Книга - Алламжонов айбдор

230 стр. 68 иллюстраций
16+
a
A

Алламжонов айбдор
Комил Алламжонов


?yлингиздаги китобда менинг ?али унчалик узун бyлмаган ?аёт йyлим акс этган. Бу бадиий асар ёки монография эмас. Ушбу китобни y?иган ёшларимиз yзларига озгина бyлса-да, мотивация олсалар, фа?ат хурсанд бyламан. Хато, камчиликларга дуч келсангиз, айбга буюрмайсиз.

Китоб устида ишлаш жараёнида турли фикрлар бyлди. Хавотир, шуб?алар ?ам ту?илди. Биро? шахсий фикримча, агар кyнгил тоза, ма?сад холис бyлса, Алло?нинг Ўзи асрайди.

Бундай китоблар бизнинг юртда ?ам шов-шувли янги- лик эмас, одатий ?ол сифатида, кyп бyлиши керак. «Китоб y?и!», деб тар?иб ?илсаг-у, лекин янги(ча) китобларни чоп этишга ?yр?иб yтирсак, yтираверамиз. ?аётим давомида кyп ?олатда Алло?га таваккал ?илиб, шу бугунги даражага етиб келдим. Бу сафар ?ам худди шундай ?иламан. Нима бyлса – пешонадан.

Пандемия даврида, уйда бекор yтирганда, шу китобни ёзишни Алло? кyнглимга солди. Яхшиликка бyлсин ило- ?им.





Комил Алламжонов

Алламжонов айбдор













Сyзбоши

Бу китоб нега керак?

Китоб ёзишдан ма?сад учта бyлиши мумкин. Бундан иккиси менга тааллу?ли эмас.

Биринчиси – пул ишлаш. Менда бундай зарурат йy?.

Иккинчиси – ?анчалик зyр эканимни бутун дунёга намойиш этиш. Лекин yзимизда ?ам, чет элда ?ам кyпчилик мени танийди, боримча билади. Шундай экан, ?еч кимни алдай олмайман.

Ва ни?оят, учинчи сабаб – yзим истаган инсонларга – yн бешдан yттиз ёшгача бyлган, атроф-оламга ?араб туриб: «Бу ё?ига нима ?илсам экан? Кун сайин yзгариб бораётган жамиятда ?андай яшаб кетаман? Ор?амда туриб берадиган, ?yллайдиган одамим бyлмаса ?ам юзага чи?а олармикинман, кимга керакман yзи? Орзуларим ушалармикин?» деб yйланаётган ёшларга му?им фикрларни етказиш.

Сизга yзим ?а?имда, ?андай ?илиб оё??а турганим, ?озирги даражага етишимга нималар туртки бyлгани ?а?ида гапириб бермо?чиман. ?еч нарсани назардан ?очирмасликка ?аракат ?иламан.

Бу китобни ёзишга киришгунча yзимни жуда омадли деб ?исоблардим. Бутун умр омад кулиб бо??андек туюларди. Мана ?озир ?ам, шинамгина уйимда, оилам даврасида yтириб ёзяпман. Муваффа?иятли бизнесим, ?изи?арли лойи?аларим бор. Пешонанинг яр?ирагани шу эмасми?!

Лекин бошимдан yтган во?еаларни бирма-бир эслаб, омадим чопган пайтдан кyра, ишим юришмаган ва?тлар кyпро? бyлганини тушундим. Битта муваффа?иятга эришиш учун шунчалик кyп муаммога дуч келган эканманки, буни юз фоиз омад деб ?ам бyлмайди.

Биласизми, онам – доя-?амшира. Дояларга ало?ида имтиёзлар берилмаган. Биттагина кафолатланган ?улайлик – фарзандларини yзи ишлайдиган ту?ру?хонада, ишончли шифокорлар ?yлида, ?амкасб дyстлари орасида дунёга келтириш. Хуллас, мен ту?иладиган пайтим шуям yхшамаган, онамнинг ишхонаси санитария-дезинфекция ишларига – «мойка»га ёпилиб ?олган.













I

Вазир келди

Гyдаклигимда катталарнинг оё?и остида yралашиб, инжи?лик ёки шyхлик ?илсам, бувим доим: «Уни тинч ?yйинглар, уришманглар. Бу болам министр бyлади», – дердилар.

У вазир бyлади.

Нега ундай деганларини билмайман. Бувимнинг фикрича, оиламизда мендан бош?а ?еч ким министр бyлолмасди. Автослесарь билан ?амширанинг y?ли бир кун обрy-эътиборли, катта одам бyлишини хаёлга ?ам келтириш ?ийин эди.

Ойимни саволга тутаман. Улар ?ам бувим нега бундай деганларини билмайдилар.

Мана энди, орадан yттиз йилдан кyпро? ва?т yтиб, ЎзМАА1 биносининг холида турибман. Министр бy-либ. Ўзбекистон Матбуот ва ахборот агентлигининг директори ма?омига кyра вазир ?исобланади. Каттагина бинонинг биринчи ?авати. Девор, шифтлари тyкилай дейди, поллари чириб ётибди, ?амма ё? вайрона, чи?инди. ?атто вазирнинг, яъни менинг хонамдан канализациянинг бадбyй ?иди ан?ийди. Сталин давридан ?олган бу эски иморат охирги марта ?ачон таъмирланганини биров эслолмайди.

Бинодаги беш юздан орти? хонанинг деярли ?аммасини ижарачилар эгаллаб олган. Хотин-?излар ?yмитаси, ?айсидир партиялар, ?андайдир нашриётлар, тадбиркорлар ва яна кимлардир. Ички ?овлида машиналар ти?илиб кетган. ?еч ким менга а?амият бермайди ?ам, одамларнинг униси у ё??а, буниси бу ё??а yтиб юрибди. Иккинчи ?аватнинг чап ?анотидаги кафтдек жой – мана шу ЎзМАА.

Мени жамоага таништириш учун Бош вазир yринбосари, Молия вазири Жамшид ?yч?оров келди. Таништирдию жyнаб кетди. Мажлислар залига типографияларнинг ёши yтиб ?олган директорлари, бош?арма бошли?лари йи?илган. ?ар бири бу тизимда салкам ярим аср – Совет Иттифо?и давридан бери ишлаб келади. Ўша ла?зада менга бyлган муносабатни ани? ?ис ?илдим: гyё хонага ёш бола адашиб кириб ?олгану бувиси ме?р билан: «Боламни уришманглар, у вазир бyлади»,– деяётгандек. Хонадагилар менга парво ?илмай, yзаро гаплашиб yтиришибди. Эшикдан кириб келган ёшгина кyзойнакли йигитчага эътибор ?аратгандан кyра, ёнидаги обрyли ?амкасбининг су?бати му?имро? улар учун.

Маош тар?атиш ва?ти келиб ?олган, ЎзМАА ?исоб ра?амида эса 18 миллион сyм пул бор эди. Бош бухгалтерни ча?иртирдим. Нима ?иламиз? Пул ?ани? ?андай ишлардинглар yзи?

– Хавотир олманг, Комил Исмоилович, типографиялар бизга оборотидан 2% yтказса, маошни ёпамиз.

Бу ?а?да тyли?ро? маълумот беришни сyраб, yзим учун ?изи? нарсаларни билиб олдим. Тy?ри, тизимдаги ?амма ташкилотлар ЎзМААга бyйсунади. Яъни, манти?ан олганда, улар бош идорага гап-сyзсиз маб-ла? yтказиши шарт. Аммо ?еч ?ачон бундай бyлмаган. Бош ?исобчи ?ар ой ходимларга маош тyлаш ва?ти келганда: «Илтимос, бизга мабла? yтказиб беринг», – деб ялинишга тушади. Ва ?ар гал: «Имкон ту?илса, берамиз. Бyлганда оласизлар», – деган кибрли жавобни эшитади.

– Комил Исмоилович, уларни кyндираман, шу пайтгача амаллаб келганмиз, – деди ?исобчи мени «юпатиб».

Демак, бешта нашриёт: «Ўзбекистон», «Ў?итувчи», «?афур ?улом», «Чyлпон» ва «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» олдин yзини тарозига солади. Охири ра?бариятнинг илтимосини бажарган бyлиб, пул yтказади, худди э?сон ?илгандек.

– Уна?аси кетмайди, – дедим.

– Ия, Комил Исмоилович, со?анинг китлари-ку улар! ?yйинг, аралашманг, yзим ?ал ?иламан.

Бош ?исобчи йиллар давомида ?уйи ташкилотлардан тиланиб пул ундиришни оддий ?ол деб келган. У yзича мени бу ё?имсиз жараёндан асрамо?чи бyлди.

Мен ЎзМААга бyйсунадиган барча ташкилотлар ра?барларини катта умумий мажлисга ча?иртирдим. Навоий номидаги Миллий кутубхона директори yша за?оти иши кyплиги, келишга ва?ти йy?лигини айтди. «?арши бyлмасангиз, кейин yзингизга ало?ида учрарман, майлими, Комилжон?»

Мен белгиланган ва?тда келдим. Вазир курсисига yтирдим. Одамлар хонага кириб-чи?иб, у ё?дан-бу ё??а юришибди. Мени бир тийинга олишмаяпти, худди бу ерда умуман йy?декман. Индамай, сабр ?илиб турдим. Охири чидолмадим:

– Мар?амат ?илиб yтириб олинглар. Бошлаймиз. Бир-биримизни озгина ?урмат ?илайлик.

?амма жойлашиб олди. Менга ёв ?араш ?илиб yтиришибди, су?батнинг белига тепдим-да! Энг гигант нашриёт – «Ўзбекистон»нинг директорини тур?издим.

– ?ани, гапириб беринг-чи, ишлар ?андай кетяпти?

– Агар мен гап бошласам, бу ерда эрталабгача yтирамиз, – жавоб берди у менсимайгина.

– Керак бyлса, yтирамиз, – дедим мен. – Бошланг.

Бу ?а?да ?озир гапириш осон, лекин тартиб yрнатишнинг yзи бyлмади. Ишни ЎзМАА директори номидан бинода yтирган барча ижарачиларга хат ёзишдан бошладим: «Тез кунда эгаллаб турган хонангизни бyшатишингизни сyрайман».

Ижара тyловининг шарти оддий экан: Агентлик ?исоб ра?амига арзимаган мабла? yтказилади, ?олган пул на?д берилади. Хомчyт ?илиб кyрдим. Ойига эллик минг доллардан кyпро? пул келиб турган. Шун-ча пул ?аё??а кетган, билмайман. Бош офисга пул тушадими, йy?ми, ?еч кимни ?изи?тирмаган. Бино эса харобага айланиб бyлган.

Менга бу пулнинг кераги йy? эди. ?yл остимдагилар сал ?айрон бyлишди. Тy?ри, бизнес билан шу?улланишимни, yзимга яраша даромадим борлигини ?амма билади, лекин пул ?еч ?ачон орти?чалик ?илмайди-ку.

Табиийки, «Ижарачиларга тегманг», деган илтимослар ё?ила бошлади. ?еч ким исси? yрнини йy?отгиси келмасди. Ю?оридан, вазирлик ва идоралардан ?yн?иро? ?илдириб, янги директорга босим yтказишга ?аракат ?илишди. Фа?ат Хотин-?излар ?yмитасининг yша пайтдаги раиси Танзила Камоловна2 улар учун ажратилган янги бинонинг ?урилиши ?али охирига етмагани, озгина ва?т берилса, бир йyла кyчиб чи?иб кетишларини тушунтирди. Уларнинг сyзини икки ?илолмадим. ?олганларга ?атти? турдим. Бино – бизники, ходимларимга шароит яратиб беришим керак. Ички ?овли ёпилди, уюм-уюм ахлат чи?ариб ташланди, хоналар, холл, йyлаклар таъмирланди. Буларнинг ?аммаси кимнинг ?исобидан бyлганини гапиришга ?ожат йy?дир-а?! Бино таъмири оилавий бизнесимга ?имматга тушди, олдинда эса ?али яна иш кyп эди.

Эсимда, тадбирлардан бирида Бош вазирнинг биринчи yринбосари Очилбой Жуманиёзович Раматов3 билан учрашиб ?олдик. ?озир нима ишлар билан бандлигимни сyради. ЎзМААни бош?араётганимни айтдим.

– Нима ташкилот эди у, эслатиб юборинг? – сyради Раматов.

ЎзМАА шу даражада бор-йy?лиги билинмайдиган, мудро? ташкилот бyлганки, ?атто Бош вазирнинг биринчи yринбосари бу Агентликни бирданига эслолмади. Ташкилот ра?барлари Вазирлар Ма?камаси йи?илишларига деярли ча?ирилмаган. Директорини фа?ат «бахт мактуби» олиб турган газеталарнинг му?аррирларигина таниган – уни олиб ташла, буни та?рир ?ил… Фа?ат бир марта, жаноб Тангриев4 «маънавиятга зарар етказганлар»га (унинг назарида, албатта) ?арши ЎзА ор?али аёвсиз кураш эълон ?илганида, унинг донги ?амма ё??а тар?алди.

Аммо менинг олдимда турган энг асосий масала бинони таъмирлаш эмас, Агентлик директорининг нуфузини кyтариш эди, албатта. Хyп, бунинг учун нима ?илиш керак? Мансаб гуво?номасини пеш ?илиб, атрофдан иззат-?урмат кутиш бефойда. Яхшиси, жанг санъати ?оидаларини ?yллаган маъ?ул. Биринчи навбатда асосий ра?ибни, ким бош?аларга таъсири, сyзини yтказишини ани?лаб, зарарсизлантириш шарт.

