Книга - Хоhооннор

Хоhооннор
Артемий Афанасьев


Книга в жанре стихи А. В. Афанасьева- Артыамый показывает его жизненный путь связывая с природой. Быт коренных жителей народа Саха в условиях Крайнего Севера. Посвящена широкому кругу читателей на родном якутском языке.





Хоhооннор



Артемий Афанасьев



© Артемий Афанасьев, 2021



ISBN 978-5-0053-8756-1

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero




Афанасьев Артемий Викторович – Артыамый





Бэйэм туспунан кылгастык







1950 сыллаахха Таатта улуу?ун Орто Амма нэ?илиэгэр, Т???ттэ алаа?ыгар т?р??б?т?м. 1966 с. Чычымах а?ыс кылаастаах оскуолатын, 1968 с. Харбалаах орто оскуолатын б?тэрбитим. 1974 с. Дьокуускайдаа?ы тыа ха?аайыстыбатын орто с????х салайааччыларын бэлэмниир техникумун «Зоотехник- тэрийээччи» идэлээх б?тэрбитим. Таатта?а «Коммунизм» совхоз МСКТ комитетын босхоломмут секретарынан, Орто Халыма улуу?ун СПТУ-18 маастарынан, Ала?ыай совхозка рабочком председателинэн, Ала?ыай нэ?илиэгэр Сэбиэт исполкомун председателинэн, Орто Амма нэ?илиэгин ба?ылыгынан, «Талкы» комбикорм о?орор сыах рабочайынан ?лэлээбитим. Орто Халыма Кульдино с. кыы?ынаан 1973 с. ыал буолан, о?олордоохпут, сиэннэрдээхпит. Билигин бочуоттаах сынньала??а олоробун.



К?нд? аа?ааччы!



Саха ки?итэ буолан т?р??мм?н дойдуга тартарыы, ахтыл?ан ааспат мискиирэ аалан бэйэм испэр ииппит санааларбын э?иги билиигитигэр та?аардым. Ки?и ки?и тус ту?унан ?йд?б?ллээх, араас кэм кэрдии быы?ык бириэмэтигэр. Онон мин санаам, иэйиим барыгытыгар с?п т?бэ?иэ диэн санаабыппын, ол да буоллар атынныы ?йд?б?ллэри к??дь?тэн сырдыкка, кэскиллээххэ ы?ырыахтара диэн эрэнэ саныыбын.

Мин олорон ааспыт сылларым элбэх араас мускууру аастахтара. ??р??, ?р?г?й да кэмнэрэ, хомолто- хоргутуу ыар к?л?гэ да бааллара.

Туох барыта кыраттан са?аланар уонна улаха??а тириэрдэр аналлаах, ол и?ин кыраны ?йд??н к?р?р, сыаналыыр ки?и оло?ор сити?иилээх буоларын хойутаан да буоллар ?йд????н син биир ту?алаах диэх этим.




Бииргэ т?р??б?ттэр анабыллара


К?нд? быраатым Артыамый!

Хо?оонноргун хомуйан
К?нн?к-хомуурунньуккун
О?орбуккун астынабын.
Суруллубут суоруллубат,
Хас са?а к?н к?нд?, кэрэ,
Хо?оон алгы?ы айхаллыыбын,
Сэниэ эбэрин уруйдуубун,
Сырдыкка сиэтэрин астынабын.
Хо?оонноргор к?р?б?н
О?о сааспыт оло?ун:
Дьоллоох о?о саас,
Ийэ, а?а, эбэ, э?э
Толору ыал туруга.
Элбэх о?о эрчимэ
Этэрээт бэйэтэ.
Эргитэн эттэххэ,
Эриэккэс да кэмнэр
Элэ?нээн ааспыттар.
Сылаас дьиэ, итии чэй,
Сылаас сы?ыан, исти? мичээр
Сарсыардаттан арыаллыыра.
Сырдык к?н кылбайар,
Са?а к?н сандаарар
Остуоруйа дойдута
Ойууланар би?иэхэ.
Сиэннэргиниин сиэтти?э??ин
Сэ?эргэ?эн, сэргэхсийэн,
??р???-к?т??? ?ксээтин,
?йэ?, ?лэ? у?аатын!
«Э?иил бачча?а диэри
Этэ??э буолуо?у?,
Байан-тайан тиийиэ?и?»,
Ийэбит этиитин
Ы?ырыы о?остон,
Ийэбит уу?ун у?атыа?ы?,
А?абыт уу?ун аатырдыа?ы?,
Дьоллоох буолуо?у?!
Ба?а санаалар, сырдык ыралар
Туола турдуннар,
Кэнчээрилэр кэ?ээтиннэр,
Ыччаттар ыал буоллуннар,
Ыаллар туруктаах олордуннар!
Саастаахтар, саллыма?
Дьоллоох ки?и кырдьар,
?й????, ?йд????,
Эйэлээх олору?,
Таптаа?, таптаты?,
Тала?ы? олоххо!
Сити?ии сиэттистин,
Алгыс арыаллаатын!

    Эдьиийи? Анна Викторовна
К?нд? убайым Артемий Викторович!

Са?а к?н? айхаллаан,
С?рэ?и? сылаа?ын,
Санаалары? сырдыгын
Сурукка ти?эн
Салгын ситиминэн
Сэргэхситэ ыыта??ын,
Сыыдам олох тэтимигэр
Сиэрдээх ыллыгы туту?ан,
Сити?ии суолугар тахсан,
Сайдыы хонуутугар хаамарга
С?бэ, ?й?б?л буола?ын.
Союз о?ото буола??ын
Сынтарыйары билиммэккэ,
Стахановтыы ?лэ кэмигэр
Суобаскын былаах о?остон,
С????нэн комсомол ыччакка
Сирдээччи сулус буолбуту?!
Саныыр ол кэм ыччата
Сэргэхтик киэн тутта,
Сити?иилээх ?лэ ??р??т?н,
С??рб?т-к?пп?т комсомол до?ору!
Сыл-хонук к?нэ-дьыла
Саа?ырдыбат эйигин,
Санаа? кэрэ?э к????нэн
Сэргэхсийэ?ин к?ннэтэ.
Сайдам-сайа?ас дьонноргун
Сарсы??ыга ??р??, эрэл тула
Сомо?олуугун эдэр эрчиминэн,
Саргылаах алгыс тылынан!

    Балты? Изабелла Викторовна



2018

Таатта ?рэх


Таатта – кыра ?рэх,
Тардыыта да кыара?ас,
Т?ргэн с??р?гэ а?ыйах,
?лг?м – ч??мпэтин уута.

Элбэх араас санаа
Чуумпуга хонор сирэ,
Онно с???р ыанньыйан,
С??гэйэ, с?мэтэ – барыта.

Улуу ?рэ?эр ханыылаан,
Таатта сирэ иитэр
Саха аныгы саарыннарын
Чулуу басты? дьонун.

Алаас, хочо аайытын
Бааллар бэлиэ дьоннор,
Онтон норуот талбыта
Убайбытын Мандар Уу?у.

Оло?ун барытын анаата
Омугун эстэртэн быы?ыырга,
Сырдык суолга тахсарга,
Са?а тыыны угарга.

Сырдык диэки барарга
Салайда, сэниэ киллэрдэ,
Саха айма?ы у?угуннаран
Убайбыт Мандар Уус бэйэтэ.

Т?р??ллэр ?йэ?э биирдэ
Маннык С?д? дьоннор.
Норуот суолун ыйар
Эркээйи охсор сирдьиттэр.

Улахан эдьиийбитигэр 80 саа?ыгар
А. И. Васильева?а ананар

Орто дойдуга устар
Олох о?очотугар олорсон
Элбэх эргиирдээх мо?олу
Эдьиийбит барахсан ааста?ы?.

