Книга - Желтоқсан желі

Желто?сан желi
Серiк Асылбек?лы


1986 жылды? желто?санында Совет Ода?ыны? б?рын?ы республикаларды? бiрiнде СССР деп аталатын ?лемдiк державаларлы? бiрiнi? ??лауыны? е? ал?аш?ы жаршысы бол?ан айтулы о?и?а болды. Осы с?ттен бастап ?аза? ?о?амы ?р?айсысы ?з м?дделерi мен идеалдарын ?ыз?ыштай ?ор?а?ан екi бiтiспес лагерьге б?лiнедi. Пьесада сол кездегi ?лгi екi лагерьге б?лiнген азаматтарды? ерiктi ж?не ерiксiз т?рде ?з ??л?ы мен мiнезiн, сезiмiн жала?аштап тастауына м?жб?р еткен сол бiр т?ннi? о?и?асы суреттеледi. 1998 жылы Тараз ?аласында ?ткен театр фестивалiнде Гран-приге ие бол?ан б?л драма бойынша ?ойыл?ан спектакльдер ?азiргi к?ндерi ?аза?стан театрларыны? сахналарында ?ойылуда. PDF-формат издания не отображает используемый <span style="color: rgb(0, 0, 0);">в книге</span> шрифт.




Екi б?лiмдi драма

?атысушылар:

Баймырза – п?тер иесi, жасы 65-терде

Талшын – оны? ж?байы, 60-жаста

?айсар – демонстрация?а ?атысушы, 21-жаста

А?марал – демонстрация?а ?атысушы, 24-жаста

Мария Перовна – Баймырзаны? к?ршiсi, 45-50 шамасында

Тимур ?алдыбаевич – беймезгiл ?она?, 45-тер шамасында

Бiрiншi б?лiм

Алматы. 1986 жыл. 18-желто?сан. ?ыс?ы кеш. Ел орын?а отыр?ан мезгiл. Бiр б?лмелi ?алалы? жайлы п?тер. ?стiне пижама киген Баймырза залда?ы диванны? ?стiнде электр шамны? жары?ымен кiтап о?ып отыр.

Кенет п?тердi? сырт?ы есiгi елеусiздеу ашылады да, ?йге ентiге басып, ?айсар мен А?марал ал?ын-ж?л?ын кiрiп келедi. Олар есiктi? iшкi кiлтiн жайымен сырт еткiзiп жабады да, алак?ле?ке коридорды? б?рышына ты?ылып т?ра ?алады. Екеуiнде де ?? мен т?с жо?.

Баймырза: /сол ?олында?ы кiтап?а ??iлген ?алпы/.

Ке-ем-пi –iр!.. А, кемпешка!.. /Ешкiм ?н ?атпайды./

Та?ы да ?нсiздiк.Баймырза кiтабы мен к?зiндегi к?з?йнегiн б?рышта?ы жата?ан ?стелдi? ?стiне ?ойып, орнынан т?рды да, т?пiшкесiн тырп-тырп басып, коридор?а шы?ады.

?айсар: /?ысыла сыбырлап, ентiгiн ?лi баса алма?ан к?йi/

С?леметсiз бе,а?а!…

А?марал: Амансыз ба…

П?тер иесi ал?ашында беймезгiл, ша?ырылма?ан ?она?тар?а а?тарылып, та?дан?ан кейiппен сiлейiп т?рып ?алады.

Баймырза: Саламатсыздар … И?, б?л ?ай баласы?дар? Шынымды айтсам, ж?здерi?дi шырамыта алмай т?рмын.

?айсар: А?а, сiз бiздi танымайсыз. Бiз…

А?марал: Бiз демонстрациядан ?ашып шы?ты?. А?ай кешеден берi Брежнев ала?ында ?аза? жастарыны? Орталы? комитет пленумыны? шешiмдерiне ?арсы болып, наразылы? бiлдiрiп жат?анын естiген шы?арсыздар…

Баймырза: И?-и?, естiгем. ??ла?ы кере?, немесе мыл?ау бiреу болмаса, оны естiмеген ж?рт жо? болар б?гiнде.