Ходимларни аттестациядан yтказиб, бир кун ичида бир неча кишини ишдан бyшатдим. Кейин бутун жамоа олдида Мониторинг маркази директори Хуршид Маматовни лавозимидан олдим. Айнан унинг гуру?и





Яхшиямки, ишдан кетганимга ачинган оддий журналист ва блогерлар ?имоя ?илишгани, бyлмаса булар мени янчиб ташлашга тайёр эди.

Мониторинг маркази ЎзМАА ичидаги энг ёпи? тузилма бyлиб, ?еч ?айси директор унинг остонасидан ?атлаб yтмаган. Бир куни хонамдан чи?арканман, бегона кишининг котибимга сурбетларча yш?ираётганини эшитиб ?олдим. Котибиятдаги йигитлар эса индамай туришибди.

– Сиз кимсиз? – сyрадим мен.

– Мен Мониторинг марказиданман! – менсимай жавоб берди у.

Улардан ?амма чyчирди, чунки yзларини салкам бутун олам хyжайинларидек тутишарди.

– Чи?иб кетинг бу ердан! – аслида бундан ?yполро? гапирдим. – Ким бyлибсиз, ходимларимга дy? урадиган?

Кyринишидан зиёли ва о?ир-боси? ра?бардан буна?а муомала кутмаган ?алиги киши довдираб ?олди. Индамай чи?ди-кетди. Мен yша за?оти Мониторинг марказидагиларни йи?илишга ча?ирдим.

Кириб борганимда, ?амманинг кyзи менда, биров ?изи?иб, биров хавфсираб ?араб турарди.

– ?озир сизларга ?иладиган яхшилигим шуки, – дедим Марказнинг директори ва яна бир неча ходимга, – yз аризангизга кyра ишдан бyшатаман ва сизларни хотирамдан yчириб ташлайман!

Мониторинг марказига шу пайтгача амалда ?амма ишни юритган Дилноза Зиёму?амедова5 директор бyлди. ?озир у Президент Администрацияси ра?барининг yринбосари. Фа?м-фаросатли, ?аракатчан оддий ходимларни директор yринбосарлари лавозимигача кyтардим. Муддат ?yйдим, йyл-йyри? кyрсатиб, ?аммани ишга солиб юбордим.

Энди энг улкан ва бyйсунмас кит – «Ўзбекистон» нашриёти ?олди. Ўша, директори «гапирсам, эрталабгача yтирамиз», – деган нашриёт. Ростдан ?ам янги вазирга айтадиган гаплари кyп экан – типографиядаги ?yшиб ёзишлар, талон-тарож, мулкни yзлаштириш ?олатларининг тарихи жуда узун, Иттифо? даврига бориб та?аларкан. ?укуматнинг барча доиралари билан ало?алари зyр йyлга ?yйилган. ?атто ?yшни давлатлар ми?ёсида ?ам. Ўз-yзидан маълумки, ?амма ?ужжатлари жойида. «Ўзбекистон» республикага вагонлаб ?о?оз олиб кирадиган нашриёт эди. Айрим фактларни та?лил ?илган ?олда, катта э?тимол билан давлат курсида олинган ?о?оз мамлакат ичида бозор нархида сотилганини тахмин ?илиш мумкин. Ўртада жуда катта пул айланарди. Шунинг учун нашриёт директори мени ра?бар сифатида тан олмади, топшири?ларимни бажаришни хаёлига ?ам келтирмади. «Серый кардинал» Ма?муджон Зайтаев6 бyлиб чи?ди. Лавозимида эллик йилдан бери yтирган мансабпараст, амалдор бу отахон ?еч нимадан тап тортмасди.

Типография доим давлатдан катта буюртмалар олиб, дарслик, кундалик ва дафтарлар чоп этса ?ам, давлатга фойда келтирмас, аксинча, зарарга ишларди. Аслида даромад кимларнингдир чyнтагига тушар, тизимда ме?нат ?илаётган 650 нафарга я?ин ишчи эса арзимаган маошини ?ам ва?тида ололмасди.

Уларнинг даромад топиш йyлларини yрганиб, «?ойил!» деб юбордим. ?о?оз салфетка-сочи?чалар ва ?ожатхона ?о?ози ишлаб чи?арувчиларга yрам-yрам чи?индини ?ам пуллашар экан, шоввозлар! Табиийки, ундан ?ам «откат» – улуш олишган. Хуллас, ?амма нарсадан пул ?илинган. Алмисо?дан ?олган нашриёт ускуналари эса тез-тез ишдан чи?ар, уларни янгилаш ва замонавий техникани ишга тушириш зарур эди. Лекин э?тиёт ?исмлардан ?ам «откат» олмаса бyлмайди.

Менинг ?исоб-китобимга кyра, кимларнингдир чyнтагига ?ар йили миллионлаб доллар тушган. Мамлакатдаги энг йирик нашриёт эса талон-тарож ?илинган, вайрон бyлган. Лекин бу менинг шахсий кузатув ва хулосаларим. Мен тергов олиб борадиган, кимгадир айблов ?yйиб, далил ?идирадиган прокуратура эмасман. Аммо yз фикримни айтишга ?а??им бор, буни менга ?еч ким та?и?лай олмайди.

Майли.

Янги йил арафаси. Ишчиларга мукофот пули тар?атилсин, деб топшири? бердим. Корхонанинг yзида катта са?на ?урдик. Шерали Жyраев, Юлдуз Усмонова каби санъат юлдузлари, тани?ли ?yши?чиларни таклиф ?илдик.

Ўзиям роса ?издиришди!

Концертдан кейин, зиёфат охирида сyзга чи?дим.

– Кайфиятлар ?алай? – сyрадим йи?илганлардан. – Нимага баъзиларнинг юзида хурсандчилик кyрмаяпман? Янги йил байрам-ку?! Мана, мукофот пули олган бyлишингиз керак…

Ўтирганлар орасида ?ала-?овур бошланди. ?ана?а мукофот? ?еч ким ?еч нима олгани йy?…

Ра?бариятнинг ранги yчиб кетди.

– Мен ЎзМАА директори сифатида yз мажбуриятимни бажардим, ходимларни мукофотлаш ?а?ида буйру? бердим. Лекин ра?барларингиз буйру?ни бажармаган.

– Кечирасиз, ?али улгурмадик… – деган мужмал жавоблар эшитилди.

– Если вы не выполняете мои поручения, я буду вынужден вас уволить, – ответил я. При всех. В микрофон.

– Агар берилган топшири?ни бажармасангиз, сизларни ишдан олишга мажбур бyламан, – бу гапни ?амманинг олдида, микрофон ор?али айтдим.

Эртасигаё? шошилинч равишда мукофот пули тар?атилди. ?еч ?андай протоколу расмиятчиликка ?араб yтирмаслигимни билиб, ?айи?ишди, шекилли. ?амманинг олдида нимани yйласам, yшани гапираман, ишдан шартта бyшатишим мумкин, аризага «yз хо?ишига биноан…» деган ёзувни тиркаб, ими-жимида чопонни елкага ташлаб кетиш йy?.

Мукофотни ва?тида бериш арзимаган масаладек кyриниши мумкин, лекин бу янги ра?барнинг бир сyзли эканини исботлади. Шундан кейин ишчиларнинг муаммоларини yргана бошладим. Ўзига хос очи? эшиклар марафонини эълон ?илдим. Истаган ходим келиб, дардини айтиши, савол ёки таклифини бериши мумкин эди. Эрталабдан бошланган кирди-чи?ди ярим кечагача давом этарди. Тyйлар, маошлар, таътиллар, даволаниш, ижтимоий имтиёзлар, хат-?ужжат – кyрмаган масаламиз ?олмади.

Типография ходимларини эса ого?лантирдим: ким y?рилик ?илса, жавобгарликка тортилади. Тy?ри, «откат»лар билан солиштирганда бу пул хамир учидан патирдек эди. Кимлардир барибир эски ?унарини ?yймади ва ишдан бyшатилди.

Дарво?е, директорнинг ?ам ойлигини оширдим. Ундан олдин хусусий бозорда энг зyр мутахассисларнинг ме?нати ?анчага ба?оланишини суриштирдим. Натижада, директорнинг маоши 2,5 миллиондан деярли 25 миллионга чи?ди.

Ойлиги расман ?анча эканини ани?лаганимда, yртамизда нохушро? су?бат бyлиб yтди:

– Миллиардлаб пул айланадиган, 650 кишилик жамоага бош-?ош ра?бар буна?а арзимаган ойликка ишлаши учун ё а?мо? бyлиши керак, ёки y?ри. Сиз ?айси бирисиз? – сyрадим киноя билан. – Шахсан мен ?yл остимда иккала тоифа ?ам ишлашини хо?ламайман.

Ра?барлар исталган пайтда лавозимидан айрилиши мумкинлигини тушунишди. Топшири?ни бажармаса, ишдан оламан. ?атти? ва аёвсиз босим yтказишга тy?ри келди.

Маълум ва?тдан кейин директор ?абулимга келиб, «yз хо?ишига кyра» лавозимидан озод этишимни сyради. Йy?! Ани? бир сабаб бyлса, бyшатаман, yз ихтиёри билан кетиш йy?!

Типографиялардан биридаги цехда ишчилар ертyлада ишлашар экан. Бино тахминан эллик йилдан бери таъмирланмаган. ?амма ё?да намгарчилик, зах босиб ётибди, хоналар ним?орон?и. Бинони эпа?ага келтириш учун бир ?афта муддат бердим. Роппа-роса бир ?афта! Директор эртасидан ишга чи?май ?yйди. ?амма ишни ташлаб, йy?олиб ?yя ?олди.

Нашриётларнинг ра?барлари ?алтис вазиятда эди. Мени на пора бериб, на кимларгадир ?yн?иро? ?илдириб yзларига о?дира олишди. Бундай ю?ори лавозим эгасига унча-мунча одам ?адди си?иб илтимос билан чи?а олмади. Шунинг учун йиллар давомида нашриётлар мабла?ини yзлаштириб келганлар секингина жуфтакни ростлашди.

Йyлимизга тy?ано? бyлаётганларнинг илдизини ?уритиш керак эди. Акс ?олда, улар ишлашга хала?ит беришлари, устимдан юмало? хатлар ёзиб, оё?имдан чалишга ?аракат ?илишлари ани?. Лавозимида ?олганларга ?ар ?андай ?оидабузарлик ва саботаж учун албатта жавобгарликка тортишимни тушунтириб ?yйдим. Ёши ёки кyрсатган хизматларига ?арамай, ?еч кимни аяб yтирмаймиз, айбдор жазосини олади.

Молиявий текширув ЎзМААга ?арашли «Ўзбекистон» нашриёти зарарга ишлаётганини кyрсатди. Ва?оланки, давлат буюртмаларидан ?исоб ра?амига миллиардлаб сyм тушиб турарди. Вазиятни yрганиб, ташкилот балансида со?ага ало?аси бyлмаган ?андайдир активлар, бинолар борлиги ва улардан фойдаланиш учун жуда катта мабла? сарфланишини ани?ладик.

Энг кyпхарж бино «Ўзбекистон» нашриёти ?ошидаги ёто?хона экан. Ходимлар у ерда yн йиллаб, авлод-авлоди билан яшайди. Бино нашриёт балансида. Лекин улар доим ижара ?а?и тyлаб келган.

Юристларга масалани yрганиб, ?онуний ечимини топиш бyйича топшири? бердим. ?ар бир оила ижара хонадонини yз номига расмийлаштирсин, ёто?хонада эмас, шахсий уйида яшасин, дедим. Ечим топилди. Шунча йил ижарада турган элликта оила бошпанали бyлди.

?ар бир хонадонга бирма-бир кириб, бир пиёла чой устида мезбонларни гапга солдим. «Уйни yз номингизга расмийлаштиришда муаммо ту?илмадими? ?еч ким ?еч нарса тама ?илмадими? Уйли бyлиш учун кимнингдир чyнтагига пул солиш керак, деган гаплар бyлмадими?» ?аммадан бир хил жавоб эшитдим: Йy?, уна?аси бyлмади.

Бу бизнинг ?алабамиз эди! Уй та?симоти учун жавобгарлар, агар орти?ча гап чи?са, албатта ?уло?имга етиб келишини билиб, бир тийин ?ам ундиришга ?аракат ?илишмаган. Бинони таъмирлаб беришни бyйнимизга олгандик, ваъдамизнинг устидан чи?дик. Ишчилар ?овлида катта дастурхон ёзиб, худойи ?илишди. Мениям таклиф этишди. Сyзга чи?иб, бу уйлар юртимиз Президенти ?амда Агентлик томонидан та?дим этилаётгани, ?ужжатлар ?онуний расмийлаштирилгани ва мендан кейин ?ам ишчилардан уйни ?еч ким тортиб ололмаслигини айтдим. Кимдир хурсандчилигини ичига си?диролмай йи?лаган, кимдир кулган, ?амманинг кyзи ча?наб турибди, хуллас, эсдан чи?майдиган кун бyлди.

Президент сиёсатининг асоси ?ам одамлар турму-шини яхшилашдир. Мен команданинг бир аъзоси сифатида шу ишга озгина бyлса ?ам ?иссам ?yшил-ганидан мамнун эдим.