Сылайан, саппа?ыран
Сылаас сиргэ наадыйан
Элбэх быраат, балыс
Эн аа??ын аста?а

??ттээх итии чэйи?
Сымна?ас, сылаас орону?
Эдьиийдии эйэ?эс сы?ыаны?
Элбэхтик да ??рдэрэ.

??р??, дьол аргыстаах
Би?игинниин сылдьаргар,
Кырдьары ыраах кыйдаан
Эдьиийбит ?йэ? у?аатын.

Сатал 04.01.2018

Эргиир

Эргийэн кэллэ к?мм?т,
Эргийэн кэллэ сааспыт,
Эргийэн кэллэ т?б?кп?т,
Эргийэр тохтообокко олохпут.
Эргиир олох тохтооботун,
Эргиир а?ала турдун
Эргиччи эйэни, дьолу.

Сатал. 17.05.2018

Олох оргуйар

К??рэгэйбит ыллаата,
К??нэхпит к?пт?,
Кулунчукпут кистээтэ,
К??хп?т былаа?а кэллэ!

Тулалыыр айыл?а
Тохтообокко торолуйар,
То?о бэрдэй, ??р??тэй,
Тохтообокко олох оргуйар!

Олохтон ??р??ххэ,
Олоххо махтаныахха,
Олохтон ??рэниэххэ,
Олоххо у?уннук олоруохха!

Сатал. 27.05.2018

Бириэмэ с??р?гэр

Халлаа??а тохтообокко
Былыттар усталлар,
Хайдах о?о сылдьаммыт
Билбэтэхпитий олох т?ргэнин?

Харбыала?ан аастылар
Би?иги эдэр к?ннэрбит,
Хойутаан анааран,
Барбыты туппаккын.

Хаалбыт са?а к?ннэри
Б??бэйдээн ту?аныах,
Халтай мээнэ ыыппакка,
Баары толору олоруох!

Хойдубут ?йб?т?н
Билиибит хасаа?ын
Харыстаабакка т??этиэх,
Бар?арыыны ба?арыах!

Хаалар ыччат дьоммут,
Би?игинэн киэн тутта
Хаамсалларын ту?угар
Быстыбакка айыах-тутуох!

Са?а к?н?нэн!
Са?а са?ахтарынан!
Санаа?ыт кэллин!
С?ргэ?ит к?т???л?нн?н!

Харбалаах. 19.06.2018

Санаа

Санаа баар с?д? к??с!
Санаа ханна тиийбэтэ?эй?
Санаа?ытын салайы?,
Саа?ылаан, ыраах ыра?а,
Сити?иэххит оччо?о
Салгы??а ыйаммыт ыраны.
Са?ахтан тахсар к?н
Са?а санааны уматта.
Салгыы олох олорор,
Са?аны айар-тутар
Санаа ситимин сахта.
Санаа?ытын т??эримэ?,
Санаа?ытын к?т?т?? ?рд?ккэ.
Санаа?ытыттан туту?у?,
Суолгутун онтон ыйдары?!

Харбалаах. 21.06.2018

Олох ?р??э

О?о саас барахсан,
Окко т?сп?т таммахтыы,
Олус кылгас кэм?э
О?он-с?тэн хаалбыт.

Эдэр саас эрчимэ
Элэ?нэтэн т?ргэнэ
Эрдэлээбит таас ?рэх
Эстэрин кэриэтэ.

Орто саас холкутуйан,
Оннун-с?ннь?н булунан,
О?о-уруу т?р?т?н
Улахан ?р?с кэриэтэ.

Кырдьа?ас саас чуумпуран
Тыа и?игэр саспыт
Тыымпы к?л?йэлии
И?ийэн, кэтэ?эн сытар.

Олох ууттан турар,
Олох уу курдук устар,
Олох куруук баар,
Олох эргийэ турар.

Харбалаах. 23.06.2018

Киэ?ээ??и Амма?а

Киэ?ээ??и нууралга
Килэйдэ Аммам ньуура,
Балык оонньуур талаана
Эрилийдэ онно-манна.

Маннык ?т?? киэ?э?э
Эбэм биэрэгэр олорон
Ааспыты, кэлэри санаан
Аттарар кэрэтиэн.

Олоруохха у?уннук,
?лэлиэххэ элбэхтик,
Дьолу т?ст??ххэ,
??р??н? ?ксэтиэххэ.

Харбалаах. 26.06.2018

Дьол ?б?гэлэрбититтэн

Сарсын тахсыа са?а к?н
Сарсыарда или??и са?а?ы уматан,
Саха дьоно туруо у?уктан
С?р??н салгыны ыймахтаан.

Куйаас да буоллар кэрэ
К??х ??? ылбыт айыл?а,
К??с киириэ барыбытыгар
К?р?лгэн олоххо устарга.

?йб?т?н сытыылаан, дьэ?кэрдэн,
?р??т?н ?ч?гэйгэ тала?ан,
?б?гэ о?орбут ?т??т?н
?р? тутуохпут куруутун.

До?оттоор, сыалбыт биир:
Дьолу эрэ т?ст??б?т,
Дьо??о дьолу ба?арабыт,
Дьолтон олус ??рэбит.

Харбалаах.11.07.2018

Дьэдьэн буста

Дойдум хаты? чара?ар
Дьэдьэн сыта дыргыйда,
Ол дьикти сыты батан
О?о, дьахтар с?рдэннэ.

Араас и?ит барыта
Ас к?рд??н эйэ?элээтэ,
Арыт олох да иччитэх
Ала?а дьиэтигэр т?н?ннэ.

До?оттоор, тахсы? тыа?а,
Дойду? биэрэр быйа?а
Олох ??ск??р, ??нэр,
?лб?т мэ?э с?мэ?инэ.

Харбалаах. 14.07.2018

Сайы??ы таммах

Т?нн?ккэ олорон к?р?б?н
Халлаантан таммах т??эрин,
Элбэх да таммах баарын
Олус с??? саныыбын.

Ааста эбээт былыт,
Эти? этэн, ча?ыл?ан дапсыйан,
Кини т??эрбит арда?а
С??нэ к??л буолла?а.

Аа?а турда былыт
С?тэн о?он хаалбакка
Ол аата тамма?а
Т?спэтэх буолла?а барыта.

15.07.2018

К?рс????

Орто дойду киэ? киэлитэ
Киэптэннэ кэпсээн б???н?н,
Икки Улуу дойду ар?а?ар
Араас элбэх албаска уйдаран,
Улуутуйан олорор
А?а ба?ылыктар
К?рс?р буолтар к??нтэ?эн.

Орто дойду о?о омуктара
О?ой-со?ой к?рд?лэр кэтэ?эн,
Оттон арыый орто баайыылар
Олоп-чолоп тыллаах буоллулар,
Олус халы? уруу-аймах
Оччо-бачча уолуйбата бадахтаах.

К??скэ к??ркэтэр к??х дьаа?ык,
Сылайбакка саа?ыныыр муос холбука,
Сурдур?аччы суруйар солун ха?ыат,
С?рд??р-кэптиир суотабай сибээс,
Ханна баран са?абыт,
Тугу истэн уоскуйабыт?!

Харбалаах. 15.07.2018

Сайы??ы ардах

Айыл?ам сылайда сылаастан,
Былыт та?ыста ар?ааттан,
Аммам уута тымныйда,
Булуус уута ба?ыйда.

Аргыый сэрэнэн таммах
Т?стэ сиппит сэбирдэххэ,
Арыт к????рэн тирилээн
Тохтообот ыанньыйбыт халлаан.

Алааска ынах ыллыгар
Ба?ылынна ыраас чалбах,
Айан аартык суолугар
Батыллар бадараан та?ыста.

