Книга - Бир кайрыктар

Бир кайрыктар
КАДЫР АБАКИРОВ


Бул азил ыр китеп к?пт?н бери жазылып келген. Анын айрымдары газетага жарык к?рг?н. Ырлардын к?пч?л?г? мындан к?п жыл мурун жазылган. Андан бери мезгил ?т?п, союз кулады. Китепти автор бир сыйра карап чыгып, китеп кылып жарыялоого далалаты бар. Балким китеп окуучууларды ар кыл ойго салып калаар. К?з? ?т?п кеткен жазуучуларды такыр унутуп салууга болбойт. Алар тир?? кезде окуучулар ?ч?н чыгармаларын жараткан. Ошол ?ч?н аларды дайыма эскерип, жараткан чыгармаларын окуй ж?р?? тир??л?р ?ч?н негизги парз. Алардын кээ бир чыгармалары окуучулардын тере? катмарына эчак эле тарап кеткен. Айрымдары СССРдин баардык китепканаларына жетип, азыркы кезге чейин таберик катары сакталып турат. Азыркы жаштар китеп окубай, телефонду чукуп калышты. Албетте ал ?з эрки, китеп окуу адамдын жан д?йн?с?н ке?ейтип, рухий байлыгын арттырып, эне тилинин с?йл?? с?зд?р?н ке?ейтет. Китеп окубаган жаштардын с?йл?г?н с?зд?р? кандай жарды келегей жана ?т? кедей.





КАДЫР АБАКИРОВ

Бир кайрыктар















Салкын тоону кыян жууп,

Салт бузулат, сак болгун.

Намыс т?г?л, ар т?г?л,

Нарк бузулат, сак болгун.

Кара тили калп минип,

Карт бузулат, сак болгун.

Калыс с?з?н айталбай,

Калк бузулат, сак болгун.

Кет Бука улуу ырчы



Аскер башы, улуу акын, комузчу, атактуу т?км?, айтыш ?н?р?н?н ээси улуу Кет Букага

Бир айтышы?, эки-?ч ыры? калыптыр,

Тарых байкуш ушунчалык карыптыр.

Ошол ?ч-т?рт жаркын чыгарма? эле

Башка айтканы? такыр калбаса деле.

Калса дагы унут болуп калган эле,

Бул к?р?н?ш ?з эли?дин арманы эле.



«Джами-Ат-Табарик» чыгармасына ?лб?й сакталып калыптыр.

Чынгыз хандын уулу Жолчу ?лг?нд?

Ханга катуу кабарды комуз менен ,

Жан д?йн?? арманы?ын ыры менен

Каардуу ханга табышмактап угусупсу?

Карачы ?лб?с жолун улуулуктун.

Ошол ?лб?с-?чп?с ыры? менен

Кыргыз элге т?б?л?кк? улуусу?.

Жа?ырыгы? бул д?йн?г? жана берет,

Кыргыздар жомок кылып айтып келет .

Жада калса ай-ааламды буй кылган,

Жердин бетине адам канын агызган,

Чынгыздан ми? эсе улук кадыр баркы?,

Эстеп келет сени унутпай кыргыз калкы?.

Эли? барда журту? менен жашайсы?,

Эч убакта унут болуп кала албайсы?.



ТОКТОГУЛ МЕНЕН ТОЛУБАЙГА



«Токтогулдай ырчы бол, Толубайдай сынчы бол!»



Баардык эле заманда,

Хандар элди башкарган.

Жаныбек хандын заманында,

Жабыркап эл азаптанган.

Токтогул менен Толубай,

Жактап чыгып журт талабын.

Жаныбек хан каарланып,

Жазасын берген алардын.

Бири болсо сынчы эле,

Бири болсо улуу акын.

Чындыкты ырдап эл ж?з?н?,

Чыгааны эле замандын.



Арман тура бул д?йн?,

Аты?ар калып, ?з???р жок.

Дареги?ер билинбей,

Да?кы?ар калып, ыры?ар жок.

Урмат менен да?кталып,

Улуулук калып, ?з???р жок.

Да?аза?ар калып, б?тк?л элге,

Дайны?ар эмне такыр жок.

Ырлары?ар бар эле,

Анын баары жоголду

Чыгаанысы?ар б?т элдин

Чыгарма?ар жок болду.



Бетеге кетип, бел калды.

Бектер кетип, эл калды.

Аты?арды такыр ?ч?рб?й,

Ак калпак кыргыз эл калды.