Шунча йил омонат уйда ?аёт кечириш, омонат уйда фарзанд кyриб, тyй-томошалар ?илиш, исталган пайтда кyчада ?олиши мумкинлигини yйлаб, ?yр?иб яшаш… ?озир yз уйларида тинч-хотиржам яшаётган yша одамлар дуоларида мени ?ам эслаб ?yйишади, деган умиддаман.

Яна балансимизда республикадаги ягона матбаа-



ноширлик касб-?унар коллежи ?ам бyлиб, ёпилиш арафасида турган экан.

?абулимга директори келди.

– Бинони бyшатиб беришимиз керак, – деди.

– Хyп, яхши. Матбаачиларни ?аерда тайёрлаймиз унда?

– Коллежнинг yзи бyлмайди! – хyмрайиб жавоб берди директор.

– Мамлакатда 1 600та матбаа корхонаси ишлаб турибди-ю, матбаачи тайёрлайдиган бирорта y?ув дарго?и бyлмайдими?! Буна?аси кетмайди!

Коллежни са?лаб ?олдик. Вазирлар Ма?камасининг бу борадаги ?арорига yзгартириш киритилишига эришдик. Коллежнинг ёпилишига йyл ?yйиб бyлмасди. Чунки китоб, дарслик, y?ув ?yлланмалари, кyргазмали ташви?от воситалари yрнини ?еч нима боса олмайди – интернет ?ам, бош?асиям.

Энди олдимизда турган энг му?им масала СЎЗ ЭРКИНЛИГИ эди. Биз Вазирлар Ма?камасига бyйсунамиз. ВМ эса вазирлик ва идоралар дегани. Тан?ид асосан шуларга ?аратилган бyлса, ?андай ?илиб сyз эркинлигига эришиш мумкин? Демак, Агентлик вазирликлар билан тенг ма?омда бyла олмайди.

Президентга билдириш хати киритдик. Агентлик бевосита Президент Администрациясига бyйсунсагина ОАВни ?имоя ?илиши мумкин. Масалани шу ну?таи назардан асосладик. Бизга ?yн?иро? ?илиб, о?зимизни ёпадиганлар бyлмаслиги керак. Ра?барият бу таклифни ?yллаб-?увватлади.

Агентлик ходимлари маошини бир неча баробар оширдик. Арзимаган пул тyлаб, одамлардан виждонан ишлашни талаб ?илиб бyлмайди. Ойликлар ?ай даражада yзгарганини тасаввур ?илишингиз учун мисол келтираман: бир ярим миллион оладиганларнинг маоши yн саккиз миллионга чи?ди. Со?ани яхши биладиган мутахассис yз ?адрини ?ам билади, ?алол ишлайдиган бyлса, yша арзимас пулга кyнмайди.

«Ботир Парпиевнинг жияни» бyлмаганимда, бу ишларни эплай олмасдим, албатта. Мен шаф?атсиз соли? идораси мактабида жуда самарали сабо? олганман.






1 ЎзМАА – Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги. Матбуот ва ахборот со?асида давлат сиёсатини ишлаб чи?иш ва амалга оширишни таъминловчи давлат органи.

2 Танзила Камоловна Норбоева – Ўзбек давлат ва жамоат арбоби, 2016-2019 йиллари Ўзбекистон Хотин-?излар ?yмитасига ра?барлик ?илган.

3 Очилбой Жуманиёзович Раматов – давлат арбоби, 2016 йил 15 декабрда Ўзбекистон Республикаси Бош вазирининг биринчи yринбосари этиб тайинланган.

4 Лазиз Тангриев – 2017 йил июлдан 2018 йил ноябргача ЎзМАА ра?бари бyлган.

5 Дилноза Зиёму?аммедова – 2020 йил июндан Ўзбекистон Президенти Администрацияси ра?барининг ОАВ масалалари бyйича yринбосари, ОАВ, телевидение ва матбуотни ривожлантириш сектори мудири.

6 Ма?муджон Зайтаев – «Ўзбекистон» нашриёт-полиграфия ижодий уйи директорининг биринчи yринбосари.








II

Парпиевнинг жияни

2001 й.

Санъат институтининг биринчи курсида y?иётганимда ?ариндошимиз Бахтиёр ака ?озирги МТРК-нинг1 yт yчириш хизматида ишлайдиган о?айниси Абдусаттор ака билан келишиб, мени телевидениега амалиётга жойлаб ?yйди. Ота-онам «Дарсдан кейин ла?иллаб юрмасин, ишласин, пул топмасаям, тажриба орттирсин», – дерди. Ўзим ?ам телережиссёрлик касбига ?изи?иб, ?а?и?ий телевидениечи бyлишга тайёр эдим.

МТРКга кириш осон эмас, бу ни?оятда ёпи? ташкилот. Бирор лавозимни эгаллаш у ё?да турсин, энг оддий ишга жойлашиш учун ?ам таниш-билиш керак эди. Абдусаттор акага ра?мат, оддий бир талабани практикага олишга «Давр»2 дастури та?ририятини кyндирди.

Ишга кетаётганимда онам ?атти? тайинладилар:

– Комилжон, жон болам, ?еч ким билан уришиб-талашиб юрма, илтимос, бировга гап ?айтарма, «хyп-хyп» дегин, нима иш буюришса, дарров айтганларини ?илгин, ?аммага фойданг тегсин, ?аммага ёрдам бергин, y?лим…

Худди шундай ?илдим. «Режиссёр ёрдамчиси ассистентининг ёрдамчиси» деган шарафли лавозимда ?аммага фойдали бyлай, дедим.

– ?ой, бола, сомсага чи?иб ке!

– Хyп.

– Ўв, кассеталарни олиб чи?.

– Хyп.

– Тайм-кодини ёзиб бер.

– Хyп бyлади…

Секин-секин иш yргандим, билим, тажриба орттирдим.

Ўша пайтда «Давр»га Фур?ат Зокиров ра?барлик ?иларди. Мен унинг учун кераксиз бир мато?дек эдим. Шунча ишлаб, менга на бир о?из яхши гапиргани, на ма?таганини эслайман. Фа?ат танбе?ини, «Ишдан ?айдайман!» деган пyписасини эшитганман. У мени ?анчалик ё?тирмаса, мен ?ам yша пайтда уни шунчалик ёмон кyрардим. ?амманинг олдида мени ?а?орат ?илиши ёки арзимаган хатоим учун студиядан ?айдаб солиши мумкин эди. ?еч ?ачон саломимга алик олмасди, худди бу билан бирор жойи камайиб ?оладигандек. Эсласам, ?алиям тушунмайман, на?отки бир о?из сyрашиш шунчалик малол келган бyлса?!

«Давр тонги»га Севара Назархон севишганлар кунида концерт бергани ?а?ида кичкина лав?а тайёрлаб, росмана балога ?олдим.

– ?ана?а севишганлар? – чин?ирди у. – Жиннимисан? Севишганларинг нимаси?! Менга нимани ти?иштиряпсан?

Ба?ир-ча?ири бутун МТРКга эшитилди. Шундан кейин иложи борича унинг кyзига кyринмасликка ?аракат ?илдим. ?еч ким та?ририятнинг ?оидалари, сиёсатини, умуман, телевидениенинг ёзилмаган ?онунларини yргатмасди. Лекин ишни худди тажрибали одамдан сyрагандек талаб ?илишарди. Алам ?иладигани шу эди. Ишимни ?ойил ?илиб бажаришга ?аракат ?илганим сари сyкиш эшитардим. Мен yзим-га бош?ача бир муносабат талаб ?илмайман. Лекин дy?-пyписа, ?а?оратни умуман кyтара олмайман. Гап эшитмаслик учун ?амма ишни астойдил, yз ва?тида бажараман.






Фур?ат Зокиров мени ?айдаб юборган «Давр» студиясининг монтаж-кyрикхонаси ?амда «Давр тонги» дастури ижодий гуру?и.

?озиргача нима иш ?илсам, худди тепамда Фур?ат Зокиров афтини буриштириб, «Та?ририятдан ?айдайман!» деб yда?айлаётгандек туюлаверади. ?амма лойи?аларим пиши?-пухта чи?иши шундан бyлса керак.

Лав?аларни ?аммадан яширинча, энг асосийси, директорга кyрсатмасдан тайёрлашга тy?ри келарди. Камерани ялиниб олиб, кечалари монтаж ?илардим. Шундаям телевидениеда бемалол кyрсатса бyладиган яхши материал чи?арди. Масалан, «?ут?арув-050» хизматига ба?ишланган ?ис?агина лав?амдан ?атто Фур?ат Зокиров ?ам камчилик тополмай, эфирга ?yйган.

Кейин ФВВ3 ?а?ида кyрсатув тайёрладим. Бинойидек материал бyлди, шунчалик yзимга ё??анидан ФВВ офисига бориб, yзларига кyрсатишга ?арор ?илдим.

Пешона деб шуни айтсалар керак: мен «?айдасан ФВВ» деб йyлга чи??анимда матбуот хизмати бошли?и капитан Бегматов янги тайинланган вазир Ботир Парпиевнинг ?абулида yтириб, дакки эшитаётган бyлган. Ахборот хизмати ишламаяпти, вазифасини бажармайди, янгиликлар эълон ?илмайди, телевизорда кyринмайди… Капитан Бегматов пешонасидан дув-дув о?аётган терни рyмолчаси билан артганча, боши ?отиб yтираверган. Вазир ?а? эди.

?абулхонадан чи??ан Бегматовга ФВВ биносида ахборот хизматини ?идириб юрган ёш йигитча, яъни мен рyпара келиб ?олдим. Капитан роса хурсанд бyлиб кетди.

– Менга худди шу керак эди! – деди у, тайёрлаган кyрсатувимни кyриб. Кейин уст-бошимга ?алатиро? ?аради-да (калта иштон – шортикда эдим): «Эртага тузукро? кийиниб кел. Шим, кyйлак… Министрнинг олдига кирамиз», – деди.

Эрталаб ФВВ эшигига етиб келганимда иш куни бошланишига ?али yн беш да?и?а бор эди. Вазирнинг хонасига кирдим. Форма кийган Ботир Ра?матович каттакон стол ортида нимадир y?иб yтирарди. Ўзиям ?оядек салобатли. Менга бир ?араб ?yйди.

– Ассалому алайкум… – иккиланиб, секингина стол томон юрдим. Шу пайт кутилмаган во?еа бyлди. Мен Фур?ат аканинг саломимга алик олмаслигига yрганиб ?олган эканман. Вазир yрнидан турди. Столни айланиб yтиб, менга ?yлини узатди.

– Ваалайкум. Яхшимисиз? – у шундай деб, yтиришга ишора ?илди.

Нимага келганим ?ам эсимдан чи?иб кетди. Ўзимни йy?отиб ?yйдим. Кимсан вазир мен – оддий бир талаба билан сyрашиш учун yрнидан турди-я! Бу одамни yша кундан ?урмат ?ила бошладим. ?алигача кyнг-лимда ана шу миннатдорлик ?исси бор.

Ботир Ра?матович материални кyриб, жуда мамнун бyлди. Ишим унга ё?ди.

– Яшанг! Энди ?о?оз-?алам олиб, ёзинг. Мана бу жойида галстук сал ?ийшайиб ?опти, бунисида фуражкани тy?рилаш керак. Манави ерга буна?а кириб борилмайди, бу томондан эмас, нариги тарафдан…

Вазирнинг гапларини ёза туриб, кайфиятим туша бошлади. Видео газета учун ёзилган репортажмас-ку, беш да?и?ада yзгартириб ташласам. ?ийшайган бyйинбо?ни тy?рилаш учун yша лав?ани бош?атдан тасвирга олиш керак. У пайтлари МТРКда ?еч ким yзича камера ололмас, техника журналистларга жадвал бyйича, навбати билан бериларди. Оласан, ?yл ?yясан, жойига бориб, тасвирга тушириб келасан, хуллас, yзига яраша тартиб-?оидаси бор. Кейин ?амма материални монтажда йи?иб, рендер ?илиш керак.

– Ёзиб олдингми? Сенга эртагача му?лат.

?андай улгурганимни билмайман-у, лекин эпладим. Кечаси билан ухламадим. Эрталаб тайёр ?илиб бордим.

– Баракалла! Фа?ат кеча манави жойи эсдан чи?ибди-да, шуниям ?yшиб ?yй, кеч?урун кyрсатасан.

Ва?т кечагидан ?ам кам. Ўшанда ?аётимда биринчи марта умуман иложи бyлмаган ишни ?илиб, кечгача топшири?ни бажардим.

– Ана энди ?аммаси жойида, – деди вазир. – Эфирга беравер.

Кулиб юборай дедим.

– Ботир Ра?матович, мен телевидениеда кичкина одамман. МТРК раиси у ё?да турсин, му?аррир ?ам гаплашиб yтирмайди мен билан. Уни ?атто кyрмайман ?ам. Лав?а эфирда кетиши учун унинг имзоси керак.

– Йy?-э? – астойдил ?айрон бyлди вазир. – Май-ли, шуям муаммоми?..

У телефонда Кyчимовнинг4 ра?амини терди.