А?марал: Ендеше, бiз сол демонстанттарды? бiрiмiз. Жа?а солдаттар б?рiмiздi ?рт с?ндiргiш машиналардан су шашып, ?ару ?олданып, ала?нан ?уып шы?ты. ?олдарына т?скендерiн т?т?ындап, т?рмеге жауып жатыр…

?айсар: Бiздi де бес-алты жазалаушы осы ара?а дейiн ?уып келдi. ?зер ?ашып ??тылды?. ?йтеуiр сiздi? п?тердi? есiгi ашы? т?р екен…

Баймырза:/?лi де а?-та? ?ал?ан кейiптен арыла алма?ан к?йi/ И?,ашы? болса, ашы? т?р?ан шы?ар. ?лгiнде осы ?йдi? кемпiрi дала?а мусор т?гуге шы??ан.

А?марал:/к?здерi боталап, жылап ?оя бередi/ А?ай, бiздi ?уып шы?а к?рме?iзшi! Жа?а?ы солдаттар ?стап алса, бiздi ??ртады!..

Баймырза: Ау, сендердi? не жазы?тары? бар соншалы?ты? ?лде…

А?марал: /ентiгiн баса алма?ан ?алпы/ Жазы?ымыз – демонстрация?а ?атыс?анымыз. ??дай бiледi, ?иянатымыз жо?. А?атай, бiздi ?уып шы?а к?рме?iзшi…

Баймырза: ?ой, жылама , ?ал?ам. ?ысты? к?зi ?ырауда жетiм тор?айдай пана iздеп келген екенсi?дер, олай болса, мен сендердi ?уып шы?а алмаспын. Т?уекел…

А?марал: Алла разы болсын, а?а!..

?айсар: Рахмет…

Баймырза: Ал, шешiнiп, былай шы?ы?дар. Жаурап та ?ал?ан шы?арсы?дар.

А?марал мен ?айсар шешiне бастайды. Осы кезде бiреу сырттан есiктi? т?т?асын б?райды да, оны? жабы? т?р?анын к?ргеннен кейiн, шар еткiзiп ?о?ырауды басады. Екi жас ?она? шошып кетiп, ?рписе ?алады. А?марал жаута?дап, ?й иесiне ?арайды.

Баймырза: ?оры?па?дар. ?ане, былайыра? т?ры?дар, есiктi ашайын, б?л д?у де болса, осы ?йдi? кемпiрi шы?ар.

Сырт?ы есiк ашылады. Есiктi? к?зiнен ?стiне шалыны? тонын желбегей жамыл?ан талшын к?рiнедi. ?олында – ?о?ыс салу?а арнал?ан пластмасса шелек.

Талшын: Ойбай-ай, мас?ара!.. К?ше толы – солдат, мiлитса. Ала??а жиыл?ан жастарды ?уып жат?ан?а ??сайды. ?лгi к?ктiгiлгiр мусор салатын контейнердi домуправ т?менгi к?шенi? ?иылысына апарып тастапты, ауланы? с?нiн б?зады деп. ?зер жеттiм. Бiреу-мiреу ?а?ып кете ме деп, з?рем ?шты –ай тiптi.

Баймырза:/сырт?ы есiктi кiлттеп жатып/ ?, ?артайса? да жан т?ттi, ?, кемпешка?!

Талшын:/тонын шешiп жатып/ Е, т?ттi болмай! ?артай?ан адам?а жан керек емес пе екен?..

Кенет Талшынны? к?зi бiр шетте не iстерiн бiлмей т?р?ан екi жас?а т?се кетедi.

Талшын: /шошып кетiп/ Ойбай, к?тек!… Мына балалары кiм та?ы?..

Баймырза: /?зiлдеп/ Б?л сенi? на?ашылары?ны? балдары. Ж?ра?аттары?.

Талшын: ?айда?ы на?ашы?.. Менде на?ашы бар ма едi?