Албан да?ктар айтылып,

Ак баракка жазылды.



Силер ?чп?й калгансы?ар,

Кыргыздын жазган ырында.

Кыйрына кетеер аты?ар,

Кылымды аттап кылымга.



УЛУУ АКЫЛМАН АСАН КАЙГЫГА

Аябай тере? ойлонгон,

Ажайып улуу акылман.

Ыр чыгарып тере? ойдон,

Желдей учуп сапар улап,

Желмаян минип жер кезген.

Сап-сап кылып ыр т?зг?н,

Санат с?з менен термеден.

Жан-жаныбарды жандай с?й?п,

Жандыктарды коргогон,

Жан д?н?с? жа?ырып,

Жаратылыштын ?з? болгон.

«Сиз бар ?ч?н биз барбыз,

Да?кы?ызды урматтайбыз.

Асан кайгы бабабыз» деп,

Ар дайым айтып келебиз.

Билинбей ?т??р кылымдар,

Биз менен бирге жашай бересиз.



ЖУСУП БАЛАСАГЫНГА

Каарданып да?ктанган

Хандардын аты ?чк?н.

Бетеге кетип бел калган

Бектер кетип эл калган.

Байлуу ?т?кт? жердеген

Байлардын аты ?чк?н.

Аркырап мезгил ?тк?нд?

Адамдардын аты ?чк?н.

Байыркы кылым арасынан

Балбылдап ша? тараган

?чп?с болуп кайрадан,

Чыгышынан жылдыз жанып

Чыга келди Жусуа Баласагын.



ОКУМУШТУУ, ТАРЫХЧЫ, ГЕОГРАФ,

ЭНЦИКЛОПЕДИСТ, УЛУУ АКЫЛМАН, ОЙЧУЛ

МАХМУД КАШГАРИГЕ

Т?м?н жерди кыдырып,

Т?зд?, тоону сыдырып,

Т?рк элдерден с?з жыйган

Чебер баалап эл с?з?н,

Ченемсиз ойчул акылман.

Атасы Хусейин Мухаммед,

Барскан шаарынын беги аталган

Бай жана билимд?? да?к алган.

Баласы чыгып акылман,

Т?рк, огуз, чигил, кыргыздарды,

Т?р? сапар аралаган.

Эл с?з?н укмуш баалаган,

?йр?нг?л? деп кабарлаган.

Баардык журтка жарыялаган.

Араб, фарси тилинде эмгек жазган.

Араб тилинде чыгарманы чыгарган.

Ал кездеги бектердин аты ?чт?,

?лб?с байлардын да?кы ?тт?

Эл башкарган хандын аты калбады,

Эч биринин атак да?кы аталбады.

Т?рк?й тилинде с?з жыйнаган,

Махмуд Кашкаринин аты калды.

?тс? дагы далай-далай кылымдар,

?чп?с болуп д?йн?г? кабарланды.



КЫРГЫЗ ЖАНА «МАНАС» ЭПОСУ

Манас эпосун жок кылууга,

Далайы тиш кайрап асылды.

Эпостун ?лб?ст?г? бар экен

Элд??л?г? аны сакталды.



Кыргыз бар да Манасыбыз бар болот,

Манас бар да кыргыз эли жоголбойт.

Эк?? дайым бир денеден жаралып,

Эч бир кезде ?лб?ст?г?н жоготпойт.



КАЛЫГУЛ БАЙ УУЛУНА

Ченемсиз жер Ысык-К?л

Чексиз кооздук созулган.

Чебер айтып с?йл?мд?

Чечен чыкты к?л боюунан.



Оймоктой болуп Ысык-К?л,

Ой санаадан кетпеген.

Ойлонтуп укмуш кеп айтып,

Олуя чыкты бул жерден.



Магдырап жатат тоолорубуз,

Манас ата ?з? жердеген.

Маанил?? сонун кеп айтып,

Маселчи чыгып мекенден.



Атыр жыттуу Ысык- К?л,

Адамдын кетпейт оюунан.

Атпай журтка белгил??

Акын чыкты к?л боюунан.



Да?азасы чыгып мындайлар,

Дайым эле жаралбайт.

Дааналап айткан турмушту

Даанышмандын аты аталат.







ЗАМАНИСТЕР

Арстанбек, Молдо кылыч, Калыгул

Алсыздык заман ырын ырдаган.