– Абдусаид ака, бизни ?yллаб турганингиз учун ра?мат, йигитларингиз зyр экан, жуда яхши кyрсатув тайёрлашибди…

Ишхонада Фур?ат Зокиров мени ?илич ялан?очлаб кутиб турган экан. Бу сафар у бутун Тошкентни бошига кyтариб ба?ирди. Мен уни бир тийинга олмай, рухсатсиз, навбатсиз камера олиб чи?иб кетибман. «Тирранча, думбул, а?мо?, эшшак… Менга ю?оридан босим yтказаман, деб yйлама!»

Ўша кундан бошлаб икки yт орасида ?олдим. ФВВдагилар айтса, лав?а тайёрлаб бераман, кейин директор менга за?рини сочади: ?ар сафар вазирликдан ?yн?иро? ?илдириб, техника жадвалини бузармишман.

Иш кyп, МТРКдан ярим кечаси ?айтардим. «Навоий» метро бекатидан охирги поезд тунги 12:03 да жyнар, нима ?илиб бyлсаям, улгуришим керак эди. Буна?а пайтда метрода деярли одам бyлмайди, фа?ат фаррош хола каттакон швабрасини перроннинг у бошидан бу бошига судраб юради, яна икки милиционер мудраб yтиради. Бекат бyм-бyш, ним?орон?и, овозлар акс-садо беради, yзига хос ?иди бор… Метронинг ?идини шуна?а яхши кyрардим-ки… Бу уйга ?айтиш ?иди эди. Тоннелдан келадиган шамол ва я?инлашаётган поезд чиро?ларини айтмайсизми! У мени яна бир о?ир иш кунидан озод ?илиб, эркинликка олиб чи?адигандек туюларди. ?аммасидан кyра шу ё?имли эди.

Менинг бекатим— энг охиргиси. Шунинг учун баъзан йyлда ухлаб ?олсам ?ам, керакли бекатдан yтиб кетмасдим. «Беруний5 – охирги бекат. Вагондан чи?аётганда буюмларингизни унутманг». Шу сyзларни эшитиб, уй?ониб кетардим.

Берунийда соат тунги yн иккидан кейин жамоат транспорти ?атнамас, ?ора?амишга6 етиб олиш учун таксичилар турган «питак»ка келардим. Охирги манзил – Танси?боев кyчаси, тyрт йyловчи йи?илмагунча, машина юрмайди. Мен олдинги yринди??а жойлашиб, сову? кунлари печкани ё?ишни сyрардим ва рюкзагимни ?учо?лаганча бош?аларни кутиб ухлаб ?олардим. Такси бирпасда тyларди.

Кyпинча охирида мен ?олардим. ?айдовчилар ?ар сафар: «Танси?боевгача дегандинг-ку, туш энди!» – деб мен билан тортишар, мен эса яна икки юз метр юришим керак эди. ?атти? чарчаганимдан «Сал нариро??а ташлаб ?yйинг, ака» – деб ялинардим.

Ухлашдан ?ам кyра тезро? ов?атлансам, дердим. Ўн икки йyлакли уйимиз узо?дан кyзимга каттакон бyлка нон бyлиб кyринарди. Хаёлан устига икки паррак Юсупов памилдоридан ?yйиб, туз сепардим.

Ишдан эртаро? чи?сам, троллейбусда кетиб, кейин яна икки бекат пиёда юрардим. Мактабнинг ёнидан шошмасдан yтардим, лекин панжара тугаб, ?абристон девори бошланганда югуришга тушардим – атроф ва?имали, ?оп-?орон?и, салгина шитирлаган товушдан юрагим ёрилай дейди. Югурганим яхши.

Ойим ?орнимни тyйдириш учун ишдан келишимни албатта пойлаб yтирардилар. Икки хонали уйда олти киши – адам, ойим, бувим, икки синглим ва мен яшардик.

Биз – болалар бувим билан битта хонада, ерга кyрпача тyшаб ухлар эдик. Бувим менга дуо ?илишни yргатганлар. ?ар куни ухлашдан олдин ?иладиган дуолари хотирамга ?атти? yрнашиб ?олган. Маъносини тушунмасдим-у, барибир ?андайдир хотиржам бyлиб ?олардим. Кейин эса yз билганимча, деразага, юлдузларга ?араб дуо ?илардим. Худо энг ёру? юлдуз томонда, У мени ани? кyриб турибди, менга ёрдам беряпти, я?инда бой, маш?ур ва бахтли бyлиб кетаман, деб ?атти? ишонардим…

Лекин ?озирча ?ар куни эрталаб МТРК эшигида сар?айиб, кимдир мени yзи билан олиб кириб кетишини пойлардим. Менга ?атто ичкарига кириш учун рухсатнома ?ам берилмаган, шунинг учун доим кимнингдир этагига осилиб олардим. Сабрим чидамай, ичкарига ?yн?иро? ?илсам, «Давр»нинг масъул котиби Дилшод ака менга бобиллаб берарди: «?yн?иро? ?илаверма! ?амманинг жонига тегиб кетдинг! Ўшатта кутиб yтир!» Майли, умри узо? бyлсин. Лекин шу гапларни y?исин, бир пайтлар мени ?атто рухсатномагаям лойи? кyрмаган эди. ?алигача алам ?илади. Унданам ёмони, маош бериладиган куни «Давр»нинг ?амма ходимлари етмиш минг, юз минг сyмлаб олиб, чyнтагини тyлдириб кетишар, менга эса бир ярим-икки минг сyм тегарди. Директоримиз, агар иложи бyлганида, телестудиянинг табаррук полини оё?ости ?илганим учун ёнимдан тyлаттирармиди, деб yйлаб ?оламан.

Кейин мени ФВВ матбуот хизматига ишга ча?иришди. Бу ?аётимдаги биринчи ?а?и?ий омад эди. ФВВ биноси ша?арнинг ?о? марказида, ?озирги Сенатнинг yрнида жойлашганди. Бу вазирликка кириш ?ам худди МТРК биносига киришдек ?ийин бyлган. Очи?и, мен «Давр»дан ?ечам иккиланмай, жон деб кетдим. ФВВдан гуво?нома, форма беришди, бош мутахассис лавозимига тайинлашди. ?анчалик омадим келганини хаёлга ?ам келтириш ?ийин – мен yша пайтда yзбошимчалик билан «зачётка»га ба?о ?yйганим учун институтдан ?айдалгандим.






МТРК аппарат студиясида «Соли? хизмати» кyрсатувини ёзиб олиш жараёни.

Мен y?имо?чи бyлган ЎзМУ журналистика факультетига кириш ?ийин, конкурс катта эди. Киришимга кyзим етмади, тинчгина Санъат институтининг режиссёрлик факультетига ?ужжат топшира ?олдим. Режам оддий эди – бир йил y?иб, кейин журфакка «перевод» ?иламан. Ў?ишга киришдан кyра кyчириш осонро?. Ректорнинг менга муносабати жуда яхши эди, аммо иккита фандан куз-га ?олдим. Биттасини-ку, курсдошим Дилмурод билан амалладик – ба?о ?yйиб беришга домлани кyндирдик. Буям лекин осон бyлмади. Чунки худди шу одам мени деб декан yринбосари лавозимидан олиб ташланган ва оддий y?итувчи ?илиб ?yйилган эди. Мен унинг ичиб юришини ректорга ча?иб берганман. Шунда ?ам домла менга ёрдам берди. Са?на нут?и фанини эса «ёполмай» ?олдим. Ў?итувчи опахон дам олишга кетибди. Шу фандан ба?о олмасам, y?ишни кyчириб бyлмас экан.

Сомсахонада yрто?им билан «зачётка»ларимизга бирпас ?араб yтирдик. Мен сомсадан бир тишлаб, дафтарчага «уч» ба?они yхшатиб чиздим. Сомсага ?yшиб инсофниям еворганим йy?, «беш» эмас, «уч» ?yйдим, холос. Кейин yрто?имга ?ам боплаб чизиб бердим. Ўзимизча, бу аёлнинг ?ам болалари бордир, бизни тy?ри тушунса керак, та?диримиз ?ал бyляпти-ку, келганида ?аммасини очи? айтиб берамиз, у бизни кечиради, дебмиз. ?ужжатларни топширдик. Буё?ига буйру?ни кутиш ?олди.

Иккинчи сентябрь куни опанинг олдига бордик. Гапни узо?дан бошладим: оилада ёл?из y?иллигим, ота-онам мени одам бyлсин деб, ТошДУга7 киришимни бир умр орзу ?илгани…

– Нима демо?чисан? – сyради Хатира опа.

– Биз y?ишни кyчирмо?чи эдик. Сиз дам олишга кетган экансиз. Шунга, номингиздан yзимизга «уч» ба?о ?yйиб… Узр энди, опа…

Тy?рисини айтсам, Хатира опанинг бунчалик жа?ли чи?ишини кутмагандим. Худди мен «зачётка»га ба?о эмас, васиятномасига ?албаки имзо ?yйгандек, бирданига портлаб кетди.

– Бу нимаси, Комилжон? Ахир бу жиноят-ку! Но?онуний иш ?илгансиз!

Хатира опа гапиргани сайин нима ?илиб ?yйганимни, ?албаки «уч» арзимаган нарса эмаслигини тушуниб ета бошладим. У бизни ректорнинг ёнига судраб борди. «Агар бу икковини ?озиро? институтдан ?айдамасангиз, мен кетаман!» – деб шарт ?yйди. ?атти? туриб олди. Чунки талабанинг, устига устак келажакда мафкурани белгилайдиган талабаларнинг ёл?онини кечириб бyлмайди. Шунча ялинсак ?ам, опа кyнмади. Икки оё?ини бир этикка ти?волди. Пул ?ам, таниш-билиш ?ам ёрдам бермади.

Онамни ча?иртириб, шартта: «Ў?лингиз институтдан ?айдалди», – деб эълон ?илишди. Ўша ернинг yзида ?ушларидан кетиб ?олмасинлар иш?илиб, деб ?yр?иб турдим.

Ойим билан Космонавтлар хиёбонидан жимгина юриб кетяпмиз. Кайфият расво. Секин гап бош-



ладилар:

– Майли, Комилжон. Билдим, сендан катта одам чи?мас экан. Ўзи рабочийнинг боласи рабочий бyлар экан-да. ?еч?иси йy?, ?озир адангнинг ишхоналарига борамиз, сени yзларига ёрдамчи ?илиб оладилар. ?унарли бyлиш ?ам яхши нарса. Мошина тузатиб нон топасан.

Ундан кyра тарсаки туширганлари минг марта яхши эди. Онамнинг бор умидлари мендан, менга ишонардилар. Мен бyлсам шуни билиб туриб, панд бердим.

2002 й.

Мана энди чаламулла талабани вазирликка ишга олишяпти. Хатира опадан кyпам хафа бyлмадим. Бу во?еадан катта сабо? олдим, ?айсидир маънода yсишимга ?ам шу сабаб бyлди. Энг асосийси, ёл?он эртами-кечми фош бyлишини ва?тида тушуниб етдим. Ёл?онни ичингда са?лаб, ?ачондир ошкор бyлишидан ?yр?иб яшагандан кyра, ?илмишингга яраша yша за?оти жазо олган яхширо? экан. Бошида ФВВ формасида, гуво?номамни кyтариб Хатира опанинг олдига бормо?чи бyлиб юрдим. «Мана, ким бyлганимни бир кyриб ?yйинг…», —дегим келарди. Ва?т yтиб, менинг келажагимга айнан Хатира опа туртки берганини тан олдим. Устознинг олдига анчадан кейин бордим. Нималарга эришганимни гапириб бердим. Лекин су?батимиз умуман бош?а о?ангда бyлди.






ФВВ матбуот хизматида. «?амчи?» махсус ?идирув-?ут?арув бош?армаси фаолияти ?а?ида репортаж тасвирга олиняпти.

У ва?тда эса мендан бахтли одам йy? эди. ?амма орзуларим ушала бошлаган, олдинда мени омадли парвоз кутаётгандек эди.

Бу шиддатли парвоз тy??из йил давом этди. Шун-ча йил ?ар битта икир-чикирга эътибор берадиган, талабчан перфекционистнинг ?yл остида жонимни бериб, байрам, дам олиш нималигини билмай ишладим. Ё ?аммасини ?ойил ?илиб ?yясан, ёки умуман керагинг йy?. Ўшанда бир нарсани сезганман – yзимга душман орттиришга уста эканман. Бу «фазилатим»дан умр бyйи ?утулолмадим.

Бир йил ичида ФВВнинг ахборот тизимини яхшигина yзлаштириб олдим. Мендан доим янги ?оялар ?айнаб чи?ар ва улар Парпиевга маъ?ул келарди. Му?ими, мен бу ?ояларни рyёбга чи?ара олардим. Лекин кимдир ишимга аралашса чидолмасдим, вазир yринбосарлари билан тенгма-тенг гаплашар эдим. Бир йилда ишини ?ойил ?илиб бажарадиган мутахассис деб ?исоблай бошладим yзимни. ?изи?и, менинг ?еч ким билан ишим бyлмаса ?ам, атрофдагилар нимагадир ну?ул менинг ишимга аралашар эди. Бу худди ош пишириш учун ошпаз ча?ириб ?yйиб, кейин унинг тепасида туриб, «гуручини кам сопсан, ё?ни кyп ?уйворибсан» дегандек гап. Индамай, yзига ?yйиб бер, олдин ошни дамласин, yхшата олмаса, ана ундан кейин тан?ид ?ил! Йy?, мен бир иш ?илсам, ?амма бурнини су?иши шарт! Бунга чидолмасдим, шунинг учун Комил Алламжоновни бетгачопар, yжар деб билишарди. Бир а?мо? ёки танти? бyлсам ?ам майли экан, аммо мен ишимни ?ойиллатиб бажарардим! ?амма менинг «сурбетлигим» сабабини ?идира бошлади.