Баймырза: Ілгерiде ?ытай?а ауып кеткен на?ашыларымыз бар деп ж?ретiн едi? ?ой. Соларды? ?рiм-б?та?тары болар.

Талшын: ?ойшы ?рi, кiсiнi? жынын келтiрмей. Ата са?алы? аузы?а т?ссе де, ?зiлi? ?алмайды-ау. Одан да ж?нi?дi айтпаймысы?.

?айсар: Апай, бiз…

Баймырза: Б? балдар ?лгi ?зi? к?рген жан ал?ыш солдаттардан ?ашып ж?рген к?рiнедi. Демонстранттар. Ала?нан ?ашып шы?ыпты.

Талшын: Ойбай-ау, ала?нан ?ашып шы?са, бiзде несi бар, ?йлерне бармай ма?!

Баймырза: ?й, кемпiр, сен де ?ызы?сы?-ау, сол ?йлерiне жете алма?ан со? осында келiп отыр?ан жо? па? Бiзге тама? асырау ?шiн келiп отыр деп пе едi??..

Талшын: Кiм са?ан тама? асырау ?шiн келдi деп отыр?ан. ?ой, мен еште?енi бiлмеймiн. Бiр рет халы? жауыны? семьясы бол?аным жетер осы ?мiрiме, ендi та?ы ?артай?ан ша?ымда т?рме жа?алап ж?рер жайым жо?.

Баймырза: Ойпырмай, ендi ?оя т?ршы, ?ара аспанды ?апылдыра бермей. ?уелi iстi? м?нiне т?сiнiп алса?шы, жаз?ан-ау!..

Талшын ?олында?ы пластмасса шелектi алып, ас ?йге ?тедi де, краннан су а?ыып, ?олын шая бастайды.

Талшын: ?й, шал, мен ойнап т?р?ам жо? сендермен. Ана балалар ?йiне ?айтсын. Айттым ?ой са?ан – екiншi рет халы? жауы болар жайым жо? деп. ?азiр ана жан ал?ыштар ?й-?йдi аралап, тiнтуден тайынбайды. Сонда не бетiмдi айтпа?пын?.. Жо?, айналайын, м?мiле?дi айтпа ма?ан!..

Баймырза: Кемпiр, сен ендi айт?ан тiлдi ал. Б? балдар мен т?р?анда еш?айда кетпейдi. Т?уекел.

Талшын: Т?уекелi? ?лi таусылма?ан екен-ау, а. ??дайы?ды ?мыта баста?ан екенсi?, бай??сым. Бая?ы 59-жылы Сiбiрде он жыл отырып келiп, бiзбен табыс?анда?ы берген анты?ды ?мыт?ан екенсi?…

?айсар: ?ой, а?а, бiз кетейiк. Кешiрi?iздер…

Баймырза: Жо?, кетпейсi?дер. Ана жазалаушылар сендердi ?азiр ??р жiбермейдi.

?айсар: Мейлi, а?а, бiр ы??айы болар…

Баймырза: Балам, сен ?йтiп ендi менiмен ?асарыспа. Шеше?нi? ?азiр ашуы сабасына т?седi. Не болса да, к?те т?ры?дар.

А?марал: ?айсар, сен ендi ?ойшы. А?ам айтып т?р ?ой…

Талшын (ас ?й жа?тан): Шыра?ым, ол а?а? айта бередi. Не болса да ана баланы? айтып т?р?аны д?рыс. ?йлерi?е жетiп алы?дар.

Баймырза: ?й, сен ?оясы? ба, жо? па?! Бiле бiлсе?, б?гiн ма?ан ба? пен ба?ыт ?он?ан к?н!.. Кенесары бабамны? аруа?ын тiрiлтем деп, сонау Сiбiрде отыр?ан он жылда «Апыр-ай, б? ?аза?ты? ая??а таптал?ан ар мен намысын жа?тайтын ерлер ?ашан туады, не ?ыл?ан сорлы елмiз, ез елмiз…» деп, к?кiрегiм шерге толатын едi. Кешеден берi сол сорлы елдi? намысын ?ор?ау?а бел бу?ан мына балалардай мы?да?ан ?л-?ызды к?рiп, т?бем к?кке екi елi жетпей т?р. «Бар екен ?ой, и?, Жаса?ан!..» деп, iшiмнен мы? т?уба айттым жарат?ан?а т?нiмен. Сен оны ?айдан т?сiнейiн деп едi?…

Талшын: И?, бiз ненi т?сiнейiк. Бiзге ондай т?сiнiк ?айда?..