Борбордук комитет аларды,

Эскичил «заманчы» деп атаган.

Доор ?ск?р?п чыга келди акыйкат,

Алар эми заманчылар аталбай.

Ырчылар баркталып сыйланып,

Ырларын адамдар окуйт таштабай.

Баягыда заманачы деп аталбай,

Самандай жер бетине ташталбай.



КАЛЫГУЛ ОЛУЯ

Эл башчысы Усубалиев Турдакун,

?з?н?н чо? атасы Калыгулду.

«Заманачы» деп баалабай келген,

Залакасы тийеби деп эскербеген.

Анын атын эскер?? коркунучтуу,

Ала салып кетем деп чебердеген.

Хандыктан кетти, коркунуч жок,

Калыгулду олуя деп жарыя салган,

Ырастап келип тарых жолун,

Ысымын к?п жерге коё баштаган.

?г?йл?б?й баардык элге жарыялап

«?з?м?н чо? атам» деп кабарлаган



АРСТАНБЕК БУЙЛАШ УУЛУНА

Казактар баалап сыйлашкан,

Ка?тарбай келип кармашкан.

Ка?тарбай деген алп акын

Казак, кыргызга аты жанган.

Арстанбектен же?илип,

Алсырап алдан тайган.

Мындай с?зд? кеп салган:

« Эки ийнинде эки булбул,

Ма?дайында жыла?ач бала,

Шооласы тараган айланага,

Т?рт тарабы сыйкыр толгон,

Т?р? ырчыга окшогон.

Аны менен кантип кармашам,

Алдан тайып баратам»,

Т?км? укмуш к?л?к жорго,

Да?кы кеткен о?го-солго,

Айтыштын улуу арстаны,

Акындар каршы чыга албады.

Тере? ойчул дастанчы,

Сап-сапка тизип с?йл?мд?,

Санжырачы жана тарыхчы,

Беш ж?з к??н? ал черткен,

Белд?? сыйкыр касиетти эстеткен,

Адамдар айткан «арстан» деп

С?з атасы улуу Арстанбек.

Жылдызга карай улам сызып,

Жылдарга карай доош кеткен.



МАНАСЧЫ КЕЛДИБЕК БАРБОС УУЛУНА

Да?тап айткан Манасты

Табылбас андай Манасчы.

Атактуу, алп Манасчы,

Ай-жылдап айткан Манасты.

«Келдибек Барыбос уулу,– дейт,

Кезинде укмуш чыкты дейт.

Ырамандын ырчы уулунан,

Т?ш?нд? бата алган дейт.

Келдибек Манас айтканда,

К?н б?рк?л?п, шамал согуп,

Жер титиреп улам козголуп,

Оё? жерди аралай,

Ой-тоолорго бороон болуп,

Манастын кырк чоросу,

Аралай чаап короону,

?й?р ж?р?п тынч албай,

Жамгыр т?г?п басылбай,

Келдибек Манас айтканда,

?з?к туурдук кыймылдай,

Т?нд?к жабуу тынч албай,

Шамал аны сапырып,

Бир ачылып бир жабылып.

Кылыч менен найзанын,

Тынымсыз ?н? жа?ырып.

Т?б?ртт?н? ат кошкуруп,

Ит улуп кой маарап,

Жоокерлер кетип жаткансып,

Курал- жарак шарактап.

Баатыр Манас ?тк?нд?,

Ажыдаар ээрчип артынан,

Абдан кызык к?р?н?шт?р,

Айланага улам жа?ырган.



Ай, шум д?йн?, шум д?йн?,

Бул д?йн? ?з? бир жалган.

Бири келип, бири кеткен

Бул жашоонун баары жалган.



Манасчынын д?? шаасы,

Алп Манасчы Келдибек,

Бир жаралып, бир кеткен.

Баш аягы деги чексиз,

Чо? мухитти эстеткен

Алп Манасчы Келдибекти

Кара жер кантип алды экен.

Алптын аты унутулбай,

Атпай эрдик калган экен.

Кыр-кырларда жомок айтып,

Кыргыз эли эстеп келет экен.
















МАНАСЧЫ САГЫНБАЙГА

Бактылуу бажырайган к?нд? т?р?л?п,

Пайгамбардан алса керек батаны.

Кыргызымда Манас ыры к?нд? ?н?п,

Кылымдардын кыйрына кетип атагы

Сап ыры куйма алтындай жаралып,

Сагынбай ата ?лб?с ырга айланып.

