Книга - Мәхәббәтле көзләрем / Осень, полная любви

Мәхәббәтле көзләрем / Осень, полная любви
Роберт Мөгаллим улы Миңнуллин


Әлеге китапта Татарстан Республикасының халык шагыйре Роберт Миңнуллинның төрле елларда язылган шигырьләре тупланган.





Роберт Миннуллин

Мәхәббәтле көзләрем/Осень, полная любви



© Татарстан китап нәшрияты, 2021

© Миңнуллин Р. М., варис, 2021


* * *










Биниһая зур иҗат


Татарстанның халык шагыйре, күренекле әдип, балалар язучысы, җәмәгать эшлеклесе Роберт Миңнуллин турында үткән заманда сөйләү дә, язу да сәер тоела. Ләкин ни эшләмәк кирәк: каләм иясе хәзер әсәрләрендә, шул әсәрләре дөнья күргән китапларында, укучыларының, каләмдәшләренең күңелендә яши.

Әлеге басма – Роберт абый нәшриятка үзе китергән соңгы кулъязма. Ул аны миңа тапшырды да: «Сүз башы Ленар Шәехнеке инде, яме?» – диде. Яраткан шагыйрем, остазымның сүзләрен сөенеп, зур җаваплылык белән кабул иттем. Кайчандыр үзе Татарстан Язучылар берлегенә керү өчен миңа тәкъдимнамә, «Дүртенче кат… Бишенче кат…» китабыма сүз башы язган иде. Еллар дәвамында һәрвакыт аның игътибарын тоеп, киңәшләрен тыңлап, фикерләрен ишетеп яшәдек бит. Татар халкының олы шагыйре, чәчләренә чал керсә дә, заман белән бергә атлаучы, тормышка елмаеп караучы чын шәхес иде ул.

Күпләр кебек мин дә аның белән бала чагымда ук таныштым. Безне «Энекәш кирәк миңа» китабы дуслаштырды. Елмайта торган, сүз уйнатуларга корылган, шаян, шул ук вакытта балаларны тәрбияләүгә нигезләнгән шигырьләрне кем генә яратмас икән?!

1991 елда туган авылым Такталачыкта (Актаныш районы) яңа ике катлы таш мәктәп ачылды. Тантанада, шагыйрь һәм халык депутаты буларак, Роберт абый да катнашты, чыгыш ясады. Миңа, икенче сыйныф укучысына, аны күрү гомергә истә калырлык зур вакыйга иде.

Казан дәүләт университетында укый башлагач, Роберт абый белән якыннан аралаштык. «Күңелләр нечкәргәндә…» дигән китабына күзәтү ясап, бәяләмә язарга туры килде. Актанышның Сабан туе мәйданында узган 60 яшьлек юбилеенда, туган авылы Шәммәттә (Илеш районы) үткән 70 яшь- легендә кадерле кунак булып катнаштым. Төрле театр сәхнәләрендә узган иҗат кичәләрен, балалар бакчалары, мәктәпләрдәге очрашуларны санап та тормыйм. Әйе, Роберт абый гел халык арасында булды, һәрвакыт үз артыннан дусларын, шәкертләрен ияртте, остазларына игътибарлы булырга да онытмады.

Соңгы елларда әдәби тәрҗемә эше белән ныклап шөгыльләнде: төрекмән шагыйре Мәхтүмколый, төрек шагыйре Али Акбаш, удмурт шагыйре Вячеслав Ар-Серги, казах шагыйре Нурлан Оразалин, Черногория шагыйре Душан Джуришич, башкорт шагыйрьләре Факиһа Тугызбаева, Хәсән Назар һ. б. ның шигырьләрен татар телендә яңгыратты, аерым җыен- тыкларын чыгарды. Татарстанның халык шагыйре Илдар Юзеев, Башкортстанның халык шагыйре Наҗар Нәҗми, Татарстан һәм Башкортстанның халык артисты Фәридә Кудашевалар турында саллы-саллы истәлек китаплары төзеде.

Ахырга таба, «Инстаграм» челтәрендә үз битен булдырып, иҗатын бар дөнья белән бүлешә башлады. Язылучыларының саны 50 меңгә җитте. Көн кадагына суга торган, туган телнең һәм милләтнең киләчәген кайгырткан шигырьләре, лирик һәм фәлсәфи, юмор хисе катыш әсәрләре шактый язылды.

Әлеге «Мәхәббәтле көзләрем» дип аталган китапта Роберт Миннуллинның әле ташка басылып өлгермәгән яңа шигырьләре һәм элегрәк язылган сайланмалары урын алды. Чыннан да, биниһая зур иҗат! Әле бу – зур тауның бер өлеше генә. Татар әдәбияты классикасын тәшкил иткән балалар шигырьләре, татар эстрадасының алтын фондына кергән җырлары, туры сүзле һәм объектив фикерле публицистик һәм әдәби-тәнкыйть мәкаләләре, тәрҗемәләре һ. б… Саный китсәң, әдипнең иҗат канатлары күп. Иҗаты чын бриллиант кебек: кайсы яктан карасаң да, үзенә күрә бер матурлык, яктылык белән балкый, күңелгә көрлек, җылылык бирә, дәрт өсти.

Роберт абыйның рухы шат, иҗаты мәңгелек булсын!



    Ленар Шәех




Беренче бүлек. Яңа шигырьләр





Күңел галәмем





«Солтанморат» дигән изге авыл…


Галимҗан ул вакытында туган,
Вакытында ләкин үлмәгән.
Үлгән микән, үтергәннәр микән, –
Тик кадерләп беркем күммәгән.

Каберен дә хәтта табалмыйбыз,
Кайда күмелгәнен белмибез.
Эзләмибез, белмим, ни өчендер
Оятыбыздан да үлмибез?!

Ярый әле кайда туганлыгын,
Кайда үскәнлеген беләбез.
Баш ияргә, рәхмәт укырга дип,
Солтанморатка без киләбез.

Явымнар да булмый давылларсыз,
Елгалар да булмый агымсыз…
Була алмас иде безнең тарих
Солтанморат дигән авылсыз.

Галимҗан ул – алтын хәзинәбез,
Ул солтаны газиз халкымның.
Алтын хакы күтәрелә генә…
Юк, бәясе төшми алтынның!

Нишләр идек икән без Галимҗан
Ибраһимов дигән шәхессез?
Аның бөеклеге исбатланган,
Ул көн кебек ачык, бәхәссез!

Аның бөеклеге бүген кирәк!
Моннан соң да кирәк булачак!
Ә бөекләр көн дә тумаячак,
Тусалар да, сирәк туачак!

Галимҗанны бер кат үтерделәр,
Икенче кат үлмәс Галимҗан.
Милләтенең үзе шикелле үк
Ул үлемсез – үлмәс Галимҗан!

«Солтанморат» дигән изге авыл,
Галимҗанның туган урыны!
Суытмабыз синең сукмагыңны,
Тик онытма бөек улыңны!

Шуңа күрә туры килер сиңа
Халкым наказын да үтәргә:
Син яшәргә тиеш, Солтанморат!
Юк, хакың юк синең бетәргә!

Шагыйрь әйткән иде, диярсез бер,
Чорлар үтәр, менә күрерсез:
Үзе үлмәс икән, Галимҗанның
Солтанмораты да үлемсез!

    8.03.2017



Җәй килде Казанга да…


Көтә-көтә көтә торгач,
Җәй килде ул Казанга да…
Казанга җәй килде диеп,
Була шигырь язарга да…

Моңа кадәр җылы җәйләр,
Белмим, нигә ялындырган?!
Әллә җәйләр соңлаганга,
Җәйге Казан сагындырган!

Нәрсә генә әйтсәгез дә,
Җәйге Казан ямьлерәк шул!
Җылы җәйнең һәрбер көне
Гамьлерәк шул, тәмлерәк шул!

    13.07.2017



Экспромт


Кама да ул, Чулман да…
Бигрәк матур, чыннан да…

Карап туймалы түгел,
Хисләр тыймалы түгел…

Сизелми акканы да,
Ярларга какканы да…

Гомерләр дә ага шул,
Сизелми дә кала шул

Гомерләрнең акканы,
Кояшларның батканы…

Ә Чулман ага, ага
Ерак диңгезгә таба…

Агар ул бездән соң да,
Агар ул сездән соң да…

    08.08.2017



Уйларым


Яшәсәң иде уеңны
Уйлар-уйламый гына…
Яшәп булмый шул дөньяда
Уйлар уйламый гына.

Уйларым минем тезгенсез:
Сулда да ул, уңда да…
Уйларым әллә кайларда:
Тегендә дә, монда да…

Уйларымны кысам бик еш
Йөрәгемә, учыма.
Тырышсам да чыга алмыйм
Уйларымның очына…

Күңелдәге уйларымны
Булмый ла тыеп кына…
Җырлар язам, уйларымны
Уйдырып, уеп кына.

    10.08.2017



Агыйделдән китеп барам…


Агыйделдән китеп барам…
Яшьлектән үтеп барам…
Әкрен генә яшьлегемнең
Йомгагын сүтеп барам…

Агыйделдән йөзеп барам…
Чак кына түзеп барам…
Яшьлек белән араларны
Мәңгегә өзеп барам…

Агыйделдән агып барам…
Хәйраннар калып барам…
Барган саен ерагая
Яшьлегем белән арам…

Агыйделдән карап барам
Пароход өсләрендә…
Яшьлегем кала шушында…
Барсы да исләремдә…

    11.08.2017



Теләсә нишләсеннәр…


Иҗат кешеләренә гомумән дә таләпләр куярга ярамый!

    И. Бәдретдинова, җырчы

Җырчыларга таләп куймыйк!
Теләсә нишләсеннәр:
Җырлыйм диеп шыңшысыннар,
Ат булып кешнәсеннәр!

Чишенсеннәр, күрсәтсеннәр
Алларын һәм артларын.
Һич югында, шулай итеп
Күтәрсеннәр хакларын…

Тамашачыга ошагач,
Туйганчы кылансыннар.
Үзләрен, әйдә, җырчы дип,
Йолдыз дип уйласыннар…

Туйганчы дураклансыннар,
Туйганчы котырсыннар!
Концертка килгән мескеннәр
Кул чабып утырсыннар…

Җырчыларга таләп куймыйк,
Ни генә уйласаң да…
Чөнки бер файдасы да юк,
Куйсаң да, куймасаң да…

    15.08.2017



«Бу – минем таныш бөркетем!..»


Бу – минем таныш бөркетем!
Күз алалмыйм аңардан…
Кереп китә ул офыкка,
Пәйда була яңадан.

Бөтерелә, бөтерелә
Бөркетем баш түбәмдә…
Ул биектә, иркенлектә,
Ә мин менә түбәндә…

Очкан кебек уйнап кына,
Ах, ничек килештерә!
Ул мине дәшә күкләргә,
Ул мине ирештерә…

Кайчандыр бөркетләр кебек
Очкан чаклар бар иде,
Бөтен галәмне берьюлы
Кочкан чаклар бар иде…

Очкан чакларым бар иде…
Иде шул, иде генә…
Хәзер бөркетләр очканны
Күзәтәм инде менә…

    17.08.2017



«Юл өстендә – кызгылт кояш…»


Юл өстендә – кызгылт кояш…
Тияр-тимәс кенә…

Кап-кара киемнәрен төн
Кияр-кимәс кенә.

Кояшның аның эше шул:
Көн дә шулай бата…

Шунсы әйбәт: кояш батса,
Кабат таңнар ата.

    21.08.2017



«Күзем төште тәрәзәмә…»


Күзем төште тәрәзәмә,
Сискәнеп киттем кинәт.
Сары юкә яфраклары…
Көз ерак түгел, димәк.

Кичә генә яшел иде,
Саргайган төн эчендә…
Югыйсә тышта җәй көне,
Җәй әле үз көчендә.

Яфракларның сарылыгы
Көздән бер хәбәр инде…
Менә шушындый мизгелләр,
Шушындый хәлләр инде…

    24.08.2017



Казанымның төнге утлары…


Карап торам балконымнан
Төнге Казаныма.
Карап торам Казанымның
Төнге базарына…

Төнге Казан, төнге базар,
Беләм инде, алдый.
Алдаганны минем күңел
Аңлый инде, аңлый…

Аңласам да алданасым
Килә минем бүген…
Күзәтәм мин Казанымны,
Казанымның күген…

Казанның бөтен чынлыгы
Төнгә яшеренгән…
Күз чагыла төсләреннән:
Зәңгәр, яшеленнән…

Әкиятләрдә дә булмас
Мондый гүзәл кала…
Төнге Казан гына шулай
Гүзәл була ала!

Казанны да, галәмне дә
Бер итеп йөрмәле…
Казанымның галәм белән
Кавышкан бер мәле…

Казанның төнге утлары
Илһам – язарыма…
Бәхет телим милләтемә,
Газиз Казаныма!

    25.08.2017



Калдырырмын сезгә дә


Балаларга


Алма җыеп алып кердем,
Эшләпәмне тутырып.
Хәзер менә рәхәтләнеп
Ашыйм инде утырып…

Бигрәк матур булып пешкән,
Ашасаң да кызганыч.
Ашамасаң да кызганыч,
Ташласаң да кызганыч…

Ә шулай да, ә шулай да
Ашамый булмас инде.
Менә бу иң тәмлесеннән
Башламый булмас инде…

Алмалар бик күп тә түгел,
Тулмый бугай йөзгә дә…
Борчылмагыз, әгәр туйсам
Калдырырмын сезгә дә.

    25.08.2017



Эскәмия


Монда кемнәр утыргандыр…
Кемнәр кемне көткәндер…
Кемнәр кемне кочкандыр да,
Кемнәр кемне үпкәндер…

Күпме парлар танышкандыр,
Кавышкандыр аннары…
Монда үткәндер төннәре,
Аткандыр ал таңнары…

Күпме серләр сөйләнгәндер,
Күпме хис түгелгәндер…
Бөтен тирә-юнь тылсымлы
Сөюгә күмелгәндер…

Эскәмиянең, билгеле,
Һәммәсе дә исендә.
Тик тышка гына чыгармый,
Һәммәсе дә – эчендә.

Мөгаен, шул гашыйкларын
Сагынып яшидер ул.
Сер саклый беләдер шул ул,
Шуңа да дәшмидер ул.

    28.08.2017



«Торуыма кояш чыккан…»


Торуыма кояш чыккан,
Канатларын җәйгән…
Һич кенә дә китәселәр
Килми әле җәйдән.

Шундый рәхәт күңелләргә,
Кояш нурын койгач:
Бөтен күзәнәкләргә дә
Кереп тула кояш!

Ходай биргән бәхет бит бу!
Ачыйк күзебезне!
Яшермик әле кояштан
Якты йөзебезне!

Бу дөньяда яшәвеңә
Ничек куанмыйсың?!
Яшәп калыйк! Теләсәң дә,
Бүтән туалмыйсың…

    28.08.2017



Көндезге Казан…


Мин көндезге Казаныма
Карап торам биектән.
Ул миңа ят та, якын да…
Нилектәндер, нилектән?!

Астына ут төрткән кебек,
Казан ул кайнап тора.
Сандугачлары көн буе
Урысча сайрап тора…

Казан һаман матурая,
Кайчакта шаккатарлык…
Ләкин татарча түгел шул,
Ул урысча матурлык.

Казанның бу матурлыгы,
Әлбәттә, фасад кына…
Татар рухы була алмый
Фасадлар ясап кына.

Казан көндез тынгысызрак,
Шау-шулырак, кырысрак.
Казан урысча сөйләшә,
Казан көндез урысрак…

Казанда, тиеш булса да,
Татарлык бик аз анда.
Татар теле яңгырамый
Урыслашкан Казанда…

Татарларның башкаласы
Казаныбызда хәтта
Татар телен белмәсәң дә
Яшәп була рәхәттә…

Казан ул – куанычыбыз,
Казан ул – газабыбыз…
Барыбер газиз шул инде
Чукынган Казаныбыз!

Өмет өзмик, яңадан да
Кайтыр әле татарлык!
Казаныбыз да булыр бер
Мактанырлык, мактарлык!

Абруйлы булыр ТЕЛЕБЕЗ
Футбол һәм хоккей кебек!..
Балконнан карап торганда
Барсы да о-кей кебек…

    28.08.2017



Аңладым…


Бәйдән ычкынган шикелле
Тәмам котырдылар:
Безнең туган телебезгә
Ныклап тотындылар…

Әйләнеп кайтабыз бугай
Совет дәверенә,
Телебез тагын бер мескен
Телгә әверелә…

Без болай да телсез инде,
Без болай да әпә…
Чөнки татар тел яшерә,
Дәшми күрәләтә.

Бертавыштан риза алар
Телдән язарга да.
Телебезне сатар алар,
Чыгып базарга да…

Татар җирсез, илсез, телсез
Калырга да әзер…
Казанның ник җиңелгәнен
Аңладым мин хәзер.




«Чәчәкләр елмая белә…»


Чәчәкләр елмая белә,
Чәчәкләр көлә белә.
Чәчәкләр, кызлар шикелле,
Кочакка керә белә…

Эреп китәм чәчәкләрнең
Җып-җылы карашыннан.
Миңа ГҮЗӘЛЛЕК елмая
Чәчәкләр арасыннан…

Тик алар кыска гомерле –
Тиздән бетәр коелып…
Сокланып калыйк, күңелгә
Калсын алар уелып!..

Әле шундый якты алар,
Балкып тора йөзләре.
Үзләренең сулганнарын
Сизә микән үзләре?!

Сизәләрдер, күрәсезме,
Мөлдерәмә күзләре…
Җитте инде, җитте инде
Аларның да көзләре…

    29.08.2017



«Торналар да китеп бара инде…»


Торналар да китеп бара инде,
Офыкларга җитеп бара инде.

Тезелешеп бара, чылбыр булып,
Авазлары кала, бер җыр булып.

Кагылалар көзнең кылларына,
Моң сибелә көзнең кырларына…

Сөн буеның моңсу торналары,
Үзәкләрне өзә торганнары…

Җылы якларына юл алалар,
Офыкларга кереп югалалар…

Күз алдымнан китмәс сурәтләре,
Торналарның моңсу шул рәтләре…

Колагымда – каңгылдашулары…
Бу – аларның саубуллашулары.

    31.08.2017



«Бүген җәйне озатабыз…»


Бүген җәйне озатабыз…
Беләм инде, беләм.
Шуңа сезне котлыйм җәйнең
Соңгы көне белән!

Быелгы җәй соңгы кабат
Канатларын җәйде.
Беләм инде, барыбыз да
Сагынырбыз җәйне…

Сагынырсың, саргаерсың,
Күңелләрең тулгач…
Җәйләр, димәк, матур булган,
Сагынырлык булгач.

Җәйнең бөтен матурлыгы
Калсын үзебездә…
Җәйләр төсле матур булсын
Безнең көзебез дә!

    31.08.2017



«Сентябрьнең бере бүген…»


Сентябрьнең бере бүген…
Кыңгыраулар чыңлады…
Бүгенге көн нәкъ җәй төсле,
Җәй бер көнгә соңлады.

Димәк, әле көз күренми,
Димәк, җәй дәвам итә.
Соңлаган җәй күңелләргә
Бигрәк тә дәва икән…

Җитми калган иде шул җәй…
Әйдә ныграк соңласын!
Китмәсен әле, китмәсен!..
Уйлашырбыз шуннан соң…

    01.09.2017



Мин гомерне хәзер көнләп саныйм…


Мин гомерне хәзер көнләп саныйм
Һәм сәгатьләп саныйм, минутлап…
Гомеремнең күпме матур чагын
Уздырганмын икән мин йоклап.
Җир җимертеп эшләр чакларымны
Уздырганмын икән әрәмгә…
Күңелдәге күпме хыялларны
Ашыралмаганмын гамәлгә.
Күпме гомер күңел ачып узган…
Гомерләр жәл шулай узганга.
Бушка узган шундый вакытларны
Кызган ни дә хәзер, кызганма…
Эшләремнең эшләнгәннәре дә,
Эшләнмәгәне дә җитәрлек…
Кайберләрен эшләп булмас инде,
Кайбер эшләр әле көтәрлек…
Калган эшкә бик еш карлар яуды,
Ә кызыл кар һаман яумады…
Күңелемне никтер бер файдасыз
Кирәкмәгән эшләр яулады…
Ә вакыт ул мәңге хәрәкәттә,
Бер мизгелгә хәтта тукталмый.
Бер мизгелгә дә ул артка калмый
Һәм шулай ук алга укталмый…
Юк, вакыттан артта калып булмый,
Җитешеп тә булмый барсына.
Ә беркөнне, эшләреңне төяп,
Барасы бар Ходай каршына…
Кылган гамәлләрем чагыладыр
Башымдагы көмеш чалымда…
Мин гомерне хәзер көнләп саныйм…
Кирәк булган яшьрәк чагымда.