К?т?р к?рг??м са?ата
Бы?а биэрбиттии мэлийдэ,
Арай к???чч?р атыыр
??р?н с?т?ктээн кистиирэ.

Харбалаах. 22.07.2018

Отчут кы?ал?ата

Ыарахан хара?а былыт
Б?р?йдэ к??х халлааны,
Ыксаабыт отчут барахсан
Б?тэ?ик м?хс??тэ дьэ буолла.

Кэлбит у?ун ардахха
Буорайыа буолла?а ха?ааспыт,
Биир к?н сыысхала
Охсуулаах да эбит отчукка.

??н??лээх оппут сытта?а,
Охсубут сирбит сытыйда?а,
Бугул т?гэ?э хараарда?а,
Барыта наар аанньа буолла?а.

Сынньанар, с?т??л??р дьоннорбут
Састылар кураанах дьиэлэргэ.
Ардах т??эрэ кинилэргэ
Кэрэ к?ст??, романтика.

Харбалаах. 22.07.2018

Ардахха санаалар

Ардах да араастаах.
Саа?ын т??эр таммах
С?ргэни к?т???р аналлаах,
Сайын т??эр самыыр
Сир быйа?ын т?ст??р,
К???н т??эр ?кс??н
Кэлэр сылы кэскиллиир.
Оттон олорор ки?иэхэ
Араас санааны са?ар.
Арыт ыраастыыр, суурайар,
Арыт ??рдэр, к?т?тэр,
Арыт курус санаа?а салайар
Бы?ата олох хаамыытын
До?у?уоллаан толорор музыка.

Харбалаах. 07.08.2018

Сарсы??ы к?н

Эрэнэбин сарсын тахсар к???э,
Э?эрдэбин ыытабын урутаан,
Эрдэ утуйар буоллум,
Эрдэлээн сарсын тураары.

Сэбирдэх са?арда сор?ото,
От кытарда т?б?т?,
Туруйа ха?ыыта халлаа??а
Курус санааны сахта.

Ол да буоллар
Олус санаа?а т???мэ,
Олох кэрэтэ-кэрэхсэлэ
Эйиэхэ элбэхтик тиксиэ?э.

Харбалаах. 29.08.2018

К?????? сэбирдэх

Са?арбыт сэбирдэх
Салгы??а тэлээрэн
Санаам ситимэр
Санатта элбэ?и.

Тирии этэрбэс
Тирэччи тардынан,
Та?ас суумка
Туора с?г?ллэн,

Ынах хомуйар
Ыллыкпыт устунан
Ырыа аргыстаах
Ытыллан испиппит.

Ол ?т?? кэмтэн
Олус элбэх сэбирдэх
О?о сааспын санатан
Оройбор т?стэ?э.

Д?кс? да т?ст?н,
До?отторбор эмиэ,
Дьоллоох о?о саас
Дуораанын санатан.

Сатал. 20.09.2018

Олох у?уна т???н?й?

Киэ? сырдык т?нн?кпэр
К?ст?р са?арбыт хаты?чаан,
К?????? ха?ыс тыалтан
Тэлибирии м?хс?р сэбирдэх.

Сэбирдэх са?арбыт кырдьан,
?йэтэ туолла?а араа?а,
То?о ба?ас т?ргэнэй
Кини кылгас оло?о.

Оттон хаты?чаан умна?а
Тыыннаа?ын бэлиэтэ имигэс,
Тулуйар тыал охсуутун,
Тамнанар к?м?с сэбирдэ?ин.

Хаты?чаан оло?ор
Ааста?а биир сыл,
Сэбирдэх кылгас оло?о
Баара суо?а биир сайын.

Олох араастык бэриллэр
Олорон аа?арга бу сиргэ,
Кимиэхэ – с??с сыл,
Сороххо – а?ыйах хонук.

Харбалаах. 20.09.2018

Сиэн уол

Дьиэм аана тэлэллэн,
Тымныы салгын кутуллан,
Онно тэ??э олорсон
Киирэн кэллэ сиэним уол.

?р?? бэргэ?этин ?р? аста,
Муннун аннын сотунна,
Дьиэ и?ин эргиччи
Элэс гына к?р?ннэ.

Дорообо, быра?аай суох,
Туура тэптэ саппыкытын,
У?улу биэрдэ сонун,
Элитэн кээстэ бэргэ?этин.

Дьэ, ?й ылла бадахтаах:
«Э?ээ, эбээ, дыраастый,
Та?ырдьа тымныы, ыччакый,
А?ыам кэллэ, аччыкпын».

Эбээ остуол тула
Элэ?нээтэ ас тардан,
Э?ээ та?ас хомуйан
Куурда уурда бэрийэн.

?с саастаах сиэн уол
Кэтэ?иилээх мааны ыалдьыт,
Дьи?нээх с?рэх чопчута
Тиийэн кэллэ бураллан.

Сатал. 23.09.2018

Биэс тарбах бэчээт

Ха?ан этэй, до?оттоор,
Са?а сыа хаарга
Тарбахтарбытын саратан
Илии баттыыр к?ннэрбит?

Ол ?т?? кэмнэрбит
К?тт?хт?р? тума??а,
О?о саа?ы санааммыт
К?ннь??рэбит астына.

Быйыл са?а ту?эр
Сыа хаарбыт намылыйан,
Тураат хайаан да,
Бэчээт ууруом ытыспынан.

О?орбут бэчээппин астына
Одуулуом у?уннук сыныйан,
О?о саа?ым до?отторун
Ахта саныам эргитэн.

Сатал. 29.09.2018

Бастакы кырыа

К?????? хахсаат тыал
Хастаан барда чара?мын,
Ханна баарый бэ?э?ээ??и
К?м?с солотуулаах чара?ым?

Саныыр санаам ута?а
С??м т?стэ ?м?ттэн,
К?????? к?ст??м барбыта
С???мэр т?ргэнин со?уйан.

Тахсар к?н су?умар
Чара?ым кылбайда к?л?мн??,
?р?? к?м?с кырыанан
Киэргэммит та?аатын к?рд?р?н.

Санаа?ын т??эримэ, о?онньор,
О?олор оонньууллар толоо??о,
Кырыалаах кэнчээригэ сырсаллар,
Ол аата – олох сал?анар.

Сатал 3.10.2018

О?о сааспар кэллим

Тэйэн ыраах сылдьан,
Арыт т??лбэр к?р?н,
Т?р??б?т улааппыт алааспар
Тиийэн кэллим ахтан.

Арай эмискэ к?рд?хх?
Алаа?ым эмиэ кырдьыбыт,
Оонньуур титирик ойуурбут
Тэ?кэ тиит буолбут.

Алаас илин са?атыгар
Хатыыскалыыр ?рд?к сыырбыт
Ото-ма?а суох буолан
Тара?айа килэйбит.

Сайы??ы сылаас к?н
Чомполонор быллаар уубут,
Ч???р?к ч??мпэ буолан
Хомус отунан к?р??лэммит.

О?о саа?ым ?йд?б?лэ
Алаа?ым миэнэ дуу?абар,
?р?? ыраас, сылаас
Олорон хаалбыт букатын.

Харбалаах. 13.10.2018

К?????? Аммам

Ч??мпэ ?рд?к биэрэгин
Чанчыгар туран к?р?б?н
Ча?ылыйа устар Аммам
Чаччаарыйбыт н??эр к?л?г?н.

Чампарыктыйбыт кытылыгар
Ча?ыллар то? чэй таас,
Чысхаан охсор тала?ыттан
Чыычаа?ым да мэлийбит.

Ууллубут сибиниэс устарыныы
Эбэм уута ыараханын,
Арай ??скэ хачыгырыы
Хал?а?а кыдьымах харылыыр.