?атто ?укуматдагилар ?ам yйлашиб гаплашадиган, унча-мунчани я?инига йyлатмайдиган, камгап, одамови Парпиев нима учун боласи тенги бу йигитчани етаклаб юрганини ?еч ким тушунмасди. Олдинига ФВВга ишга олди, кейин Божхона ?yмитасига, ундан кейин Соли? хизматига. Бу боланинг нимасига ишонади? ?ариндоши экани ани?! ?арабсизки, бу бола генералнинг жияни экан, шунинг учун уни кyтар-кyтар ?иляпти, деган миш-мишлар тар?алди. Бу гапларга михдай далил ?ам топилди, Парпиев – андижонлик, отаси Мар?илондан. Менинг бобом ?ам асли фар?оналик. Демак, амаки-жиянмиз! Водийда ?амма бир-бирига ?ариндош, бегонаси йy?.

Аслида генералнинг ишончига кирганимнинг сабаби оддий. У жуда ?атти??yл эди. Ёл?онни, хатони кечириши ?ийин, сохталикни ёмон кyрарди. Менинг адашишга ?а??им йy? эди. У на шахсий ?аётим, на бyш ва?тим бyлишини тан олар, yзи ?ам тинимсиз ишлар, бош?аларни ?ам тиндирмасди. Мен ?ам худди шундай ишлардим. ?ила олмайман, ?yлимдан келмайди, чарчадим, уйга, ойимнинг олдига боргим келяпти, дейишим мумкин эмасди. Унинг ишончини о?лашим шарт эди. Буйру?ларини сyзсиз бажарардим, эътироз билдирмасдим, эринчо?лик ?илмасдим. Ботир Ра?матович профессионал ходимларнинг ?адрига етарди. Шундай ишлаганим, доим унга ё?адиган натижани бера олганим учун ?ам мени бир ташкилотдан иккинчисига yзи билан олиб юрар эди. Унга «жиян» эканимни кейинро?, «Узметроном»даги8 ма?оладан билди.

Ишонч ме?натнинг ор?асидан, садо?ат эса яхши ва адолатли муносабат туфайли келади. Лекин буни кyпчилик тушунмайди. Одамлар фа?ат ?ариндошларга ор?а ?илиш мумкин деб yйлашади.

Парпиев ФВВдан кетганидан кейин мен ?ам у ерда узо? ишламадим. Лекин бу ташкилотнинг ахборот хизмати савиясини айнан мен янги бос?ичга кyтардим, деб yйлайман.











У пайтда одамлар ФВВ ?а?ида ?еч нима билмасди, умуман, ?ут?арувчилар борлигидан ?ам бехабар эди.

Бош?арма бошли?и полковник Эргаш Икромов тозаликка катта эътибор берарди. У бош?армага кириб келганида ?овли чиннидай бyлиши, кабинетида исири? тутатилиши шарт эди. Идора ?овлисига ?ар куни сув сепиб, супуриб ?yйилар, ?ут?арув машиналари яра?лаб, бирор марта ишлатилмаган техника яп-янгилигича турарди.Бошида ишимиз кyзга кyриниши учун олдин бyлиб yтган во?еаларни са?налаштириб, тасвирга олдик. Худди кинолардагидек, «жаро?атланган» ?айдовчиларнинг юзига ?он yрнига кетчуп суртиларди. Сув тош?инлари, ён?инларни y?ув маш?ларига yхшатиб уюштирдик. ФВВ ?андай ишлаётганини кyрсатиш учун бу ?а?рамонликларни эфирга бердик. Кейинчалик жойларга камера билан бориб, фав?улодда вазиятларни жонли тарзда суратга оладиган бyлдик.

Кyрсатув оммалашиб, одамлар ?ут?арув хизматининг 050 ра?амига ?yн?иро? ?ила бошлади. ?ут?арувчиларнинг ?yли ?yлига тегмасди: лифтда ?амалиб ?олганлар борми, ?уду??а тушиб кетган мушук борми…

Эсимда, бир киши «Жемчуг»9 дyкони тепасидаги уйнинг тy??изинчи ?аватидан yзини ташламо?чи бyлибди. Турли хизмат вакиллари етиб келди, ?ут?арувчилар уни зyр?а тyхтатиб ?олишди. «Одам ?аётга бир марта келади, ?али ?аммаси зyр бyлади» деб, яхши гапириб, худди Америка киноларидагидек роса тyрт соат наси?ат ?илишди. Охири амаллаб кyндиришди. Пастга тушганида эса кетига боплаб тепиб, сyкиб-сyкиб, yз жонига ?асд ?илгани учун жиннихонага юборишди. У шунча одамнинг тyрт соат ва?тини y?ирлаганди!

Кyпинча ?ут?арувчиларни авария бyлган жойларга, машина ичида ?олиб кетган одамларни чи?ариб олиш учун ча?иртиришар эди. Биз бу вазиятларни эфирда кyрсата бошладик. Орада ДАН ходимларининг камчиликларини ?ам гапириб yтадиган бyлдик. У пайтда ФВВга вазир ?илиб Бахтиёр Субанов тайинланган эди. Олдин Ички Ишлар вазири yринбосари лавозимида ДАН со?асини назорат ?илган Субанов худди соби? ?амкасбларидан yч олаётгандек бyлиб ?олди.

Вазир Матбуот хизмати бошли?и лавозимига yзининг одамини ?yйди. Янги ра?барим менга эфирда yлим ?олатларини кyрсатишни ва ИИВни тан?ид ?илишни та?и?лади.

Мен эса «хyп» деб, барибир yз билганимдан ?олмадим. Нимани лозим топсам, эфирга беравердим. Бу ИИВ вазири Алматовга тегиб кетибди. «Сенинг кyрсатувларингни деб, ИИВнинг бошида калтак синди, Президент аппаратидан гап эшитишди», – дейишарди менга. Тошкент ша?ар ИИБга Алламжоновнинг овозини yчириш буюрилди. «ИИБдагилар чyнта-гингга наша ташлаб ?yйиб, ?аматмо?чи», – деган гап ?уло?имга етиб келди. Одатда яхшиликча кyнмайдиганларни шундай жазолашарди.

Бир куни эрталаб ишга келсам, атроф тyла милиция, Алламжоновни ?идиришяпти. Яна жанжалнинг уясига тушиб ?олдим. Ўшанда мени полковник Икромов ?имоя ?илиб, ?ут?ариб ?олди, шу боланинг ?аёти барбод бyлмасин, деди. Шундан кейин бир ой уйдан чи?май ?yр?иб yтирдим. ДАН ходимлари ?ар куни ?айдовчимни тyхтатиб, майда-чуйда айб топиб, бошини ?отиришарди.

ФВВда олган биринчи маошимни ?амкасб акахонларим билан «ювиб» йy? ?илганмиз. Уйга обориб, ойимга кyрсатаман деб шунча кутган пулимни ?амтово?ларимга ичириб юборганман. «Шар?»нинг10 пастидаги кафеда жой айтиб ?yйишган экан, биринчи ойлигим зиёфатга кетган. Уйга арзимаган уч-тyрт сyмни кyтариб келганман.

Иккинчи ойлигим ?ам худди шуна?а ?илиб ?авога совурилди. Ёши катта, азамат икки ?арбийга нима ?ам дея олардим?

Кейинги гал айёрлик ?илдим. Пулимни энг охирида, ?аммадан кейин берасиз, деб кассир опа билан келишиб ?yйдим. Ойлигимни олдиму ?аройиб бошли?ларим, о?айниларим мени тутиб олмасидан уйга ?араб ?очдим.

2005-2006 йй.

Парпиев Давлат соли? ?yмитаси раиси лавозимини эгаллаганида унинг биринчи yринбосари Эркин Файзиевич Гадоев эди. Ислом Абду?аниевич «бyлиб ташла ва ?укмронлик ?ил» деган сиёсатни олиб борар, вазир yринбосарлари ра?барига нисбатан доим киши билмас оппозицияда бyларди. Каримов шу йyл билан yзига керакли маълумотни йи??ан бyлиши мумкин, лекин бу нарса жамоавий ишни yлдирар, фа?ат ички фитналарни келтириб чи?арарди. Тизим иерархияси бyйича ?ар бир ходим кимнингдир одами эди: Парпиевнинг одами, Гадоевнинг одами, Азимовнинг одами… Буна?а шароитда ишни бош?ариш учун ра?бар yз тактикасига эга бyлиши керак. Парпиев соли? ?yмитасига yтганида ?аммага ишдан бyшаш ?а?ида ариза ёзишни таклиф ?илди. Янги жамоа тузишини айтди. ?амма ариза ёзди. Кейин Ботир Ра?матович хотиржам yтириб, бyлаётган ?yн?иро?ларни, ким ким учун илтимос ?илиб чи??анини ёзиб олди ва кучлар та?симотининг тyли? жадвалига эга бyлди. ?ойилмисиз?

Парпиев берган ?амма топшири?ларни унинг yринбосари yша за?оти йy??а чи?ариши мени доим ?айрон ?олдирарди. Мен – «Парпиевнинг одами» бу пайтда ДС? матбуот хизматида ишлардим.

– Нимага олдимга кираверасан? Нима кераги бор шуни? – бирор таклиф, ?андайдир зарур иш билан хонасига кирсам, Гадоев ?ар сафар норози бyлиб кутиб оларди. Ёрдам беришни хаёлига келтирмасди.

Муста?илликнинг yн олти йиллигига ба?ишлаб махсус альбом чи?арадиган бyлдик. Соли? со?асида эришилган ?амма юту?ларни, янгилик ва yзгариш-



ларни кyрсатмо?чи эдик. Ишчи гуру? тузилди. Бош жавобгар менман, лекин ?еч ?андай ваколатим йy?. Яъни, югур-югур ?иласан, ахборот тyплайсан, одамлардан статистика маълумотларини йи?ишга ?аракат ?иласан, аммо ?амма сенга эшикни кyрсатиб юборади, биров гапингга ?уло? солмайди, мабодо маълумот беришса ?ам, бир тийинга ?иммат бyлади.

Парпиевнинг олдига кирдим. Китоб деярли тайёр, баъзи маълумотлар етишмаётган эди, холос.

– Китобни тезро? чи?аринглар! Я?ин кунларда Президентга кyрсатаман, – деди у. Кейин Гадоевга ?yн?иро? ?илиб, менга ёрдам беришни топширди. Телефонда yринбосарнинг «Хyп!» дегани эшитилди.






ДС?нинг навбатдаги коллегия йи?илишида.

Гадоевнинг олдига кирдим.

– ?аердан олдинг бу гапни? Тyрт кунда китоб тайёр бyлармиш! Ким тyрт кунда китоб чи?араркан?!

– Эркин Файзиевич, китоб деярли тайёр, менга фа?ат…

Менга нима кераклигини Гадоев эшитиб ?ам yтирмади, ?ар доимгидай жавраб-жавраб наси?атини бошлади. Хуллас, маълумот ололмадим.

Икки yт орасида ?олдим. Ра?барлар-ку кейин бир-бири билан келишиб ?ам кетар, yртада айбсиз айбдор мен бyламан. Кичкина одам бyлсам…

Очи?и, ?yр?иб кетдим. Ўзимни икки каттакон китнинг yртасида мажа?ланиб, овози чи?майдиган майда бали?чадек ?ис ?илдим. Парпиевнинг бир хислати бор эди, ?еч ?ачон ?еч нимани эсидан чи?армасди. Айтган иши ?илиняптими, йy?ми – ?ар соатда текшириб турарди. ?ар сyраганида «Ишлаяпмиз», дейман, лекин аслида ?еч нарса ?илинмаётган эди.

Яна ?абулига киришга мажбур бyлдим.

– Ботир Ра?матович, китобни ва?тида топшира олмайман. Эркин Файзиевич уришиб, кабинетидан ?айдаб солди. Бекорчи иш билан шу?улланма, деди. Нима ?илай?

Было видно, что генерал сильно разозлился. Но промолчал, коротко бросил: «Иди…»

Генералнинг ёмон жа?ли чи??ани кyриниб турарди. Лекин менга индамади, гапни чyзмади, «Боравер», – деб ?yйди.

Душанба куни мажлис. Ўзи шундо? ?ам ?ар душанба бyладиган мажлисларни кyргани кyзим йy?, бу сафаргиси айни?са орти?чалик ?илаётган эди. Камига yша куни кечаси деярли ухламаганман, зyр?а кyзимни очиб, ишга учиб етиб келдим, апил-тапил формамни кийдим. Мажлис ани? белгиланган ва?тда бошланади, кечикиш мумкин эмас.

Ланж бyлиб yтирибман, кyзлар киртайган, ?ово?ларим шишиб кетган. ?yмита раисининг гаплари ?уло?имга бир кириб, бир кирмайди. ?арасам, ?ар гапида yринбосарига мурожаат ?иляпти. У-бу таклиф бериб, кейин Гадоевнинг фикрини сyрайди. Гадоев одоб билан, чиройли ?илиб ?ояни пучга чи?аради.

Шу пайт кутилмаганда Парпиев столга бир мушт туширди. Чойнак-пиёлалар учиб кетди, ?амманинг кyзи мошдай очилди.