    02.09.2017



Авылым кичләрендә…


Бу – минем туган авылым,
Минем үскән урамым…
Кайткан саен, малайчакка
Кайткан төсле буламын…

Буламын да… Кайткан саен,
Сагыш сара җанымны.
Хисләремне аңлый алмыйм,
Аңласам да аңымны…

Әнкәем дә каршы алмый,
Чыгып капка төбенә…
Чыгар иде карамыйча
Көненә һәм төненә…

Хәтта сәлам бирергә дә
Урамнарда кеше юк.
Авылда да кешеләрнең
Кешеләрдә эше юк.

Хәзер авыл халкының да
Исе китми юк-барга.
Телевизор карый алар,
Әзерләнә йокларга…

Җитмәсә, авыл кояшы
Офыкка кереп бара,
Эреп бара, бар шәфәкъне
Эңгергә төреп бара…

Нигә шундый моңсу икән
Авылым кичләрендә?!
Каласылар бар бит әле
Кара төн эчләрендә…

    03.09.2017



«Көзге көннәр салкынайта…»


Көзге көннәр салкынайта,
Акрын-акрын салкын кайта…
Көз үзгәрә, үзсүзләнә…
Якты дөнья төссезләнә…

Зәңгәр күк тә болытлана,
Яшеллек тә тоныклана…
Тышта юеш… Күшектерә,
Нишләптер тиз өшеттерә…

Ничек кенә күнегергә?
Иң яхшысы – төренергә…
Төренергә, уранырга
Һәм шуңа да куанырга!..

Кирәк миңа җылы оя!
Күңел хәзер бик тиз тоя
Җылылыкның бөтен тәмен!
Җылы көтә бөтен тәнем…

Җылы көтә бөтен җаным…
Җылы көтә торган чагым…

    04.09.2017



И гомернең кануннары…


Сиздерә, бик тә сиздерә…
И гомернең узулары.
Өйрәнеп булмый тиз генә…
И күңелнең сызулары.

Моңсу уйлар уйландыра…
И кояшның батулары.
Уяндыра, куандыра…
И таңнарның атулары.

Көтеп алам көннәремне…
И көннәрнең яктылыгы.
Саг(ы)нам әллә кемнәремне…
И хәтернең татлылыгы.

Хисләр ярсып-ярсып ала…
И аларның ташулары.
Хыяллар да канатлана…
И күкләргә ашулары.

Яра да болай сызлатмый…
И йөрәкнең янулары.
Сулар да болай тиз акмый…
И гомернең агулары.

Кояш хәзер көн дә чыкмый…
И кояшсыз калулары.
Ә җан-җаным көн дә сыктый…
И гомернең кануннары.

    06.09.2017



Җилләтәсе бар…


Кичә бик җилле көн иде…
Тынып та тормады җил.
Кояш та чыгып карады,
Барыбер тынмады җил…
Җилләр йөрде агачларга
Бәрелеп тә сугылып.
Уйнады алар җил белән,
Бөгелеп тә сыгылып…
Агачлар булмаса, җилне
Күреп тә булмас иде,
Җилнең җегәрен тиз генә
Белеп тә булмас иде…
Җилләр исте исәрләнеп,
Берсен-берсе уздырып,
Җилләр исте, күңелдәге
Уйларымны туздырып…
Җилләнеп алулар кирәк!
Һәркемгә дә карый ул!
Гарасат, давыл түгел бит,
Җилләр генә ярый ул…
Бетердек бит дөньябызны
Пычратып һәм имгәтеп…
Тын алулары да авыр, –
Аласы бар җилләтеп!
Җилләтәсе бар дөньяны,
Яшәгән җиребезне…
Җилләтсен әле, җилләтсен
Заманның җиле безне!
Тик шушы җилдән соң дөнья
Чистарып китәр микән?
Сафланырга, пакьләнергә
Җил генә җитәр микән?..

    10.09.2017



Яңгырлы халәт


Кичәдән бирле туктамый,
Кичәдән бирле коя…
Әллә инде табигать тә
Җанымны минем тоя?!

Әллә мин аны тояммы?..
Ява кич, ява иртән.
«Моңлансын әле, моңлансын
Ул да!» – дип ява микән?

Көннәр нинди – күңел шундый…
Чыгармалар сирәктер.
Бу – мәңгелек тәңгәллектер,
Димәк, шулай кирәктер…

Кояш көлсә, мин дә көләм,
Айны күрсәм моңланам…
Мин алардан нур алам бит,
Мин алардан моң алам.

Яңгыр ява башласа да
Кушылам мин аңарга…
Шул гына кирәк,
Шул гына
Минем кебек җаннарга.

Аңлый алмыйм халәтемне,
Тырышсам да аңларга…
Аптыраплар карап торам
Бу яңгырлы таңнарга.

Яңгыр яумаса, бу уйлар
Килмәс иде башка да…
Хәер, минем шикеллеләр
Бардыр миннән башка да.

    12.09.2017



Бүген шундый рәхәт…


Җәйне дә уздырды бу көн,
Җәй болай ук булмас…
Бүгенге тынлык җанымда
Бик тиз генә тынмас…

Төнлә яуган яңгырдан соң
Көн чистарып калган.
Кояш та үз урынында,
Балкый иртә таңнан.

Тик кояшка карап булмый –
Күзне чагылдыра…
Җил дә исми, исе китми,
Никтер ялындыра…

Күзләрен ачкан чәчәкләр,
Күз алмыйлар миннән.
Чәчәкләрнең күзләренә
Мең гүзәллек иңгән…

Пыяладай зәп-зәңгәр күк…
Су өсләре – көзге.
Шатлыкларым җәйге иде,
Сагышларым – көзге.

Шатлыкларга да биргесез
Көзге халәтләрем.
Үзем беләм, үзем генә
Аның сәбәпләрен…

Шушы гүзәл көне өчен
Гомеремә рәхмәт!..
Шигырь дә язасы килми,
Бүген шундый рәхәт…

    13.09.2017



Мөслимгә китеп барабыз…


Мөслимгә китеп барабыз,
Мең тапкыр булган якка,
Берсеннән-берсе талантлы
Шагыйрьләр туган якка!..

Мөслимнәр алар алдыра
Күңел белән, сүз белән.
Алар матурлыкларга да
Карый башка күз белән…

Башкаларга караганда
Алар күпкә хислерәк.
Мөслимнәрнең һәркайсысы
Җырчы, шагыйрь төслерәк!

Мөслимнәрнең кояшында
Кем генә кызынманган?
Мөслим халкы табигыйрәк,
Әлегә бозылмаган.

Мөслимнең кешеләре дә
Ихласрак, беркатлырак.
Егетләре дә тапкыррак,
Кызлары да татлырак…

Әллә каян ук күренә
Аларның мөслимлеге.
Ә мөслимлек мөслимнәрнең,
Әлбәттә, өстенлеге!..

Мөслимгә китеп барабыз…
Очып барабыз инде!
Мөслим бик үзгәргән, диләр…
Баргач карарбыз инде!

Үзгәргәндер, үзгәрсә дә
Калыр ул үзе булып,
Татар шигыренең сүзе,
Милләтнең йөзе булып…

Мөслим тагын да яктырыр
Безнең якты теләктән…
Мөслимнеке булмасам да,
Мин дә шушы төбәктән!

    14.09.2017



Ык буе күбәләге


Таш өстендә – күбәләк!
И гүзәл җан иясе…
Килә бу җан иясен
Иркәлисе, сөясе…

Таш өстендә – күбәләк…
Баш өстендә – кояшы…
Бу көзге күбәләкнең
Кайда икән оясы?

Таш өстендә – күбәләк…
Җылы кояш, җылы таш…
Җылы көннәр гел булмас,
Кояш башка җылытмас…

Таш өстендә – күбәләк…
Иртәгә яңгыр, диләр.
Гүзәллек нәзберек шул…
Көтәдер аны ниләр?!

    15.09.2017



Агыйделдә акчарлаклар…


Агыйделдә акчарлаклар
Канат кага сак кына…

Агыйделдә канат каккан
Акчарлаклар ак кына…

Агыйделдә акчарлаклар
Оча торган чак кына…

Агыйделдә мин үзем дә
Акчарлак бит чак кына…

Агыйделдә акчарлаклар
Айкала да чайкала…

Акчарлакны хәтерләтеп,
Төнге күктә ай кала.

    15.09.2017



Көзнең соңгы алмалары


Көзнең соңгы алмалары
Тәрәзә төпләрендә.
Өлгереп өлгермәгәннәр…
Җәй төсе күпләрендә.

Көзнең соңгы алмалары…
Татлы да, бик ачы да.
Күңелне ачып җибәрә
Алмаларның кайсы да…

Күзнең явын алмаса да,
Иркәли безнең күзне.
Алар көзге алмалар шул,
Өзелеп көтә көзне…

Көзнең соңгы алмалары
Кайчан балланыр икән?
Көзге кояшта кызына…
Кайчан алланыр икән?

Кызарып өлгерерләрме?
Булмый шул, булмый белеп…
Көзнең соңгы алмалары…
Соңгы мәхәббәт кебек.

    17.09.2017



«Нишләттеләр сине, каен?..»


Нишләттеләр сине, каен?
Кемнәр шулай иттерде?
Сине кемнәр, каенкаем,
Шушы көнгә җиткерде?

Кая синең төп-төз буең?
Кая зифа буй-сының?
Кая нәфис сылулыгың?
Кая ап-ак тылсымың?

Синең каенлыкларыңнан
Калмаган шул берни дә.
Узалардыр, синең каен
Икәнеңне белми дә…

Сиңа кул күтәргәннәрнең
Күңелләре күмердер…
Юк, юк, каен мондый булмый,
Юк, син каен түгелдер!

Минем якташ каеннарым
Сине танымас иде…
Минем шикелле шагыйрьләр
Сиңа табынмас иде…

Гашыйк кызлар һәм егетләр
Сиңа сарылмас иде…
Авылларыннан киткәннәр
Сине сагынмас иде…

И каеным, сине күреп,
Әрнепләр йөрдем инде.
Күрмәскә кирәк булган да…
Нишлим соң, күрдем инде…

    19.09.2017



Бу бит минем көзләрем…


Бу бит минем сукмакларым,
Бу бит минем эзләрем,
Бу бит минем гомерләрем,
Бу бит минем көзләрем…

Шушы көзге манзараны,
Шушы көзге төсләрне,
Миңа гына таныш булган
Шушы көзге төшләрне

Сөеп туймый күңелләрем,
Күреп туймый күзләрем.
Шушы сары көзләрдә дә
Алсулана йөзләрем…

Үзем дә сизми калганмын
Кергәнемне көземә.
Мөлдерәпләр карап торам
Көзләремнең күзенә…

Көзнең бөтен төсмерләрен,
Көзнең бөтен сүзләрен
Сыйдырыр идем шигырьгә,
Тоталмыйм шул үзләрен…

    19.09.2017



Сулар ага, сулар ага…


Сулар ага, сулар ага…
Яратам су тавышын.
Яратам шул су тавышын,
Яратам су агышын…

Сулар ага, сулар ага…
Яратам су агышын.
Сизәм мин суның сулавын,
Тыңлыйм канат кагышын.

Сулар ага, сулар ага…
Су – җанлы ул, су – тере.
Җырлый белә, елый белә…
Шигырь төсле су теле.

Сулар ага, сулар ага…
Тоям сулар сагышын.
Шул суларга карап торам,
Шул суларга багышым…

Акмасалар да ишетәм
Суларның тын алышын…
Үземнең дә гомер дигән
Суда агып барышым.

Сулар ага, сулар ага…

    19.09.2017



Элеккеге агач…


Бу агач шаулап торгандыр,
Язын яфрак яргандыр,
Җәй көне – чәчәк, көз көне
Аны җимеш саргандыр…

Сайрарга, оя корырга
Аңа кошлар кунгандыр…
Аннары яфрак койгандыр,
Кыш буена туңгандыр…

Ни булса да яшәгәндер,
Бизәп туган якларын…
Ә хәзер оныткандыр да
Агач булган чакларын.

Ул инде агач түгел шул…
Корыган, үлгән инде.
Үзенең үлгәнлегенә
Ул күптән күнгән инде…

Мин дә искә төшералмыйм
Ни исемен, ни исен…
Һәрнәрсәнең үз чоры шул,
Хәзер инде ни дисең…

Тик ни гаҗәп, егылмый бит,
Тора бит баскан килеш!
Элеккечә басып тора
Күкләргә ашкан килеш!..

Белмим, ни булгандыр аңа?
Югыйсә яшь иде ул…
Бәлки, шушы кыяфәттә
Кабаттан яшидер ул?!

    23.09.2017



Ай да мин…


Төн эчендә мин берүзем,
Күктә – ялгыз ай гына…
Тып-тын гына очып бара,
Йөзеп бара җай гына…
Яктысы – су өсләрендә,
Сагышы – җаннарымда…
Яшьлектәге аебыз да
Һаман күз алларымда…
Бу ай безнең ай микән ул?
Әллә бүтән ай микән?..
Һай, бу күңел…
Хыялларга
Нигә шулай бай икән?..
Ай тын гына, талгын гына
Китеп бара түбәмнән.
Мин дә айга карап торам,
Ай да миңа төбәлгән…
Бер-беребезне без шулай
Бер сүзсез дә аңлыйбыз…
Очрашканда, күзебездән
Күзебезне алмыйбыз.
Галәмәт бу төнге галәм…
Галәм катлы-катлы шул.
«Очсыз-кырыйсыз күк бит ул…»
Тукаебыз хаклы шул…
Белсә беләдер ай гына
Төннең бөтен серләрен.
Мин дә беләм ай белгән шул
Серләрнең кайберләрен…

    24.09.2017



Нәргизә чәчәк ярата


Балаларга


Нәргизә чәчәк ярата,
Булса да кеп-кечкенә.
Чәчәк күрсә, туктамыйча
Китә алмый һич кенә.

Матур-матур чәчәкләрне
Әллә каян таный ул.
Чәчәкләрне ләкин өзми,
Иснәп кенә карый ул.

Күрсә матур чәчәкләрне,
Нәргизә и сөенә!
Сөенечтән бии башлый
Шул чәчәкләр көенә…

Нәргизә чәчәк ярата!
Ул үзе дә гөл-чәчәк!
Үскәчтен, гөл-чәчәкләрне
Үзе дә үстерәчәк!

    24.09.2017



Бөтен өмет сездә!



(Татарстанның фән һәм мәгариф министры Энгель Нәвап улы Фәттаховка ачык хат)

Бөтен өмет, Энгель Нәвапович,
Сездә генә, фәкать сездә генә!
Башкаларга берни кирәк түгел,
Бар эшләгәннәре сүздә генә…

Батыр булып йөргән иделәр дә,
Качып бетте алар өннәренә…
Аларның бит запас телләре бар…
Төкерәләр туган телләренә…

Яу кырында хәзер берүзегез!
Ә башкалар тора күзләп кенә,
Ул-бу була калса, үзләренә
Качар өчен урын эзләп кенә…

Болай булса, иртәме йә соңмы,
Телебездән колак кагачакбыз!
Телебезне жәлләп дәшми торсак,
Телебезне учлап калачакбыз!..

Халкыбызны телдән яздырабыз…
Юкка чыгарабыз телебезне…
Әгәр саклап, яклап калалмасак,
Каргаячак татар теле безне…

Ишетергә язмасын дип телик
Газиз телебезнең каргышларын!
Кабатлатмыйк, Энгель Нәвапович,
Үткәннәрнең ачы ялгышларын!

Хәлләрегезне без бик аңлыйбыз,
Кысалардыр сезне астан, өстән!
Өстәл сугып таләп итәләрдер
Бөтен тарафлардан, бөтен төштән!

Сезнең изге гамәлләрегез дә
Кемнәргәдер, беләм, ошамыйдыр…
Ә кемнәрдер сезнең батырлыкка,
Тапкырлыкка, бәлки, ышанмыйдыр…

Ә без ышанабыз! Телебезне
Чит-ятларга бирмик телгәләргә!
Телебезне саклап калган өчен
Утыртмаслар әле төрмәләргә…

Нык торыгыз, Энгель Нәвапович,
Телебезне мыскылламасыннар!
«Татар теле безгә кирәкми!» – дип,
Сезнең алда мышкылдамасыннар…

Бер адым да чигенмәскә кирәк!
Җиңелербез, әгәр чигенсәгез!
Телсез калыр безнең татарыбыз,
Бу алышта әгәр җиңелсәгез!

Бирешмәгез, Энгель Нәвапович!
Бирешсәгез, безнең эшләр харап!
Бөтен өмет сездә! Күрәсезме,
Бөтен татар тора сезгә карап!

    26.09.2017



Мәхәббәтле көзләрем…


Син миңа бик кирәк, җаным,
Су кебек, һава кебек!
Янымда синең булуың
Миңа бер дәва кебек!

Син миңа гел кирәк, җаным,
Көн саен, сәгать саен!
Син һәрчак кирәк буласың
Юк кына сәбәп саен…

Янымда гына басып тор!
Кирәкми бер сәбәп тә…
Янымда син булсаң гына
Мин бөек бер халәттә!..

Җитә миңа бер сулышың,
Җитә күз карашың да…
Мин үземне күрәм, җаным,
Синең күз карасында…

Син – минем кыюсызлыгым,
Син – минем кырыслыгым.
Син – минем шаулы яшьлегем,
Бүгенге тынычлыгым!

Син – минем елмаюларым,
Шатлыклы күз яшьләрем.
Яратуымны аңлата
Кайчакта сүз дәшмәвем…

Ярый әле син янымда,
Син – минем сабырлыгым.
Синең өчен генә язам,
Син – минем шагыйрьлегем.

Син бит минем гомеремнең
Мәгънәсе һәм асылы…
Килә генә әле безгә
Чын мәхәббәт фасылы.

Син – минем җырлы, сагышлы,
Мәхәббәтле көзләрем…
Күңелемдә йөргәннәрне
Яздым инде, түзмәдем.

    27.09.2017



Парк. Көз. Моңсулык


Ялгызым буш парк буйлап
Арып-талып килеш…
Яфраклар ява юлыма
Саргаймаган килеш…

Башымда бер юньле уй юк,
Төрле имеш-мимеш…
Күңелләрне бушатырга
Юк бер таныш-белеш…

Яшь тавышлар ишетелми,
Юк бернинди көлеш…
Яшь гашыйклар да күренми,
Юк бернинди үбеш…

Кайда йөрисең син, кояш?
Хәлләремне белеш!
Тизрәк чык та нурларыңны
Минем белән бүлеш!..

Юк, бүлешми… Кайчан үтәр,
Кайчан бетәр бу эш?
Югыйсә бигрәк күңелсез…
Ну просто үлеш!

Шушыдыр инде, күрәсең,
Миңа дигән өлеш…
Яңгыр яварга җыена,
Аяк асты юеш…

    30.09.2017



Кишер үстерүчеләргә киңәшләр







Яшисегез килсә озак,
Сез кишер утыртыгыз!
Сез күршеләрегезне дә
Кыстагыз, котыртыгыз!

Җирегезне сез ел саен
Тирес белән бутагыз!
Вакытында сирәкләгез,
Вакытында утагыз!

Кишерләрегезне, зинһар,
Судан мәхрүм итмәгез!
Көн саен сибеп торыгыз,
Тик артыгын сипмәгез!

Көн саен карап торыгыз:
Үсә микән, юк микән?
Кәефләре әйбәт микән,
Тамаклары тук микән?

Кишерләрегезне, зинһар,
Караклардан саклагыз!
Базарга чыгып сатсагыз,
Бик арзанга сатмагыз!..

Мул уңышлар биреп торсын,
Яшәсен кишерегез!..
Киңәшләрем ошамаса,
Сез, берүк, кичерегез…

    1.10.2017



Исә каен җилләре…


Каеннар җилдә тирбәлә,
Каеннар иркәләнә.
Җилләр иркәләгән саен,
Каеннар күркәмләнә…

Җилләр, кунар урын эзләп,
Каеннарга сугыла.
Каеннар җил искән саен
Бөгелә дә сыгыла.

Җилләр исеп куйган саен,
Каеннар и назлана!
Көязләнә, сылулана,
Әйтерсең лә кыз бала…

Каеннарга җил кагыла,
Каеннар канатлана.
Каен җиле искән саен,
Шушы хәл кабатлана…

Канатлы каеннарымның
Бигрәк нечкә билләре…
Үссен каен җиләкләре,
Иссен каен җилләре!

    2.10.2017



Тую…


Туйдым…

    И. Юзеев

Туйдым ыгы-зыгылардан,
Кирәкмәгән фигыльләрдән,
Дәүләткүләм, милләткүләм
Бер файдасыз шөгыльләрдән…

Туйдым мәҗбүри җыелган
Бер мәгънәсез җыеннардан,
Туйдым политиканнардан
Һәм сәяси уеннардан…

Үз теленнән, үз дененнән
Ераклашкан татарлыктан,
Кабалана-кабалана
Урыслашкан татарлыктан…

Туйдым астыртынлыклардан,
Туйдым милли куркаклыктан…
Берни дә килеп чыкмады
Безнең алтын урталыктан…

Туйдым тирә-ягымдагы
Массакүләм маңкортлыктан…
Туйдым безнең мескенлектән,
Канга сеңгән мокытлыктан…

Туйдым безгә наданнарның
Акыл сатып ятуыннан…
Җәмгыятьнең әхлаксызлык
Сазлыгына батуыннан.

Аморальный кешеләрнең
Безгә мораль укуыннан…
Ә нормальный егетләрнең
Сүз әйтергә куркуыннан…

Туйдым икейөзлеләрдән,
Елмаючы битлекләрдән;
Туйдым күзгә күренмәгән
Һәм күренгән читлекләрдән…

Туйдым ялган пафослардан,
Туйдым мин сүз боткасыннан.
Бездә хәзер сүздән башка
Эшләгән эш юк та сыман…

Туйдым күзгә карый-карый
Бер-береңне алдаулардан,
Бер-береңне таптаулардан,
Мактаулардан, данлаулардан…

Туйдым ясалмалылыктан…
Юк, бу сездән тую түгел.
Бетте! Җитте! Туктыйм! Мин бит
Сезнең кебек кыю түгел…

Ә шулай да бу туктавым
Үз-үземне тыю түгел.
Һәм шулай ук мин әйтәсе
Сүзгә нокта кую түгел…

    4.10.2017



Һәркемнең дә үз көзе…


Яшь чакта да күп язылган
Көзләремә багышлап…
Чөнки көз ул тылсым төсле,
Чөнки көз ул – табышмак…

Яшь чакта да ни өчендер
Көзләр бик елак иде…
Яшьлектәге ул көзләрем
Хәзер бик ерак инде.

Тик барыбер күңлем белән
Мин һаман анда әле.
Ул чактагы моңсулыклар
Һаман да җанда әле.

Көз җитүгә, дөнья һаман
Сарыларга күмелә.
Хәзер инде сарыларга
Күңелләр дә күнегә.

Безнең хәзер көз асылын
Аңлый торган чагыбыз.
Акрын гына көзгә таба
Якыная җаныбыз…

Көзгә кергәч, кем моңлана,
Ә кемнәрдер көрсенә…
Көзләр алар һич кенә дә
Охшамый бер-берсенә.

Без дә төрле, көн дә төрле,
Көз үзе дә йөз төсле.
Үзгәреп кенә торабыз,
Ел да килгән көз төсле…

Көзләр көзгә охшамый шул,
Һәрбер көзнең үз йөзе,
Һәркемнең дә үз хисләре,
Һәркемнең дә үз көзе.

Көз кабатлый күңелләрне,
Көз дә шул ук без бит ул…
Ким дигәндә, йөз җырлык һәм
Йөз шигырьлек көз бит ул!

    7.10.2017



Казанда да кар күренде…


Казанда да кар күренде,
Торуыма иртән.
Әллә ничек булып китте…
Сагындырган икән.

Көязләнеп кенә ява,
Килештереп кенә,
Яуган шикелле ул, безне
Ирештереп кенә…

Ялындырып, уйнап кына,
Явар-яумас кына,
Минем хисләрем шикелле
Янар-янмас кына…

Җитешми ул төшәргә дә
Җилләп яткан җиргә.
Оча да китә, ияреп
Җилфер-җилфер җилгә…

Әллә үзен, әллә безне
Карый инде сынап…
Барыбер явар ул чынлап,
Иртәрәк йә соңлап…

Казанда да кар күренде,
Тора-бара нишләр?!
Килеп киткән кебек булды
Яшьлектәге хисләр.




Пушкин белми яратмаган…


Пушкин белми яратмаган
Көзнең шушы мәлләрен.
Әйләндергән ул шигырьгә
Көзнең бар гамәлләрен…

Сыйдырган ул шигыренә
Көзнең бөтен ямьнәрен…
Ә көз үзе гомерләрнең
Җыйган бөтен гамьнәрен.

Алтын төсле сары көзләр
Сагышлы шатлык кебек.
Салкын төсле сабыр көзләр
Сагышлы картлык кебек…

Яфраклар да картайганга
Шулай коеладыр ул…
Карт шагыйрьгә генә, бәлки,
Шулай тоеладыр ул?..

Әллә инде моңсулыкны
Җилләрдә җилгәрәсе…
Күнегелгән иде көзгә,
Килми лә җибәрәсе…

Минем көзге сукмакларым
Яфрак белән түшәлгән.
Ул яфраклар, келәм булып,
Ничек шулай төшәлгән?..

Көзләрнең бу гүзәллеге
Күзнең явын алырлык.
Шушы гүзәллек эченнән
Гомер буе барырлык…

Пушкиннар заманында да
Көз шушындый булгандыр:
Бар табигать алтын кояш
Яктысына тулгандыр…

Заманалар үзгәрсә дә,
Көз ул һаман шул уктыр,
Көздә шул ук моңсулыктыр,
Көздә шул ук холыктыр…

Көз турында мин дә язам…
Көзләр бездә мең төсле…
Көзләрне мин дә яратам,
Пушкин яраткан төсле.

    15.10.2017



Миләш пешкән…


Көз елмая бөтен төштән!
Кызарып миләш пешкән!
Әллә каян балкып тора,
Миләшкә кояш төшкән…

Малайлар никтер ашамый,
Миләш быел уңса да…
Никтер ачы тоела шул,
Миләш матур булса да.

Кызыктыра кызыл миләш…
Чыннан да ачы ла ул…
Ләкин ачы миләш капсаң,
Күңелләр ачыла ул…

Миләшне кошлар ярата!
Ачы дип тә тормыйлар,
Күз ачып йомган арада
Киләләр дә урлыйлар…

Безгә ачы тоелса да,
Кошларга татлыдыр ул.
Иң дөресе – малайлар да,
Кошлар да хаклыдыр ул…

Кошлар юкка яратмас ул!
Сезгә, дуслар, бер киңәш:
Ачы булса да ашагыз,
Мин дә каптым бер миләш!

    27.10.2017



Аңламассың…


Карлы яңгыр, җилле яңгыр…
Ни көз түгел, ни кыш түгел.
Аңлап булмый күңелемне:
Ул ни тулы, ни буш түгел…

Көз белән кыш кушылган чак…
Ни үз түгел, ни ят түгел…
Күзләремә яшьләр килә…
Ни өчендер оят түгел.

Туңмыймын да, янмыймын да…
Ни җылы, ни салкын түгел.
Нидер булды күңелемә:
Ул ни боз, ни ялкын түгел…

Нишләргә белми табигать…
Бу, әлбәттә, уен түгел.
Табигать кебек күңел дә…
Рәхәт түгел, кыен түгел.

Көн ни якты, ни караңгы…
Ни көн түгел, ни төн түгел.
Аңлый алмыйм халәтемне:
Ни төш түгел, ни өн түгел…

    5.11.2017



Аптырамыйм. Аптырыйм


Мине аптырату җиңел түгел…
Күп әйбергә хәзер шаккатмыйм.
Әллә нинди могҗизаларга да
Гаҗәпләнмим, тел дә шартлатмыйм!

Минем күңел үзе бер могҗиза,
Минем дөньям үзе бер тылсым…
Алар барда, могҗизаларың һәм
Тылсымнарың бер читтә торсын!

Аптырамыйм төрле «нано» ларга,
Аптырамыйм төрле «…фон» нарга:
Аптырамыйм смартфоннарга мин,
Айфоннарга, телефоннарга…

Мин аптырыйм кояш баеганга,
Гаҗәпләнәм таңнар атканга…
Аптыраплар карап торам ел да
Сабантуйда чапкан атларга.

Сокландыра мине бал кортлары,
Кырмыскалар, башка бөҗәкләр,
Күбәләкләр, кошлар, гөл-чәчәкләр…
Табигатьтәге шул бизәкләр…

Аптырамыйм гомер буе миннән
Ни өчендер көнләшкәннәргә,
Аптырамыйм гел астыртын гына
Минем белән көрәшкәннәргә…

Аптырамыйм ялагайларга мин,
Аптырамыйм сатлык җаннарга…
Аптырыйм мин кешеләрдән күпкә
Акыллырак җәнлек-җанварга.

Аптырата Фәнис Яруллиннар,
Галимҗанов Әсхәт абыйлар…
Чөнки алар берәр генә данә!
Тарихта да бик аз андыйлар.

Бурлар дөньясында бер тапкыр да
Урлашмаганнарга аптырыйм.
Ялган дөньясында бер тапкыр да
Алдашмаганнарга аптырыйм…

Мине аптырату җиңел түгел…
Әйе-әйе, һич тә арттырмыйм…
Аптырарлык чакта аптырамыйм,
Йә юкка да кайчак аптырыйм.




Милли кием бизгәге…



(ТНВ каналыннан «Таяну ноктасы» тапшыруын карагач)


(Депутатлар милли киемнәр турында закон кабул итәргә җыена. Чиновникларны да милли киемнәрдән йөртмәкчеләр икән.)

Ниһаят, безгә дә җитте
Милли кием бизгәге…
Пальтоның да, куртканың да
Булсын милли бизәге…

Депутатлар уйлансыннар,
Аларга наказ кирәк!
Кытайлар тегеп бирсеннәр,
Срочно заказ кирәк!

Түрәләргә – милли чикмән,
Әлбәттә, милли башмак…
Депутатлар үзләре үк
Кияргә тиеш башлап!

Депутатлар утырсыннар
Бары милли башлыктан,
Аерылып торсын алар
Чуваш белән башкорттан.

Эшкә йөрсеннәр чапаннан!
Ярый камзол, бишмәт тә!
Закон кушкач, кими булмый,
Булмый берни эшләп тә!

Чиновниклар һәм түрәләр
Йөрсен милли формадан!
Зур штрафлар салынсын
Чыкса милли нормадан!

Депутатлар таләп итсен,
Әйтик, бухгалтерлардан:
Хатын-кызлары йөрсеннәр
Милли бюстгальтерлардан!

Үзегез күреп торасыз:
Татарлык бит бик кими!
Хатыннар, кызлар ник кими
Матур милли бикини?

Булмый милли бикинисыз,
Ни генә димәсеннәр…
Әгәр милли булмый икән,
Бөтенләй кимәсеннәр!

Мөгаен, икеләнмичә
Хупларсыз мине сез дә:
Безнең милли кызларыбыз
Чибәр бер киемсез дә!

Долой чит ил киемнәре!
Киемнәр милли булсын!
Әгәр инде милли булса,
Теләсә нинди булсын!..

Килер бер көн: татар йөрмәс
(Раз өстән кушкансыз!)
Өйдә милли пижамасыз,
Тышта милли ыштансыз!




«Яңа гына җәй иде дә…»


Яңа гына җәй иде дә,
Алтын сары көз иде…
Көннәремнең төсе китте,
Әллә инде күз тиде?..

Әллә инде күзләр тиде,
Әллә җитте вакыты…
Бер кояшсыз көннәремнең
Китте яме вә коты.

Табигатьтә дә, җанда да
Шундыйрак әверелеш…
Тик бу – үткенче бер халәт,
Бу – вакытлы күренеш…

Көзнең соры сагышларын
Юып атыйк күңелдән!
Аклыкларны, ак карларны
Көтеп яшик бүгеннән!

Килер ул, килер якты көн,
Яңа дәвер, яңа чак!..
Безгә дигән ап-ак карлар
Менә-менә явачак!

    9.11.2017



Бәлеш







Кояш кебек тора көлеп,
Бәлеше дә бәлеше!..
Нәкъ шушы бәлеш шикелле
Хатынымның һәр эше!

Шундый тәмле, шундый тәмле
Бәлешенең һәр төше…
Бу бәлешне мактый-мактый
Ашар иде һәр кеше!

Бу бәлешне үзегез дә
Ну суктырыр идегез!
Һәм, әлбәттә, телегезне
Йоткан булыр идегез…

Кунакка дәшеп тормадык,
Сезне ардырмас өчен,
Саранлыктан түгел, сезне
Телсез калдырмас өчен…

Минем хатын мине шулай
Көн дә өнсез калдыра…
Мәскәү түгел, үз хатыным
Мине телсез калдыра.

    11.11.2017



Әле таң ата гына…


Нигәдер иртә уяндым…
Уяндым кинәт кенә.
Уянуга уйлар алды
Күңелне биләп кенә…
Күземә һич йокы керми,
Күземне ачып ятам.
Уйларым белән биеккә,
Галәмгә ашып ятам…
Дөнья тынып калган кебек,
Тынмаган тик ми генә…
Нинди генә уйлар килми,
Башка керми ни генә?!
Уйларның кирәкләре дә,
Кирәкмәгәннәре дә…
Уйларның бөреләре дә,
Җиләкләнгәннәре дә…
Бөтен гомеремне барлап
Чыктым шушы бер төндә…
Минем ниләр уйлаганны
Беркем белми, беркем дә.
Белмәсеннәр…
Тышта – галәм…
Күкне йолдыз каплаган.
Таң үзе дә йоклый әле,
Юк әле, юк, атмаган.
Яшь егетләр сөйгәннәрен
Озатып кайта гына…
Йоклагыз, и газизләрем!..
Әле таң ата гына.

    13.11.2017



Күңелемнең табигате…


Нәкъ менә табигать кебек
Минем күңел дә.
Кояш та бар, болыт та бар
Күңел күгендә.

Кирәк чакта явып тора
Явымнары да…
Чыгып тора җилләре дә,
Давыллары да…

Әйе-әйе, андый чаклар
Еш булып тора…
Минем күңелдә яз, җәй, көз,
Кыш булып тора.

Бураннары чыгып тора…
Һәм тынып тора.
Күңелем бер бушап тормый,
Гел тулып тора.

Табигать гел үзгәрештә…
Күңел дә шулай.
Күңелемнең табигате
Нәкъ шундый бугай.

Табигатьнең бер төредер
Минем күңел дә…
Табигать төсле үзгәрде
Күңел бүген дә.

    17.11.2017



«Китәсе кошлар киттеләр…»


Китәсе кошлар киттеләр,
Калды каласылары…
Юк, аларның чит җирләргә
Килми барасылары.

Алар да минем шикелле,
Яши алмый читләрдә.
Ә киткәннәр китә торсын,
Ник аларны чикләргә?!

Ә сез ташлап китмәдегез,
И якташ кошларыбыз…
Ничек кенә булыр инде
Быелгы кышларыбыз?!

Бер-беребезне җылытып,
Кышны чыгарбыз әле.
Кошларыбыз чыдаганны,
Без дә чыдарбыз әле…

    23.11.2017



Кыш


Кыш барыбер матур инде,
Саф инде, чиста инде…
Ә тәрәздәге бизәкләр?!
Кыш бигрәк оста инде.

Бар дөньяны кар каплаган,
Бар аклык кышта инде.
Салкыннан курыкмаганнар
Барсы да тышта инде.

Малайларның бар белгәне
Чаңгы да чана инде.
Барсы да чанада шуа,
Чаңгыда чаба инде…

Барыбыз да тауда инде,
Юк анда кемнәр генә…
Без бик озак шуар идек,
Кыскарак көннәр генә…

Тау буйлары кыш буена
Шау килеп торыр инде!..
Кар да көрисе булмаса,
Бигрәк шәп булыр иде!

    8.12.2017



Кышкы бизәкләр


Балаларга


Кыш ярата матурлыкны,
Кыш ярата сәнгатьне.
Ул үзе дә оста рәссам,
Ул үзе дә сәләтле!

Бу сурәтләр искиткеч бит,
Бизәкләр таң калырлык!
Бер карап алу белән үк
Күзнең явын алырлык!

Мин генә түгел, әни дә
Карап торды аптырап!..
Шундый матур! Әллә шуңа
Көн дә бүген яктырак!

Тик алар салкын бизәкләр…
Алар бит кардан, боздан!
Кардан, боздан булсалар да,
Юк, мин аларны бозмам!

Алар кояшта үзләре
Эреп бетмәсә әгәр,
Мин бу якты бизәкләрне
Саклармын язга кадәр!

    11.12.2017



Язылып бетмәгән шигырь…


Син киткәчтен, Әнкәй, синең хакта
Бер шигырь дә язып булмады.
Кулларыма каләм алалмадым,
Күңелдәге яра уңмады…

Бу юлларны, Әнкәй, күз яшьләрен
Сөртә-сөртә генә тезәмен.
«Әнкәем!» дип кычкырасым килә…
Көчкә-көчкә генә түзәмен.

Кычкырсам да, син ишетмәс идең,
Бигрәк ерагайды аралар.
Хәсрәтләрдән хәзер, син булмагач,
Кемнәр генә мине аралар?

Түзәм инде, сине юксынулар
Күңелемдә һаман артса да…
Авылга да сирәк кенә кайтам,
Аяк тартмый, күңел тартса да.

Хәзер анда мине беркем көтми,
Көтә бары синең каберең.
«Киттең микән бездән риза булып?» –
Шуны уйлап сыза бәгырем…

Вакыт узган саен ныграк тоям
Әнисезлекнең мин газабын.
Кичерә күр, Әнкәй, бу шигырьнең
Язып бетералмыйм азагын…

    12.12.2017



Син тагын китәсең инде…


Син тагын китәсең инде…
Инде ничәнче кабат.
Тагын ялгыз калам инде,
Син киткән якка карап.

Сер бирмәгән булам инде,
Берни булмаган кебек:
Йөрәгем янмаган кебек,
Күңел тулмаган кебек…

Ярар, тормыйбыз елашып,
Тормыйбыз үбешеп тә…
Безнең яшьтә төчеләнү
Бетмидер килешеп тә.

Әгәр калсам моңсуланып,
Әгәр калсам боегып,
Моңсу йөзем калыр иде
Күңелеңдә уелып…

Ах, бу китүләр, көтүләр,
Күңелне кузгатулар!
Китүләргә караганда
Авыррак озатулар…

Вокзалга гына булса да
Озата барам инде…
Син тагын китәсең инде,
Мин тагын калам инде…

    17.12.2017



Сине сагынганда…


Киткән идең әле кичә генә,
Киткәнеңә сәгать ничә генә?!

Чәчләреңне рәтләп алуларың,
Мөлдерәпләр карап алуларың

Әле һаман да күз алларымда.
Суынмаган әле җаннарымда

Карашыңның рәхәт сирпелүе,
Йөрәгемнең моңсу җилпенүе…

Миңа да бик кыен… Түздем инде…
Сизми каламмы соң? Сиздем инде

Еларга дип тулышканыңны да,
Елмаерга тырышканыңны да…

Кочагыма елышканыңны да,
Еш-еш алган сулышларыңны да…

Аптырыймын вакыт үткәненә,
Кайчан гына әле киткәнеңә…

Тик син генә минем башларымда…
Бөтен эшләремне ташладым да,

Сине сагынып һәм сине уйлап,
Утырамын айфон белән уйнап…

    18.12.2017



Кайт инде…


Соңгы вакытта эшләрем
Бер дә пешмәгән иде.
Каләмемнән юньле шигырь
Бер дә төшмәгән иде…

Син киткәчтен рәхәтләнеп
Эшләрмен дигән идем.
Эшләрмен дип, өстәлемә
Кәгазьләр өйгән идем.

Өйдә тыныч, яз, рәхим ит!
Өйдә беркем шауламый,
Беркем эш кушмый, борчымый,
Беркем комачауламый.