У?ун кы?ы??а саптыныа
Халы? муус хаатын,
Ыраас уута илибирии
Устуо муу?ун аннынан.

Харбалаах. 18.10.2018

Идэ?э к?н?н кэтэ?ии

Халлаан олох тымныйбат,
Хайдах эрэ буоллубут,
Хаарбыт да суох,
Хара сиргэ сылдьабыт.

Идэ?э сиэри салбанан
Илин халлааны маныыбыт,
И?ит, хомуос тыа?атан
Итии салгыны кыйдыыбыт.

Идэ?э сибиэ?эй миинэ
И?эргэ минньигэс буолла?а,
Итии сыалаах эти
Эмэ олорор амтана.

С???? ииппэт сахалар
Суохтууллар идэ?э к?н?н,
С?пс?лгэннээх к?нд? к?н?
Сибиэ?эй хара ас сытын.

Харбалаах. 18.10.2018

Бастакы хаар

Б?г?н халлаан хаа?а?ын
Бы?ынна тардыы быата,
Былыттан бытааннык тэлээрэн
Ба?аам да хаар т?стэ?э.

Кы?ын кырылас кырыата
Кыстык хаар буолла?а,
Кыры?ын, к??х отун
Кыра?а хаарынан сапта?а.

Саас кэлиэ кэмигэр,
Сырылас сылаас т?????э,
Сы?ыы хаара ууллуо?а,
С?рэхпит эдэрдии тэбиэ?э.

Харбалаах. 25.10.2018

Комсомол ?б?л??йэ

С??с сыл туолла,
С?р?н, бириэмэ т?ргэнин!
С?рэхпитигэр, ?йб?т?гэр
С?ппэттэр ол сыллар.

Комсомол т?б?ктээх к?ннэрэ,
К???л??р, т?мэр кэмнэрэ
Кэрэтик кэрэ?и буоланнар
Кэккэлээн аа?аллар бу баардыы.

Сотору-сотору субботник,
Соро?ор ??р??лээх мойуопка,
Са?ар-куотар санаалаах
Суох этэ ол сахха.

Ыччат дьон саныыра:
Мин о?оруохтаахпын бастакы,
Мин кыайыахтаахпын итини.
Кырдьыга да оннуга.

Уокка умайбат,
Ууга тимирбэт,
Дьэбин сиэбэт,
Дьи?нээх до?ор, Комсомол!

Харбалаах. 26.10.2018

?б?л??йгэ

Улуу убайбыт Ойуунускай
?рд?к аатын с?гэр
Таас дыбарыас и?игэр
Т?м?стэ, комсомол актыыба.

Барабаан ти?ийэр тыа?ынан,
Горна ы?ырар к????нэн,
Кы?ыл хаалтыс бааныылаах
Пионер о?олор киирдилэр.

Кырыа охсубут баттахтаах
Сытыы, умайар харахтаах,
Эдэрдии эрчимнээх са?алаах
Комсомуол хо?ууна му?унна.

Кы?ыл былаах, былакаат
Ы?ыраллар к??рээ??э, ?лэ?э,
Урукку кыайыылар, хотуулар
Кэрэ?и суруга буоланнар.

Мустубут дьонум хара?ар
Бу баардыы к?ст?лл?р
Уохтаах эдэр саас
К?л?мн??р кэрэ к?ннэрэ.

Б?г???? мустуу эптэ?э
Эстибэт эрэли, эрчими,
Эйэлээх оло?у тутарга
?сс? дьаныардаах дьулууру.

Ч?рк??х. 29.10.2018

К?????? кэпсээн

Тыабар та?ыстым – чуумпу да чуумпу,
Хаар т??эр – бытаан да бытаан,
Чэбдик салгын – ыраас да ыраас,
Дойдум миэнэ – кэрэ да кэрэ.

Халлаан былыттаах, сылаас да сылаас,
Хаарбыт халы?аата, сымна?ас да сымна?ас,
Кыстык сал?анар, ?ч?гэй да ?ч?гэй,
Саха санаар?аабат, ??рэр да ??рэр.

Идэ?э барахсан эмис да эмис,
Му?ха собото дэлэй да дэлэй,
Лааппы а?а ыарыыр да ыарыыр,
Саха онтон кы?аммат да кы?аммат.

Батсаап барахсан айманар да айманар,
Аэропорт аата ахтыллар да ахтыллар,
Болуоссат да?аны хаалсыбат да хаалсыбат,
Аччыктаабат саха аахайбат да аахайбат.

Харбалаах. 15.11.2018

Му?ха?а

О?о саа?ым аргыстарын
Му?ха к?рэ?эр к?р?ст?м:
Толуу бухатыыр Миисэни,
Сыыдам туттуу Б??ккэни.

Майдаан хаарын к?рдьэ,
Чардаат муу?ун ыраастыы,
М???ст?б?т тиритэ,
Кэпсэттибит астына.

Ааспыт уонунан сыллар
Сорсуппуттар эбит би?ини,
Ма?ан буолбут баттахпыт,
Сыылба буолбут сырыыбыт.

Элбэх хаарга бэриммэтэх
Тэбэнэт хара харахпыт,
Дьээбэ?э тэптэр кэпсээммит,
О?олуу эдэр дуу?абыт.

Ыраас мууска тустаары,
Кыратык табыйсан ылаары,
Тыл к?т???н к?рд?б?т,
К?лсэн быара суох бардыбыт.

Э?иилги му?ха к?рэ?эр
Тиийэр инибит диэтибит,
Этэ??э буолуохха дэси?эн,
Илии туту?ан тар?астыбыт.

Харбалаах. 20.11.2018

Му?ха а?атта

Анньыы тыа?а чыбыр?аан,
Чэгиэн муу?у к??р?т?н,
Чардаат ойбон хараарда
Чуга?аата улахан му?ха.

Эрчимнээх эдэр уолаттар
Элэстэнэ м?хс?нн?р
Эмиэ кынат та?ыста,
Эрэннэрэр ийэ к???ннэ.

Чардаат уута оргуйда
Чахчы балык кэллэ.
Чуор куолас соруйда:
«Чугас турума? чардаакка!»

Балык ба?ар уолаттар
Бырдааттана с??рд?лэр.
Балык б??? ба?ыллан
Буруолуу сытта майдаа??а…

Харбалаах. 20.11.2018

Кы?ы??ы тыабар

Кы?ы??ы тымныы салгын
Кыламаммар кырыа ыйаата,
Тыынар сылаас тыыным
Туман буолан к?тт?.

Суо?у биэрбэт к?н?м
Сарда?ата оонньоото,
Кустук араас ???
Кыламаммар умайда.

Тымныы салгын лы?кыныыр
Тыа и?э и?ийэн чу?кунуур,
К??х халлаан ки?киниир,
Онтон мин дуу?ам ыллыыр.

Сарсы??ы к?н – сонун,
Сарсы??ы к?н – дьол,
Сарсы??ы к?н – эйэ,
Сарсы??ы к?н – олох.

Харбалаах. 23.11.2018

К?н эргиирэ

Сир эргийэр тохтообокко,
К?н тахсар сылайбакка,
Олох устар уолу?уйбакка,
Оттон мин хайыыбын?..

Мин ??рэбин ?лэттэн,
?ч?гэй до?ор дьоммуттан,
О?олорум, сиэннэрим бары
Этэ??э аттыбар баалларыттан.

Эргийэн кэлэр к?н
Эрчим к???? эптин,
Эрэли, эйэни и?эрдин,
Эдэрдии санааны киллэрдин!