– Эркин Файзиевич, сиз мени а?мо? деб yйлаяпсизми? Нима топширсам, «йy?» дейсиз! Таклифларимни йy??а чи?аряпсиз, барча исло?отларимга тyс?инлик ?иляпсиз!

Раис жа?л билан yрнидан турган эди, стули бир чеккага учиб кетди. ?yлидаги ?алам чирсиллаб синди, униям уло?тириб юборди. ?амманинг yтакаси ёрилиб, зал жимжит бyлиб ?олди.

– Мана, Алламжоновни олайлик! – вазир залга ?араб, мени топди. Ўтирган жойимга ёпишиб ?олдим, бирдан ?ожатга боргим кеп?олди. – Мен унга китоб чи?аришни топширгандим, сиз эса ?айдаб солибсиз. Нега бу китоб керакмас, дедингиз?

– Мен уна?а демадим, уна?а деганим йy?… – yзи-ни о?ламо?чи бyлди Гадоев. Унинг ?атти? ?yр?иб кетгани билиниб турарди.

Парпиев кyзойнагини ечиб, столнинг устига отиб юборди-да, залдан чи?ишда эшикни шуна?а ?арсиллатиб ёпдики, деворда ёри? пайдо бyлди.

Мен эса стулга ёпишганча ичкарида ?олиб кетдим. Гадоев ?аммага бир-бир кyз ташлаб, секингина: «Мажлис тугади», – деди. Йи?илганлар жимгина тар?ала бошлади.

Кейин у менинг ёнимга келди.

– Бир да?и?ага мумкинми? Кабинетинг ?аерда эди?

Икковимиз хонамга кирдик. У саволлари билан мени бурчакка тиради:

– Сенга нима ёмонлигим тегди? Нега устимдан шикоят ?илдинг?

Мен жонимни ?ут?ариш учун, жойида о?зимга келган ба?онани тy?идим:

– Эркин Файзиевич, Ботир Ра?матович сyраганига айтдим-да… Сизни «Китоб тyрт кунда yхшамаса-чи», – деб куйиб-пишяптилар, дедим… Фалон гапига пистон деб жавоб бердим… Мени бош?ача тушунибди…

Табиийки, Гадоев айтганларимга ишонмади.

Уни ?анчалик ёмон а?волга солганим бир неча да?и?адан кейин маълум бyлди. «?амма yз жойида yтирсин, ?еч ким ?еч ?аё??а чи?масин» деган буйру? келди. Ўша куни ярим кечагача ?амма хонасидан чи?май yтирди. Раис эса ?аё??адир кетди. Кейин билсам, ?еч ?аерга хабар чи?иб кетмаслиги учун кyрилган чора экан бу. Гадоев yзининг одамларини, танклари ва артиллериясини тортиб келишга улгурмасин деб шундай ?илинибди.

Эртасига мажлисга Бош вазир Шавкат Миромонович Мирзиёе11в келди. Гадоев лавозимдан олинди. Лекин у ?ам шунча йилдан бери бекорга биринчи yринбосар бyлмаган экан, барибир танкларини ишга солибди. Ўринбосар бyлиб ?олди, фа?ат академиянинг12 ректори сифатида. ?yмитадан кетиб, ички ишларга аралашмайдиган бyлди.

Унинг yрнига ?озирги Бош вазир yринбосари Бе?зод Анварович Мусаев келди. Сиёсатимизнинг либерал ?аноти. У билан ишлаш анча осон эди.

Кейин ДС? ва умуман давлат хизматидан кетиш навбати менга етди. Мен бу ?арорга калта yйлаб ёки тyсатдан келмадим. Бош?а иложим ?олмаганди.

Ботир Ра?матович ра?барлик ?илган ?амма идораларда ?афталик мажлисларнинг кун тартибини yзи тузарди. Бу одатдагидек кимдир зерикарли ?исобот берадиган, ?амма «?ачон тугаркин шу», – деб тезро? уйга кетгиси келадиган мажлислар эмасди. ?ар сафар катта синовдан yтгандек бyлардик. Раис ёрдамчилари бyлимлар учун ало?ида саволлар тайёрлаб ?yйишарди. Бу бyлим ра?барларини боши берк кyчага киритиб ?yядиган саволлар эди. Парпиевга мажлисда кyтариладиган масалалар бyйича олдиндан маълумот тyплаб берилар, минбарга чи??ан ходим кyпинча ?алтис а?волга тушар эди. Бyлим бошли?лари калтак тагида ?олмаслик учун зyр йyлни yйлаб топишди. Дилшод Тyрахоновдан «Бизнинг хизматни кун тартибига ?yйманг», – деб илтимос ?иладиган бyлишди. Билмадим, балки ?уру? илтимос билан иш битмагандир. Хуллас, кyпинча ?амма ?олиб, минбарга битта мен чи?адиган бyлдим. Генерал мени аяб yтирмас эди. Котибият бош-ли?и Дилшод Тyрахонов мени yлгудай ёмон кyриб ?олган, ?ар сафар оё?имдан чалишга ?аракат ?иларди.

Охири бу а?вол жонимга тегди. Нима, Соли? ?yмитасида мендан бош?а масала ?уриб ?олганми? Мен жадвал тузиб, унга ?амма бyлимларни, ?атто канцелярияни ?ам киритдим. Рyйхатга ?yшилмаган фа?ат ?оровул ?олди. бу ?ужжатни Парпиевга олиб кириб, охирги пайтлари мажлислар бир ?олипда yтаётганини айтдим. «?амма навбати билан ?исобот берсин, ?ар бир бyлим yзининг ишини матбуотда ёритсин», – дедим. У рози бyлиб, жадвални имзолади.

Энди мени минбарга чи?аришса, топшири?ларни кимлар бажармаётганини шартта айтадиган бyлдим. Му?тарам ?амкасбларим о?зимни ёпиш учун мени ?ам «Тyрахоновнинг рyйхати»га киритиб ?yйишибди. Ўртага пул ташлашган бyлишса керак.

?ис?аси, ?илган ишим учун таъзиримни едим, мени кечиришмади. Устимдан нималардир тy?иб, ту?мат ?илишди. Шунчалик бемаъни ба?она yйлаб топишдики, ?озир ани? нима гап бyлганини эслолмайман ?ам. Тy??из йил деганда Парпиев мажлисда биринчи марта ?амманинг олдида росмана пyстагимни ?о?ди. Мен эса yзимни о?лай олмадим. ?аммасини ми? этмай эшитиб турдим. Энди бу ерда ишлолмаслигим ани? эди.

Чиройли кетмо?чи бyлдим. Орадан тy??из йил yтган бyлса ?ам, бу инсон саломимга «ваалейкум» деб алик олганини, менга бир югурдак эмас, одам деб муомала ?илганини эсимдан чи?армагандим.


нинг олдига келиб, гаплашиб олмо?чи эканимни билдирдим.

– Майли, келсин, – дебди Ботир Ра?матович.

Эртаси куни Парпиевнинг олдига кириб, yзимнинг бизнесимни бошлаш учун кетмо?чилигимни айтдим.

– Хафа бyлдингми?

– Йy?-э, нега уна?а дейсиз? Нимага хафа бyлишим керак?

– Хафа бyлибсан… – деди генерал. – Кyриб турибманку. Майли, аризангни ёз. Омадингни берсин.

Мен кетдим, лекин интизомга yргатгани, берган сабо?лари учун Ботир Ра?матовичдан ?алигача миннатдорман. У менга доим зарбага тайёр бyлиб, уни ?айтаришни, энг асосийси, иложи йy? нарсанинг yзи йy?лигини yргатди. Хо?ласак, ?амма нарсага эриша оларканмиз. Бундай олганда, у мени ростдан ?ам yз жиянидек тарбиялади.

Шундай одамнинг «жияни» деган юксак номга до? туширмадим, деб yйлайман.

Мен yз бизнесимни бошлаб, биринчи миллионимни ишлаб топдим. Болалигимдан пул топишга ?аракат ?илардим. Афсус, режаларим доим ?ам yхшайвермасди.






1 МТРК – Миллий телерадиокомпания.

2 «ДАВР» – МТРК «Ёшлар» телеканалининг ахборот дастурлари та?ририяти.

3 ФВВ – Ўзбекистон Республикаси Фав?улодда вазиятлар вазирлиги.

4 Абдусаид Кyчимов – yзбек журналисти, 1997-2005 йилларда Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси раиси.

5 «Беруний» – Тошкент метрополитени Ўзбекистон йyналишининг охирги бекати.

6 ?ора?амиш – Тошкентнинг Олмазор туманидаги мавзе.

7 ТошДУ – Тошкент давлат университети. 2000 йил январдан Мирзо Улу?бек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.

8 Узметроном – Ўзбекистондаги муста?ил сайт. 2020

йилнинг май ойигача блокда бyлган.

9 «Жемчуг» – Тошкент ш а?ридаги м аш?ур «Жемчуг» (марварид) дyкони жойлашган, кyп?аватли тажрибавий лойи?аланган уй.

10 «Шар?» – нашриёт-матбаа концерни.

11 Шавкат Миромонович Мирзиёев – 2003 йил декабрдан 2016 йил декабргача Ўзбекистон Республикаси Бош вазири, 2016 йил 14 декабрдан Ўзбекистон Республикаси Президенти.

12 Академия – Давлат соли? ?yмитаси ?узуридаги Соли? академияси.








III

Шакар, ванна, пресс, баклажка

Тy?сонинчи йиллар оиламиз бой бyлмаган, лекин оч ?ам ?олмаганмиз. Онам доя, отам автослесарь эди. Болалар ту?илаверган, машиналар бузилаверган, ота-онам ишсиз ?олмаган. Уларнинг энг катта орзуси фарзандларига яхши таълим бериш бyлган. Шунинг учун ойим y?ишимни олтинчи синфдан ЎзМУ ?ошидаги гимназияга (кейинчалик академик лицейга айлантирилди) yтказган. ?еч кимга пул-мул бермаган. Ойим пора бериш кераклигини билмасди ?ам.

Пул – ажойиб нарса! У менга доим зав? берган. Ўзи олдиндан бош?аларга yхшаб фа?ат ойликка кyниб яшаш ниятим йy? эди. Катта бyлганимда кyп пул топишимга, хо?лаган нарсамни сотиб олишимга ани? ишонганман. Лекин бу кунларни узо? кутишга сабрим чидамасди. ?озиро? бойиб кетиб, ма?алламиз ёшлари ?авас ?иладиган янги «?а?рамонларимиз» – магазинчилар, чойхона ва макарон фабрикаларининг хyжайинлари, поп-корн сотувчиларга yхшаб юргим келарди. ?аммасининг тагида янги машина, оё?ида кроссовка, эгнида замонавий спорт кийими, жинси шим – хуллас, бутун дунёда улардан зyри йy?.

Коммунистик мафкура пучга чи??ан пайтлар. ?yни-?yшни орасида фа?ат бизнес, тез ва осонгина бойиб кетиш йyллари ?а?ида гап-сyзлар юрарди. Биз yн уч яшар yсмирлар ?ам чyнтагимизда доим пул бyлишини хо?лардик. Кyп тенгдошларим yзи ишлаб даромад топар, кимдир оиласига ёрдам берса, яна кимдир кичик орзуларига пул йи?арди.

Мендан ёлланма ишчи чи?мади. Аммаваччамнинг жyхори ?аламчалари чи?арадиган цехида бир кун ишлаб кyрдим. Арзимаган пул учун эрталабдан кечгача тер тyкиб ме?нат ?илиш менга эмас экан.

Вазифам нимадан иборат эди? Жyхорини олдин «дробилка»га, кейин махсус аппаратга соламиз. Жyхори дони исси? ?аво босими остида па?иллаб ёрилиб, ?аламчага айланади. Иш ?а?и тайёр ма?сулотнинг килосига тyланади. Бир уюм жyхори ?аламчасини чи?ариб, камида yн килограмм бyлди, деб yйлайсан. Тортиб кyрсанг, зyр?а ярим кило чи?ади. Иш куни охирида аммаваччам пул yрнига ?yлимга yзим тайёрлаган жyхоридан тут?азди. Уйга келиб, «иш ?а?им»ни столга ?yйдиму ечинмасдан, yзимни кроватга таппа ташладим. Эрталабгача ?отиб ухлабман. Уй?онганимда ани? бир ?арорга келдим – мен ?еч ?ачон ёлланма ишчи бyлмайман!

Гап о?ир ме?натдан ?очишда эмас. Менга бировнинг чyнтагини тyлдириш учун белни букиб, эвазига арзимаган ча?а топиш ё?мади. Буна?а капитализмни ?азм ?ила олмасдим. Биз лицейда yзимиз поп-корн тайёрлаб сотардик. Ўзимиз учун ишлардик, шунга ме?нати малол келмаган. Кyпи куйган, бемаза попкорнимиз унча яхши кетмасди. Бу тадбиркорлик фаолиятимда биринчи сабо? бyлган – ма?сулотинг сотилишини хо?ласанг, ишни сифатли ?ил!

Ўн уч ёшимда ?анд ?ироли бyлишга ?арор ?илдим. Ўзимга велик олишим керак эди. Велосипеди бор yрто?ларим учишга бермай ?yйишди. Ота-онам эса: «Комилжон, великсиз ?ам доим ?аё?лардадир сан?иб юрасан, велосипед минсанг, сени умуман тополмай ?оламиз!» – деб гапни ?ис?а ?илишди.