Бөтен шартлар тудырылган,
Тик нигәдер эшләнми.
Күңел никтер илһамланмый,
Күңел никтер хисләнми…

Юк икән шул, минем күңел
Мондыйга өйрәнмәгән.
Минем шигъри халәтем дә
Тынычка көйләнмәгән…

Кулга каләм тоткан килеш
Утырам менә изрәп.
Юк, язылмый, язып булмый…
Кайт инде син, кайт тизрәк!

    19.12.2017



Ак кояш


Ә көн бүген шундый якты,
Аклык кына тоташтан.
Җирем – ап-ак, күгем – ак, пакь…
Җир белән күк тоташкан.

Бүгенгем тора елмаеп,
Күңелем тора көлеп!
Ни өчендер ул кадәрле
Салкын да түгел кебек…

Кояш та ал, кызыл түгел,
Ни өчендер ак бүген.
Яктыртып тора ак кояш
Күңелемнең ак күген.

Күзне дә чагылдырмый ул,
Хәтта карап та була…
Ак кояшның аклыклары
Җаныма кереп тула.

Яктырта бөтен дөньямны
Ак кыш белән ак кояш!
Шундый рәхәт, күңелдә дә
Шул ак кояшны тойгач…

    20.12.2017



Бик сагынам…


Йә Хода, мин бит әле дә
Сагына беләм икән.
Сагынам, тик сагынулар
Бәгырьне телә икән…

Минем ничек сагынганны,
Ах, җаным, белсәң иде…
Минем сагышлы йөземне,
Ах, җаным, күрсәң иде…

Булмаса да канатларың,
Син кайтыр идең очып!
Кайтыр идең дә син очып,
Кочаклар идең кысып…

Кайнар кочагыма кереп,
Син китәр идең эреп,
Минем яратканны белеп…
Нәкъ яшь чактагы кебек…

Көтү авыр… Кавышкачтын,
Әй рәхәттер инде ул…
Бик сагынам… Сагыну шул
Мәхәббәттер инде ул…

    22.12.2017



Вакыт төгәл…


Бернишләп тә булмый, бернишләп тә…
Күңелле дә кебек, кыен да…
Вакыт төгәл… Вакыт мәрхәмәтсез…
Төгәлләнеп килә быел да.

Иске елыбызның көннәре дә
Калды инде бары берничә…
Яңа елга кереп барабыз без,
Ниләр буласын да белмичә…

Ниләр булды, барысы да кала,
Алып китеп булмый берсен дә…
Иске елдан без канәгать булыйк!
Син, күңелем, бер дә көрсенмә!

Өмет белән карыйк киләчәккә!
Инде тагын ниләр әйтергә?
Истәлекләр калсын исебездә,
Хатирәләр калсын хәтердә.

Салып куйыйк хәтер сандыгына,
Саклансыннар шунда – сандыкта…
Һәм күтәреп куйыйк бокалларны
Үзебезнең, әйдә, саулыкка!

Иске еллар, әйдә, китә торсын!
Киләсе ел килсен һәркемгә!
«Бисмилла!» дип Яңа елга керик!
Һәм шатланыйк яңа һәр көнгә!

    23.12.2017



Идиллия


Кышкы дөнья килә әле
Уянып кына.
Карлар ява акрын гына,
Уйланып кына…

Карлар ява салмак кына,
Иренеп кенә…
Йөрим мин дә, уйларыма
Бирелеп кенә.

Ява карлар үз көенә,
Ашыкмый гына…
Йөрим мин дә, хисләремне
Ташытмый гына.

Бу дөньяга туганыма
Сөенеп кенә,
Яшәгәнемә сөеп һәм
Сөелеп кенә…

Карлар ява тып-тын гына,
Моңланып кына.
Йөрим, шушы ак карлардан
Моң алып кына…

Шушындый була торгандыр
Әкият кенә…
Күңелемдә ак теләк тә
Ак ният кенә.

    24.12.2017



Ярый әле кайттың…


Болай көткәнем юк иде
Сине тилмереп.
Елардай булдым син юкта
Үксеп, илереп…

Мин мең тапкыр дөрләп яндым,
Мең тапкыр туңдым;
Мин мең тапкыр дуладым да
Мең тапкыр тындым…

Әллә нәрсә булды әле,
Никтер үзгәрдем.
Бик нечкәрде күңелләрем,
Моңсу – күзләрем…

Әйе шул, бик нык үзгәрдем…
Ул каян икән?
Әллә инде мин чыннан да
Картаям микән?..

Тәрәзәдән һәм ишектән
Күз дә алмадым…
Сине яратуымны мин
Ныграк аңладым…

Синең өчен бик борчылдым,
Тышта бит буран…
Ярый әле кайттың, җаным…
Үләм дип торам.

    24.12.2017



Син кайткач…


Син кайтып кергәчтен, өйгә
Ямь кереп китте!
Син кайтып көлгәчтен, миңа
Җан кереп китте.

Күзләрем дә сөенечтән
Яшьләнеп китте,
Күңелләр дә кинәт кенә
Яшәреп китте.

Син кайтып кергәчтен, өйгә
Якты нур тулды.
Сагышлы, моңлы җаныма
Татлы җыр тулды…

Син янымнан берчакта да
Китмәгән кебек…
Мин үзем дә сине бер дә
Көтмәгән кебек…

Гомерләр дә һич кенә дә
Узмаган кебек…
Тик барыбер җанда нидер
Сызлаган кебек.

Нидер сулкылдаган кебек,
Авырткан кебек…
Шактый яшәлгән бит инде…
Арыткан кебек…

Нишлисең, йөзеп булмый ул
Майда, балда гел…
Син кайткач, миңа шул җиткән.
Дөньям – ал да гөл!

    27.12.2017



…китте


Тагын бер көн… Тагын бер ай…
Тагын бер ел үтеп китте.

Үтеп китте… Бәгырьләрне
Тетеп китте, өтеп китте.

Өтеп китте… Ә шулай да
Үкенмәслек итеп китте.

Итеп китте… Гомеремнең
Йомгагын да сүтеп китте.

Сүтеп китте… «Елама!» дип,
Яшьләремне сөртеп китте.

Сөртеп китте… Ни өчендер
Кабыргама төртеп китте.

Төртеп китте… Әллә шуңа
Сүз запасым бетеп китте.

Бетеп китте… Тагын бер ел
Күңелләрне… нитеп китте…

    28.12.2017



Кабансу


Казанга карап ятасың…
Син ник моңсу, Кабансу?
Үзең яман су да түгел,
Йөзең нигә ямансу?

Без белмәгән нинди серләр
Саклыйсың эчләреңдә?
Ниләр бар соң эчләреңнең
Иң тирән төшләрендә?

Гасырлар буе җыелган
Нинди уйлар уеңда?
Нинди энҗеләр, мәрҗәннәр
Ята синең куенда?

Ниләр булып ята анда,
Су асты ханлыгыңда?
Нинди ярлыклар бар анда,
Ханнарның сандыгында?

Юк, дәшмисең…
Безнең белән
Хәтта исәнләшмисең!
Казанны биргәннәр белән
Дөрес исәпләшмисең…

И Кабансу, и Кабансу,
Кимемисең, артмыйсың…
Ярыңнан ташып чыкмыйсың,
Ашыкмыйсың, акмыйсың…

Күп булыр ул серләреңне
Белергә теләүчеләр,
Бөтен хәзинәңне алып
Менәргә теләүчеләр…

Хәзинәңнең кайдалыгын
Белми торсыннар әле,
Ул хәзинәне бүлешми –
Бүлми торсыннар әле…

Серләреңне беркемгә дә
Сөйли күрмә, Кабансу,
Хан заманнарыннан безгә
Мирас булып калган су…

И Кабансу, яшә тулып,
Үзең бер хәят булып!
Яшәсен синең серләрең,
Матур риваять булып…

И Кабансу, Казанымны
Сагышларга салган су,
Казаныма милләтемнең
Яше булып тамган су…

И Кабансу, Кабансу…




Кышкы яңгыр


Матур булып, карлар явып
Киткән иде яңа гына.
Инде менә бертуктаусыз
Кышкы яңгыр ява гына…

Кышкы яңгыр, шыксыз яңгыр
Каплап алды бөтен төшне.
Көннәр шундый якты иде,
Бозды яңгыр бөтен эшне.

Кар өстенә яңгыр ява,
Гел су гына аяк асты…
Югыйсә бит күптән инде
Казанга кыш аяк басты…

Табигатьнең рәте китте,
Боза ул үз кануннарын.
Оныта ул кануннарның
Үзенә дә кагылганын…

Нидер булды бу дөньяга…
Көйсезләнә җәмгыять тә.
Әллә шуңа көйсезләнә,
Үзсүзләнә табигать тә.

Бу арада бу дөньяның
Бер көен дә табып булмый…
Кыш шушындый буламыни?!
Быел кышны танып булмый.

Яңа елны, өметләнеп,
Күңел күпме көтә иде…
Кар бабай белән Кар кызы
Тәки эреп бетә инде.

    30.12.2017



Туган телебезне бетерәләр…







Туган телебезне бетерәләр…
Төштекмени шушы көннәргә?!
Туган телебезне үтерәләр…
Комачаулый телем кемнәргә?

Курыккандай атом бомбасыннан,
Курыккандай кара үлемнән,
Кемнәр анда, кемнәр шыр җибәрә?
Кемнәр курка татар теленнән?

Минем телем кемгә зыян салды?
Минем телем кемгә ук атты?
Ул болай да сезнең ярдәм белән
Бөтен хокукларын югалтты…

Әй хакимнәр, әй сез, хөкемдарлар,
Кызармаса әгәр битегез,
Оятыгыз бетсә, телебезне
Тикшерегез, хөкем итегез!

Ошамаса әгәр татар теле,
Кирәкмәсә әгәр телебез,
Ишетмәскә әгәр теләсәгез,
Телебезгә йозак элегез!

Мәктәпләрдән куып чыгарыгыз,
Башка телгә мешать итмәсен!
Сак булыгыз, безнең татар теле
Дәүләт теле булып китмәсен…

Яңгырамасын дип, татар телен
Зинданнарга ябып куегыз!
Туган телебезне приказ белән,
Указ, закон белән тыегыз!

Ә аннары инде «Татар теле
Үлде!» диеп игълан бирерсез…
Сез, әлбәттә, туган телебезнең
Җеназасына да килерсез!

«Татар теле матур тел иде» дип,
Матур-матур сүзләр әйтерсез!
Ләкин онытмагыз: безнең тарих,
Безнең халык түгел хәтерсез…

Онытмагыз ләкин некрологка
Исемнәрегезне куярга!..
Тик бетереп кенә, үтереп кенә
Татар телен мөмкин тыярга…

Артыграк та, бәлки, әйткәнмендер…
Китмәячәк, беләм, исегез!
Телем беткәч, нигә миңа бу тел?!
Телемне дә, әйдә, кисегез!




Телен саткан татарга







Нигә татар булып тудың,
Үз телең дә кирәкмәгәч,
Балаңны һәм оныгыңны
Үз телеңә өйрәтмәгәч?
Юк, татардан тумагансың,
Син уйнаштан тугансыңдыр…
Юк, син безгә туган түгел,
Син урыска тугансыңдыр…
Син сатасың нәселеңне,
Һәм анаңны, һәм атаңны…
Ходай гафу итмәячәк
Син эшләгән бу хатаңны!
Нәкъ менә синең ишеләр
Шушы көнгә илтте безне:
Илсез итте, телсез итте,
Мескен милләт итте безне…
Тик синең кебек маңкортлар
Үзенә зур гөнаһ ала!..
Әгәр туган телсез калсаң,
Чукынасың гына кала…
Чукынып кит! Минем халкым
Телсез калмас! Калмаячак!
Телсез татар булмаганны
Ул барыбер аңлаячак!
Татарлык ул күп татарның
Барыбер бар калебендә.
…Ә синең кебек татардан
Ерак булсын каберең дә.




Махмыр…


Бар иде гаярь заманнар!
Ул чаклар безгә таныш.
Бөерләрдән чыга иде
Ул чакта безнең тавыш!

Күкрәкләр безнең киң иде,
Башлар югары иде…
Безнең ниятләребез дә
Изге, догалы иде…

Әллә кем булып тоелдык
Үзебезгә үзебез.
Эшләгән эштәй тоелды
Сөйләгән һәр сүзебез…

Матур гына башладык без,
Ләкин бик тиз ташладык:
Кунак җыйдык, мәҗлес кордык,
Эчтек тә без, ашадык…

Җиң сызганып, тирләп-пешеп,
Зур эшләргә керештек:
Сабантуйдан – сабантуйга,
Аштан ашка йөрештек,

Биедек тә, җырладык та,
Туйладык та уйнадык.
Көн дә бәйрәм һәм көн дә туй
Булыр диеп уйладык…

Менә шулай…
Бәйрәмнәрнең
Чыга хәзер махмыры.
Ничек бетәсе билгеле
Махмырларның ахыры…




Язам әле…


Мин язасы ап-ак кәгазь бите
Көтеп ята мине өстәлдә.
Моңа кадәр язганыма хәзер,
Белмим әле, ниләр өстәргә?..

Иң мөһиме, шигырь язарга дип
Кулга каләм алган чакларда,
Кәгазь битен ничек пычратмаска,
Чиста килеш ничек сакларга?..

Сизеп торам йөрәк шигырьләрем
Кемнәргәдер кирәк икәнен.
Аларның да мин кичерешләрен,
Уй-хисләрен шигырь итәмен.

Мин кулымнан килгән кадәр язам,
Яза алмыйм моннан артыгын.
Булдыралсам, мин дә язар идем
Шигырьләрнең фәкать алтынын…

Минем хисләр инде элеккеге,
Яшь чактагы түгел түгелен,
Ә шулай да шигъри сүзнең тәмен
Тоя әле, тоя күңелем…

Тезәм менә шигырь юлларымны,
Алар минем гомер юлларым…
Ташлап китми әле Шигырь Кошым,
Тота әле каләм кулларым.

    01.01.2018



Яңа ел дигән тылсым…


Яңа ел балаларныкы,
Бу – аларның шатлыгы.
Җитсен гомер буйларына
Яңа елның аклыгы!

Аларга дигән моҗиза,
Аларга дигән тылсым!..
Бу тылсым сабыйларга да,
Олыларга да булсын!

Сабый балага әйләнә
Олылар үзләре дә.
Балаларча күрә башлый
Аларның күзләре дә…

Бәйрәмдә алар үзләрен
Гел сабыйга саныйлар…
Яңа елда олылар да,
Балалар да – сабыйлар.

И балачак! Үземнең дә
Сабый буласым килә!
Балачактагы шикелле
Абый буласым килә!..

Сабыйлар төсле сокланам
Йолдызлар сибелгәнгә…
Сөенеп йөрим бәйрәмдә
Сабыйлар сөенгәнгә.

    02.01.2018



Җитми…


Бу кешегә һәрчак нидер җитми.

    Ә. Атнабай

Бер уйласаң, безгә бар да җитә:
Аң да җитә бездә, дан да җитә…

Бер уйласаң, әллә ниләр җитми:
Халкыбызга гаярь ирләр җитми;

Дөнья буйлап чапкан чаклар җитми,
Чабар өчен чыдам чаптар җитми;

Чаптарлары булса, ияр җитми,
Яу чабарлык гайрәт, егәр җитми;

Алтын Урда кебек чорлар җитми…
Милләт уятырлык җырлар җитми…

Хәтерләрне бер туздыру җитми,
Камчы җитми, бер сыдыру җитми…

Сүнгән рухны бер кыздыру җитми…
Бүген безгә бер сызгыру җитми…

Үз арабыздагы берлек җитми,
Көрлек җитә бездә, хөрлек җитми…

Киңәшергә затлы бүрек җитми…
Безгә һаман акыл кереп җитми.

Шул җитмәгәннәрне аңлау җитми…
Хәлләребез, әйе, бик тә җитди…

Шушы уйлар баштан һич тә китми…
Бу шигыремә дә нидер җитми…

    03.01.2018



…диеп


Карлар ява, карлар ява,
Көннәр яктырсын диеп,
Күңелләр дә көннәр кебек
Көн дә ак торсын диеп…

Карлар ява, ак карларга
Без дә соклансын диеп,
Шушы аклык күңелләрдә
Озак саклансын диеп…

Карлар ява, бала-чага
Карда уйнасын диеп,
Олылар да кар яуганда
Бераз уйлансын диеп…

Карлар ява, гашыйклар да
Сөеп туймасын диеп,
Берсен-берсе яратканнар
Тизрәк туйласын диеп…

Карлар ява, карт шагыйрьнең
Йөрәге янсын диеп,
Шушы матурлык турында
Бер шигырь язсын диеп…

    07.01.2018



Моңланган чаклар була…


Бик моңланган чаклар була,
Уйланган чаклар була,
Кулларыңа гармун алып
Уйнаган чаклар була.

Мин тартуга, моңнар тула
Гармунның күрегенә,
Гармунымның күрегенә,
Үземнең күңелемә…

Моңнар тулы гармунымның
Тышы да һәм эче дә.
Күңелдәге моңны гына
Ишетми бер кеше дә…

Югыйсә гармундагы моң
Минем моңнарым бит ул.
Шул моңнарны тибрәндергән
Күңел кылларым бит ул…

Хәзер инде моңланмаган
Чакларым сирәк була…
Моңланганда, шушы иске
Гармуным кирәк була.

    09.01.2018



Бүгенге төн…


Сүрән генә, сүлпән генә
Ай нурына күмелде төн…
Өтеп ала күңелне төн…
Бигрәк суык бүгенге төн…

Ай моңаймый, ай пошынмый…
Бүген кышкы ай шушындый…
«Тыныч йокы!» диеп, минем
Колагыма ул пышылдый.

Нинди гүзәл төн буласы!..
Юк янымда ярым гына.
Юк, мин генә түгел икән…
Ай да бүген ярым гына.

    19.01.2018



Бу гүзәллек – кичәге…


Акрын гына кояш байый,
Кызарып та алланып…
Күз дә алмый торам, шушы
Гүзәллеккә алданып.

Бу гүзәллек – күзләремдә,
Бу гүзәллек – йөземдә…
Бу гүзәллектән аз гына
Матураям үзем дә.

Бу гүзәллек – бу хәятнең
Искитмәле мизгеле!
Бу мизгелне сизә фәкать
Күңелләрнең сизгере…

Тик юк инде бу гүзәллек,
Бу гүзәллек – кичәге…
Фотода – шул гүзәллекнең
Кечкенә бер кисәге.

Тиз дә уза гүзәл мизгел,
Кабатланмый да бүтән…
Ә мин һаман, и хыялый,
Кабатланыр дип көтәм…

    20.01.2018



«Язларымнан, җәйләремнән…»


Язларымнан, җәйләремнән,
Әйе, ераклашам…
Акрын гына көзләремә,
Әйе, яраклашам…

Якыная бара көзгә
Рухым, җаным, тәнем…
Хәзер инде ныграк тоям
Көзнең гамен, тәмен…

Көзләр ныграк чагылдыра
Күңел халәтемне…
Тагын хисләргә бирелдем, –
Ну шул гадәтемне…

    13.10.2013–21.01.2018



Син көт инде…


Юлларыма карлар ява,
Туктамый бер минут та…
Яннарыңа бара алмыйм:
Мин бер суда, бер утта.

Яшьлектә дә юлларымда
Йә яңгыр, йә кар иде.
Яннарыңа карлар ерып
Барган чаклар бар иде…

Карамас идем карына…
Ах, яшь чакларым булса!
Очар идем яннарыңа,
Ах, яшь чаптарым булса!

Бара алмыйм яннарыңа…
Бер туңам да бер янам!
Син көт инде… Кар-бураннар
Туктар әле берзаман…

    25.01.2018



Мин – каеннар җырчысы…


Каеннарга кыш килешә,
Каеннар матур кышын.
Каеннарым нурга күмә
Күңелнең эчен, тышын…

Каеннар – кышкы агачлар,
Каеннар – кар төсендә.
Ак карлар да ак каеннар
Кышның бөтен төшендә…

Безнең якта таңнарны да
Ак каеннар аттыра,
Ак каеннар яктысыннан
Көннәр тизрәк яктыра…

Ә шулай да каеннар да
Көтәләрдер язларны…
Алар әле белми минем
Нинди шигырь язганны.

Әгәр белсәләр, яныма
Килерләр иде очып,
Алырлар иде уратып,
Йөртерләр иде кочып…

Күңелдә – каен аклыгы,
Җанда – каен җылысы…
Мин бит аларның шагыйре,
Мин – аларның җырчысы.