Баймырза: Кемпiр, сен менi ?йтiп шымшыма. ?аза?ты? ар-ожданын ая??а таптатпаймын деп, жас ж?ректерi л?пiлдеп со??ан екi ер келiп отыр оты?ны? басына. Бiле бiлсе?, б?лар бiзге келген – ??т.

Талшын: ??т па, ж?т па – оны бiр Жаратушыны? ?зi ?ана бiледi. Сен менi? ?йтiп тiлiмдi ?ышытпа, бiлдi? бе!.. ?аза?-?аза? дегенде к?кiрегi? ?арс айырылады. Сол ?аза?ты? намысын жыртып, он жыл т?рмеде, айдауда ж?ргенде соларды? бiреуi артында ?ал?ан жесiрiн мына менi мен ана ?ызыл иек, аш ??рса? шиеттей ?ш бала-ша?а?а ?ол ?шын берiп пе едi? Соларды ендi екi к?зiнен ?анды жас а?ызып, иттей тiстелеп ж?рiп, к?мелетке жеткiзген сол сенi? айта беретiн ?аза?ы? ба едi, ?лде мына мен бе едiм? Елуiншi жылды? ая?ында т?рмеден арып-ашып келгенi?де са?ан ?ызмет тауып бермек т?гiл, ке?сенi? есiгiнен сы?алатпай ?ой?ан т?релер де сол сенi? айта беретiн ?аза?тары? емес пе едi? Ендi б?гiн келiп… О, несi, ж?д?, к?семси ?ал?аны.

Баймырза: Олар ?аза?ты? асын iшiп, ая?ын тепкен ат?амiнерлер ?ой. Сен ?арапайым халы? пен билiк ?шiн ар-иманын сатып жiберетiн белсендiлердi шатастырып т?рсы?.

Кенет терезенi? алдынан овчаркаларын арпылдатып, бес-алты солдат ж?гiрiп ?тедi. Сырттан: Ддержите! Не упускайте! Бей!.. Пни! Не жалейте!!..» деген ?н естiледi. «Апа!.. Апажан!…» деп, ??лында?ы даусы шыр?ырап шы??ыр?ан ?ыз баланы? дауысы т?н тынышты?ын тiлiп ?тедi. «Ах, ты дикарь, тебе надо было пасти овец, а не демонстрировать тут свою грамотность!..» деген ?ырылдай шы??ан, тiстенген, ызалы ?н де естiлiп жатады.

П?тер iшiндегiлер тiлiн тiстеп ал?андай, бiр с?тке ?нсiз ?алады. Бiр-екi минуттай б?лме iшiн ?рейлi тынышты? жайлайды.

Талшын: Ойбай, айттым ?ой, ?не. Шамды ?шiр…

Баймырза: Керегi жо?. ?ап, мыналар жас балаларды ?ыра ма, ?айтедi-?й?!

Талшын: ?шiр деймiн…

Баймырза: ?ойса?шы ендi. Шамды ?шiрем деп, ?айта сезiк тудырып аласы?.

Талшын: Ендi ?айттiк?!

А?марал: А?амдiкi д?рыс. Осылай т?к болма?андай отыра берейiк.

Талшын: Жаман айтпай, жа?сы жо?, ?азiр кiрiп келiп, тiнту ж?ргiзсе ?айтемiз?..

Баймырза: ?йте ?оймас, ?аланы? ?ай п?терiн тiнтiп тауысады.

Талшын: Сенi?-а? осы жайбара?атты?ы? ?алмайды-ау. Бас?аны бас?а дейiк, осыларды? жайын бiз екеумiз бiлiп болды? емес пе?!

