Книга - Ўзлик сари етти қадам – 3. Мақсадларим, шошмай туринг…

a
A

Ўзлик сари етти ?адам – 3. Ма?садларим, шошмай туринг…
Жавлон Жyраев


Ушбу китоб ?ар ким ?ам билишга тайёр бyлмаган фикрларни баён ?илади. Туркумнинг аввалги икки китоби билан танишмай туриб, уни y?ишга киришиш сизнинг дунё ва унинг таркибий ?исмларига бyлган ?арашларингизни кескин yзгартириши мумкин. Китобни бирор кимга тавсия ?илишдан аввал у билан тyли? танишиб чи?инг.





Ўзлик сари етти ?адам – 3

Ма?садларим, шошмай туринг…



Жавлон Жyраев


– ?ой, Ма?садхон, ?а анави майда Ма?садваччаларга ?арасангиз бyлмайдими? ?аммаси ?ар томонга ?араб ?очиб кетибди-ю булар!

– Узр, мудир, мен yзим билан овора бyлиб ?олибман. Хавотир олманг, бу миш?иларга икки сакраб етиб оламан – ?аммасини тутиб келаман зумда.

– Лекин сиз асосий Ма?садсиз – yзингизданам чал?иб ?олманг яна.

– Йy?-е, yзимдан чал?иб yлибманми – yзим билан yзим доим биргаман-ку…



© Жавлон Жyраев, 2020



ISBN 978-5-4493-7271-0 (т. 3)

ISBN 978-5-4493-7267-3

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero




Муаллифдан


?адрдон Дyстим,

Сизни ?yр?май дyстим деб аташга журъат этганим учун узр. Биз сиз билан икки марта ажойиб су?бат ?урдик – ва бунда кyп сирларимизни yрто?лашдик. Шундан келиб чи?иб, сизни yзимга дyст билдим. Бу дyстликдан сиз ?ам менчалик мамнунсиз деган умиддаман.

Ўтган галги су?батларда биз анча нарсаларни yргандик – айни?са, мен жуда кyп янги нисбий ?а?и?атларни кашф ?илдим. Ўз ?адримизни биладиган бyлдик, бош?аларни ?урмат ?илиш учун кyп асос топдик.

Бу сафар энди инсон yз олдига ?андай ма?садларни ?yйиши, улар нимага асосланиши ва уларга ?андай эришиш мумкинлиги ?а?ида сирлашамиз. Китоб сизга ?албингизнинг туб-тубида яширин, сиз учун алла?ачон унут бyлган – лекин ?аётингизни фаровон ?илиш учун зарур бyлган истакларни ?айта кашф этишга ёрдам беради.

Сиз билан ма?садларни тарбиялашни yрганамиз. Жуда ?изи? таъкид-а? Лекин баён давомида бу билан нимани назарда тутганимни англаб оласиз.

Китоб сизга ?андай илмларни ошкор ?илишини айтяпман-у – бир гап эътибордан четда ?оляпти: китобни y?иш давомида мен сизга кириш ?исмида айтиб yтмаган фикрларни кашф ?илишингиз мумкин. Сизнинг yзига хос шахсиятингиз баёндан yзига хос фойдали хулосалар чи?ариши ёдингизда бyлсин. Менга сиз билан су?батнинг айнан ана шу жи?ати жуда ё?ади.

?ар биримизнинг каттами, кичикми – ма?садларимиз бор. Менинг бу китобни ёзишдан ма?садим бор – сизнинг уни y?ишдан ма?садингиз бор. Назаримда, ?ар ким бир нимага интилиб, ниманингдир режасини тузиб яшайди. Тy?ри-да – ма?садсиз яшаш кимга керак?

Шу yринда кyпчилик пишиб етилмаган файласуфлар yз-yзи ва бош?аларга берадиган саволи эсга келади: яшашдан ма?сад нима? Бу саволга жавоб излаб, кyплаб доноларнинг боши о?риган.

Лекин, келинг, биз чу?урро? кирамиз. Нима деб yйлайсиз – инсоннинг yзига шу саволни беришидан ма?сади нима? Бу саволга ?а? ёки асоссиз жавоб топиш ёки yзини жавоб топганига ишонтириш одамга нимага керак?

Я?инро? келинг – сизга бир сир айтаман: яшашдан ма?сад нималигини топиш истаги – пуч ма?сад. Чунки бу саволга жавоб топиш инсон ?аётига ?еч бир фойдали yзгариш киритмайди. Пуч ма?садлар ?а?ида биз кейинро? ало?ида су?батлашамиз.

Китоб, анъанага мувофи?, етти кунга мyлжалланган. Албатта, баён yз шахсиятимизни англаш ва уни кучайтириш борасида ?ам кyп фиркларни билдиради. Ахир, фа?ат кучли шахсгина yз истакларига осон эришади.

Су?батимиз давомида эсингизда бyлсин: мен сиздан янги нарсаларни yрганишни ма?сад ?илганман. Сиз билан ?ар сафар китоб ор?али су?батга киришганда мен шуни ният ?иламан. Умид ?иламанки, бу галги су?батимиз ?ам yз ма?садига хизмат ?илади.

Хyш, yзлигимиз сари навбатдаги саё?атни бошладикми?




Бошладик


«Дарё тош?ин, сувлар тyл?ин

Ўтолмайман, ёр-ёр

Отим ори?, манзил йиро?