    27.01.2018



Ялгыш төймә


Төнгә кадәр утырганмын
Мин компьютер алдында…
Артык озак утырылган:
Туйдым да мин, ардым да!

Туйсам да мин, арысам да,
Эшләрем бетми генә…
Ах, ялгыш төймәгә бастым,
Уйламый-нитми генә.

Язганымның бер мизгелдә
Бетердем мин барсын да…
Утырам менә уйланып
Компьютерым каршында.

Тормышта да кайчагында
Юкка чыга эшләрең…
Әрәм китә вакытларың,
Сарыф була көчләрең…

Йә ул кирәкмәгән була,
Яки дөрес эшләнми…
Берни дә эшли алмыйсың,
Терсәк бит ул тешләнми…

Шушы язу эшенә мин
Әгәр дә тотынмасам,
Төн урталарына кадәр
Әгәр дә утырмасам,

Кәефне дә, эшемне дә
Бозмаган булыр идем…
Бу шигырьне дә, әлбәттә,
Язмаган булыр идем.

    30.01.2018



Һич онытмыйм…


Һич онытмыйм яр буенда
Пароход көткәнемне,
Пароход килгәч, Казанга
Утырып киткәнемне…

Китеп барам, туганнарны,
Туган якны калдырып.
Борылам да карыйм артка,
Күзләремне талдырып.

Күзләремә яшьләр килә,
Күзләрем талды бугай.
Туган ягым мин киткәнне
Сизми дә калды бугай…

Минем килеп төшкәнемне
Ә Казан сизәр микән?
Тик пароход бик ашыкмый…
Гел шулай йөзәр микән?..

Пароходта китеп барам,
Яуларга дип Казанны.
Мин әле белмим, билгеле,
Миңа ниләр язганны…

Казан әле мине белми
Ишетеп тә, күреп тә…
Ул мине ничек каршылар?
Булмый әле белеп тә…

Казанны уйламый калган
Юктыр минем бер көнем…
Тик Тукайдан башка анда
Юк бит минем беркемем…

Белмичә ни күрәсен дә,
Белми ни буласын да,
Китеп барам пароходның
Дүртенче классында…

Әй гомерләр…
Гомерләр дә
Шактый кичелде инде…
Ә ул пароход «Габдулла
Тукай» исемле иде.

    9.02.2018



«Быел безне бәхет басты…»


Быел безне бәхет басты:
Ак-караны күрмибез без,
Көрибез дә көрибез без…
Көрәмичә кермибез без.

Көрәмичә йөрер идек,
Көрәмичә йөреп булмый,
Көрәмичә керер идек,
Көрәмичә кереп булмый.

Безнең эшләр шундый инде…
Бер уңмаган уңмый инде…
Күпме яуса да, ул карны
Көрәмичә булмый инде…

Беләм инде, булмый инде…
Йә, әйтегез, бу ни инде?
Кар көрәргә бер теләк юк…
Теләмичә булмый инде.

Югыйсә мин өлкән яшьтә,
Көрәмәскә хакым да бар!..
Борчылмагыз! Көрәшергә
Минем әле хатын да бар!

    14.02.2018



Сезне яратмасам…


Мин яратам сезне, кызлар!
Яратам шул бигрәк!
Ярату ул гөнаһ түгел, –
Яратырга кирәк!

Яратмаслык та түгел шул,
Тормышның сез җаны!
Сезгә бара да тоташа
Тормышның бар ягы…

Ничек гашыйк булмыйсың да
Ничек яратмыйсың?!
Яратасың!.. «Яратам!» дип
Мең кат кабатлыйсың…

Сөю ялкыны сүнмәсен
Безнең җаныбызда!
Яратырга яратылган
Безнең барыбыз да!

Гөнаһ булыр иде, гөнаһ,
Сез дип җан атмасам…
Шагыйрь булып та йөрмим мин,
Сезне яратмасам!

    7.03.2018



9 нчы март иртәсе…


Тәрәзәбез карланган…
Әллә инде карланган ул,
Әллә инде парланган…

Иртәсе дә иртәсе…
Безгә шундый ияләшкән,
Кышның килми китәсе…

Тышта минус унҗиде…
Әле һаман кыштагыча
Ул салкыны, ул җиле…

Югыйсә март бит инде…
Югыйсә язга ашкынган
Күңелләр шат бит инде…

И матурлыгы тышның…
Тәүге көннәре бу язның,
Соңгы көннәре кышның…

Ә тышта шундый аяз…
Нишләргә белми табигать:
Үзе кыш бу, үзе яз…

    9.03.2018



Яз килергә җыена…


Тамчылар тама башлады,
Тып та тып тама инде…
Тышта салкынча булса да,
Язларга таба инде…

Тамчысыз язлар башланмый,
Тамчыдан күл җыела…
Кыш китәргә җыенмый да,
Яз килергә җыена…

Язгы тамчыларга карап,
Күзләрем тала инде…
Яз җилләре күңелләрнең
Капкасын кага инде…

Табигатьнең аклыклары
Кышларда кала инде…
Күңелләрем ел да шулай
Бер ярсып ала инде…

Шагыйрь иптәш, синең күңел
Болай да язда инде…
Урамга чык, шигыреңне
Тиз генә яз да инде…

    12.03.2018



Башкорт кымызы


Юктыр сезнең эчкәнегез
Башкортның чын кымызын…
Шул кымызны бер капсаң да
Бәхетле син көнозын!

Әгәр син тапмыйсың икән
Дөньяның бер кызыгын,
Син бер генә кабып кара
Башкортның шул кымызын!

Уртлый-уртлый, туктый-туктый
Эчсәң әгәр кымызын,
Тыңлыйсың килер башкортның
Кураен һәм кубызын.

Биюләрнең дәртлеләрен,
Җырларының озынын
Тыңлый-тыңлый эчәрсең син
Башкортның чын кымызын!

Әгәр чынлап эчәм дисәң
Син башкортның кымызын,
Туры китермәскә тырыш
Вакытның син тыгызын!

Утыраек әле бергә,
Ашыкмаек, төн озын…
Телләр ачылып китә ул,
Капсаң башкорт кымызын.

    24.03.2018



Ут эчендә…







Ни көннәргә калды бит ил,
Төштек бит ни көннәргә?
Шушындый авыр чакларда
Таяныйк соң кемнәргә?

«Ни эшләргә?», «Кем гаепле?»
Бу сораулар мәңгелек…
Ник югалды җаваплылык?
Кая китте гамьлелек?

Сәбәпләр табарга була
Йә болай, йә тегеләй…
Ә монда янгын…
Сабыйлар
Утта яна тереләй!

Сабыйлар яна ялкында,
Сабыйлар – ут эчендә…
Аларны беркем коткармый…
Елыйм шуның өчен дә.

Минем күз яшьләрем генә
Сүндермәс шул ул утны…
Нигә безнең илнең күге
Гел караңгы, болытлы?

Кем гаепле бу хәлләргә?
Бу кемнәрнең ялгышы?
Аларга да бер төшәчәк
Сабыйларның каргышы…

Гаеплеләр җәзаларын
Барыбер алачаклар!
Бу дөньяда янмасалар,
Тәмугта яначаклар!..

Мин үзем дә ут эчендә,
Утырамын сызланып…
Тере килеш утта янган
Сабыйларны кызганып…

    27.03.2018



Көлке көне


Бездә көн дә «Көлке көне»…
Бертуктаусыз көләрлек!
Көлеп чиргә сабышырлык,
Көлә-көлә үләрлек…

Без яшәгән җәмгыятьнең
Көлке бөтен яклары:
Көлке бездә пенсияләр,
Көлке хезмәт хаклары…

Көлке безнең депутатлар,
Һәртөрле кандидатлар,
Көлке төрле телешоулар,
Көлке төрле дебатлар…

Көлке – эфир, көлке – экран,
Көлдерәләр котырып.
Шул шутлардан, клоуннардан
Булмый качып котылып…

Көлке – җитди сүзебез дә,
Көлке – кигәнебез дә…
Полный адәм көлкесе бит
Юмор дигәнебез дә!

Юмористлар сәхнә тулы,
Юк юморлары гына.
Мин шикләнә дә башладым
Бездә юмор барына…

Безнең тормыш үзе юмор…
Көлдерүчеләр – кәттә!
Бездә көн дә «Көлке көне»…
Елыйсы килә хәтта…

    1.04.2018



И кызларым…


И кызларым-кояшларым,
Кояшларым-айларым!
Сезнең белән бергә үтә
Елларым һәм айларым!

И кызларым-йолдызларым,
Йолдызларым-нурларым!
Сез минем бик нәниләрем,
Сез минем бик зурларым!

И кызларым-чәчәкләрем,
Чәчәкләрем-гөлләрем!
Сезгә бәхет теләп үтә
Төннәрем һәм көннәрем!

И кызларым-шигырьләрем,
Шигырьләрем-җырларым!..
И кызларым, үземнең дә
Бик бәхетле чорларым!




Чәчәк идек…


Шомыртлар чәчәк аткан чак…
Исләреннән исерәм.
Яшь чактагы төсле тагын
Рәхәтлекләр кичерәм!

Чәчәкләрнең гүзәллеге
Иркәли күзләремне.
Яктырта күңелләремне,
Балкыта йөзләремне…

Бөтен дөнья шау чәчәктә,
Дөнья нурга коена…
Тик чәчәкләр бик тиз уңа,
Чәчәкләр тиз коела…

Чәчәк идек без яшьлектә,
Чәчәк идек кичә дә…
Чәчәк чакларның узганын
Калдык шул сизмичә дә.

Сагынырга гына калды
Чәчәк төсле чагыбыз…
Ак чәчәкләр төсле инде
Чәчләрдәге чалыбыз…

    29.05.2018



Карашларың…


Карашларың шундый якты,
Карашларың шундый татлы…
Карашларың ялганламый,
Карашлар ул һәрчак хаклы.

Карашларың бигрәк алкын,
Карашларың бигрәк ялкын…
Ул карашлар – аңлый алмыйм –
Үзе ерак, үзе якын.

Карашларың иксез илһам,
Карашларың чиксез җиһан…
Ул карашлар җиһанга да
Сыймас иде әгәр җыйсаң.

Карашларың шундый тып-тын,
Карашларың төпсез упкын…
Шул карашлар упкынында
Бәргәләнә гашыйк тоткын…

    7.08.2018



Әткәй туган көн


Син тугансың, әткәй, йөз ел элек!
Утырамын уйлар эчендә…
Сиңа караганда күпкә карт мин,
Яшәлгәндер синең өчен дә…

Мин еш кына синең хакта уйлыйм,
Ул уйлардан булмый котылып.
Синең белән, әткәй, бер ирләрчә
Сөйләшәсе килә утырып.

Ә сөйләшер сүзләр күп җыелган,
Мөлдерәмә алар җанымда…
Түгелергә тора күңелемдә…
Син генә юк минем янымда.

Синнән башка узды балачак та,
Синнән башка узды яшьлек тә…
Син мәңгегә балачакта калдың,
Кайталмадың күпме дәшеп тә…

Син истә дә, син истә дә түгел,
Белмим инде ниләр әйтергә?
Син яшь булып калдың күңелләрдә,
Япь-яшь булып калдың хәтердә.

Хыялларда калдың, сагышларда,
Шигырьләремдә һәм җырымда…
Син җанымда, әткәй, җанымдагы
Иң кадерле газиз урында.

Ишетәсең микән син, юк микән
Минем сиңа ниләр әйткәнне?..
Җитмешемдә сагынамын сине –
Кырык бердә киткән әткәмне…

    7.09.2018



Якташларыма


Мин сезнең белән бергәләп
Бер сафта атлаучыгыз!
Кирәктә – мактаучыгыз мин,
Кирәктә – яклаучыгыз!

Мин сезнең якын кешегез,
Мин сезнең якташыгыз!
Кирәк чаклар бик күп була,
Мине дә яклашыгыз!

Мин сезнең бер туганыгыз,
Мин сезнең юлдашыгыз!
Бер туфрактан, бер үк судан
Безнең бит юл башыбыз!

Якташларым, мин бит сезнең
Зимагур бер улыгыз!
Мин сезнең ханыгыз түгел,
Мин сезнең бер колыгыз!

Мин сезнең бер абыегыз,
Мин сезнең бер энегез!
Безнең бит бер нәселебез,
Безнең бит бер телебез.

Мин сезнең Уралдашыгыз,
Мин сезнең Сөндәшегез!
Теләсәм дә була алмам
Мин сезнең көндәшегез.

Бергә гомер кичерәбез –
Мин сезнең чордашыгыз.
Җырыбыз – бер, минем белән
Әйдәгез җырлашыгыз!

Мин сезнең бер җырдашыгыз,
Мин сезнең бер моңыгыз!
Бергә гомер кичерәбез,
Мин сезнең чордашыгыз.

Мин сезнең гомерлек бер
Иптәшегез, дустыгыз!
Дуслык кадерен белергә
Сез үзегез куштыгыз!

Кирәк булса тәнкыйтьләгез,
Кирәк булса мактагыз!
Салып кына таптамагыз,
Нахак бәла такмагыз!

Укыгыз мине, тыңлагыз,
Җиткәнче сабырыгыз!
Яратасызмы сез, юкмы,
Мин сезнең шагыйрегез!

Иркәләгез, кирәк чакта
Миңа бармак янагыз!
Кайчак көләч, кайчак елак…
Мин сезнең бер балагыз!




Көннәр бозылыр төсле…


Мондый көннәр бик озакка
Сузылыр төсле иде,
Көннәребез гел рәхәттә
Узылыр төсле иде…

Миңа әле дә бу җәйләр
Озын, озындыр төсле…
Юк шул инде, җаным сизә:
Көннәр бозылыр төсле…

Күкнең дә төсе үзгәрә…
Элекке түгел төсле.
Үзгәрә дә куя көннәр…
Гел минем күңел төсле.

Яңгыр исләре дә килә,
Исә яңгыр җилләре…
Әйтәм аны агачлар да
Төн буена җилләде.

Көннәр бозылыр төсле шул…
Сулкылдап куя тәнем…
Татып та кала алмадык
Кояшлы җәйнең тәмен.

    10.09.2018



Аклык


Ничә көннәр ятам инде
Мин түшәмгә карап.
Әгәр болай озак ятсам,
Минем эшләр харап…

Булмый болай ятуымны
Берничек тә аклап…
Мин түшәмгә карап ятам…
Түшәм монда ап-ак.

Аклык та арыта икән,
Булмый озак карап.
Минем болай ятуларым
Китте озаккарак…

Үз-үземне тиргәп ятам…
Ахмак, димен, ахмак…
Дөнья тормый актан гына,
Түгел шул ул ап-ак…

Әлбәттә, аклык – яктылык,
Чисталык һәм пакьлек!
Аклык та арыта икән…
Менә сиңа аклык…

    10.09.2018



Монда…


Монда һәркемнең үз чире,
Һәркемнең үз уколы.
Һәрберсе чирле булса да,
Монда һәркем «укалы»…

Монда бик «тәртипле» халык,
Монда беркем шауламый.
Сиңа табиблардан башка
Беркем комачауламый,

Ачуыңны да чыгармый,
Нервыңда да уйнамый…
Телефоныңны сүндер дә
Ят, берни дә уйламый.

Кайчан ятар идең әле
Дөнья белән күзгә-күз…
Югыйсә көннәр буена
Бер кирәксез сүз дә сүз…

Әгәр бик уйлыйсың килсә,
Уй кемдә дә җитәрлек.
Бер уйласаң, ул уйлардан
Башлар Себер китәрлек…

Менә ничә көннәр инде
Кич була таң ата да…
Ни уйларга белми ятам
Мин шушы палатада.

    10.09.2018



Кайтам әле, кайтам…


Туган якта туган авылым бар,
Авылымда туган өем бар.
Күңелемдә үзем белән бергә
Туган җырым, туган көем бар.

Туган якның иркен кырлары бар,
Яшел чирәме бар аунарга…
Сагынырга әти-әнием бар,
Якташлар бар мине аңларга.

Чишмәләре чыңлый колагымда,
Шул чишмәләр җырлый җанымда.
Мин чишмәләр булып җырлый башлыйм,
Бик кайтасы килгән чагымда.

Балачакта калган җырлар искә төшә
Сагынганда, күңел тулганда.
Кайтам әле, кайтам, кайтуымны
Көтеп торучылар булганда.




Көлеп ятам…


Мондагыларның күбесе
Минем кебек карт-коры…
Үз-үземне тиргәп ятам:
«Өйдә генә яткыры!»
Картларны алып киләләр
Бу больниска пачкалап…
Йөри алар коридорда,
Акрын гына баскалап…
Көнгә әллә ничә кабат
Анализ тапшыралар…
Кашыкларын тотып, аннан
Ашарга ашыгалар.
Ә аннары уколга йә
Туалетка китәләр,
Яталар, нидер йоталар…
Көн дә шулай итәләр.
Яннарында ак халатлы
Япь-яшь кызлар мәш килә…
Кызларны күргәч,
картларның
Күзләренә яшь килә…
Элекке батыр егетләр,
Элекке чибәр кызлар…
Бу картларны күргәч, йөрәк
Үзеннән-үзе сызлар…
Үземнең дә ул картлардан
Бер дә артык җирем юк:
Нинди генә ярам юк та,
Нинди генә чирем юк…
Исәннәргә картлык килә…
Мин аны белеп ятам.
Юк, картлардан көлеп ятмыйм,
Үземнән көлеп ятам…

    12.09.2018



Мунча


Тән өйрәнгән – атна саен
Мунчаны көтеп ала…
Мунча миче дөрләп яна,
Эссесе өтеп ала!

Су салуга чыжлап тора,
Җырлап тора ташлары!
Мунча хәзер бигрәкләр дә
Кирәк була башлады…

Шартлап яна каен утын,
Кулда – каен пиннеге!
Мунча кергәндә күренә
Ир-егетнең кемлеге!

Аркаң гына чыдасын да,
Пиннек кенә чыдасын!..
Мунчадан сихәтләнеп тә,
Яшәреп тә чыгасың!

Сафланасың, чистарасың…
Кулда – юкә мунчала…
Әй җәмәгать, җитәме соң
Үзең яккан мунчага!

Нәкъ менә минеке кебек
Шәп мунча сирәк шул ул…
Тик мунча, Тукайча әйтсәк,
Җанга да кирәк шул ул!

    15.09.2018



Матурлык


Ә шулай да дөнья матур,
Ниләр генә дисәк тә.
Дөнья матур нишләсәк тә,
Янсак та һәм көйсәк тә…

Ничек гаҗәпләнмисең ди
Тылсым төсле бу эшкә –
Бу җиргә туу бәхете
Төшкән безнең өлешкә!

И дөньяның нигъмәтләре!
И дөньяның рәхәте!
Бу бит безгә дигән дөнья,
И Ходайның рәхмәте!

Рәхмәт укыйк әнкәйләргә
Һәм Ходайның үзенә! –
Тумаска да мөмкин идек
Бу якты җир йөзенә…

Ә шулай да дөнья матур!
Ул гел матур халәттә!
Матурлыкны аңлый белсәң,
Күрә белсәң, әлбәттә…

    15.09.2018



Кызыл алмалар



(«Нур» театрында узган кичәмдә шагыйрә Зөлфия Ханнанова миңа бер кәрзин алма бүләк итте.)

Күчтәнәч алып килгәнсең!
Зур бер кәрзин! Туп-тулы!
Алмаларың карый минем
Күзләремә туп-туры…

Кәрзинеңә матур булып
Тезелгән иде алар,
Агачтан түгел, күңлеңнән
Өзелгән иде алар!

Бер карадым алмаларга,
Бер карадым күзеңә,
Алмаларың бигрәкләр дә
Охшаганнар үзеңә…

Бу алсу алмаларның да
Күңелләре актыр, ак…
Кайсын сайларга да белми
Озак тордым аптырап.

Зур бер кәрзин кызыл алма!
Юк, авыр тоелмады.
Казаныма алып кайттым,
Берсе дә коелмады…

Синең кызыл алмаларың
Төшә дә гел исемә,
Һаман да йөрим исереп
Алмаларың исенә…

    10.11.2018



Болай гына…


Әллә нинди генә көн бу:
Ни якты, ни караңгы.
Әллә болыт, әллә томан
Каплады күз карамны.

Әллә нинди хиссезлек бу,
Әллә нинди төссезлек,
Күңелемне биләп алды
Әллә нинди көчсезлек…

Мәңге шулай булыр төсле,
И күңелсез, и шыксыз…
Күңелем минем ялангач,
Күңелем бер ышыксыз.