К?н сыяктуу ?чп?ст?г?н белгилеп,

Ар к?н сайын кыргыз элде жаралып.



ДАГЫ ЖУСУП БАЛАСАГЫНГА

Иргелип адамдардын арасынан

Чыгат тура залкар бийик акылман.

Кийинкиге ?лб?с мурас калтырган

Китеп жазып, ?й тургузган акылдан.

Андайлар ?лб?с болот т?б?л?к,

Акылынан саат сайын г?л ?н?п.

Байыркынын ша?ы ??д?н?п бийикте,

Бабалардын байлыгы ал – ?лб?ст?к



ДАГЫ САГЫНБАЙГА

Элимде толкун чачкан к?лд?р к?п,

Ээ-жаа бербей агып жаткан суулар к?п.

Бийиктиги булуттардан ары ашып,

Биздин жерде «Же?иш» сындуу чоку к?п.

Жердин шары мелт-калт ырга айланган.

Жергебиз ?лб?с эпостой жаралган.

Кыргыз жерин к??г? айлантып таштаган,

Кылым ыры бул Сагынбай океан.

Жакшылар барда кубанычтуу ке? аалам,

Кыргыз элдин бактысына жаралган.

Санжыралап Манас ыры айтылган,

Сагынбай барда кыргызымда эмне арман.



САЯКБАЙГА

Саякбай ата келатат,

Чылк алтын деп эсептелип.

Урматтала сыймык калып,

Улуу акын таш бетине чегилип.

Куйма алтын болбой калмак,

Жез, калай, темир аралашса.

Анда адамдар аташмак,

Асыл эмес ж?н эле аралашма.

Куйма алтын болгону ?ч?н,

Саякбай, Саякбай болуп аталбайбы.

Анын аты айга, к?нг? те? келип,

Ар к?н?н? Манас айтып жатпайбы.

***

Шексиз ке? ааламды багындырган,

Шекспир, Данте, Руставели бар.

Алардын аты алыска тарагандар,

Акылман аты аталган укмуш баяндар.



Биздин Сагынбай менен Саякбай,

Андан кийинки эле Жусуп Мамай.

Бийиктикке жылдызы учуп оболойт.

Алардан да?азасынан ашык болот

Асты такыр алардан кем болбойт.



Т?КМ? АКЫН КОРГООЛ ДОСУЕВГЕ

Арзыматтар жок болду,

Байларды мактаган.

К?п ырчылар унутулду,

Партия деп какшанган.

Стакеге берилип,

Сталинге жагымбады.

?з?н-?з? мактаган

?км?т деп сайрабады.

Уу тилд?? с?з? курч,

Уч калем менен сайгандай.

Купшу?дап укмуш сайраган,

Куудул болчу чарчабай.

Кор турмуштан ?йд? болуп,

Коргогон адам баркын,

Кор кылбаган талант да?кын,

Коргоол ырчы жашасын!

Кылымдарга да?кталып,

Кыргыз элде аты калсын.

Элде калган атагын,

Элибиз сени мактасын


















СЫНЧЫ КАДЫРУУЛ ДАУТОВГО

Барпы десе Кадыркулду билебиз,

Кадыркул десе Барпыны билебиз.

Да?азалап улуулуктун улуу жолун,

Дайнын айтып а?гемелеп келебиз.

Акын Барпы т?б?л?кк? жашай берет,

Аралап ?т?п далай кылымдарды.

Сынынан жазбай улуу акындай,

Сын жазып сынчы Барпы жаралды.



ЖЕ?ИЖОККО

Бабалардын тукуму келет ?з?лб?й,

Бактылуулук мындай уулду т?р?г?н.

Э? ириде Же?ижок акын б?т?нд?й,

Энеден эле акын болуп т?р?лг?н.



МАНАСЧЫЛАРГА

Аты уйкаш Сагынбай менен Саякбай,

Кылымдардын кыйрын келет аралай.

Кадимки кичинекей баштын ичине,

Чо? мухит кантип сыйды экен.

Кит с?з?п, жашап анда балыктыр

Кыйры алыс ушунчалык кеп-кенен.

Канча кылым ?тс? дагы закымдап,

Улуу мухит унутулбай сакталар,

«Айткыла!» деп т?шк? кирип жатпайбы,

Абалкы бир тээ байыркы бабалар.