Бизнес-режа бундай эди: бир ?оп шакар сотиб олинади, уни ?андга айлантириб, устига пул ?yйиб сотилади. Шакар билан ?анднинг нархи орасидаги фар? – соф фойда.

Тайёр шакар цехини ижарага олдим. «Цех» деганда кyз олдингизга нима келди билмадим-у, аммо бу ?еч ким яшамайдиган ташланди? бир уй эди. Ундаги бор ускуна – тегирмон, пресс, фанера, ванна, иситкичли фен ва бир ярим литрлик баклажка, холос. Олдин шакар кукунга айлантирилади. Кейин ваннага солиб, устидан бир ярим литр сову? сув ?уйилади. Кукун нам тортиб, ?орга yхшаб ?ирчиллаб ?олганда, прессдан чи?арилиб, фанер устига ёйилади. ?анд шаклига солиниб, фенда ?уритилади. Бир кеча-кундузда бир ?оп шакар олди-бердига ишлатиладиган, тyй-?ашамда дастурхонга ?yйиладиган ширинликка айланади.

Отам кyп магазинчиларнинг машинасини тузатардилар. Шу танишларидан ма?сулотимни сотиб беришни илтимос ?илдилар.

Бу цехда ишчи ?ам, фаррош ?ам, мол етказиб берувчи ?ам, директор ?ам yзим эдим. Цехни ижарага олишдан олдин дyстларимга шерикчиликни таклиф ?илдим, улар кyнишмади. Балки тy?ри ?илишгандир. Икки ?афта yтгач, дyконларда шакар кyринмай ?олди, кейин бирдан нархи ошиб кетди. ?анддан тушадиган озгина фойда ?ам йy? бyлди. Шундай ?илиб, биринчи бизнесим синди. ?изи?и шундаки, дyстларим молиявий кризисни олдиндан кyра билгани учун эмас, ишё?маслиги, ?аракатсизлиги туфайли ?амкорликдан бош тортишди. Биз бирга yсиб катта бyлдик, лекин ?озир жамиятдаги yрнимиз орасида осмон билан ерча фар? бор.

?амма ?ам бой-бадавлат бyлиши шарт, демо?чи эмасман. Баъзиларга бу нарса керак эмас, уларнинг yз орзулари бор. Кимдир врач, кимдир альпинист, учувчи, саё?атчи, журналист ёки ёзувчи бyлишни орзу ?илиб, шу ма?сади билан яшайди. ?озирги ёшлар орасида бундайлар борган сари кyпаймо?да. Пул улар учун орти?ча дахмаза. Лекин бойиб кетаман деган одамга фа?ат орзу ва билимнинг yзи камлик ?илади. Бунда ишчанлик, ме?натсеварлик жудаям му?им. Агар ишга yзингни тyли? ба?ишлай олмасанг, яхшиси бошлама. Бизнес – дангасалар учун эмас!

Мен эринчо? эмасдим. Шунчаки, yша ва?тдаги и?тисодий вазиятни деб омадим чопмади ва ?анд ?ироли бyлолмадим. Лекин пул топиш йyлида ?аракат ?илишдан ?еч ?ачон тyхтамадим. Менга ишни йyлга ?yйиш, пулни назорат ?илиш жараёнининг yзи ?изи? эди. Мабодо ишим юришмай ?олса, ?айратим янаям ошиб кетарди.

90-йилларни кyрганлар фикримга ?yшилади, деб yйлайман. Мамлакатдаги и?тисодий ва сиёсий вазият жуда ?изи? бyлган. Фойда кyришга интилганларни чай?овчи эмас, тадбиркор деб атай бошлашган, катта пул топиш имкони ту?илган эди. Дорихона, бильярдхона, сауна, тижорат дyконлари ём?ирдан кейинги ?yзи?ориндек урчиб кетди. Ана сенга эркинлик!






Синфдошим билан маданият саройи биносида, концертдан кейин.

Коммунистик мафкуранинг оё?и осмондан бyлиб кетгандан кейин хал?ни эргаштирадиган ?оянинг yзи ?олмади. Айни пайтда диний экстремизмнинг таъсири кучайиб борди. Со?ол ?yйганлар кyпайди, Каримов уларга ?арши тинимсиз курашарди. Терактлар, портлашлар авж олган та?ликали давр эди. «Мусаффо осмон» ?ояси давлат мафкурасига айланди. Урушсиз, тинч яшасак бyлди, олам гулистон! Аммо бу ?оя жуда бyш эди. Унда супер бойларнинг пайдо бyлиши кyзда тутилмаганди. Давлат ра?барияти бойваччалар жамият осойишталигини бузишидан ?yр?арди. Майли, фойда кyрсанг кyр, фа?ат икки ?улоч тижорат дyконидан нарига yтма! Машина ол, уй сол, топган тиллангни уч литрли банкада са?ла, лекин олигарх бyламан деб хаёлингга ?ам келтирма.

Шунинг учун корхона ташкил этиш жуда ?ийин масала бyлиб, керакли эшиклар керакли одамларгагина очиларди. Кyпчиликни ?озиро?, жойида даромад топиш йyллари ?изи?тирарди. Бугун пул тикасан, эртага фойда кyрасан. Бемалол бир ишни ташлаб, осонгина бош?асини юргиза олишинг керак. Илдизи ба?увват, авлоддан авлодга yтадиган бизнес-империяларни ?уриш унча-мунча одамнинг режасига кирмаган. Юртимизда эгаларини супер бой ?илган, узо? муддатли, росмана муваффа?иятли ишлаб чи?ариш объектлари деярли йy?лигининг сабаби шунда.

1998-1999 йй.

Гимназияда прокурорлар, депутатларнинг болалари билан y?иганман. Доим атрофдагиларга бировдан кам эмаслигимни исботлашга мажбур эдим. Тy?ри, мен у ерга порасиз, ?еч ?андай ?yн?иро?сиз, yз билимим билан кирганман. Тy?ри, ота-онам оддий одамлар. Лекин менга паст назар билан ?арашларига йyл ?yймасдим. Гимназия директорининг: «Алламжонов, яхши y?и. Сени «контракт»да y?итишга ота-онангнинг барибир ?урби етмайди», – деган гапи айни?са ёмон тегиб кетган. ?амманинг олдида камситгани учун яп-янги «Москвич»ининг ?илдирагини тешиб, yчимни олганман.






«Fun boys» гуру?и концертидан сyнг синфдошларим даврасида.

Синфдошларимнинг менга муносабати ёмон эмас эди. Айни?са, «Fun boys» гуру?ини ташкил ?илиб, концерт ?yя бошлаганимиздан кейин яна ?ам я?ин бyлиб ?олдик. Мен лойи?а режиссёри эдим. Томошаларимизда устозларнинг устидан ?ам кулардик. ?аммасининг эмас, албатта. Бизнингча, яхши y?ита олмайдиган, золим ва порахyр y?итувчиларни масхара ?илардик.

«Икки ярим» ла?абли y?итувчимизни яхши эслайман. Уй вазифасини ?анчалик яхши тайёрлаб келмайлик, икки ярим ба?о ?yярди. Буна?а ба?онинг yзи йy?-ку, y?увчиларни ерга уриш учун шуни yйлаб топган. Концертимизда «у» са?нага чи?иб олиб: «Мен физика y?итувчисиман, исмим Мухтазар, мана ?ир? йилдан бери эрга теголмаяпман», – дерди.

Шуна?а. ?еч кимни аямас эдик. Концертдан кейин директор мени хонасига ча?иртириб, бундай «сценарийлар» учун пyстагимни ?о?арди. Индамай бошимни эгиб турар, лекин концертларни тyхтатмасдим.

Бошида чипталар текин эди. Кейин yйлаб ?олдим. Биз дастур, ?ар битта са?на, муси?а устида ётволиб ишлаётган бyлсак, томошабинларга ё?аётган бyлса, нима учун концерт текин бyлиши керак?

Ташкилий ишларга, чипта, афишалар тайёрлашга пул тикиш керак. Ойимнинг олдиларига келдим. Улар: «Адангдан сyраб кyр», – дедилар. Аммо мен отамдан чyчирдим, айни?са, бу пулни нимага ишлатмо?чи эканимни айтишга ?yр?дим. Онам менга ?ар доим ишонганлар. Йи?иб-терган yн минг сyмларини ?yлимга бердилар.

Чипта сотиб yтиришни yрто?ларимга топширдим. ?еч ?айсиси пул сyраб ота-онасини безовта ?илмади. Бу ташкилотчининг, яъни менинг бош о?ри?им эди. Ота-онам мени ?yллаб-?увватлади.

?омийлар билан ?ам yзим келишдим. «Айлин» турк печеньеси мактабимиз ?исоб ра?амига 25 минг yтказди. Мактаб директори шундан бир ярим минг сyмни овоз кучайтиргич – усилителга деб берди. ?олган пулни кyрмадим. Директор бизни чув туширди.

Яна бир ?амкоримиз «Радио-пейдж»1 бyлди. Концертимиз ?а?ида текинга эълон беришди. «Нестле» компанияси эса yзининг зонтларини yрнатиб, стаканда кофе тар?атди. Яна уч-тyртта ?омийни кyндириш учун тижорат таклифи билан бутун ша?арни айланиб чи?дим. Бош?а ?еч ким рози бyлмади.

Равшан Собиров, Гули Толипованинг менежерларига, бош?а артистларга ?ам ?yн?иро? ?илиб, концертда чи?иб беришларини сyрадим. «Томсуво?»?а кyндирдим.

Табиийки, мингта чипта сотолмадик, икки юзтаси кетди, холос. ?омийларнинг олдида шарманда бyлмаслик учун бyш жойларни ме?монлар билан тyлдирдик. Ме?рибонлик уйи директорига илтимос ?илиб, тарбияланувчиларини опкелтирдим.

?амма йи?илди. Аммо… бирорта артист йy?. ?yн?иро? ?иламан, ?еч ?айсиси жавоб бермайди. Одамлар ?арсак чала бошлади, орадан бир соат yтди, биттасиям кела ?олмайди.

Бир бало ?илиб, эндигина танилаётган Даврон Эргашевни топдик, концертни шу бошлаб берди. Омадим чопиб, тадбирни олиб боришга профессионал бошловчи ?ам чи?иб ?олди. Кейин Отабек Мадра?имовга yхшаб кетадиган бир йигитни кyрсатишди. Чиро?лар yчирилди, махсус эффектлар ё?илди, йигитчани са?нага чи?ариб юбордик, фонограмма остида «куйлади».

Викторина yтказилди, «Нестле» кофелари тар?атилди. Хуллас, продюсер деган номимни о?ладим.

Фа?ат кимдир «Нестле» зонтигини yмариб кетибди. Ойимга ?yн?иро? ?илиб, шуниям етказишди. Ўрнига yзларининг соябонларини кyтариб келибдилар. Йy?олган зонт эгалари мато?лари ?анчаям доллар туришини айтишди. Онам долларда олди-берди ?илиб юрган бyлсалар ?ам майли экан.

Мен «Нестле» директоридан ?арзимиздан кечишини ялиниб сyрадим. Ўшанда нега бизни кечирганини билмайман. Кyзига жудаям аянчли ва ростгyй кyринган бyлсам керак-да. Концертдан тушган фойдани yрто?им ва шеригим Сардор билан совуриб юбордик. Энг зyр кyзойнак, кроссовкалар сотиб олиб, yзимизни худди оммавий тадбирлар директорларидек тута бошладик. Ойимга бyлса олган yн мингимдан минг сyмгина ?айтардим, орттирганим шу бyлди.

Барибир концерт чиройли yтди. Шу саккиз юз кишилик тадбирни yтказа олганимиз ?ам бир омад, деб yйлайман. Яратганнинг ?yллагани бу. Агар ?yши?чилар келмаганида, билмадим нима бyларди, са?нага yзим чи?иб кетармидим…

Бизнинг ёшлигимизда бизнес ?илиш бир авантюра, ?ирт таваккалчилик эди. ?озир бyлажак тадбиркорларга ани?, ?ар томонлама пухта бизнес-режа тузишни, пул билан имкониятларни чамалашни, бозор ва ра?обатчилар ишини та?лил ?илишни yргатишади. У пайтда эса биз ишни олди-ор?амизга ?арамай бош-лаб юборардик. Тайинли бир режанинг yзи бyлмасди. Худди эшкаксиз ?айи??а yтириб олиб, о?им ?айси томонга олиб кетса, манзилимиз шу экан, деб кетаётган саё?атчиларга yхшардик. Пул топиш учун нима ?илиш кераклигини кейинро? тушуна бошладим. «Соли?-инфо» лойи?аси ана шундай пайдо бyлди.






1 «Радио Пейдж Семург» – пейжинг компанияси.








IV

Соли?-инфо

Каримов даврида ?амма му?арририни танийдиган, исмини биладиган ягона муста?ил сайт «Узметроном» эди. Биз ?ар куни прокси серверлар ор?али кириб, Сергей Ежковнинг «Та?ририятга хатлар» деб та?дим этадиган инсайдер янгиликларини y?ирдик. Аммо мен yшандаё? бу ма?олаларнинг сyз эркинлигига умуман ало?аси йy?лиги, шунчаки yч олиш ?уроли эканлигини тушунганман.