Бүген бертөсле шикелле
Күңелем дә, көнем дә.
Күңелемне юатырга
Юк янда беркемем дә…

Көне шундый шул, югыйсә
Мондый идеммени мин?
Мондый гына юкка-барга
Яндым-көйдеммени мин?

Көннән генә булса ярый…
Башка сәбәп булмасын.
Күңелем дә, моңланса да,
Болай гына моңлансын…




Бу елны да озаттык…


Тузаннарын да туздырдык,
Гармунын да сыздырдык…
Бер дә узмас кебек иде,
Бу елны да уздырдык.

Күз ачып йомган арада
Бу ел да үтеп китте.
Гомеремнең йомгагын ул
Чуалтып, сүтеп китте…

Гомерләребезне тагын
Без бер яшькә озайттык!
Өстәлә өсте-өстенә…
Бу елны да озаттык.

Бу юлы да сизелмәде
Бу елның да узганы…
Хәтерләрнең сандыгына
Салып куйдык без аны.

Кирәк чакта актарырбыз,
Ачарбыз да карарбыз!
Истәлекләребезне дә
Шул сандыктан табарбыз…

Күзләрне дә чылаттык без,
Күңелне дә кузгаттык…
Әйләнеп кайтмаслык итеп,
Бу елны да озаттык.

    31.12.2018



Бар инде, кер…


Кайчаннан бирле салкында
Торасың бит, ханым…
Ярың килер, бар инде, кер!
Туңасың бит, ханым…

Кермәсәң кермә, бары тик
Туңа күрмә генә!
Ап-ак карлар ява синең
Кара күлмәгеңә.

Ап-ак карлар явып тора
Кап-кара чәчеңә…
Синең кара чәчләреңнән
Ап-ак нур чәчелә!

Карлар ява синең өскә,
Алар шундый талгын…
Мәхәббәттән кайнарлана,
Ахры, синең каның.

Кайнардыр синең хисләрең,
Күңелләрең – уттыр!
Гашыйклар алар туңмыйлар!
Туңмыйсыңдыр, юктыр…

Эретәдер ак карларны
Җаныңдагы ялкын!
Дөрләп торган гашыйк җанга
Нәрсә соң ул салкын?!

Мәхәббәт ул ут белән бер!
Икесе дә бер үк…
Ә шулай да бар, кер, ханым!
Туңа күрмә, берүк!

    7.01.2019



Күңел галәмем


Үз-үземә урын тапмаганда,
Күңелләрем хискә бай чакта,
Уй-хисләрем җанга сыймаганда,
Мин күкләргә багам кайчакта.

Дәшә мине ерак биеклекләр,
Киңлекләргә күңел ашкына…
Галәм аръягында ниләр бардыр?
Җитми монда минем баш кына.

Ул галәмне иксез-чиксез диләр…
Кем үлчәгән аның күләмен?..
Мин галәмнең нинди икәнлеген
Күргән кадәр генә күрәмен.

Тик тоям мин аның бөеклеген!
Күк шикелле минем күңел дә.
Ай да, кояш та бар, йолдызлар да
Балкып тора күңел күгемдә.

Иксез-чиксез минем үз хәятем,
Бер дә галәмәт үз галәмем.
Үз галәмемдәге уйларымны
Язып өлгералмый каләмем…

Хисәрем дә, уй-фикерләрем дә
Талпына да һаман очына…
Ә үзләре сыеп бетә минем
Күңелемә, каләм очына.

    08.01.2019



Кояшлы каеннарым


Бар матурлык әйтерсең лә
Каеннарда, шушында…
Алар матур шул кайчан да:
Язын, җәен, кышын да.

Бөтен булмас иде дөньям,
Ак каенлы булмаса,
Ап-ак каенлы дөньяма
Кояш төшеп кунмаса,

Кояшлы ак каеннарым
Күзнең явын алмаса…
Һәркем дә шулай уйлыйдыр,
Матурлыкны аңласа…

Каеннарны күрүгә үк
Тоям шундый рәхәтлек.
Әкияти бу матурлык
Үзе бит мең рәхмәтлек.

Рәхмәт сезгә, җанашларым,
Кояшлы каеннарым!
Сезнең матурлыктан минем
Юк әле айныганым…

    16.01.2019



Балачак салкыннары


Гыйнвар салкыннары килде.
Салкын керде эчемә…
Балачактагы салкыннар
Килеп төште исемә.

Искә төште дә балачак,
Күңелләр тулып китте.
Бик рәхәт тә булып китте,
Кыен да булып китте…

Үстек инде балачакта
Бар булганнары белән.
Истә калган салкыннары
Кар-бураннары белән…

Ул салкыннар кереп калган
Күңелемә, хисемә.
Калтырап куям әле дә
Төшкән саен исемә…

Тышта салкын, өйдә салкын…
Теш тешкә тими иде.
Ә әнкәем, мескенкәем,
Нишләргә белми иде…

Салкыннан аның җылысы
Саклады ул чагында.
Бишебез дә сыя идек
Әнкәйнең кочагына…

Балачакның салкыннары…
Болар бар да хак иде.
Әткәй үлгән чак иде ул,
Ятим калган чак иде…

    24.01.2019



Хур кызлары чибәр, диләр…


Яратасы кызлар инде
Беткәндер яратылып,
Яшь чактагы кайнар хисләр
Беткәндер таратылып…

Без кызыккан кызлар хәзер
Безнең чамадыр инде:
Өйләре тулы оныктыр,
Бала-чагадыр инде…

Кызлар күргәндә әле дә
Яктыра күз аллары.
Тик алар безгә түгел шул,
Башкаларга алары…

Җил булып исте яшь чаклар,
Агып китте суларда…
Хур кызлары чибәр, диләр,
Бөтен өмет шуларда…

Бөтен өмет шул кызларда,
Бөтен өмет җәннәттә.
Ул җәннәткә берәр ничек
Кереп булса, әлбәттә…

    25.01.2019



Җитә миңа, җитә…


Хисләребез безнең бер дулкында,
Синең белән без бер агымда.
Миңа синең булуың да җитә
Яннарымда, җанда-җанымда…

Миңа синең бер карашың җитә,
Бер каравың җитә тутырып.
Синең белән бер сөйләшү җитә,
Бер серләшү җитә утырып…

Җитә миңа, җитә җылыңны һәм
Сулышыңны гына тою да…
Мәңгелек бер ләззәт кочагыңда
Бер мизгелгә генә ою да…

Миңа синең бер сүзең дә җитә,
«Сөям!» дигән булса ул сүзең.
Тик андый сүз еш әйтелми икән,
Бигрәк тансык икән ул көзен…

Чәчләремнән бер сыйпавың җитә,
Кагылуың җитә иңемә…
Кайчак уйлап куям: бу дөньяда
Бәхетледер, ахры, мин генә.

Әйтим инде тагын ни генә?..

    27.01.2019



Нидер язган булам…


Җырлый белмим,
Мин бии дә белмим,
Бик күп эшләр килми кулымнан…
Аптырагач, шигырь язам менә,
Ярый әле шагыйрь булынган…

Яза-яза шулай юанам мин,
Күңелемне шулай бушатам.
Нидер язган булам…
Үз-үземне
Мин исәргә кайчак охшатам.

Кемгә кирәк минем язганнарым?
Кемгә кызык мнем хисләрем?
Шул хисләрдән иләс-миләсләнеп,
Шигырь язып узган кичләрем?

Үземә бик газиз уйларымны,
Кичерешләремне кем аңлар?
Кемнәр аңлар хәлләремне минем?
Аңлаучылар булса, кем алар?

Шигырь аңлаучылар күп булалмый…
Йөзгә бердер алар, меңгә бер…
Шул да җитә миңа…
Язганнарым
Кирәк булыр әле кемгәдер…

    10.02.2019



Хәзер инде…


Быелгы кыш ни өчендер
Яшьлектәге кыш кебек…
Тик икәү йөргән урыннар
Хәзер инде буш кебек.

Яшьләр хәзер бураннарда
Парлап йөрмидер кебек,
Алар кышның аклыкларын
Бер дә күрмидер кебек…

Салкында туңып йөрергә
Алар шул юләр түгел…
Бездә генә иде бит ул
Юләр хис, юләр күңел.

Уйласаң, ул юләрлекләр
Калды инде и ерак…
Яшьләр хәзер акыллырак,
Алар бездән кыюрак.

Аларның кар-бураннарга
Китмидер бик исләре.
Аларның үз бураннары,
Аларның үз хисләре…

Мин генә ул, юләрләнеп,
Буранда йөргән булам…
Нишләптер бик сагындыра
Яшьлектә йөргән буран.

    14.02.2019



Минем күңел


Минем күңел үзгәрүчән,
Аязучан болытлы.
Минем күңел бик үзсүзле,
Ташка үлчим холыклы…

Миннән сорап торамыни?
Әйләнә ул агымга;
Әйләнә йә талгын җилгә,
Әйләнә йә давылга.

Әйләнә ул буранга да,
Әйләнә ул утка да…
Юк аның тынып торганы
Бер генә минутка да.

Күңелнең нечкә кыллары
Кайчак шундый тартыла,
Ярсу уйлар тик торганнан
Ярларыннан аркыла!

Мөлдерәмә тулы күңел…
Юкка тулмыйдыр инде.
Бик еш тулмас иде дә ул,
Үзем шундыйдыр инде…
Шунсыз булмыйдыр инде…

    16.02.2019



Үз илеңдә, үз телеңдә…


Бүген туган тел бәйрәме…
Бәйрәм итәр чакмы соң?
Сүндерми ничек сакларга
Туган телнең чаткысын?

Туган телебез бер сүнсә,
Ул кабаттан кабынмас…
Ул чагында туган телдә
Сөйләшүче табылмас…

Сөйләшеп калыйк, сөйләшик
Без туган телле чакта,
Үзебез татар чакларда,
Телебез тере чакта…

Үзебезнең телебездә
Сөйләшик бер туйганчы,
Безнең туган телебезне
Бөтенләй дә тыйганчы,

Язып элгәнче: «Татарча
Сөйләшергә ярамый!»
Сөйләшеп калыйк, бернинди
Киртәләргә карамый…

Сөйләшсәк, безнең телебез
Калыр, бәлки, исән дә…
Бигрәк газиз шул телебез,
Ниләр генә дисәң дә…

И телсезлек, и өнсезлек…
Ул безнең канда инде…
Үз илеңдә үз телеңдә
Сөйләшә алма инде…

    20.02.2019



Кояш янында



(Казаннан Уфага очканда)

Мин биектә очып барам…
Мин кояш янында ук.
Юк, янында гына түгел,
Ул минем җанымда ук…

Кояш белән узышабыз…
Малай чактагы кебек.
Очам мин, очам, кояшны
Узачагымны белеп…

Уйный кояш минем белән…
Ул кочакта, учымда.
Ул күңелем куенында,
Ул каләмем очында…

Бу шигырьне дә кояштан
Мин илһам алып яздым,
Каләмемне шушы алтын
Кояшка манып яздым…

    24.02.2019



Үземә тиешлесе…


Малым да юк, багым да юк,
Башкалар кызыгырлык;
Дәртем дә юк, рәтем дә юк,
Йөземгә сузылырлык…

Бай да түгел, хәерче дә…
Мин сезнең кебек кенә.
Байлыкка мин, нишлим инде,
Карыймын көлеп кенә.

Көләм инде аптырагач,
Кулымнан килмәгәчтен…
Тагын кемнән көлим инде,
Үземнән көлмәгәчтен?..

Алай дисәң, байларның да
Миннән артык җире юк…
Ярый әле миндә, димен,
Комагайлык чире юк.

Тыя беләм нәфесемне,
Ерак йөрим хәрәмнән.
Эшләп тапкан мал кадерле! –
Яздырмасын хәләлдән!

Кирәкми миңа тормышның
Алтынлы-көмешлесе…
Бик тә җитә Ходай биргән
Үземә тиешлесе…

    02.03.2019



Хатын-кыз…


Хатын-кыз – безнең дөньябыз,
Хатын-кыз – галәмебез…
Хатын-кызга багышлана
Безнең бар гамәлебез.

Без аларның Мәҗнүне дә,
Без аларның колы да…
Хатын-кызсыз, юк, тибрәнми
Күңелнең бер кылы да.

Без мәңгелек тоткыннар бит
Хатын-кыз кочагында.
Яндыра алар тереләй
Мәхәббәт учагында…

Жәлләп тормый алар безне,
Сабыштыра юләргә.
Ир-ат әзер хатын-кызның
Кочагында үләргә…

Хатын-кызсыз шигырь кошы
Күңелгә кунмас иде,
Әлеге шигыремнең дә
Кирәге булмас иде…

Яраттыра ала безне
Илаһи затлар гына!
Хатын-кызлар – илаһилар!
Ә без – ир-атлар гына…

    06.03.2019



Татарча көрәш


Көрәшкән татар, көрәшкән
Ук белән, сөңге белән!
Хәзерге татар көрәше
Билбау йә сөлге белән…

Татар ул көрәш ярата!
Бер-берсе белән көрәш…
Һәр татар җиңәргә тиеш!
Татарга татар – көндәш…

Авыр чакта бер-берсенә
Татар ул терәк түгел.
Үз татарыбыз бар чакта,
Дошман да кирәк түгел…

Көрәшә ул үзе белән! –
Татарның дошманы юк.
Шуңа микән, милләт өчен
Татарның пошканы юк…

Татарны татар яратмый,
Ярата ул ятларны.
Ятларны яраткан татар
Татарлыгын яклармы?

Көрәшсә дә көрәшә ул
Дан өчен йә мал өчен.
Аның бөтен тырышканы
Патша өчен, хан өчен…

Бер-берсе белән көрәшү
Татарга кулаерак!
Татарча көрәш…
Татарның
Эшләре шулаерак…

    08.03.2019



Язлар җитсә…


Язлар җитсә, хатын-кызлар
Үзгәрә, танып булмый…
Гүзәллекләренә лаек
Сүзләр дә табып булмый.

Йөзләренә карап булмый,
Күзләрне камаштыра!
Юк, аларны пәри түгел,
Яз шулай алмаштыра!

Матурланган чаклары шул,
Канатланган чаклары!
Яшьлектәге хисләренең
Кабатланган чаклары…

Күңелләре ташып тора,
Хатын-кыз да яз төсле…
Хатын-кызны күпме генә
Яратсаң да аз төсле!

Яз! Хатын-кыз! Әйе-әйе,
Хатын-кыз яз белән бер…
Хәер, алар яз тәэсирен
Үзләре дә беләдер…

    11.03.2019



Рухи коллык…


Без, әлбәттә, рәсми коллар түгел,
Тик яшибез рухи коллыкта.
Ул күренә безнең яшәештә,
Ул чагыла безнең холыкта.

Яшәсәк тә рухи ярлылыкта,
Без яшибез шактый муллыкта.
Шуңа күрә рухи коллыкны без
Санамыйбыз хәтта хурлыкка.

Казан белән бергә рухыбыз да,
Күрәсез бит, буйсындырылган.
Горурлыгыбыз да бастырылган,
Кылычыбыз да сындырылган…

Хөкем сөрә хәзер күңелләрдә
Ваемсызлык белән күндәмлек.
Ул күндәмлек, юк, вакытлы түгел,
Ул гадәти халәт, көндәлек…

Буйсынуның да үз рәхәтлеге:
Уйлыйсы юк, фикер йөртәсе,
Барсына да риза булып яшәү,
Ни булса да шөкер итәсе…

Массакүләм битарафлык бездә,
Басып ала җанны маңкортлык.
Маңкортлыктан килә милләтсезлек,
Милләт рухындагы бар кытлык…

Без өйрәнгән бугай бу хәлләргә.
Барыбыз да түгел, күбебез…
Ничә гасыр инде бер халәттә:
Ирекле дә, кол да түгел без.

Ирекле дә, кол да түгел икән,
Без татарны кем дип атарга?
Беркем дәшми…
Беркем дәшмәгәчтен,
Шул кирәктер безнең татарга.

    12.03.2019



Мин…



(Бер хатка җавап)

Үзем кыш мин, үзем яз мин…
Үзем – курай, үзем – саз…
Кемнәргәдер мин бик күптер,
Кемнәргәдер мин бик аз.
Чишмә дә мин, ташкын да мин,
Тыныч та мин, шашкын да…
Әйләнеп кайттым ничә кат,
Мин күкләргә аштым да.
Үзем җәй дә, үзем кыш та…
Үзем – балык, үзем – кош…
Айкала күңел, чайкала…
Үзе – тулы, үзе – буш.
Кайчак акыллы кебекмен,
Кайчакларда юләр дә…
Белмим, кайчан еларга да,
Белмим, кайчан көләргә?
Дәрвиш тә мин, юлдаш та мин…
Кырыс та, юаш та мин…
Болытлар капламаганда,
Ай да мин, кояш та мин.
Үзем җәй мин, үзем көз мин…
Үзем – кыйгач, үзем – төз…
Үзем кыек булганда да,
Уем – туры, сүзем – төз.
Түземсез дә, түзем дә мин,
Сизеләдер йөземдә…
Үземнең мин кемлегемне
Белмим әле үзем дә.

    16.03.2019



Шигырь


Шигырь ул – шагыйрь җанының
Төзәлмәс бер ярасы…
Шагыйрьгә үз шигыренең
Ялкынында янасы.

Шигырьләргә кагылмый ул
Вакытларның арасы.
Булмый бит ул чын шигырьнең
Искесе йә яңасы.

Яңа шигырьне укыгач,
Җанда яз булган кебек.
Шигырь, кайчан укысаң да,
Яңа язылган кебек.

Чын шигырь – озын гомерле,
Шигырь – җан,
Шигырь – күңел…
Искерә икән әгәр дә,
Ул инде шигырь түгел.

    16.03.2019



Тормыш…


Тормыш тора тоташ фигыльләрдән,
Кирәк-кирәкмәгән шөгыльләрдән;

Гамәлләрдән тора, әмәлләрдән,
Хәләлләрдән тора, хәрәмнәрдән;

Кайгылардан тора, шатлыклардан,
Каралыклардан һәм аклыклардан…

Нәфрәттән һәм гашыйк булулардан,
Игелек һәм этлек кылулардан…

Тормыш тора узыш-ярышлардан,
Үкенечләрдән һәм ялгышлардан…

Күп әйберләр тора җәмгыятьтән,
Җәмгыятьтәге шул вазгыятьтән…

Тормыш тора, әйе, ансыннан да,
Барсыннан да тора, барсыннан да…

Тик күп чакта тормый берсеннән дә,
Бер миннән дә тормый, бер синнән дә…

Тормыш тора фәкать хәрәкәттән!
Шул коткара безне һәлакәттән!

    18.03.2019



Кыш шикелле…


Исертте дә мине яз исләре,
Күңелемне айкап ташлады.
Күңелемә минем яз яктысы,
Яз җылысы иңә башлады.

Салкыннарда туңган күңелемне
Өметләндереп тә җибәрде,
Канатландырып та җибәрде ул,
Егетләндереп тә җибәрде…

Күңелемә язгы ирек бирдем,
Изүләрне чишеп җибәрдем.
Күңел түрендәге хисләремне
Язгы җылы җилдә җилгәрдем…

Күңелләрем китте рәхәтләнеп,
Күңелләрем китте бушанып.
Салып аттым кышкы киемнәрне,
Кичә килгән язга ышанып…

Бүген исә тагын кыш шикелле,
Туңып кердем тагын урамнан.
Качып булмас, ахры, салкыннардан,
Арыналмам, ахры, бураннан…

Салкыннарда, карлы бураннарда
Йөрергәме тагын бөрешеп?
Болай да бит инде гомер үтте,
Бер җылынып шулай, бер өшеп…

Без өйрәнгән язның аязына,
Җылысына, күңеллесенә…
Аптыраплар карап торам язның
Кар-буранлы бүгенгесенә.

    25.03.2019



Белмим инде…


Әй бу язмыш! Гомер елларымны,
Шул елларда сузган юлларымны
Туры гына итеп сызалмадым,
Пар атларда гына узалмадым…

Ел артыннан еллар алышына,
Күз иярми гомер агышына…
Гомер узганы да сизелмәде.
Өмет кенә менә өзелмәде…

Әллә инде бераз чыдаргамы,
Әллә инде барлап чыгаргамы
Гомеремнең булган ызаннарын,
Кагыйм микән гомер тузаннарын?