СЕМЕТЕЙЧИ САГЫНБАЙга

ЭПИТАФИЯ

Акын ?з?н Семетейчимин деч? эле

Айтканда ырысы жанган жылдыздай,

Мейкини ке?ип улам-улам арылай

Мемиретип д?йн? ачып баш аягы табылбай

Семетейди Манастан жакшы айтчу эле

Семетейи жазылбай калып арманда,

Бир сабы да калбай калып кагазда,

Ал к?р?н?ш кыргыздарга арманбы ия?

Арман анан жаш агызган эпитафия.

Семетейи кагазда калып жазылганда

Мындан дагы бай болмок кыргыз эл

?лб?с да?кын кан-жанына си?ирген.

Жаш агызып ошол болду арманы,

Жан кейитет Семетей тоосу табылабы.

Ошол болот кыргыз элдин арманы

Кандай кылып толтурабыс ал арманды.



МАНАС ЭПОСУН МАНАСЧЫЛАРДЫН ООЗУНАН

ЖАЗГАН ЫБРАЙ АБДЫРАХМАНОВГО

Ачка, ток ысылы сууктарга кабылган,

Ээрчип ж?р?п Сагынбайдын артынан.

Чыгарма кылып Манас ырын жараткан

Бир с?з?н калтырбастан б?т жазган.



?й б?л?с?н такыр эле карабады,

Ак кагазга ар дайыма ыр жазганы.

Кылымга ?м?р с?р?п жашасын,

Манас ырын тукумдарга калтырган.



«Ата» деп ээрчип туяк калбады

Ал адамдын ошол эле арманы.

Бирок ток пейил тарткан санаасы,

?з? жазган китеби анын баласы.



Оор кезде Манас ырын жараткан

Ми? мертебе Ыбрайга ырахмат.

Алп адам Сагынбай, ысымы менен

Анын аты ар дайыма да?ктанат.

Ал болбосо Манас ыры жазылбай,

Бул жашоодо такыр эле жок калмак.

Сагынбайдын аты менен те? турат,

Кыргыз эли ал адамды урматтайт.



Манаптар да жаздырбады Манасты,

Байлар дагы жаздырбады Манасты.

Калем алып жазып чыкты Манасты

Манаптардан ?йд? атак да?кы,

Мындай уулга т?б?л?кк? сый урмат,

Кыргыз барда анын аты унутулбайт.



УЛУУ МАНАСЧЫ САГЫНБАЙ ОРОЗБАКОВДУН

УУЛУ АМАНКУЛГА

( эпитафия)

Бала кезинде эле мыкты айтып Манасты,

Баардык элди ушунчалык та? калтты.

Отуз тогузунчу жылы декадага катышып,

Борбордон кайтып келди сыйлык алып.



Манас, Семетей, Сейтекти жакшы айткан

Атасындай улуу болот эле курган бала.

Капырай ай, тагдыр аяп койгон эмес,

Каза болду алыскы кан майданда.

?л?м чиркин бизде ?ч?? бар беле,

Таланттууну алып кетти? эмнеге?

Ай, тагдыр ай, катаал жагы? жарабас,

Андай уул бизге экинчи табылбас.

Балким ал атасынан ашык болмок,

Манас, Семетейди айтып бермек жомоктоп.



ЖЕТИ КЕРЕМЕТ

Д?йн?д? жети керемет бар экен

Аяк жагы айтылып такыр б?тп?г?н.

Жоромол сыр улам-улам башталып,

Жомок болуп кылымдага ?м?р с?рг?н.



Алп океан адам барда жашай берет,

Арытып далай-далай кылымдарды.

Ар бир тому улуу эпоско айланып,

Ал керемет кыргыздагы Манас ыры.



САТЫЛГАНОВ ТОКТОГУЛГА

Байыркы Токтогул ырчыдай,

Бап келип аты уйкаш.

Да?азасы кетип кылымга,

Дайындуу да?кы уйкаш.

Ар дайым ырдап чындыкты,

Азапты к?рг?н байлардан.

Кыйма-чийме жолу узун

Кыр шиберге айдалган.

Ары комузчу, ары т?км?,

Байыркы Токтогул ырчыдай,

Калып калган аты улук,

Кадырлуу Токтогул акын барда

Кылымдарга кыргыз элдин аты улук.



КЫРГЫЗ ЭЛ БААТЫРЫ, УЛУУ МАНАСЧЫ

ЖУСУП МАМАЙГА

Кадимки Манас тарыхын

Сайрап берген жа?ылбай.