Баймырза: Кемпiр, ма?ан бiр а?ыл келiп отыр. Былай болсын: сен шайы?ды ?айнат, мына балаларды? да ?арны аш?ан шы?ар. Ал егер сен айт?андай, жаман айтпай жа?сы жо? дегендей болып, ?лгi жанал?ыштар келiп, тiнту жасап жатса, б?л балдар менi? ?ызылордадан келiп жат?ан немере туыстарым. Племянниктер. Бiттi, с?з осы – б?ларды? жа?а кешкi пойыздан т?скен беттерi. Айтпа?шы, ?ара?тарым, сендердi? ныспылары? кiм? Мен ?зiмнi? племянниктерiмнi? аты-ж?нiн бiлуiм керек шы?ар.

?айсар: А?а, менi? атым – ?айсар.

А?марал: Менi? есiмiм – А?марал.

Баймырза: Ал, к?не, онда былай шы?ы?дар…

Б?рi ас ?йге ?тiп, ?стелге жа?алай отырады. Талшын шай жабды?тарын ?зiрлеуге кiрiседi.

Баймырза: ?ысылма?дар. ?азiр бiрер кесе ?ндi шайын iшкеннен кейiн, шешелерi?нi? ашуы басылады.

Талшын: И?, ?йтеуiр, менi алдар?ата берсейшi сол. Осы ?йдегi жаман атты? б?рiн ма?ан жапсыра бер.

Баймырза. ?ой, сен жаман бол?анда, мен ?айда барып адам болам. Сенен жа?сыны мен б? д?ниеде ?зiрше кездестiре алмадым.

Талшын: ?зiрше дейдi та?ы. ?лi де д?месi бар-ау деймiн ?зiнi?.

Баймырза: ??дай са?тасын.

Кенет телефон ?о?ырауы безiлдеп ?оя бередi. Баймырза орнынан т?ру?а ниеттенедi. Талшын демдеп жат?ан п?рнегiн ?оя салып, телефон аппараты т?р?ан коридор?а ?арай ж?гiредi.

Талшын: /Баймырза?а/. Ойбай, телефонды ?зiм алайын, сен та?ы бiрде?енi б?лдiрiп ж?рерсi?. ?ле-?ле!.. М?кентаймысы??! Амансы?дар ма? Балалар ?айда? ?йде деймiсi?. Д?рыс-д?рыс. Еш?айда бармасын. Мектебi ??рысын. Бiр-екi к?нге еште?елерi кетпес. Болатжан ?айда? Дежурствода? Басты?тары дежурство?а ?оятын содан бас?а адам таппай ?ал?ан екен, ?! Мейлi-мейлi ендi… Ана бала?а айт, ала??а барамыз деп, сорымызды ?айнатып ж?рмесiн. Шетiнен ?амап, т?рмеге ты?ып жатыр ?аза?ты? ?рiмдей ?л-?ыздарын. Мен де барам дейдi?! Ая?ына кiсен салса? да, ?йден шы?арма. Атасыны? он жыл Сiбiрде сар?ай?аны да жетедi… ?аза?ты? намысы?!.. Намысы ?дiре ?алсын!.. ?аза?ты? намысын жо?та?ан адам бiздi? ?йдегiдей-а? шы?ар!.. Содан шы??ан ?шпа?ымыз ?айсы де о?ан!.. Айт, ?же? ?айта-?айта ?а?сап жатыр деп. Радио деймiсi??.. Жарайт, оны?ды да ты?дармыз, как раз шай iшейiк деп жатырмыз. Ал жа?сы, ана ?лкенi?дi тырп еткiзбе Со?ан ?лi? келетiн шы?ар ендi. Жарайт-жарайт, ал, жа?сы…

Талшын телефонны? трубкасын орнына ?ойып, ас ?йдегi ?стелге келедi. Орынды?ына отырып, жа?алай тiзiлген кеселерге шай ??я бастайды.

Баймырза: М?йкен бе?