Сатал. 28.11.2018

Уратыбыт суох

О?о т?р??р ытаан,
Ыт т?р??р ыйылаан,
Кулун т?р??р кистээн
Хамсыыр эрэ барыта
Орто дойдуга кэлиитэ
Са?а та?аарар анала.

Олох олорор кэмигэр
О?о са?арар, кэпсэтэр,
Ыт ?рэр, ырдьыгыныыр,
Сылгы кистиир, и?эрсийэр
Кы?ал?аларын кинилэр
Бы?аарсаллар са?арсан.

Олох б?тэр у?угар
Ки?и ынчыктыыр, ытыыр,
Ыт са?ата суох сырдыргыыр,
Сылгы тыынар дири?ник —
Орто дойдуттан арахсарга
Олох олорон б?тэргэ.
Сатал. 04.12.2018




2019


С??рг?л??б?н

Оро?ооспо дии-дии ойуоккаластылар,
Та?ха дии-дии та?кычахтаннылар,
С?лл??к?н дии-дии сырсыакаластылар,
?й- санаа ытылынна, ыгы?ынна.

Бастаахтыын-ба?астыын
Чардаакка киирдилэр,
И?ити-хомуо?у барытын
Иччилээн илги?иннэрдилэр.

С?б?н-с?т?г?й?н билбэтим,
Саха ки?итэ ?кс?тэ
С??рг?л??р к?ст??тэ буолла?а,
С?бэлиэм этэ, ?л???й?мэ?…

Сатал. 6.01.2019

Утуйуу да араастаах

О?о ки?и барахсан
Оро??о тиийбэккэ утуйар,
У?ун т??н киниэнэ
Биллибэккэ аа?ыа?а.

Орто саастаах дьо??о
Олохтоохтук орону о?остуу,
Сылайбыт эти-хааны
Сынньатаары утуйуу.

Саа?ырбыт барахсаттар
Сатаан да утуйбаттар,
Сарсыарда сыттыктан
Сылайан да тураллар.

Санааны т??эрбэккэ
Са?а к???э ??р??ххэ,
Утуйуохха дылы кэми
Ту?алаахтык атаарыахха.

Сатал. 13.01.2019

Аты?ыраа?ын

Саха уола ырыа?ыт
Аатырда Арассыыйа?а,
Арай мин к?рд?хп?нэ
Аты?ырыыр курдукпун.

Ырыата ырыаттан атына,
Та?аспыт да тырыттыбыт,
Сирэй-харах ойуута
Та?ыччы атын саха.

Оройдоттум дьэ мин:
Олох уларыйбыт тосту,
Олох содуллаах ыллыгынан
Со?он эрэллэр саханы.

Санаа?ын т??эримэ, саха,
Самнарар санаалаах элбэх,
Саха самныбат саргылаах,
Сахабыт тыла тыыннаах…

Сатал. 13.01.2019

Бириэмэни харыстаа

Тарбах быы?ынан саккырыыр
Ыраас кумах кэриэтэ,
Олох биэрбит кэмэ
Тохтообокко суккуллар.

Бириэмэ с??рэр тэтимин
Туох тохтотуо буолла?ай?
Тохтуура да кыаллыбат,
Оло?у сойутар сатаммат.

Би?иэхэ бэриллибит бириэмэ
Барыта бэйэбит гиэнэ,
Бэриллибити толору ту?анар
Бэйэбититтэн тутулуктаах.

Хас тахсар са?а к?н?
Са?а к?рб?тт?? ??р,
Сал?ыбакка, сылайбакка
Олох дьолун ыймахтаа.

Сатал. 17.01.2019

Саа – эрэллээх до?ор

Сур б?р?л?р сундулу?ан
Со?уй хочотун булбуттар,
Сылгы ??р?н манааннар
Сэппэрээк кэтэ?эр саспыттар.

Сылгы?ыт уол Саабын
Сыыдам айаннаах атынан
Сылгыларын эргийэн и?эн
Суо?ар кыыллары к?р?стэ.

Со?о сылдьыан ыарыр?аан,
Саатын ??тээн и?игэр
Суулаан баран уурбутун
Сонньуйа санаата билигин.

Саха ха?ан ба?арар
Сы?ыыга сылдьарын тухары
Со?уох тустаах саатын
Со?отох эрэллээх до?орун.

Сатал. 18.01.2019

Билинии
Син халы? кинигэ
Сытар остуолбар миэхэ?э,
Ситэри аа?аары ыламмын
Сирэйин арыйдым аргыыйдык.

Арай эмискэ дьик гынным,
Алыс билэр дьонум
Ааспыт кэмтэн, ыраахтан
А?ары миигин к?р?лл?р.

Олордум у?уннук д?й??рэн,
Одуулуу ол дьон хара?ын,
Олох барбыта т?ргэнин,
О?орбут сыы?абыт с??кэнин.

Уопсай т???? хаартыска
Улахан мунньахха мустубут
Урукку дьон басты?ын
У?улан хаалларбыт ?йэ?э.

Ол са?арбыт хаартыска
Олох атын дьонноро
Олорторо эбээт кинилэр
Олох тупсарын ту?угар.

Кинилэр ба?араллара элбэ?и,
Ки?и барыта дьоллонуон,
Кы?ал?а кы?арыйара кыайтаран,
Кыаммат диэн суох буолуон.

Ол ту?угар олохторун
Охсу?уу уотугар биэртэрэ,
Охсуулаах ?лэнэн оргуйан
Олохтон эрдэ бартара.

Кинилэр аны суохтар,
Оттон мин баарбын.
Ал?аспын кинилэргэ билинним
Ааспыт оло?у та?нарбыппын.

Сатал. 18.01.2019

Сиэнтэн дьоллонуу

Са?а к?н к??рэйдэ
Сиэммит у?уктан турда,
Чуумпу дьиэбит у?угунна,
Турбут салгын чугдаарда.

Эбээ эрийбит к??рчэ?э,
Алаадьыта, барыанньата
Сандалыга му?унна,
Муннуну кычыгылатта.

Бары тула олорон,
Са?а к?н? са?алаан,
Эбээ минньигэс а?ын
Мотуйдубут астына.

Ма?най турда сиэммит,
Эбээтигэр махтанна,
Оонньуу барда хо?угар
Са?аланна са?а к?н.

Сылаас чэйбитин сыпсырыйан,
Сиэммититтэн дьоллонон,
К??рэйбит к?нтэн ??рэн,
Толору дьоллоохпут бу к?нтэн.

Сатал. 18.01.2019

Та?ха ту?ата

«Та?ха», – дииллэр ыччаттар,
Та?ара?а тиксэр кэриэтэ.
Дьи?эр ону о?уруктаахтар
Дьону муо?алаары айбыттар.

«Та?ха», – дииллэр ?йд??хт?р,
Тугу эрэ ту?анаары,
Дьон ?й?н с??йэн
«Дьо?ун» дьон буолаары.

«Та?ха», – дииллэр сорохтор,
Таарыччы харчы о?ороору,
Дьи?ин-тугун билбэккэ
Дьал?аантан ас та?аараары.

Сатал. 18.01.2019

Сэбирдэх оло?о

Алаас са?атыгар турар
Кырдьа?ас хаты?ым анныгар
К?н ар?аа охтуута
К?хс?б?нэн ?й?н?н олортум.

Са?арбыт хаты?ым аргыыйдык
Сипсийэн са?арар курдуга,
Сонньуйбут санаа ситимэ
С??рэрэ са?арбыт лабааттан.

?р одуулаан олордум
Киэ?ээ??и са?ар?а уотугар,
Умайар сэбирдэх ойуутун
Уостар олох хаамыытын.

Хас биирдии сэбирдэх
Бэйэтэ туспа олох,
Оло?ун толору олорбут
Сотору тыа?а суох т?????э.