Юк, яратмыйм тузан туздырырга…
Нигә әле вакыт уздырырга…
Уздырасын уздырганмын инде,
Туздырасын туздырганмын инде…

Нәкъ җырдагы кебек, үпкән-кочкан
Әллә кайчан инде җилгә очкан…
Күңелләрем нишли ала инде? –
Сагынырга гына кала инде…

Гомер чаба, туктап торылмый шул,
Гомер аты кире борылмый шул…
Янарга да белмим, көяргә дә…
Белмим инде ниләр дияргә дә…

    14.04.2019



Тукайга һәйкәл ачабыз…


Тукайга һәйкәл ачабыз!
Уфада, «Нур» каршында.
Татарлар килгән, башкортлар…
Тукай җыйган барсын да!

Тукай монда бик биектә!
Безнең баш та югары!
Тукайга мондый һәйкәлнең
Куелганы юк әле…

Уфада һәйкәл ачабыз!
Караш күккә төбәлгән…
Тукай күккә ашкан кебек,
Караганда түбәннән.

Тукайга килеп баш иде
Президентлар, түрәләр.
Өстә дә, димәк, Тукайның
Даһилыгын күрәләр…

Һәйкәл гүзәл! Болай гына
Үтеп китәрлек түгел…
Тукай биек! Беркемнең дә
Буе җитәрлек түгел!

Ул безгә – бөек ышаныч!
Ул безгә – бөек терәк!
Шуңа да ул заманнан да,
Бездән дә биектәрәк!..

Тукайга һәйкәл ачабыз!
Бу көнне көтте Уфа…
Яктырып китте күңелләр,
Нурланып китте Уфа!

    19.04.2019



Мәхәббәт


Мәхәббәтне беркем аңлаталмый,
Мәхәббәтне беркем аңламый.
Әгәр «аңлыйм» дисә ул, әлбәттә
Үзен үзе генәалдалый…

Мәхәббәт ул шундый сәер матдә
Мәхәббәт ул шундый серле хис…
Аңлашылмый торган шул серле хис
Һәркайсыбызныкы төрле ич.

Кемнәрдәдер – талгын гына хисләр,
Кемнекедер дулый, буранлый…
Мәхәббәтнеңкагыйдәләре дә
Формулалары да булалмый.

Мәхәббәтне булмый кабатлап та,
Булмый аны алмаштырып та.
Һәркайсыбызныңүз мәхәббәте,
Булмый аны адаштырып та…

Аңлап булмый, тик аңлыйсы килә
Мәхәббәтнеңбөек тылсымын…
Без яшибез, бөек мәхәббәтнең
Бөек тылсымына ымсынып!

Мәхәббәтне беркем аңлый алмый…
Тырышмыйк та аны аңларга.
Иңяхшысы, без яратып калыйк,
Сөеләһәм сөя алганда…

    23.04.2019



Болай булмый торган иде…


Майның әле башы гына,
Ә тышта шундый эссе!
Нәкъ җәйге челлә шикелле,
Әйтерсең печән өсте…

Кыздыра микән белмичә,
Кыздыра микән белеп,
Быелгы май кояшы да
Июль кояшы кебек…

Әллә инде шатланасы,
Әллә инде куркасы…
Болай булмый торган иде
Бездә майның уртасы.

Бу табигатьнең шушылай
Уйнап алуы микән,
Әллә буталуы микән,
Әллә аруы микән?

Көн дә болай җылы булмас,
Яңадан салкынайтыр,
Кайдадыр адашып йөргән
Салкын әйләнеп кайтыр…

Нишләмәк кирәк, дөньялар
Бер салкын шул, бер җылы…
Быел бөтен агачлар да
Чәчәк атты берьюлы.

    15.05.2019



Тәрәзәгә карап ятам…


Тәрәзәгә карап ятам…
Акрын гына таң ата.
Яктыра минем күңелем,
Яктыра ак палата…

Тәрәзәдә – җәйге кояш…
Ул минем дә кояшым!
Шул кояшлы уйлар белән
Тулган минем бу башым…

Тәрәзәгә карап ятам…
Күңел кайный, айкала.
Күңелемне ымсындырып,
Акчарлаклар чайкала…

Тәрәзәдә – ак болытлар…
Карап калам үрелеп…
Ак болытларны күрсәм дә
Китәм кебек терелеп.

Тәрәзәгә карап ятам…
Түз, күңелем, пошынма…
Минем күңел зәңгәр күктә,
Үзем генә шушында.

    6.06.2019



Инстадашларыма шифаханәдән хат


Үзенә күрә монда да
Тормышның бер кисәге.
Монда минем кебекләрнең
Юктыр кебек исәбе…

Монда җәй дә, кыш та булмый,
Яз да, җәй дә сизелми…
Мондагылар бар да бериш,
Дөнья шулай тигезли…

Һәркемнең үз авыруы,
Үз даруы, үз зары.
Күзләреннән дә күренә
Тәннәренең сызлавы…

Тән дә сызлый, җан да сызлый.
Тик кызгана күрмәгез!
Минем өчен, зинһар өчен,
Сез сызлана күрмәгез!

Сызлануларымны үзем
Сызланып бетерермен…
«Хәлләремне җиңеләйт!» – дип,
Ходайдан үтенермен.

Монда шулай, сызлансаң да,
Янсаң-көйсәң дә була…
Вакыт кына акрын уза,
Узмый дисәң дә була…

    10.06.2019



Түземлек


Юка гына иңнәреңә
Күпме хәсрәт өелгән.
Ничә кабат янылган да
Ничә кабат көелгән…

Беләм инде, сиңа авыр,
Сиңа кыенрак инде.
Еларга гына торасың…
Син бигрәк елак инде.

Үзәкләреңне үзем дә
Өзлексез өздем инде…
Ә син, җаным, ни булса да
Түздең шул, түздең инде…

Елак булсаң да, көчле син,
Миннән дә түзем инде…
Син бит минем Язым идең,
Ә хәзер Көзем инде.

Көзебезгә алып керде
Гомерләрнең юлы да…
Гомер буе түздең, җаным,
Түз инде бу юлы да!

    11.06.2019



Сандугачлар сайрар чак…


Көтеп алган идем җәйнең
Сандугачлы айларын,
Ишетеп кенә булмады
Сандугачлар сайравын…

Сандугачлар моңын тыңлар
Идек тә без гел генә,
Сандугачлар сайрар чаклар
Бер генә мизгел генә.

Сандугачлар күп сайрамый,
Сайрый ләкин өздереп.
Туктаусыз сайраса, күптән
Бетәр иде биздереп…

Алар быел минсез генә
Сайрый торгандыр инде.
Мин булмагач, аларның да
Күңле тулгандыр инде…

Аларның үз вакытлары…
Мине көтмәсләр инде.
Үз җырларын җырламыйча
Җәйдән китмәсләр инде…

Күрмәсәм дә быел җәйнең
Сандугач сайрар чагын,
Сайрарга тора, сайрарга…
Сандугач тулы җаным.

    13.06.2019



Шагыйрьлек


Шигырьне мин күптән язам…
Гомер буе диярлек.
Язганнарымны арбага
Бер йөк итеп төярлек.

Шагыйрьлек нидән гыйбарәт? –
Аңламыйм үз-үземне…
Нигә шигырь итеп язам
Әйтәсе үз сүземне?

Югыйсә беркем «яз» дими,
«Яз» дип беркем көчләми…
Өстәвенә бер шагыйрь дә
Шагыйрь булып эшләми.

Чөнки «шагыйрь» дигән һөнәр
Юк бер генә эштә дә…
Ә шагыйрь яза… өндә дә,
Яза хәтта төштә дә.

Шагыйрьлек ул әллә инде
Гади бер мавыгумы?
Шагыйрьлек ул әллә инде
Сәер бер авырумы?

Кемгәдер җан авазымы,
Кемгәдер шөгыль генә…
Шагыйрьдән берни көтмиләр,
Көтәләр шигырь генә…

Әкрен генә шигърияткә
Әйләнә шагыйрь җаны…
Ә шулай да кем ул Шагыйрь?
Кем белә инде аны…

    23.06.2019



Бар да исемдә…


Минем яшьтәгеләр ни өчендер
Үткәннәрен ныграк сагына.
Тартыла ул матур яшьлегенә
Һәм бәхетле балачагына.

Ә хатирәләрдә – гомереңнең
Һәр минуты, һәрбер сәгате,
Тормышыңның һәрбер вакыйгасы,
Күңелеңнең һәрбер халәте…

Гомереңнең һәрбер мизгелен син
Фәкать үзең, үзең кичергән.
Шуңа да ул синең хәтереңдә,
Шуңа да ул чыкмый исеңнән…

Истәлекләр кат-кат искә төшә,
Хатирәләр кат-кат яңара.
Әйләнәләр алар татлы хискә,
Әйләнәләр ачы ярага…

Ә югыйсә күпме сулар аккан,
Ә бит күпме җилләр иселгән,
Күпме еллар гомер ителгән дә
Әллә күпме юллар кичелгән…

Хатирәләр яши хәтереңдә,
Хисләреңдә синең, уеңда…
Истәлекләр белән яшим мин дә,
Бик рәхәт тә кебек, кыен да…

    24.06.2019



Төнге яңгыр


Әйбәт кенә йоклап киткән идем,
Мине кинәт яңгыр уятты…
Йокыларны качырды ул яңгыр,
Хисләремне минем уйнатты.

Шыбыр-шыбыр тышта яңгыр ява…
Тәрәзәмне ачып җибәрдем.
Сагындырган икән җәйге яңгыр,
Сагынганмын яңгыр җилләрен.

Төнге яңгыр ява… Яңгыр исе
Кереп тулды тынчу бүлмәмә.
Көтелмәгән бу шифалы яңгыр
Дәва булыр иде кемгә дә…

Иркенәеп китте сулышларым,
Киңәепләр китте тыннарым…
Тоям, тоям бөтен күңелемә
Җәйге яңгыр кереп тулганын…

Бу яңгырны, ахры, мин үзем дә
Күптән инде, күптән көткәнмен…
Шыбыр-шыбыр яңгыр тавышына
Мин яңадан йоклап киткәнмен.

    27.06.2019



Гаделлек… Гаделсезлек…


Әнкәй гадел кеше иде,
Гел гаделлек эзләде…
Гадел булды гамәлләре,
Гадел булды сүзләре.

Гадел булды үзенә дә,
Гадел булды безгә дә.
Шуңа түрәләр белән ул
Килгәләде сүзгә дә.

Гаделсезлекләрне Әнкәй
Үзе дә бик күп күрде,
Ләкин, ни генә булса да,
Гаделлекне хуп күрде…

Гаделсезлекне аңлыйсың,
Авызың пешсә генә,
Аңлыйсың аны, үзеңнең
Башыңа төшсә генә…

Гаделсезлекләр кайчакта
Таш булып өскә төшә…
Андый чакларда иң башта
Әнкәем искә төшә…

Илеңдә юк гаделлек ул,
Ай-һай, табылыр микән?
Бу ил гаделсезлекләрдән
Берәр арыныр микән?..

Юк, гаделлек табу авыр
Бу гаделсез тормышта…
Ә дөнья ал да гөл кебек
Болай карап торышка.

    29.06.2019



Кадереңне белдем микән…


Уйлыйм сине, икебезне…
Узган гомеребезне…
Башкалар ничектер, ә без
Сөйдек бер-беребезне…

Сөйдек, сөйдек, хәзер инде
Дәлилләп торасы юк…
Хисләрнең әле бүген дә
Һич тынып торасы юк…

Күңел дә юкка хисләнми,
Юкка да тулмый инде…
Ә шулай да уйландыра…
Уйланмый булмый инде.

Кадереңне белдем микән,
Әллә белмәдем микән?
Алтыннарга күмдем микән,
Әллә күммәдем микән?

Ефәкләргә төрдем микән,
Әллә төрмәдем микән?
Син дип утка кердем микән,
Әллә кермәдем микән?..

Төрлесе булгандыр, күңел
Шуңа туладыр инде.
Күрәсең, сөю-сәгадәт
Шундый буладыр инде…

Мәхәббәт сүрелмәс, җаным,
Без бергә булган чакта!
Сөйдек, сөйдек… Ләйлә белән
Мәҗнүн үк булмасак та…

    14.07.2019



Шагыйрь җаны…


Бураннары да бурады,
Давылы да дулады!..
Дулады шул, шагыйрь җаны
Җил-давылсыз буламы?

Яшеннәре дә яшьнәде,
Күкләре дә күкрәде!..
Барсын сыйдырды, барсына
Түзде шагыйрь күкрәге!

Дөнья булгач, булып тора
Агы да, карасы да…
Тарихтан калган яралар
Ул шагыйрь ярасы да.

Кагылды да, сугылды да
Минем газиз милләтем…
Шагыйрь җаны гына аңлый
Милләтнең чын кыйммәтен.

Кемдер анда милләтемне
Телсез итмәкче тагын…
Туган телнең ачы яше
Сызлата шагыйрь җанын.

Беркем дә белми шагыйрьнең
Ниләр уйлап йөргәнен…
Учына кысып ята ул
Бәргәләнгән йөрәген.

    20.07.2019



Беркатлылык


Без бигрәк тиз ышанучан,
Без бигрәк беркатлы бит.
Тик шунысы: ышаныч ул
Бер ачы, бер татлы бит…

Ышанабыз вәгъдәләргә,
Ышанабыз вәгазьгә,
Ышанабыз законнарга,
Ышанабыз кәгазьгә…

Ышанабыз түрәләргә,
Аларның сүзләренә.
Мөлдерәп карап торабыз
Аларның күзләренә…

Ышанабыз гаделлеккә,
Ышанабыз хәләлгә.
Ышанабыз экраннардан
Күрсәтелгән хәлләргә…

Ышанабыз юхаларга,
Астыртын дус-ишләргә…
Ә аннары аптырыйбыз,
Белмибез ни эшләргә.

Күпме авыз пеште инде,
Ничә тапкыр алдандык…
Беркатлы икәнебезне
Без инде мең аңладык.

Беркатлы булмаска кирәк!
Моны һәркем белә бит…
Тик барыбер ышанасы,
Алданасы килә бит.

    23.07.2019



Әллә ничек кенә…


Әллә ничек кенә узды гомер…

    И. Иксанова

Әллә ничек кенә гомер кичтек,
Әллә ничек кенә яшәлде.
Елмаймакчы булып яшәсәк тә,
Күзләребез бик еш яшьләнде…

Әллә ничек кенә яратыштык,
Әллә белеп, әллә белмичә…
Безнең сөю үзе бер әкият.
Әйтерсең лә «Мең дә бер кичә»…

Әллә ничек кенә шагыйрь булдым…
Кемдер мохтаҗ шагыйрь назына.
Үз-үземә кайчак аптырыймын,
Әле һаман нидер языла.

Әллә ничек кенә картаелды,
Сизмичә дә хәтта калынды.
Егетләнеп кенә йөргән чакта
Картлык җиле килеп кагылды.

Үткән чорлар әллә ничек кенә
Алышына яңа чор белән.
Күңелләрне әллә ничек кенә
Юатабыз яңа җыр белән.

Әллә ничек кенә тузды бугай
Тормыш тузаннары тузса да…
Минем гомер үкенерлек түгел,
Әллә ничек кенә узса да…

    29.07.2019



Мин сагынмый, кем сагынсын…


Мин сагынмый, кем сагынсын
Газиз Сөн буйларымны.
Сөн аңламый, кем аңласын
Уйлаган уйларымны…

Мин яратмый, кем яратсын
Андагы талларымны.
Яктыртса, алар яктырта
Болытлы таңнарымны…

Мин сокланмый, кем соклансын
Сөннең көмеш суына.
Сөннең көмеш суларында
Сандугачлар коена…

Мин кушылмый, кем кушылсын
Сандугач җырларына.
Үзем дә әйләнәм инде
Сандугач моңнарына…

Мин көйләми, кем көйләсен
Сөн буеның көйләрен…
Сөнсылу – гомер агышым,
Сөн сылуы – сөйгәнем…

    5.08.2019



Багышлаулар





Мостайга охшап киләсең…


Башкортстанның халык шагыйре

    Равил Бикбайга

Мостайга охшап киләсең:
Ул атлап килешләрең,
Акрын гына, салмак кына
Мостайча йөрешләрең…

Мостайча сүз сөрешләрең,
Сөйләгән телмәрләрең,
Һәрвакыт биектә булды
Сайлаган мөнбәрләрең.

Һәрвакыт үлчәп сөйләдең
Сүзләрнең кыйммәтләрен…
Гел Мостайны хәтерләтә
Килешең-килбәтләрең.

Сине күрсәм, Мостай диеп,
Мин сискәнеп китәмен…
Син инде, агай, беләсең,
Кемнәрнең кем икәнен!

Беләсең кемгә охшарга,
Кемнәргә охшамаска,
Кемнәргә ышанырга һәм
Кемнәргә ышанмаска…

Булмаса да шагыйрьләрне
Үзара ярыштырып,
Булмаса да бөек Мостай
Кәримне алыштырып,

Мостайга охшап киләсең…
Шулай дигәч көләсең.
Мостайга охшаганыңны
Син үзең дә беләсең.

Мостай агай әле һаман
Безгә бер терәк шул ул.
Охшасаң да, Мостайларга
Охшарга кирәк шул ул.




Җитмеш биш тә җиткән икән, агай!..


Хөрмәтле якташларымның берсенә –

Тәлгат Нигъмәтулла улы Сәгыйтовка


Җитмеш биш тә җиткән икән, агай!..
Сөбханалла, хәйран яшәлгән!
Шушы яшеңдә дә бирешмисең,
Калышмыйсың әле яшьләрдән…

Үткәннәргә әгәр күз ташласаң,
Бер карасаң әгәр үрелеп,
Хәтерләрнең якты тәрәзеннән
Барысы да тора күренеп.

Яшәдек бит төрле дәверләрдә!
Туры килдек нинди чорларга?!
Торып калды алар тарихларда,
Яңгырады алар җырларда…

Без замана балалары идек:
Тегесен дә күрдек, ансын да…
Йөрәгебез, күңелебез аша
Уздырдык без, агай, барсын да.

Безнең эзләр калган заманнарга
Карыйсың бит нинди күз белән?
Ә син, агай, яңа заманга да
Аяк бастың якты йөз белән.

Оялырлык түгел гамәлләрең,
Үкенерлек түгел эшләрең…
Орденнарга, медальләргә алай
Бик бай булмаса да түшләрең…

Кыйммәтләрдән кыйммәт – бу тормышта
Үз юлыңны таба алуың…
Иң мөһиме – кайсы заманда да
Үзең булып кала алуың…

Ике гасырны без бер иттереп,
Дөнья буйлап озын юл үттек…
Җитмеш биш тә җиткән…
Бу бит, агай,
Картлык түгел, ә зур егетлек!




Шагыйрь булып бер тугансың икән…


Башкортстанның халык шагыйре

    Хәсән Назарга

Шагыйрь булып туу Ходай эше,
Шигырь язу… Анысы үз эшең.
Шигыреңне син язарга тиеш,
Көткәндә дә башка йөз эшең.

Ләкин хикмәт шигырьдә дә түгел,
Хикмәт аның ниндилегендә,
Хикмәт аның асыл фикерендә,
Хикмәт аның миллилегендә…

Синең кебек асыл шагыйрь бит ул
Милләтенең бәгырь кисәге.
Шагыйрь бүген кирәк! Һәм иртәгә!..
Була алмый шагыйрь кичәге.

Шагыйрь бит ул батырлыкларны да,
Юләрлекләрне дә еш кыла…
Шагыйрь юлы – давылларга каршы,
Агымнарга каршы еш кына.

Тумый калмый шигырь, бәгырьләрдән,
Яралардан каннар саркылса,
Үз халкыңа әйтер кайнар сүзең
Күңелеңнән әгәр аркылса,

Күңелдәге нечкә милли кыллар
Җәя кебек әгәр тартылса…
Ул шагыйрь дә була алмас иде
Миллилектән әгәр тайпылса…

Нинди шагыйрь ди ул хакыйкатьне,
Гаделлекне яклый алмаса?!
Андыйлар да бар ул, тик алар бит
Шигырь юлы саен алдаша…

Фикерләрең – аксакалларныкы,
Синең хисләр һаман мәҗнүни…
Шагыйрь булып бер тугансың икән,
Шагыйрь булып калу мәҗбүри.