Каримовнинг ?абулига кирмо?чи бyлганларга арзирли сабаб керак эди. Шунинг учун «Узметроном» хабарларини ?о?озга чи?ариб, «Матбуотда мана нималар бериляпти…» деган ба?она билан киришарди. «Матбуот» эса кимга буюртма тушса, yшанинг устидан ма?зава а?дарарди. Менинг фамилиям бу сайтнинг доимий «безаги» бyлган. Сергей Александрович ?yйган ?ар бир ?адамим ?а?ида маълумот берарди ва хабарни чиройли бадиий тy?ималар билан ?ориштиришни бопларди. Ма?олаларини ?ойилма?ом ?илиб ёзарди-ю, лекин фактлари анча бyш бyларди. Гапи ишонарли чи?иши учун оз-моз ?а?и?ат ?ам аралаштириб ?yярди, албатта.

Мени «Парпиевнинг жияни»га чи?арган ва бор юту?ларимни (буни кyпро? муваффа?иятсизлик деган бyлардим) ?ариндош-уру?чиликка йyйган айнан шу одам бyлади.

У «Соли?-инфо»га мажбурий обуна уюштирилганини ?оралаб ма?ола ёзган ва тагида шундай изо? ?олдирган эди: «Юртимизда «Соли? ва божхона хабарлари» газетаси бор-ку, яна битта газетага нима ?ожат?» Муаллиф фа?ат бир масалага ани?лик киритишни унутганди. «СБХ» – хусусий нашр. Бу газета ?ам у пайтга келиб, хyжалик ?исобига yтган «Правда Востока», «Хал? сyзи», «Постда» ва бош?а барча давлат нашрлари каби мажбурий обуна ?исобига кун кyрарди. Республиканинг деярли 99% нашри мажбурий обуна ор?али тар?атиларди. «Соли?-инфо» улардан бири эди, холос. Лекин ?амма «ол?ишлар» фа?ат менинг бошимга ё?илди. Ва?оланки, мен ?онунни бузмагандим. ?олган нашрларнинг эгалари бир чеккада мулойимгина бyлиб туришди. Ўша даврда ?олат бундай эди: цензура кучли, сyз эркинлиги йy?, газеталар y?ишли эмас, ?еч ким сотиб олмайди. Лекин барча нашрларнинг ёпилиб кетишига ?ам йyл ?yйиб бyлмайди. Шунинг учун давлат yзи бош-?ош бyлиб, деярли барча газеталарга обунани ташкил ?илиб берарди.

Шахсан мен буни нотy?ри деб ?исоблайман. Администрация ра?бари yринбосари ?илиб тайинланишим билан мажбурий обунага чек ?yйиш ?а?ида буйру? бердим. Газеталарга ра?амли технологиялардан фойдаланиб, дижитал маркетингга yтишни ва бозор и?тисодиётига мослашишни таклиф этдим. «Соли?-инфо»ни ?ам ёпдим.

2008 й.

«Соли?-инфо» yзи ?андай пайдо бyлди? Парпиев бир неча марта «СБХ» газетасининг муассиси Михаил Маркович Перперга газетани тузукро? чи?ариш, сифатли ?о?озда, рангларини тини? ?илиб чоп этиш кераклигини гапирган. ?а?и?атан, газетанинг ?о?ози yта арзон, кyриниши талабга жавоб бермасди. Михаил Маркович ?ар сафар «хyп», деб яна yз билганини ?иларди. ДС? раисига ё?магани учунгина газетанинг таннархини оширишдан маъно йy?, деб ?исоблар эди.

Перпер раиснинг айтганини ?илавермагач, Парпиев навбатдаги хизмат йи?илишида ?амманинг ичида мендан: «Газета чи?ариш ?yлингдан келадими? – деб сyради. – ?о?ози ?ам, босмаси ?ам сифатли бyлиши, фойдали маълумотлар билан бойитилиши керак.»

Албатта ?yлимдан келади! Соли? ?yмитасида бир дунё маълумот бyлса! Бухгалтерлардан доимий саволлар келиб турар, соли? инспекторлари уларнинг ?ар биттасига ало?ида ёзма жавоб беришарди. Бу жавоблар эса ?амма учун фойдали эди.

Аммо битта муаммо чи?иб ?олди. «СБХ»ни барча давлат ташкилотлари бухгалтерлари олишлари шарт эди. Бизнинг газета ?ам yзини ?оплаши учун обунани йyлга ?yйишимизга тy?ри келар экан.

– ?ал ?иламиз, – деди раис. – Асосийси, газетани яхши, фойдали, сифатли тайёрланг! ДС?нинг расмий босма нашри бyлади.

Шу жойида бир гап айтай. «Соли?-инфо»нинг ихтиёрий харидорлари ?ам кyп эди. Газета бухгалтерларга маъ?ул келди, уларнинг доимий иш ?уролига айланди. Улар, яъни «Соли?-инфо»га yз хо?иши би-лан обуна бyлганлар ?а?ида ?еч ким билмайди. Лекин ДСИнинг 1«обуна бyлиш шарт» деган ?yн?иро?ларидан норозилар ?амма ё??а шов-шув кyтарди.

Энг биринчи офисимиз ертyлада жойлашганди. Газета чи?ариш – мураккаб жараён. ?изи?арли материал тyплашнинг yзи етарли эмас. Газетани са?ифалаш, чоп этишнинг сир-асрорини ?ам билиш керак.

Биз Россиянинг шу йyналишдаги ?амма нашрларини yрганиб чи?дик. Газетани росмана ?yлланмага айлантирса бyлар экан, унда интерактив – бухгалтерлар билан муло?от, савол-жавоблар бериб боришимиз шарт, деган хулосага келдик.

«Соли?-инфо»ни ?ар томонлама «СБХ»дан яхширо? ?илиб чи?аришга ?аракат ?илдик. Семинарлар yтказиб, муаммоли масалаларни кyтарардик. Вилоятларга ?ам борганмиз. Соли? со?асидаги мутахассислар билан бутун мамлакатни айланиб чи??анмиз. Тадбиркорларни йи?ардик, улар саволларига профессионал экспертлардан тyла-тyкис жавоб олишарди. ?ис?аси, шу ишга жон-жа?димиз билан киришиб кетдик.

Биз учун газетанинг жонли бyлиши му?им эди. ?ар бир рукнни давомли юритишга эришдик ва бу yзини о?лади. Мавзулар сондан сонга кенгро? ёритиб берилар, натижада, y?увчилар давомини кутарди.

Сyровномалар yтказиб, у ёки бу муаммо бyйича тадбиркор ва бухгалтерларнинг фикрларини yрганиб чи??анмиз. Ижтимоий тармо?лар пайдо бyлганида, биз улардан биринчилардан бyлиб фойдалана бошладик.

Ма?олаларни yзимизда ишлайдиган соли? масла?атчиларидан таш?ари Молия вазирлиги ва Соли? ?yмитаси мутахассислари тайёрлар, газетада журналистлар деярли йy? эди. Долзарб мавзуларни кyтаришга, тезкор маълумотлар беришга ?аракат ?илардик. Бугунги кун тили билан айтганда, биз янгиликларни яратаётган эдик.

Дадил айта оламанки, «Соли?-инфо» туфайли бухгалтерларнинг тушунчаси yзгара бошлади, касбий малакаси ошди. Газета ДС?нинг расмий нашри бyлгани учун бухгалтерлар жуда катта мабла?ларни тежашга, соли? со?асида ?у?у?бузарликнинг олдини олишга, умуман соли? тизимини оптималлаштиришга ёрдам берадиган эксклюзив ахборотлардан фойдаланиш имконига эга бyлдилар. Айни пайтда мутахассис консультант ёллашга ?ожат ?олмади, чунки газетанинг yзи энг яхши масла?атчига айланди.






«Соли?-инфо» газетаси мажлислар залида.

Бошида газета фа?ат рус тилида нашр этиларди, кейинро? yзбек тилида ?ам чи?ара бошладик. Штат ?ир? нафар ходимгача катталашди. Офисни Соли? ?yмитаси ?ошидаги спорт мажмуасига кyчирдик. Та?ририятимиз анча оё??а туриб олди.

?оя ва таклифлар бериб, жамоани йyналтирадиган асосий ташкилотчи мен эдим. Ходимларнинг ?орнини тyйдириш, уларни муносиб маош билан таъминлаш ?ам менинг вазифамга кирарди. Жуда а?ил жамоа йи?илди. Байрамлар, тимбилдинглар уюштирар, ?атто бассейнга бирга борардик. Биз росмана бир оилага айланиб ?олган эдик.

Мен яхши ра?бар эдим ва бу менга ?имматга тушди. Мени бир меъёрда, хотиржам яшашга ?yймайдиган омад чy??исининг навбатдаги по?онаси бyлди бу.

Ходимлар шефнинг ту?илган кунига сюрприз тайёрлашибди. «Соли?-инфо» газетасининг махсус менга аталган сонини биттагина нусхада, лекин худди ростакам газетага yхшатиб, махсус ?о?озда чи?армо?чи бyлишибди. Типографиядан: «Офсетни бир нусхада босмадан чи?ариб бyлмайди, камида минг нусха бyлиши керак», деган жавоб келган. Мингта бyлса, мингта-да. ?олганини yзимизникиларга тар?атамиз, эсдалик бyлиб ?олади, унданам ортса, омборда жой кyп… ?yл остимдагилар yртага пул ташлаб, махсус сонни чоп этишган. Биринчи бетда каттакон суратим, тагида сарлав?а: «2017 йил: Комил Алламжонов ?аётида нималар содир бyлди?» Газета са?ифалари бошидан охиригача yттиз уч ёшимгача эришган юту?ларим билан тyлдирилган.

Ходимларим бир нарсани инобатга олишмаган экан. Босмахонадан чи??ан ?ар бир нашрнинг нусхаси Вазирлар Ма?камаси, архив, кутубхона ва яна бош?а ?атор идораларга тар?атилиши шарт. «Адади 32 миллион нусха» деб ёзилган газетанинг махсус сони ?ам тегишли жойларга етиб борди.





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=65682166) на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.



Қўлингиздаги китобда менинг ҳали унчалик узун бўлмаган ҳаёт йўлим акс этган. Бу бадиий асар ёки монография эмас. Ушбу китобни ўқиган ёшларимиз ўзларига озгина бўлса-да, мотивация олсалар, фақат хурсанд бўламан. Хато, камчиликларга дуч келсангиз, айбга буюрмайсиз.

Китоб устида ишлаш жараёнида турли фикрлар бўлди. Хавотир, шубҳалар ҳам туғилди. Бироқ шахсий фикримча, агар кўнгил тоза, мақсад холис бўлса, Аллоҳнинг Ўзи асрайди.

Бундай китоблар бизнинг юртда ҳам шов-шувли янги- лик эмас, одатий ҳол сифатида, кўп бўлиши керак. «Китоб ўқи!», деб тарғиб қилсаг-у, лекин янги(ча) китобларни чоп этишга қўрқиб ўтирсак, ўтираверамиз. Ҳаётим давомида кўп ҳолатда Аллоҳга таваккал қилиб, шу бугунги даражага етиб келдим. Бу сафар ҳам худди шундай қиламан. Нима бўлса — пешонадан.

Пандемия даврида, уйда бекор ўтирганда, шу китобни ёзишни Аллоҳ кўнглимга солди. Яхшиликка бўлсин ило- ҳим.

Как скачать книгу - "Алламжонов айбдор" в fb2, ePub, txt и других форматах?

  1. Нажмите на кнопку "полная версия" справа от обложки книги на версии сайта для ПК или под обложкой на мобюильной версии сайта
    Полная версия книги
  2. Купите книгу на литресе по кнопке со скриншота
    Пример кнопки для покупки книги
    Если книга "Алламжонов айбдор" доступна в бесплатно то будет вот такая кнопка
    Пример кнопки, если книга бесплатная
  3. Выполните вход в личный кабинет на сайте ЛитРес с вашим логином и паролем.
  4. В правом верхнем углу сайта нажмите «Мои книги» и перейдите в подраздел «Мои».
  5. Нажмите на обложку книги -"Алламжонов айбдор", чтобы скачать книгу для телефона или на ПК.
    Аудиокнига - «Алламжонов айбдор»
  6. В разделе «Скачать в виде файла» нажмите на нужный вам формат файла:

    Для чтения на телефоне подойдут следующие форматы (при клике на формат вы можете сразу скачать бесплатно фрагмент книги "Алламжонов айбдор" для ознакомления):

    • FB2 - Для телефонов, планшетов на Android, электронных книг (кроме Kindle) и других программ
    • EPUB - подходит для устройств на ios (iPhone, iPad, Mac) и большинства приложений для чтения

    Для чтения на компьютере подходят форматы:

    • TXT - можно открыть на любом компьютере в текстовом редакторе
    • RTF - также можно открыть на любом ПК
    • A4 PDF - открывается в программе Adobe Reader

    Другие форматы:

    • MOBI - подходит для электронных книг Kindle и Android-приложений
    • IOS.EPUB - идеально подойдет для iPhone и iPad
    • A6 PDF - оптимизирован и подойдет для смартфонов
    • FB3 - более развитый формат FB2

  7. Сохраните файл на свой компьютер или телефоне.

Книги автора

Рекомендуем

Последние отзывы
Оставьте отзыв к любой книге и его увидят десятки тысяч людей!
  • константин александрович обрезанов:
    3★
    21.08.2023
  • константин александрович обрезанов:
    3.1★
    11.08.2023
  • Добавить комментарий

    Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *