiк…

Б?рi ресторанны? iшiне енiп кетедi. Сахнада тек С?ния мен Фараби ?алады.

С?ния. (Фарабиге) Бай бол?ан ?андай керемет,??!. Ішiп-жем – мол, асты?да – был?ылда?ан шетелдiк ?ымбат авто, (?олын екi жа??а ??лаштай жайып) достары? – пiшен!.. Ж?ресi? д?ниенi шай?ап. ?андай рахат, ?-??!

Фараби. Оны? несiн с?райсы?, белгiлi жайт емес пе.

С?ния. Сонда да дегенiм ?ой. Мысалы, мына сенi? бай бол?ы? келе ме?

Фараби. ?рине. Кiмнi? бай бол?ысы келмейт.

С?ния. Ол рас. Менi? де бай бол?ым келет. Бай бол?анда да анау-мынау емес, супер бай бол?ым келет!.. ?мiрге бiр-а? рет келедi кенсi?, ендеше мына д?ниенi олай да былай шай?ап ?ту керек ?ой, ?-?, Фараби?! Солай ма?..

Фараби. Солай шы?ар…

С?ния. Солай шы?ар емес, д?л солай! Бiрде?енi айт?анда сен осы неге на?ты, д?лме-д?л, ?адап-?адап айтпайсы??! (Фарабиды пародиялап). С?л-?-й шы?ар, с?л-?-й шы?ар…

Пауза.

Фарап, осы ?алай баю?а болат, а-а? Айтып т?рмын ?ой, ана Айдар Сейт?алиевич пен ?лжал?ас К?пбаевна секiлдi менi? де шiрiген бай бол?ым келет деп. Ж?не кейiн емес, тап осы ?азiр, д?л ?азiр байы?ым келет!.. Айтшы, а-а, ?алай баю?а болат?!

Фараби.Сен де ?ызы?сы?! Соны бiлсем, мен ?сiтiп даяшы болып ж?рем бе?

С?ния. Ал мен бiлем!.. Ая? астынан байып шы?а келу ?шiн, м?селе?ки, мына ма?ан немедленно бiр бай жiгiтке к?йеуге шы?ып алу керек!

Фараби. Онда неге с?йтпейсi??

С?ния. Эх, Фарап-Фарап!.. Жасы? ба?андай он то?ыз?а келдi, ?алай т?сiнбейсi? осындай ?арапайым н?рселердi? Ондай супер к?йеудi ма?ан ая? астынан кiм тауып бере ?ояды, а-а, айтшы?! Ол ?шiн адам?а ба? ?ону керек, ба?! Ендi ??ты? ба?

Пауза.

?не, ?она?тар сырт?а шы?ты. (К?рсiнiп). Ал ендi iске кiрiсейiк…

Ресторанны? iшiнде бес-алты минуттай аялда?ан ?она?тар мен ?й иелерi тiзiлiсiп, ?айтадан жаз?ы ала?да?ы террасса?а шы?ады.

С?лтанбек. Жарайсы?, Айдар мырза! Керемет!.. Интерьердi ?атырыпсы?! Ана ?абыр?ада?ы суреттер, фрескалар ?аза? флоьклоры сюжеттерiнi? негiзiнде жасал?ан ?ой дейiм?

?лжал?ас. И?, «Алпамыс батыр» жырыны? сюжетi бойынша.

Н?рс?лу. Е-е, ендi т?сiндiм. ?не бiр есiк жа?та?ы екi танауы шелектей, ?ожырай?ан д?у ?ара ?лтан ??л екен ?ой. Тамаша-тамаша!

Тойболды. (С?лтанбекке, та?данысын жасыра алмай, басын шай?ап). С?лтеке, шамдарды… люстраларды к?рдi?iз бе?! ?алай, ??! ?шейiн к?здi? жауын алып м?лт-м?лт етiп т?р?анын!.. (Айдарды? басынан сипап). Мына бас не к?рмеген бас дейсiз – бiледi ?ой, бiлет! Солай емес пе, С?лтанбек Ерту?анович?..

С?лтанбек. (Тойболдыны? сауалына онша м?н бермей, Айдар?а). Люстраларды ?айдан алды?дар?

Айдар. Чехиядан… арнайы тапсырыспен.

Н?рс?лу. Айтатыны жо?, ресторандары?ны? атына дейiн д?л тауып ?ойыпсы?дар. «Империя» десе, на?ыз империя!..