Сэбирдэх хаты? ту?угар
Олох олорон б?ттэ?э,
Оттон мин туох и?ин
Олохпун анаатым бу сиргэ?..

Сатал. 29.01.2019

До?орум чооруос

Тымныы муус о?у?а
Ситтэ-хотто, к????рдэ,
Сиэлийэр муо?а кытаатта,
Тыынар салгына туманнанна.

То? сири хайыта ?ктээтэ,
Халы? муу?у то?ута тыынна,
Хоту халлааммын уматан
Дь?кээбил уотун оонньотто.

Арай чооруос чыычаах,
То? мутукка ойуолаан,
Сыгынньах кыл ата?ар
К?н ?т??т?н бараата.

Чооруос куттаммат о?устан,
Ол и?ин кини м?хс?р,
Олох олороруттан ??рэр,
О?о-уруу тэнитэр.

Мин да толлубаппын
Тымныы муус о?у?уттан
Саха о?ото буолабын,
Чооруос чыычаах до?ордоохпун.

Сатал. 30.01.2019

?б?л??йгэ

Бэ?э?ээ дьоро к?н
Аймах Далбар Хотуна
Алта уон бэ?ис хаарын
Охторбут к?нэ!

Ыраас, сылаас дьиэ,
Мааны астаах сандалы,
Улахан убайдар, са?астар,
А?ам саастаах аймахтар.

??р??лээх остуол
Со?уччу ??р??тэ
Сиэн кыра кыргыттар
Салаат басты?ын астаабыттар.

А?а ба?ылык Дь?г??р
Аймах тутаах ки?итэ,
Ыраахтан кэлбит Боккуойа,
Ыпсарбыттар тэрээ?ини.

К??-дьаа, ирэ-хоро
К?рд??х кэпсээн,
К?р-нар к??дь?йдэ,
К???л?ттэн тутулунна.

Арыылаах саламаат кэннэ
Амарах алгыс тыллар
Аймах билэ дьонтон
Ананнылар юбилярга.

Дьокуускай. 05.02.2019

Аммам кытылыгар олорон

Сааскы чуумпу сарсыарда
К?мм?т та?ыста хайаттан,
Аммам барахсан нуурайан
Ыраас ньуура килбэйдэ.

Уу ?рд?нэн хоптолор
Аргыый охсунан к?т?лл?р,
Кыралаан са?аран, кэпсэтэн
Олохтон дуо?уйар курдуктар.

?р???м сиэркилэ ньууругар
Балык сэмсээн оонньоото,
Биэрэккэ ??мм?т тала?ым
К?л?г?н эбэ?э к?р?ннэ.

Ыраах ??скэ куо?астар
Умсаллар, усталлар, оонньууллар,
Эбэм тымныы уутугар
Таптал уотугар сылдьаллар.

?рд?к кытылга олорон
Ахтыбыт Аммабын к?р?б?н,
М??ттээх с?р??н салгынын
Дуо?уйа толору тыынабын.

Сатал. 13.02.2019

Олох сокуона

Ыттан ы?ык ирдээбэттэр,
Ытанньахтан к?м? к?рд??б?тт?р,
Ыты?ы то?уйар умна?ыттар
Ынах ыан абыраабаттар.

К?рд?с к?м?н? ?лэ?иттэн,
С?бэлэт олоххор с?гэ?эрдээхтэн,
Ыйдар суолгун кырдьа?астан,
Айа??а аргыстас до?оргунаан.

Бэйэ? к?м?л?с м?лт??б?ккэ,
С?бэлээ эрэнэн к?рд?сп?ккэ,
?й?? ?т?? ыралаа?ы,
К?м?скээ кырдьыгын к??мч?лэппити.

Олох сокуона чопчу
О?о?уллубута ыраатта,
Ол да буоллар билигин
Ону тутуспат дэлэччи.

Сатал. 14.02.2019

Олох к?рд?б?лэ

У?уктаат ойон турума,
Оро??о сытан санаа
Ааспыт к?н?? ту?унан.
Б?г???? к?н? ыралаа,
Ааспыт к???э тэ?нээн.
Б?г????нэн олор дииллэр,
Олох сыы?а суолу
Соруйан ыйан этэллэр.
Кэлэр кэми – кэскили
Ыйда?арда санаабат
Ычата кыра дэнэрэ
Ыччакка дьэ?кэ буолуохтаах.
Олоруохха, ааспыты ахтан,
Олоруохха, б?г????н? ыпсаран,
Олоруохха, инникини ыралаан,
Барытын саа?ылаан, тэ?илээн.

Сатал. 19.02.2019

Ахтыл?ан араа?а

Ахтыл?ан, ахтыы
А?ара дьикти т?гэн.
Ахтыл?ан арыт аалар,
Курас тыал курдук
Куурдар, хатарар дуу?а?ын.
Ахтыл?ан арыт ы?ырар
Кэрэ?э, сырдыкка, ыраахха.
К??скэр к??с эбэр,
Ыраах сиэтэн барар.
Ахтыы курас тыала
Эрийбэтин эйиигин.
?т?? ?р?ттээх ахтыл?ан
Сылаас тыала сипсийдин,
Дуу?а? уотун к??дь?тт?н.

Сатал. 22.02.2019

Басты? быраа?ынньык

Б?г?н сааскы к?н,
Б?г?н иэйии к?нэ,
Б?г?н иэйэхсит к?нэ,
Б?г?н Дьахтар к?нэ.

Эбээ сылаас таптала,
Ийэ б?ппэт таптала,
Ойох минньигэс таптала
Олох хорук тымыра.

Кинилэр баар буоланнар
К?ннэтэ олох сал?анар,
Кэрэ?э тарды?ыы
Кэхтибэккэ сайдар.

Ки?и-аймах а?арын
Кэрэ дьикти дьоммутун
Кэлбит мааны к?н?нэн
К???э тэ?нээх э?эрдэ!

Кэрэ мааны дьоммут,
Кэхтибэтин ??ннэрбиккит,
К???рээбэтин б??бэйдээбиккит,
Сайыннын са?алаабыккыт!

Сатал. 08.03.2019

Б?ппэт м?кк??р

Кырыалаах кы?ын уораана
Сааскы сылаас салгынныын
У?ун удьуордаах м?кк??ргэ
Хатыстылар дьи?нээхтик.

К?л?к-хор?о сиргэ
К?н сылаас ута?а
Кырыа к?м?с кыырпа?ын
К?рд?рб?т?нэн к?т?ттэ.

А?а?ас чэгиэн сиргэ
Тымныы салгын с??рээнэ
Кыра?а хаары к?т?ттэ,
Дьыбарынан супту ?рдэ.

Дьыл дуолан киирсиитэ
Дьикти кэрэ к?ст??,
Дьи?эр онтон салгыбыт
Дьи? олоххо суо?а чахчы.

Сатал. 10.03.2019

Сааскы туллуктар

Сааскы кыра?а хаар
Саталы оргууй сапта,
Салгыны сытыытык бы?аннар,
Суугунуу к?тт?лэр туллуктар.

Саас кэлтин биллэрэн
Сыа хаарга сырсаннар,
Сурук б???т?н хаалларан,
Салгыы хоту к?тт?лэр.

Суруллубут суол суругу
Са?а к?рб?т о?олуу
Сонур?аан ?р к?рд?м,
Сонньуоран да ыллым.

Са?а сааска ?ктэнэн,
Сааскы кэлии к?т?р?
Саталбар эмиэ к?р?н,
С?рдээ?ин ??рд?м са?аттан.