Сагынбай менен Саякбай,

Ааламда ?ч гений адам болсо,

Анын бири ушул Жусуп Мамай.





МАНАСЧЫ САГЫНБАЙ АТАНЫН

КЫЗДАРЫ БУРУЛБ?Б?, ТОКТОБ?Б?Г?

ЭПИТАФИЯСЫ

Манасчы Сагынбайдын кыздары,

Атасындай Манас айта баштады.

К?й?л?р? угуп ага та? калды

Жоолукту алып башынан,

«Аял киши да Манас айтабы»,

Кызыл камчы кыйнап сабады.

Манас сабын айта албай,

Кыздар ооруп жаман кыйналды,

Кыйналды да жашын т?г?п ыйлады,

Аябай оор тагдырга тушугуп,

Аркы д?н?г? сапарлап жол алды.

Аяктан Манас айтып жаткандар,

Максатына жетип алгандыр

Бул ыр кыздарын эпитафияся,

Буулуккан кыргыздын эпитафиясы

Жана армандуу ырдын сабагы

Кыргызым эки таланттан кур калды.

Т?ш?нб?ст?к, кара?гылык жутуп алды.



БУЛБУЛДАР

К?р?т тура ысык с?й??н?

К?з? сокур адам деле.

Ж?р?г?нд? жанар тоонун,

Ж?з?н ачып таратып элине.



К?з? жок уча албаган ал булбул,

Ж?р?г? ырга чулганган бир булбул.

Бир жаралып, Барпы акын,

?чп?й турган отту, сууну ырдаган,

Ырдоодон такыр эле талбаган.

Кадыркул сынчы ачып берди

Барпынын Барпы акын экенин,

?ч?п калбас ыйык эмгегин.

Биз дайыма берилип окуйбуз,

Ал жигиттин жазган сонун эмгегин.

Бири сын жараткан сынчы Булбул,

Экинчиси ыр жараткан ырчы Булбул.



АКЫН МОЛДО КЫЛЫЧКА

Куштун т?р?с? Буудайык,

Куттуу сонун чыгарма.

Бала чакта жаттаганбыз

Бактылуу жомок балдарга.



«Кандай адам жазды» деп,

Баш катырып та? калганбыз.

Эстен кеткис улуу жомок,

Эми деле та?данабыз.



ТОГОЛОК МОЛДОГО

Жазмачы жакка келгенде,

Баарын артка калтырган.

Урматталып тир??с?нд?,

Улуу акын деп аталган.

Педагог, агартуучу, философ,

К?п дастанды жараткан.

Дастанынан ыры к?п,

Ырынан да жомогу к?п,

Жомогунан тамсили к?п,

Тамсилинен кошогу к?п,

Арманы жок жараткан,

Айта берсе баары к?п.

Калыс айтсак улуу акын,

Кара?гыдагы шам чырак.

Бейпилдик чачып чыгармасы,

Бергелгин деп чакырат.



КАЛЫК ЫРЧЫГА

Какем буура, мен- тайлак,

Качып турам жалтайлап.

Каарына алганда Какем,

Жутуп коё бир чайнап!



ОСМОНКУЛ

Жол талашкан акынды,

Жолборстой болуп качырган.

Батынып чыкпай айтышка,

Башка акындар тартынган.

С?зм?р жана обончу,

С?зд? с?зг? кынаган.

Купшу?дап келип с?йл?с?,

?лг?н жанды к?лд?рг?н,

Дастан айтып с?йд?рг?н.

Улуу акын Токтогул,

Уулундай к?р?п сыйлаган.

Ээрчип ж?р?п артында

Эчен жандан ?лг? алган.

Тоолуу жерди мекендеп,

Тоголок Мододон ?лг? алаар.

Каарданса бир сугунуп чайнаган,

Кара жаак ырчы Калык бар



ЖЕ?ИЖОККО

Сап ыры аттын кунундай,

Сан ырчыдан Же?ижок.

Сабап келип ыр т?кс?,

Санатынын чеги жок.

Те?ирим бийик тоого окшоп,

Тескейинде к?н ойноп.

Те?елгиз акын турбайбы,

Те?ирим берген Же?ижок.



КАРАМОЛДО ЗАЛКАРГА

Оош-кыйыш баарын тура баалаган,

Карамолдо чо? комузчу аскаланган.

Заманынын уйгу-туйгу жактарын,

Закым кылып ?ч кылга батырган.