Тойболды. Ханымдар мен мырзалар! Осы е? миы к?п бас Тургеновтiкi ме, ?лде Лениндiкi ме едi?

Г?лден. Тургеновтiкi.

Тойболды. Ендеше, жолдастар… то есть ханымдар мен мырзалар! А? бас тарихты? осы бiр ?ателiгiне б?гiнен бастап т?зету енгiзуге тура келiп т?р. Менi?ше, е? милы бас – бiздi? Айдеке?дiкi. Мына жердi? астында?ыны? да, ?стiндегiнi? де б?рiн бiлетiн америкалы?тар: «Егер сен а?ылды болса?, неге бай емессi??» дейдi екен. Солар бiлiп айт?ан. Ендеше егер Тургенов Айдардан да милы болса, оны? неге мына «Империя» секiлдi екi ?абатты ?ажайып рестораны болма?ан. Рас, ол кiсi дворян ?ой, сонды?тан мына мен секiлдi ы?ырша?ы айнал?ан кедей болма?ан шы?ар. Ал бiра? тарихи фактiлер ол кiсiнi? с?нi мен салтанаты келiскен мынадай ?ажайып екi ?абатты рестораны бол?аны ж?нiнде ж?м?ан ауыздарын л?м-мим деп ашпайды. Келiсесiздер ме осы?ан?

Б?рi хормен «Келiсемiз! Келiсемiз!..» деп, жамырап ?оя бередi.

?лжал?ас. Бiра? Тургенов артына тамаша-тамаша к?п ?деби шы?армалар мен кiтаптар ?алдырды ?ой.

Тойболды (?олын сiлтеп). ?й, шыра?ым, ?ойш соларды! Б?л к?нде со кiтаптар мен шы?армаларды о?итын адам ?алды ма мына жер бетiнде? Тап ?азiр бизнестi?, к?сiпкерлiктi? заманы. Ендеше ??рметтi Тургенов мырзаны? ?зi бая?ыдай ?зiнi? шы?армаларымен ма?тана алмас едi тап осы ?азiр ?айыптан тайып болып бiздi? ортамыз?а тiрiлiп келсе.

Н?рс?лу (к?здерi жайнап). Да-да, «Империя» – ресторан европейского класса! Ничего не скажешь – очень шикарная штучка!

Тойболды. Мiне-мiне айт?аным айдай келдi. ?йткенi мына бар ?ой, менi? зайыбым бiрде?еге ?атты риза болса, немесе керiсiнше ?атты ?апаланса, осылайша орысша ш?лдiрлеп ?оя бередi. Ал д?л ?азiр ол кiсi ?атты риза болып т?р. Ендеше, б?гiн сенi? ма?тануы?а ?бден болады, Айдар Сейт?алиевич!

Г?лден(ерекше ?серленiп) Да, действительно, все классно! Супер!..

Айдар. Рахмет-рахмет.

?лжал?ас. Ау, ?адiрлi меймандар! Ендi отырайы?. Мен бiлетiн Айдеке? болса, сiздер ?анша ма?тауын келiстiрсе?iздер де, ол жуы? арада «?ой» деп айта ?оймайды. Сонды?тан ендi дастархан?а жа?ындайы?.

Айдар. (басын шай?ап). ?ркiмнi? бiр жауы бар деген, а-а…

Б?рi ?обырласып-жабырласып, орынды?тарды? ая?тарын дырылдатып, ж?п-ж?птарымен дастархан басына жай?асады. Болат келiп, шешесiнi? ??ла?ына сыбырлайды.

?лжал?ас (Болат?а).Жарайт, бара ?ой. Бiра? тым кешiкпе.

Болат. Кешiксем, «звондаймын» ?ой.

Болат сырт?а бет алады.

Айдар(Болат?а). ?у, жiгiтiм! Мына ?она?тар сенi? ??рметi?е келiп отыр ?ой.

Болат (артына б?рылып). Пап, мен ?азiр келем.

Айдар. Сенi? ?азiрi?дi бiлемiз ?ой. Та?ы да сол Жал?асбаева?а «свиданиеге» кеттi? бе?

?лжал?ас, Ту-у, сен де бiр… Баланы кiсiлердi? к?зiнше ?ялтпай, жайы?а ?арап отырш!.. ?азiр бiраздан со? келет.

Айдар (кекетiп). И?, ?азiр ж?гiрiп келе ?ояр. Бiлемiз ?ой о баланы? жайын.

Болат кетедi.

?лжал?ас.(Айдар?а б?рылып, с?ра?ты ж?збен). ?артай?анда ?андай шал болар екенсi??

Айдар. ?андай шал болам… К?дiмгi нормальный шал болам да.

?лжал?ас. ?айдам, ??дайды? ??тты к?нi мазамызды май iшкендей ?ылып отырмаса?… Ал, жолдастар, ендi тамадамызды сайлап алып, мына ша?ын тойымызды ?рi ?арай жал?астырса?… Егер сiздер ?арсы болмаса?ыздар, менде мынадай ?сыныс бар – тамадамыз Т?ке?, Тойболды болсын деген. К?не, осы ?сынысты ?олдайтындары?ыз ?ол к?терi?iздер.

Б?рi ?олдарын к?тередi.

?арсы, ?алыс – жо?. Т?ке, бiрауыздан басты? боп сайлануы?ызбен ??тты?таймын! Ендiгi с?з кезегi – ?зi?iзде.

Тойболды. (тама?ын ?ырнап). Мынау ?зi ая? астынан ?ызы? болды ?ой… Бiра? ендi бiр жа?ынан д?рыс та сия?ты. «Са?ынайды? асында шаппа?анда, ата?ны? басында шабасы? ба» демекшi, мен ендi жан досым Айдеке?нi? ту?ан к?нiнде асаба болма?анда, ?айда болам. Олай болса, не десем екен?..

Н?рс?лу. Бiрде?е дейсi? де ендi…

Тойболды. Олай болса, жолдастар…Ту-у, коммунистердi? заманынан ?ал?ан осы бiр с?з де ?ыстырылып б?ле болды ?ой. Ханымдар мен мырзалар деуiм керек екен ?ой. Ал ?ымбатты ханымдар мен мырзалар, бiрiншiден, алдары?ызда?ы рюмкелерi?iзге толтырып-толтырып ??йып ?ойы?ыздар!

Пауза.

Так, ??йып болды?ыздар ма?.. Онда екiншiден… И?-и?, екiншiден, с?з осы отыр?ан б?рiмiздi? ас?ар таудай а?амыз, Алматы мемлекеттiк университетiнi? «?аза?стан тарихы» кафедрасыны? ме?герушiсi, тарих ?ылымдарыны? докторы, профессор С?лтанбек Ерту?ан?лына – ?адiрлi С?лтеке?е берiледi.

Н?рс?лу. Ура!..

?лжал?ас. Ура!.. Ал, а?а, ??ла?ымыз сiзде!

Пауза.

С?лтанбек (орнынан т?рып). Ал, Айдаржан, келiн! Е? алдымен сендердi мына Болаттары?ны? ат жалын тартып мiнiп, азамат бол?анды?ымен ??тты?таймын! ?за?ынан с?йiндiрсiн. Екiншiден, Айдеке, ту?ан к?нi?мен!.. Мiне, бiз сенi мына Тойболды, Н?рс?лу ?шеумiз бiлгелi он бес жылды? ж?зi болыпты. Оны? ?стiне мен, сен, Тойболды ?шеумiз бiр кафедрада он ша?ты жыл ?оян-?олты? ?ызмет еттiк. ??дай?а ш?кiр, бiр-бiрiмiзге «ш?й» дескенiмiз жо?. Сонан сен то?саныншы жылдарды? бас жа?ында ?ылымды тастап, бiржолата бизнеске кеттi?. С?йтiп к?сiпкерлiк ?лемiнде шар болаттай шы?далды?. ?азiр, мiне, сол ?лемдегi т?рт ??быласын т?гендеген алпауыттарды? бiрiне айналып отырсы?. Есi?де болсын, бiздi? кафедра сол ?шiн ?зi?дi ?рдайым ма?тан т?тады. Бас?а не дейiм… Осылайша ба?ыты? ?рлей берсiн! Бiз, ежелгi достары?, са?ан соны ?ана тiлеймiз. Арада жылдар ?ткен сайын сенi? ?улетi?нi? мына «Империясы» ?лкейiп, ?ыранша ?анатын ке?ге жая т?ссiн!.. Сол ?шiн!..





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=54978121) на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.