Талшын: И?, ?лгi Болатты мекемесiн к?зетуге кезекшiлiкке жiберiптi. Т?н iшiнде жау алады дей ме екен сол к?ктiгiлгiрдi.

Баймырза: Жал?ыз ?зiн бе?

Талшын: Жо?, ?асында адамдар бар к?рiнедi.

Баймырза: Жарайт, онда бiр сыласы болар.

Талшын: Ана радио?ды ?осшы. Жа?а М?кентай хабар бередi, ты?да?дар деп жатыр едi.

Баймырза ?абыр?ада т?р?ан радио?абылда?ышты? т?ймесiн басып ?алады.Радиодан диктор ?нi естiледi. «Б?гiн 1986 жылды? 18-желто?саны. Алматы уа?ыты бойынша кешкi са?ат 22.00. Со??ы хабарларды ты?да?ыздар. ?стiмiздегi жылды? 17 ж?не 18 желто?сан к?ндерi астанамызда?ы Л.И.Брежнев ала?ына бiр топ наркомандар мен оларды? ы?палына ерген о?ушы жастар ереуiлге шы?ты. Олар ?аза?стан Компартиясы Орталы? Комитетiнi? со??ы пленумыны? шешiмдерiне наразылы? бiлдiрiп, ?лтшылды?, экстремистiк, сепаратистiк ?рандар к?теруде, с?йтiп, с?йiктi партиямызды? айбынды авангардыны? сали?алы, парасатты шешiмдерiне ш?к келтiруде. ?азiр ала??а шы??андарды? арасында наркомандармен бiрге маск?немдердi? де, т?рмеден ?аш?андарды? да ?лкен тобы бары аны?талып отыр. Республика е?бекшiлерi б?за?ылар?а ?арсы ?здерiнi? ?дiлеттi ашу-ызаларын бiлдiрiп, оларды? iс-?рекетiн ?ата? айыптауда. Осы кезге дейiн редакциямыз?а сондай ?дiлеттi ашу-ыза?а толы хаттар легi толассыз келiп т?сiп жатыр. Ендi сiздердi соларды? бiрнешеуiмен таныстыра кетейiк. Хат авторларыны? арасында ?арапайым е?бекшiден бастап ?лкен ?о?ам ?айраткерлерi, ?йгiлi халы? ?ртiстерi, жазушылар, ?алымдар, интеллигенция ?кiлдерi бар…»

Баймырза ызалана мырс етiп, радио?абылда?ышты ?шiрiп тастайды.

Баймырза: Бiздi ??ртып келе жат?ан осындай жандайшаптар ?ой. Интеллигенция ?кiлдерi дейдi та?ы ?ялмай. Интеллигенциядан сада?а кеткiрлер.

Талшын: Неменеге ?шiрiп тастай ?ойды?, ты?дайы? та шамалы.

Баймырза: Ты?дарсы?. ??ла?ы?ызды? ??рышын ?андырар ?лi талай ?лгi интеллигенттерi? б?лб?лша сайрап. Апырай, ?асиеттi ?ара жер ана да шыдамды екен осындайларды к?терiп ж?рген.

Талшын: ?не, ендi ?зiнiкiн д?рыстап шы?а келедi. Сенi бiр ??дайды? ?зi болмаса, ешкiм т?зете алмас.

Баймырза: Менi т?зетудi? ?ажетi жо?.

Талшын: Ойбай, ?ойды?-?ойды?… /дастар?ан ?стiнде манадан берi ?нсiз отыр?ан ?айсар мен А?марал?а кезек б?рылып/. Ал, шыра?тарым-ай, шай алдыры?дар. Менi iштей кiн?лап отыр?ан шы?арсы?дар. Мына бiр кемпiр де б?ле екен шапылдап деп. У?!..