Сатал. 15.03.2019

«?р?г?йг?» мустуу

Дьокуускай куораппыт ?рд?нэн
Дуорааннаах улахан са?а
Доргуччу салгыны хамсатта,
Долгуйуу курус тыына
Дьону барытын кууста.
Долгуйбут саха дьоно
«?р?г?й» дьиэтигэр мустарга,
Ыллыктаах санааны ыларга,
Ытык, бас дьонунуун
Ыпсарыылаах санааны
Ыйаах о?орорго
Ы?ырыы ыыттылар.
Саха саарын уолаттара
Сыыдам тимир атынан
Сахам сирин сиксигиттэн
Сирилэччи айаннаан
Сугулаа??а му?уннулар.
Саха модун санаата
С?ллэр эти? буолла,
С??л?к, содур ?рд?гэр
Силлиэ, холорук ытыллан
С?рдэрин к?т?ттэ,
С?тэргэ к??эйдэ.
Салгыы са?а к???э
Саталлаахтык дьа?анан,
Саханы саха дэтэн,
Саргыбытын салайан,
Самныбат ту?угар
С?бэбитин т?м?????,
Т?б?б?т?н холбуо?у?!

Сатал. 19.03.2019

Аныгы боотурдар

Ааспыт миитин т?м?гэр
Араас санаа бассаапка
Айдаан атыыра буолан
Айаатаата а?ардастыы.

С?л???ннээх хара санаа
С?рдээх элбэх эбитин
Саллан ситэ аахпатым,
Сорох дьонтон сиргэнним.

Быдьар тыл элбэ?э
Бысталаата санаабын,
Баламат хассаар сурук
Барамматын с?хт?м.

Норуотун к?м?скээн турбут
Саха хо?уун дьонун
Саарбах санаанан саптылар,
Саатырда, саппа?ырда сатаатылар.

Дьонун, дойдутун к?м?скээн,
Дуула?а суолга турбут
Дохсун мааны дьоммутун
Дьоруой курдук тутуо?у?!

Онно бааллар о?онньоттор,
О?о, эдэр дьоннор,
Бас-к?с салайааччылар,
Боростуой хара ?лэ?иттэр.

Маннык к??стээх т?мс??
Минньиктиэ кири-хо?у,
Муунтуйбут элбэх ки?и
Муммут суолун булуо.

Олоххо буолар ?кс?тэ
О?орор, айар аналлаах,
Онон ??р????? миити??э
Омукпут саргытын ту?угар!

Сатал. 21.03.2019

Оло?у? суолун тэл

То?уу хаар.
То?о то?уу?
Туохтан сылтаан
То?уу диэтилэр?
То?уу хаары
То?о кэ?эн
То? суолун тобул,
Диэбиттэрэ эбээт.

?б?гэлэрбит обургулар
Ула?алаах, удьуордаах
У?ун тыллара
Салайар олохпутун.

Толлубакка толкуйдаа,
Са?аны ай-тут,
Биллибиккэ дьулус,
Диэтэхтэрэ кинилэр.

Олохпут би?иэнэ
?г?с кэмэ барыта
Хаары кытта алты?ар,
Хаардыы сырдык-ыраас.

То?уу хаары кэ?иэ?и?,
Кыра о?олуу ??р?????,
Тэлбит суолбутун к?р?????
Онтон салгыы барыа?ы?.

Сатал. 24.03.2019

?йд?б?л ситимэ

Сыл хонук сыыдамнык
Сылайбакка айанныыр,
Сиргэ ??скээбит барыта
Сиэтиллэн и?эр онно.

Бириэмэ б?тэр эргиирэ
Биирдиилээн ыл?аталаан,
Быра?ар эбээт олохтон
Би?иги к?нд? дьоммутун.

Хаты?тан к?????? сэбирдэх
Хатан, са?аран туллара
Ханыылыы эбээт би?иэхэ,
Хаан саастыы дьо??о.

Сэбирдэхтэн би?иги атыммыт
Суолтан эрдэ туораабыт
Сырдык дуу?ата, м?сс??нэ
С?ппэт эбээт би?иэхэ.

Сыллар аастахтарын ахсын
Сырдаан, ыраа?ыран и?эллэр,
Сирдиир сулус буолаллар
Ситэ олорботох до?оттор.

Сатал. 27.03.2019

Кырдьа?ас ырыа?ыттар

Ырыа куттаах кырдьа?астар
Ыллам ырыа к?рэ?эр
Ыраах сиртэн мустаннар
Ырыа ы?ыа?ын астылар.

Эбээлэр, э?ээлэр барахсаттар
Эйээрэр эгэлгэ куоластара
Э?силиннэ дойдум ?рд?нэн
Эфир долгунугар олорсон.

У?уохтара-и?иэхтэрэ к?н?н,
Сирэйдиин харахтыын сырдаан,
Дуу?а сылаас иэйиитин
Бэлэхтээтилэр кинилэр.

Би?иги да?аны хаалсымыах.
Ки?инэйэн да буоллар,
Ырыа дьикти дор?оонунан
Дуу?абытын манньытыах.

Сатал. 28.03.2019

Со?уччу к?рс????

Б?г?н к?р?ст?м
Былыргы атаспын
Бэрт элбэх дьыл
Биллибэккэ ааспыт.

Ата?ым туруга
А?ай дии санаатым.
Адьас хотторботох
Ааспыт будул?а??а.

К?р?р?-истэрэ
Кубулуйбатах букатын,
Куола?а чуора, чуолкайа
Ки?им гиэнэ тупсубут.

Арай батта?а барыта
Муус ма?ан буолбут,
С????гэр сураа?ыннар
Суоллара дири?ээбит.

Ата?ым урут эдэриттэн
Арыгыны испэтэх,
Табах диэни тарпатах
?лэни эрэ ?р? туппут.

К?лэр ээ ки?и?
Хомуньуу?ун та?нарбатах.
Оло?ун укулаатын уларыппатах,
Ол оннугар кырдьыбатах.

Дьэ, оннук эбит
У?ун чэбдик олох,
О?о сааскар ууруллубут
Укулаатын уларыппат.

Сатал. 03.04.2019

Сааскы тыал

Сааскы тыал т?стэ,
Сы?ыы хаарын к?б?ттэ.
Супту ?рдэ курдаттыы,
Сиигин-уо?ун к?т?ттэ.

Суолга ньал?арыйбыт чалбах
С?ттэ-хатта т?ргэнник,
Салгын утаппыт курдук
Супту обордо барытын.

Сылы кыстаабыт тай?ам
С?гэн турбут хаарын
Сиксийэн т??эрдэ санныттан,
Сууммут курдук сананна.

Саа?ырбыт, хаппыт мутуктар
Сааскы тыалтан то?уттан,
Сыа хаарга баттатан,
Са?ар-с?тэр буоллулар.

Сааскы тыал сэрэхтээх
С??рг?лээбитин алдьатар,
С????хх?н, с?рэххин то?орон
Супту ?рэр идэлээх.

Сааскы тыал барахсан,
Сипсийэр са?а кэм и?эрин,
Сиппийэн ыраастыыр сыллата
Сис тыаны, сы?ыыны.

Сатал. 09.04.2019

Санаа к???э

Санаа к???л к?т?р,
Санаа к??с эбэр,
Санаа кэрэ?э сирдиир,
Санаа – арахсыбат до?ор.

Санаа ситимигэр уйдаран
Сири-дойдуну к?р?б?т,
Сылы-к?н? у?уордаан
С?пп?т?, ааспыты булабыт.

Санаа?ыт ыраны ??скэттин,
Сырдык суолунан сиэттин
Сылайбакка-сыппаабакка
Са?аттан са?а ?рдэллэргэ.

Санааттан ордук к???л,
Санааттан ордук к??стээх,
Сокуонунан хаарчахтаммат
Суох бу орто дойдуга.