Толкун сымал к??н? эшип ыр кылган,

Тоодой болгон чо? талантка та?данам.

Кыргыз барда кала берет анын аты,

Кылым боюу ырга айланып да?кталган.



ЫСАК ШАЙБЕКОВГО

« Кайран эл»

?рк?нд? нени гана ?тк?рб?д?,

Азап,тозок баарын к?р?п кайран эл.

Элестетти ыр кылып ?тк?нд?

Э? байыркы урпактардан калган эл.

Кыргыз журтун ырдап кеткен акынын,

Кылымдарга унутпасын кайран эл.




















ААЛЫ ТОКОМБАЕВГЕ

Аалыкем адабиятыбыздын алпы,

Толгон-токой чыгарманы жаратты.

Лириканын майын ийлеп жакшы жазат,

Сынчылар аны мактап жатышат

Кара с?зд? башынан мыкты жазган,

«К??н?н сырын» жалпы эли да?ктаган.

«Кандуу жылдар» атагы кетип далайга,

М?р?кт?н суусун ичип ?лб?с чыгарма.

Адабиятта бийик Бакай бабабыз

Кыргызы? бар улуу к?чт?н калбайсыз.

Кылымдарга сизди айтып баратабыз.

Кыргыз к?ч? андан такыр калбайсыз.



КООМДУК ИШМЕР, ДРАМАТУРГ

МОЛДОГАЗЫ ТОКОБАЕВГЕ

Ал бир эле драма жазып чыкты,

Биринчи жана акыркы чыгармасы.

Андан башка драма жазбады,

Тарыхта калып калды анысы.

Бир чыгарма жазса да жакшы жазсын,

Жазмачылар уятка кабылбасын.



ПУШКИН ЖАНА ДАНТЕС

Пушканди ?лт?рг?нд?г? ?ч?н

Дантестин тарыхта аты калды.

Акынды т?б?л?кк? жок кылып,

Адам ?лт?рг?ч, зулум аталды.





ЛЕРМОНТОВ ЖАНА МАРТЫНОВ

Лермонтов деген ким эле?

Улуу акын кылымга аты кете берет,

А Мартынов деген ким эле?

Адам ?лт?г?ч катары аты эске келет.



ЖУСУПКА

Мезгил жылып ?тк?н сайын нарылап,

Жер ?й суусу ырлары?дай шарпылдап.

Ырысы? Хан Те?ирдей зо?коёт,

Ырлары? ?м?р??д?н узак болот.



Баатырсы? ата-журтту коргогон.

Эр жигит мекени ?ч?н жан берет

Жазгандары? биз ?ч?н керемет

Жалпы эли? унутпастан эскерет.



МУКАЙ ЭЛЕБАЕВГЕ

Мукай акын узак жолду басып ?т?п,

Майданда душман менен к?р?ш?п.



Арман к?н ай, ?м?р? кыска экен,

Чет жерде акын с??г? калган экен.



Шайыр куудул эр ж?р?к акын экен,

К?лк? менен нур т?г?пт?п салчу экен.



Шедеври? айтып ?лб?ст?кт?н жомогун,

«Узак жолу?» улап келет узак жолун.



?тк?н к?нд?н баян жазып кетти?из,

Сизди унутпай эстеп келет эли?из.

Эли?из менен т?б?л?кк? биргесиз,

Ата журтта бирге жашап келесиз.

«Узак жолу?» узак жолдо окулуп,

Эскирбеди биз жашаган ааламда.

Окуганда с?йк?мд?? баян болуп,

Ырга айланып,замандардын заманына.

Ары чечен ары куудул, ары эмгекчил

?лг?н жандын боорун эзип к?лд?рг?н.

Мындай тырышчаак укмуш ?н?рд?,

Жетим ж?р?п, кайсы жактан ?йр?нг?н












КАСЫМАЛЫ БАЯЛИНОВГО

Жалгыз эле «Ажары» калса жазылып,

Анда деле атагы кетмек элден-элге.

Улуу шедеври ?тк?нд?г? му?ду айтып,

Унутулбай а?геме куруп, жерден-жерге.












Т?Г?ЛБАЙ СЫДЫКБЕКОВГО

Т?г?лбай деген д?? чыкты,

Ат минбей туруп ж?? чыкеты.

Т?г?лбай атанын адабяттагы салмагы

Мелмилдеп бийик турган Ала Тообуз.





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=63081507) на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.