А?марал: Апа , шынымды айтсам,мен сiздi ?бден т?сiнiп отырмын. Шамасы, а?ай бiр кезде халы? жауы ретiнде ?сталып кеткен-ау деймiн…

Талшын: ?ара?ым-ау, ба?андай он жыл отырып келдi ?ой б?л а?а?. 49-да кеткен, содан 59-да оралды ?ой арып-ашып. Кенесары ?асымов деген ханды естулерi? бар шы?ар, б?л а?а? со кiсiнi ?лт-азатты? к?терiлiсiнi? батыры деп е?бек жаз?ан. О баста?ы маманды?ы тарихшы едi ?ой. Ал бас?а д?кей тарихшылар содан б? бай??сты шиб?рiдей жабылып таласын кеп, «?лтшылсы?, байшылсы?» дедi, ?йтеуiр а?аш ат?а терiс мiнгiзiп, соттатып тынды ?ой. Жылап-е?iреп, шиеттей ?ш баламен мен ?алдым. ?йтеуiр к?з жасымызды ??дай к?рiп, аман-есен оралды он жылдан со?. ?йтпесе талай арыстарды? м?йiтi ?алды ?ой Сiбiрдi? ??рт-??мырс?асына жем болып.

А?марал: Т??, а?ам, шынында да, герой екен ?ой!..

Талшын. Ойбай, ?ара?ым, ?йдеме – бiреу-мiреу есiтiп ?алып, та?ы б?лесiне ?алып ж?рермiз. Герой болмай-а?, ?сiтiп ?ал?иып ж?ргенiне ш?кiр деймiз бiз. ?аза? ата?: « Екi елi ауыз?а – т?рт елi ?а?па?» деген. Менi? мына ?мiрден ???аным, бас?а асып-тас?ан ж?рттар не десе , о десiн, ал бiздi? ?аза?ты? екi елi аузына т?рт елi ?а?па? жарас?ан, айналайын. Сендер жассы?дар, ерiндерi?нен ?лi уыз д?мi кепкен жо?, ойбой, айналайындар-ай…

?айсар: Шеше, сонда немене, ?аза?ты? ?мiрба?и осылай м?с?пiр болып ?туi керек пе?.. Бiздi? , жастарды?, ендi ??л бол?ымыз келмейдi, мен мана?ы а?айды? айт?анына ?осыламын, ар-намысымызды ?ашан?ы кiм-к?рiнгеннi? табанына таптата беремiз?!

Талшын: ?ара?ым, ?зi?нi? шеше? бар ма елi?…

?айсар: Бар. Ауылда. Тура жасы да сiз шамалас. Манадан берi та? ?алып отырмын – тiптi сiздi? кейбiр дауыс ыр?а?ы?ыз?а дейiн бiздi? апамдiкiне ??сас екен.

Талшын: ?не, шыра?ым, ендеше сол. Ана?а ананы? даусы да, тiлегi де ??сас. Бiз е? алдымен сендердi? аманды?тары?ды тiлеймiз. Ойбай-ау, ?кiметтi? м?здай ?арулан?ан ?скерiне ??р ?олмен ?андай ?айран ?ылма?сы?дар? ??дай да к?штiнi жа?тайды ма деймiн кейде, бос?а ?ырыласы?дар ?ой, шыра?тарым-ау.

Сырт?ы есiктi? ?о?ырауы шылдырайды. Дастар?ан басында?ылар ?рпиiсе ?алады. Бiр с?ттiк ?нсiздiк.

Талшын:/сыбырлай с?йлеп/ Е, Алла, жар бола г?р!… Б? ?айсысы та?ы т?н iшiнде? Мен барып «глазоктен» сы?алайын. Сендер дымдары?ды шы?арма?дар…

Талшын: /ая?ын а?ырын басып, коридорды? бойымен сырт?ы есiкке ?арай беттейдi. С?лден со? ?айтып оралады.Баймырза?а сыбырлап: М?рия сыл?ым келiп т?р?ан. Ма?дайын орамалмен та?ып алыпты.

Баймырза: Орамалы несi?

Талшын: /жа?тырмай/ Е, мен ?айдан бiлейiн…

Баймырза: ?ой, аш не де болса. ?зiнi? шаруасымен ж?рген шы?ар жай.





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=54978105) на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.