Са?а ??мм?т к???э
Санаа?ытын саа?ылаа?,
Салгыы айа-тута
Сылайбакка айаннаа?.

Сатал. 14.04.2019

Саас и?эр

Хаар чараа?аата,
Харалдьыт та?ыста,
Халлаан да сылыйда,
Хамсаныы т?ргэтээтэ.

Саа?ыт эрэттэр
С????хтэрэ оонньоото,
С?г?н утуйар
С?ттэ бу к?нтэн.

Сир аайы мустуу,
Сааны, сэби ыйытыы,
С?бэ?ит да элбэ?э
С?хт?рд? букатын.

Саалаах эрэ барыта
Сирдээх эбээт бэйэтэ,
С?б?лээн б?гэр
Сааскы хаар уулаах.

Сарсыардаа??ы дьыбарга
Сы?аах тыа?ыыр кэмнэрэ,
С?ппэт ?т?? ?йд?б?л
Сылаанньытар дуу?аны.

К?мм?т ???э ойуута
Муу?унан чарчыйбыт ууга
Мороду дохсун ??рэ
Мо?уоктуура дьиктитин.

Ону санаан с?рэхпит
Омуннаахтык м???стэ.
Олорор, турар умнулунна,
О?остуу са?аланна.

Дьокуускай. 16.04.2019

Сааскы муус

Сааскы мууска кииримэ,
Саарба?а элбэх буолааччы,
Сатанар буолла?ына тумун,
Сээбэ?ниир т?бэлтэ?эр сананыма.

Сир кыыла барахсан
Сааскы хоборго букатын
Санаммат эбээт кырдьыга,
Ситэн сиэри гымматахха.

Саха о?онньотторо былыр
С?бэ кэриэтэ сэрэтэллэрэ:
Сааскы тыалга ?рдэриэ?,
Сиикэй мууска кииримэ.

Сааспыт барахсан саарба?а
Сатаан ?йд??н сырыттахха,
С?рэ?и к?ннь??рдэр кэрэтэ
С???мэр элбэ?э с?хт?р?р.

Сатал. 21.04.2019

Дьыбар

Сылаас к?ннэр ??нн?лэр,
Сааскы к?ст?? элбээтэ,
С????х кычыгылана оонньоото,
С?рэх к??скэ тэбиэлээтэ.

Тымныы баарын биллэрэр —
Т????? дьыбар кытаанах,
То?орор-хатарар барытын
Талбытынан дьа?айар.

Кэлэн и?эр кыайтарбат,
Кэлиитэ да ба?ырхай,
Килиэ муу?у уулларан
К?л?м?рдэтиэ чалбахтары.

Хатырык быы?ыгар сахсыр?алар
Холкутук кыстыгы туорааннар,
Хаамыстылар к?н суо?ар,
Ха?аайыттар буоллулар.

Дьокуускай. 25.04.2019

Хапсыыр тыала

Хотулата ар?ааттан б?г?н
Хапсыыр тыала ылла.
Хаарбыт уутун сыы?ын
Халлаа??а салгынынан к?т?ттэ.

К?мм?т ча?ылыйан с?рдээх:
Кырыс сири сылытта,
Куурдар ?лэни ыытта,
Кураан и?эрэ билиннэ.

Сир дойду сааскытыйда,
Сыыр сирэйэ к???рд?.
Силлиэ тыалбыт тараата
Сис тыаны, чара?ы.

Кураан да буоллар
К??скэ м?хс?н, ?лэлээн,
Кыстыыр а?ы булуохпут,
Кы?ы??ыга ха?ааныахпыт.

Сатал. 28.04.2019

Кустуу бардыбыт

К??т??лээх к?мм?т ??ннэ
Куспут к?н?лэ кэллэ.
Кэтэстибит да этэ
Кы?ы??ы у?ун кэм?э.

Кустуу барар к?н?
Кыра уол о?олор
Кы?аллан тураннар
Кэтииллэр эбээт.

Кырдьа?ас о?онньоттор
К?л, кумах куталлар,
К??л чычаас ата?ар
Кыра уу та?ааран.

Кэтэ?иилээх киэ?э
Киирдилэр дугда?а,
Кэ?сик та?ааран
К?нд?лээтилэр сирдэрин.

Куска киирээччилэр
К?т???лл?б?т с?ргэлэрэ,
Кэпсээн да элбээбит
Кэрэ да киэ?э ??мм?т.

Кус бултамматар да
Кутаа тула олорор,
К??-дьаа кэпсэтэр
К?нд? ээ би?иэхэ.

Сатал. 03.05.2019

Сааскы к?ст??

Алыс дьикти к?ннэр
Аа?ан эрэллэр элэ?нээн,
Ааспыт к?н мичилийбитэ,
Аны б?г?н хаардыыр.

Хара сир аныгытыгар
Ханна да суох Саталбытыгар,
Ханна эрэ араа?а
Хара ала кулун т?р??т?.

Тыала-куу?а ?л?гэр
То? хаарын тибэригэр,
Туундараны санатта,
Туохха?ытта дуу?аны.

Ыраас ма?ан хаар
Ыраа?а, сырдыга
Ыра санаа курдук
Ыраастаата санааларбын…

Саас кыайда

Саас к????н ылла:
Сы?ыы кырдала
Симэннэ сибэккинэн,
Сааскы ньургу?унан.

Кыра, улахан хоптолор
К??л?м ?рд?нэн
К?т?лл?р айманан,
К?рд??ллэр к??нэ?и.

Элиэ ас к?рд?н?н
Элиэтиир к?нн?ктээн,
Элиэ к?т?р салгы??а,
Эрэлин с?тэрбэт барахсан.

Салгы??а, хонууга
Сыыгыныы к?тт?лэр,
Сырсыакала?ан бардылар
Сир ??нэ араа?а.

Айыл?а у?уктарын
Анаан кэтээтилэр,
Айыылартан к??с ылан
Алы?ын к?ннь??рд?лэр.

Сатал. 11.05.2019

Эбэ муу?а э?иннэ

Кыстык муу?ун б?р?нэн,
К??гэннирэ дэбилийэн,
К?т???л?ннэ к?йг??рэн
К?нд? мин Аммам!

К??стээх тымныы хапчайан
К?л?м?рдэс долгун бохсуллан,
Кыстык у?ун ыйдарын
Кыстаата мууска бопторон.

К?мм?т уота сырайан
Кыстык хаарбыт ууллан,
Кылыгырыыр ?р?йэлэр
К?т?хт?лэр к?м??л?.

Ки?и-аймах астынан,
Кы?ын барарын атааран,
Киирдилэр кытылга
Кэ?ии астаах, алгыстаах.

Кыыс Амма т?ллэр,
Кырыа муу?ун ыраастыыр,
Кытылларын тала?ын
Кирин-хо?ун сиппийэр.

Кытылга турар дьонум,
Кырдьык, сэбэрэлиин сырдаан
К?р?ст?лэр уонна атаардылар
К?м??л муу?у уонна кы?ыны.

Сатал. 12.05.2019

Ахтабын дойдубун

Таптыыбын эбээт Тааттабын,
Ахтабын эбээт Аммабын,
Хайгыыбын эбээт Харбалаахпын,
Т????б?н эбээт Т???ттэбин.

Киини? т?сп?т сирэ,
Ки?илии са?арбыт т??лбэ?
Кимиэхэ ба?арар к?нд?,
Кэриэстэбилэ да с?д?.

Оонньообут олбуорум,
Ойуоккалаабыт томторум,
Отоннообут тыаларым,
О?о саа?ым ?рдэллэрэ.

Ийэм ытамнньыйа атаарбыта
Ийэ сирбин к?м?скэтэ,
И?игэр к??скэ аймана
Илиитинэн сапсыйбыта.





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=65631841) на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.