Тыныч кына ятмас ул анда…


Евгений Евтушенконың вафатына


Евтушенко ахирәткә күчте…
Һәркемгә дә килә бакыйлык.
Ихлас иде, аңа бик хас иде
Авантюра катыш даһилык.

Шигырь укыганда, әйтерсең лә
Китә иде бәйдән ычкынып…
Үзе генә түгел, киеме дә
Тора иде аның кычкырып.

Традикомедия, драма һәм фарс…
Тормышында аның бар да бар.
Евтушенко – шагыйрь-эстрада,
Евтушенко – шагыйрь-карнавал…

Чыгышлары, үзен тотышлары –
Клоунада, тоташ тамаша…
Танк кебек алга барды шагыйрь, –
Тамашалар аша, дан аша.

Жонглёр кебек уйнатты ул сүзне,
Күп уйнатты шагыйрь дан атын.
Күпме тырышсаң да, кире кагып,
Инкяр итеп булмый талантын…

Иреште ул күпме дан-шөһрәткә…
Шул шөһрәткә күпме биреште?!
Картайгач та пижон булып калды,
Нишләсә дә аңа килеште.

Тәнкыйтьләсәң, әйе, тәнкыйтьләрлек,
Мактыйм дисәң, әйе, мактарлык…
Тормышта да, кичәләрендә дә
Калкып чыга иде актёрлык.

Шигырь укыганда, шагыйрьлеге
Кала иде бик еш күмелеп.
Ә шулай да Евг. Евтушенко
Бөек шагыйрь иде иң элек.

Яңгырады бөтен Җир шарына
Шагыйрь сүзе, шагыйрь ораны!
Гөрләп торды урыс шигыренең
«Евтушенко» дигән урамы.

Андый шагыйрь башка булмаячак,
Халык башка хәзер, ил башка.
Шигъриятнең хәзер кирәге юк,
Башка мәшәкатьләр – иңбашта…

Бөек булалмыйсың, китапларың
Өеп куелса да кат-катлап…
Евтушенко – ул бер генә данә,
Бөекләрне булмый кабатлап.

Евтушенко ахирәткә күчте…
Нәкъ сиксән биш яше тулганда.
Ул анда да шигырь укып ятар,
Тыныч кына ятмас ул анда…




Белла Ахмадуллина



(3 октябрь, 2007 ел. Казан. Опера һәм балет театры)

Казан сәхнәсендә – Изабелла!
Көяз Белла – кара бәрхеттән…
Авызларын ачып тыңлый халык,
Авызлары ачык – бәхеттән.

Залда утыручы ир-атларның
Кысыладыр тыны, сулуы…
Ни дисәң дә, үзебезнеке бит,
Ни дисәң дә, татар сылуы!

Әллә инде шагыйрь җанындагы
Дулкын-дулкын хисләр айкалып,
Белла, шигырь сөйләгәндә, кинәт
Каен кебек куйды чайкалып…

Чайпалгандыр тойгылары аның,
Чайкалгандыр хисләр бизмәне…
Тик Белланың шушы бер мизгелен
Кемдер сизде, кемдер сизмәде.

Ул Казанда түгел, Күктә иде…
Ул үзе дә моны тоймады.
Ул уй җитмәс бер халәттә иде:
Әллә чынлап, әллә уйнады…

Мондый сылулыкны яшералмый,
Яшералмый хәтта картлык та.
Тик Белланың татар карашында
Сизелмәде моң да, шатлык та.

Ә зал тулы затлы тамашачы…
Утырганнар, хәтта басканнар.
Безнекеләр ләкин бик аз монда,
Булганнар да урыслашканнар.

Кара каен булып басып тора,
Кап-карадан Белла, карадан…
Ниндидер бер сәер борынгылык
Аңкып тора иде аңардан.

Җилфер-җилфер килә ул сәхнәдә,
Хәтерләтеп кара каенны.
«Ак тәнеңдә балкый кара тәрең,
Кая куйдың ап-ак аеңны?» –

Дип сорыйсы килә шагыйрәдән…
Югалткандыр Белла ул аен…
Югалткандыр аны туганчы ук,
Юк, тапмас ул аны, мөгаен…

Ниләр уйлыйдыр ул Казаныңда?
Калган микән анда татарлык?
Фамилиясеннән тыш тагын ни бар
Татар диеп аны атарлык?

Изабелла! Белла! Ахатовна!
Күз алдында сыны, күңелдә…
Нәрсә диеп әйтергә дә белмим, –
Безнеке дә бит ул, түгел дә.

Казан сәхнәсендә – кара балкыш…
Шигырьләре күпме укылган!
Карт шагыйрә кат-кат шигырь укый…
Карт булса да, чибәр, чукынган!




Мин мендем дә, менмәдем дә кебек…


Илһам дустым Йәндәүләтовка


Ирәндеккә алып килдең мине,
Ирәндек ул сиңа ят түгел.
Ә мин монда беренче кат кына…
Безнең Илеш таулы як түгел.

Ирәндеккә карыйм… Күңел кылы
Соңгы чиккә җитеп тартылган…
Син менеп тә киттең җәһәт кенә,
Мин ияргән булдым артыңнан.

Ә ирәндек, ай-һай, биек икән,
Менәсең дә һаман, менәсең.
Ирәндекнең биек икәнлеген
Менә-менә генә беләсең.

Менгән саен биегәя бара,
Ерагая бара түбәсе.
Ә шулай да биек Ирәндекнең
Түбәсен дә килә күрәсе…

Ирәндекнең түбәсенә менеп,
Утырасы килә ташына…
Ләкин сизеп торам, Ирәндекнең
Менеп җитеп булмас башына.

Таулар алдый алар! Мин үзем дә
Таулар диеп ничә алдандым…
Менгән җирдән төшәр чаклар җиткән,
Яңа гына шуны аңладым.

Менгән кадәренә шөкер кылыйк!
Болай булгач, күңел булырлык…
Шулай дидек тә без, ярты юлдан
Кинәт кенә кире борылдык.

Мин тауларга менә алмам инде,
Ә син әле, беләм, менәрсең!
Тик картларны алма үзең белән,
Яшьрәкләрнең ал син берәрсен…

Анда мине беркем көтеп тормый,
Биеклекнең хәзер ни тәме?
Безгә хәзер ярый үзәннәр дә…
Һич югында, тауның итәге…

Мин мендем дә, менмәдем дә кебек
Язмышымның биек үренә…
Ирәндекнең биек түбәләре
Түбәннән дә әйбәт күренә.




Синең белән бер дә утырган юк…


Башкортның талантлы шагыйре

Салават Әбүзәровка


Синең белән бер дә утырган юк,
Салмыйча да, хәтта салып та…
Утырырга туры килсә әгәр,
Булмас иде салмый калып та…

Хәлләреңне ә мин белеп торам
Марат Кәбировтан – Казаннан.
Һәм белешеп торам Уфалардан:
Өлкән дустың Хәсән Назардан.

Мин үземне гәрчә хәттин ашкан
Заман кешесенә чутламыйм,
Ә шулай да кайчагында мин дә
Интернетка кереп чыккалыйм.

Кем генә юк анда, ни генә юк!..
Синең шигырьләр дә күренә.
Кайберләре җанны өтеп ала,
Үтеп керә күңел түренә.

Бүләк итеп биргән китабың бар…
Гәзит кәгазендә басылган.
Гәзит кәгазендә басылса да,
Ул китабың кат-кат ачылган.

Шигырьләрнең асыл бәяләре
Аңа карап кына үзгәрми.
Иң мөһиме, кәгаз битендәге
Ташка баскан юллар, сүзләр ни?!

Синекедәй чын шигырьләр барда
Алтыннарың торсын еракта.
Сине укыр өчен бөтен башкорт
Тезелергә тиеш чиратка!

Башкорт сине моннан соң да укыр,
Җырларыңны, беләм, җырлар ул!
Шагыйрьләргә – көн дә урак өсте!
Җырлар чәч тә, әйдә, җырлар ур!..

Утырасы килә синең белән
Гармун уйнап, курай тарткалап,
Бөекләребезне искә алып,
Кайберәүләргә таш аткалап,

Утырасы килә мактанышып,
Иңбашларыбыздан каккалап,
Һәм, әлбәттә инде, бераз гына,
Аз-аз гына шәраб капкалап…
Утырасы килә…




Хак төрекмән Мәхтүмколый



(Төрекмән халкының бөек шагыйре һәм акыл иясе Мәхтүмколый Фирагиның 290 еллыгы уңаеннан)

Син халкыңның горурлыгы,
Батырлыгы, мәгърурлыгы,
Мең шагыйрьгә торырлыгы,
Хак төрекмән
Мәхтүмколый!

Синең рухи һиммәтең дә,
Язмышың да – милләтеңдә!
Шунда асыл кыйммәтең дә,
Хак төрекмән
Мәхтүмколый!

Чынга ашты өметләрең,
Ораннарың, үгетләрең,
Милләтеңә теләкләрең,
Хак төрекмән
Мәхтүмколый!

Төрекмәннәрең азат инде,
Дошманнардан азат җирле,
Төрекмәнстанлы – азат илле,
Хак төрекмән
Мәхтүмколый!

Бер күргәч тә таң каласың:
Ашхабадың – таң каласы!
Ул – азатлык тантанасы,
Хак төрекмән
Мәхтүмколый!

Мәңгелек – салган эзең дә,
Үлемсез – һәрбер Сүзең дә,
Милләтең дә, син үзең дә,
Хак төрекмән
Мәхтүмколый!

Шөһрәтле син Ватаныңда,
Кодрәтле син Ватаныңда!
Шагыйре син татарның да,
Хак төрекмән
Мәхтүмколый!

Безне рухың бәйләп тора,
Берләшергә әйдәп тора,
Көрәшергә әйдәп тора,
Хак төрекмән
Мәхтүмколый!

Төрекмән кебек без дә атлы,
Азатлыкка без дә хаклы,
Без бит бер-беребез яклы,
Хак төрекмән
Мәхтүмколый!

Син йолдыз – Шәрык күгендә
Балкып янасың бүген дә,
Балкыйсың һәрбер күңелдә,
Хак төрекмән
Мәхтүмколый!

Шагыйрьләрнең гаделе син,
Милләтеңнең бәгыре син!
Шуңа күрә кадерле син,
Хак төрекмән
Мәхтүмколый!

Сине укыйм да моңланам,
Сине укыйм да юанам,
Сине укыйм да уйланам,
Хак төрекмән
Мәхтүмколый!




«Кызыл таң»ның 95 еллыгы уңаеннан


«Кызыл таң»ның узган юлы
Нәкъ бер гасыр озынлык!
«Кызыл таң» милләт йөзенә
Китермәде кызыллык!..

Безнең белән «Кызыл таң» да
Гасырларга сузылды.
Халкыбызның күңелендә
Ул таң булып сызылды.

Аера белде «Кызыл таң»
Яхшы белән яманны.
Ничек бар, шулай яктыртты
Без яшәгән заманны.

«Кызыл таң»нан өйрәндек без…
Өйрәндек һәммәсенә:
Телгә, дингә, игелеккә
Һәм тормыш мәгънәсенә…

Өйрәнсәк тә егетлеккә,
Өйрәнмәдек этлеккә…
«Кызыл таң»ның бөтен көче –
Укучысы күплектә.

Укучылары без аның,
Без аның терәкләре!
Милләтебезне яшәтә
Аның хак теләкләре!

Без мохтаҗ изге теләккә,
Иң изге нияткә дә…
Ул халыкка хезмәт итә,
Һәм хакимияткә дә.
Хакимият тә безнеке –
Бар, хезмәт итми кара!
Хезмәт итү генә түгел,
Бар, хөрмәт итми кара!

Түрәләрне дә кайчакта
Өйрәткәләргә кирәк,
Сүз артыннан, үз артыңнан
Иярткәләргә кирәк!

Аларны хөрмәтләргә дә,
Төрткәләргә дә кирәк,
Кайчагында артларыннан
Эткәләргә дә кирәк…

«Кызыл таң»ның битләрендә –
Халкымның галилеге:
Сәйфи Кудаш олпатлыгы,
Гафури гадилеге,

Ремель Дашкин җитдилеге,
Атнабай мутлыклары…
Сиздерә, бик тә сиздерә
Аларның юклыклары.

«Кызыл таң»га мәхәббәт тә,
Хөрмәт тә арта гына.
«Кызыл таң» батмый, баемый,
Кызарып ата гына!

«Кызыл таң» ул моннан соң да
Яктырып атар әле!
Ни дисәң дә, без бит әле
Меңьяшәр татар әле!




Болга, әйдә, таягыңны!


Татарстанның халык артисты

Фуат Әбүбәкеровның 70 яшенә


Фуатның бөтен гомере
Үтте менә шушында:
Фуат ул менә шушында
Язын, көзен, кышын да.

Көннәрен дә, төннәрен дә,
Иртәсен дә, кичен дә.
Кызганмый ул талантын да,
Вакытын да, көчен дә!

Әйләнде ул бар татарның
Дустына, әшнәсенә.
Фуат күптән тамыр җәйде
Камалның сәхнәсенә.

Фуат үзбәк хөрмәседәй
Күптәннән пешеп беткән…
Аның урынына гүя
Юньле бер кеше беткән.

Егетләр бар, Фуат белән
Түгел чагыштырырлык!
Талантлар тумаган әле
Аны алыштырырлык!

Ул урынга кем килсә дә,
Фуатка җитмәячәк.
Хәзер инде Фуат моннан
Кусаң да китмәячәк…

Килешеп тора Фуатка
Агарып беткән мыек.
Утыра әнә хатыннар
Үзләрен көчкә тыеп!

Килешә аңа бабочка,
Килешә аңа фрак.
Хәер, фрактан матур булып
Күренә любой дурак!

Бик килешә түбәтәй дә!
Түбәтәй – милли инде.
Түбәтәйнең миллилеген
Кем генә белми инде…

Түбәтәй ул башны түгел,
Күңелне пакьләп тора.
Иң мөһиме, Фуатның ул
Пеләшен каплап тора.

Артистлар һәм музыкантлар
Уйныйлар алга карап!
Алга карап, димәк, алар
Уйныйлар залга карап!

Уйный алар залга карап,
Дәрт белән, азарт белән!
Бер Фуат кына халыкка
Басып тора арт белән…

Фуат шушы яшендә дә
Нык тора аягында.
Монда бар хикмәт, әлбәттә,
Дирижёр таягында.

Тылсымлы таягын Фуат
Бер чыгарып болгаса,
Бөтен залны, театрны
Үзебезчә моң баса!

Музыка дип, җыр-моң диеп,
Әзер ул чукынырга.
Аның урыны – биектә…
Оркестр чокырында.

Көйләрең белән, Фуат дус,
Йөрәкне яндырасың!
Болга, әйдә, таягыңны,
Җырларың яңгырасын!

Без дә шушы кичәбездә
Матур хисләр кичерик!
Шәраб эчеп тормыйк бүген,
Җырларыңнан исерик!

    16.12.2014



Син – затлы зат!


Артист һәм шагыйрь дустым

Хәлим Җәләйнең 75 яшенә


Син – затлы зат! Алтыннарга
Төрсәң дә, төрмәсәң дә…
Син – халыкныкы, тарихка
Керсәң дә, кермәсәң дә…
Син – шагыйрь, берлек әгъзасы –
Язсаң да, язмасаң да…
Синең даның чыккан инде –
Азсаң да, азмасаң да…
Син – лаек зат, орден-медаль
Таксаң да, такмасаң да…
Син – аек зат, шәраб-мазар
Капсаң да, капмасаң да…
Сәхнәдә сиңа килешә
Ни генә эшләсәң дә…
Син – бөек инде, сәхнәдән
Төшсәң дә, төшмәсәң дә…
Тик сәхнәдән төшмәссең шул
Кусаң да, кумасаң да…
Син чынлап та бөек артист! –
Щепкинчы булмасаң да…
Син үлемсез Хәлим Җәләй! –
Үлсәң дә, үлмәсәң дә…
Шушы шигыремне яздым,
Көлсәң дә, көлмәсәң дә.

    27.04.2015



Түрә дә, шагыйрь дә…


Әнәс Исхаковның 70 яшенә


Без яшь идек, гаярь идек,
Чибәр һәм көчле идек!
Гел яшь булыр кебек идек,
Картаймас төсле идек!

Язлар үтте, җәйләр үтте,
Көзгә дә күп калмады.
Әнәскә дә җитмеш тулды,
Безгә дә күп калмады.

Дөнья безне хәйләләде,
Томыш безне алдады:
Маңгайларга чәпәп куйды
«Картлык» дигән тамганы…

Ә безнең Әнәс дустыбыз
Ул Шөгер якларыннан.
Мин аны бик яхшы беләм
Комсомол чакларыннан.

Гомер буе түрә булды,
Чөнки Әнәс Шөгердән.
Әмма ерак киталмады…
Шигырь дигән шөгыльдән.

Әйе, әйе, ул әле дә
Шигырьдән ерак түгел.
Шагыйрь булса да, Әнәс ул,
Әлбәттә, дурак түгел.

Күпме генә күп язсаң да,
Булсаң да олы талант,
Шигырь язып баеп булмый,
Шигырь туйдырмый тамак.

Бай түрә булу әйбәтрәк,
Ярлы шагыйрь булганчы…
Әнәс нәкъ шулай яшәде
Җитмеш яше тулганчы!

Әнәскә дә җитмеш тулды!
Ну нишлисең, күрәчәк!
Хәзер инде бар дөньяны
Ул шигырьгә күмәчәк!

Шагыйрьләр авылда туа,
Шәһәрдә үлә алар.
Түрәләр дә шагыйрь кебек,
Нишләргә белә алар:

Авылларда эшлиләр дә
Күченәләр шәһәргә, –
Тыныч кына картаерга,
Тыныч кына яшәргә!

Ә Әнәс – түрә һәм шагыйрь, –
Килешә аңа шәһәр!
Хәзер инде шәһәрдә ул
Тик шагыйрь булып яшәр!

Түрәләр өчен күп эчтек!
Безгә дә күчик әле:
Шагыйрь Әнәс Исхак өчен,
Әйдәгез, эчик әле!

    2015



Булмый Болгар Нугайсыз…


Спас районы хакиме

Камил Нугаевның 60 яшенә


Камилгә шигырь язган бар,
Бар, хәтерләсә әгәр…
Ул яшь иде, шигырем дә
Шәп чыккан иде мәгәр!

«Болгар» дип, Камил Нугайның
Гомере үтә инде.
Болгарның үзе шикелле
Картаеп бетә инде.

Күңелгә уйлар да килә:
«Болгар нишләр Камилсез?»
Бу сорауга җавабым юк,
Таба алмыйм камил сүз…

Болгарның ул әллә даны,
Әллә җаны, белмәссең…
Болгарның әллә хуҗасы,
Әллә ханы, белмәссең…

Җитеп бетми статусым
«Болгар ханы» дияргә.
Тик барыбер туры килә
Камилгә баш ияргә!

Булалмый татар Болгарсыз,
Булмый Болгар Нугайсыз.
Нугайсыз Болгар ул, әйтик,
Ну, кояшсыз, ну, айсыз…

Тагын бик тә мактар идем,
Булмый диеп Нугайсыз,
Минтимер Шәрип улыннан,
Шәймиевтән уңайсыз!

Борынгы Бөек Болгар да,
Нугаев та борынгы…
Бүген аның хөрмәтенә
Күтәрсәң дә урынлы!

Бик урынлы, эчәр өчен
Бу гади сәбәп түгел!
Эчик әле Камил өчен,
Эчмәгән шәраб түгел!

    9.12.2016



Мине көлдереп кара!


Яшь сәхнә остасы Данир Сабировка


Биеклекләрне яулыйсың
Син әкертен-әкертен.
Ничек тәнкыйтьлисең инде
Салаватның шәкертен.

Остазы нинди, шәкерте
Шундый буладыр инде.
Залларың да шуңа күрә
Тулып торадыр инде…

Тик син залга бик ышанма,
Тамашачы алдый ул:
Чын юморны, чын көлкене
Бик сирәкләр аңлый ул.

Гомумән, безнең сәхнәдә
Югары юмор сирәк…
Залга бит арзанлы билет,
Арзанлы юмор кирәк!

Бер ялгызың көлеп булмый,
Шунда ук күрәчәкләр.
«Нормальный кеше түгел бу,
Дурак бу!» диячәкләр.

Концертка килгәчтен генә
Рәхәтләнеп көләрлек!
Бөтен зал белән көлгәчтен,





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=66357554) на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.