Етилмайман, ёр-ёр…»

(Хал? ?yши?и)


?аёт йyлимизда наинки дарёлар – баъзида денгизлар кyндаланг келади. Биз бу тyси?ларни го?ида за?мат чекиб кечиб yтамиз, го?ида ортга ?айтиб, бош?а йyлдан бориб кyрамиз. Билганлардан сyрасанг – бу оддий ?оллигини айтади: ?аёт тинимсиз синовлардан иборатлигини, ?ийинчиликсиз ?еч нарсага эришиб бyлмаслигини у?тиради улар.

Хyш, сиз бунга кyнасизми? Умрнинг турган-битгани маша??ат эканига, орзуларга эришишнинг нархи ?ар доим ?иммат бyлишига – бахтли бyлиш учун ?урбонликлар келтириш кераклигига ишонасизми?

Шу пайтгача бошдан yтказганларингизга ?араб, бу рост гаплигига амин бyласиз. ?аердадир ?ийинчиликка дуч келганингизни-ю, уни енгиб yтиб мукофотга эришганингизни эслайсиз. Ноилож, ?аёт – бу адо?и йy? синовлар о?ими, улардан yтсанг – мукофот оласан, йи?илсанг – жазоланасан деган ишонч ?ар биримизга кириб олган.

Кyпчилигимиз ?аётда йyл ?yяётган баъзи хатоларимизни ана шу ишонч соясида яширамиз. ?илаётган ишимиз хато эканини кyнглимиз сезиб турса ?ам – бу ?аёт ёки замон талаби эканини ба?она ?илиб, нафсимизга эргашамиз. Унча-мунча нарсага кyз юмиб кетамиз.

Ана шу ишончдан келиб чи?иб yз олдимизга ма?садлар ?yямиз. Шундан келиб чи?иб, ?аётимизни режалаштирамиз. Синовлардан осон yтиш учун ?удрат ахтарамиз. Бу ?удратни кимдир бойликдан, кимдир амалдан, кимдир шу?ратдан, яна кимдир билимдан излайди.

Орамизда баъзи одамлар шундай ?удратни yз шахсиятларидан ?идирадилар. Улар ?амма нарсанинг тагида турган кучни – шахсият кучини таниган, унинг овига чи??ан одамлар. Улар yз шахсий кучлари билан тyси?ларни енгиб yтишмайди – уларнинг шахсий кучи, шунчаки, тyси?лар ?осил бyлишига йyл ?yймайди.

Улар афсунгар, донишманд ёки кучли психолог эмас. Улар ?еч ким билмайдиган сирларни билмайди ?ам. Улар, сиз-у биз ?атори, оддий одамлар. Аммо уларнинг бош?алардан кескин бир фар?и бор: улар yзига хос ма?садларни кyзлаб яшайди. Улар омма тан олган ва андозага айлантириб ?yйган усулда бахтли бyлиш имконсиз эканини билишади. Улар yзлари ва бош?аларни тенг ?адрлашади.

Албатта, мен айтадиган кyп гаплар – мав?ум фалсафадек туюлади. Шундо??ина жyш?ин ?аётий жараёнлар ичида юрган одамга бориб шу фалсафий гапларимни айтсам – унинг буни эшитишга ва?ти бyлмайди. Чунки унинг бош?а арзигулик юмушлари бор. Унинг катта бизнеси бор, ишлари жадал ол?а силжияпти, фойдали танишлари ва манфаатли ?амкорлари сафи кенгаймо?да. Пулдан ташвиши йy? – бемалол yзига керакли нарсани сотиб олиши мумкин. Со?лиги муста?кам, оиласи тинч.

Лекин унинг кyнгли таскин билмайди. У ?анча юту??а эришса ?ам, янада каттаро? марраларни кyзлагиси келаверади. Жиддийлик ва yйчанлик унинг одатий юз ифодасига айланади. Ундан кyпчилик кyп нарсани кутадиган, ундан умидвор бyладиган – унинг ?арорларига ?арайдиган бyлади.

Шунча мол-давлати ва обрyси бyла туриб, унда ташвишлардан ?оли бyлишга етарли ?удрат топилмайди. Боласини номдорро? мактабга бериши керак, уйини обрyсига яраша таъмирлаши керак, мав?еига яраша кийиниши керак, ?ар хил одамлар билан яхши муносабатни са?лаб туриши керак – улгуриши, етказиши, yтказиши керак… ?а айтгандай – шунча иш орасида ?али яшаши ?ам керак. Тy?риро?и – бахтли яшаши керак.

Бу ташвишлар одамларга нимага керак? Биз айнан ана шу саволга жавоб излаймиз бу гал. Биз интилаётган истаклар, ма?садлар ва натижалар бизга нега кераклигини – умуман, улар бизга чиндан керакми йy?ми, шуни англашга уриниб кyрамиз.




Душанба – Шахсият





Иккаламиз yрто?миз


Бу галги су?батни ажойиб эртак билан бошласак. Нима дедингиз?

Бир куни бир болакай зерикканидан акасининг расм дафтарига расм чизиб yтирган экан. ?амма болалар каби у yз yйин?аро? маш?улотини ?о?озга митти одамча расмини чизишдан бошлабди. Бола бари бир болада – мyжизаларга ишонгани туфайли, унинг тасаввурида у чизган одамчага жон кириб, у билан су?батга киришибди:

– Салом. Мен кимман? – деб сyрабди одамча.

– Сен митти одамчасан, – жавоб берибди болакай, – Мен сени зерикканимдан чиздим.

– Зерикканингдан? У нима дегани? – тушунмабди одамча.

– Зерикиш – бир yзинг ?олганингда нимадир ?илишни ?атти? хо?лаш.

– Унда мен ?ам зерикар эканман-да, – хyрсинибди одамча, – Ахир, мен ?ам ёл?изман.

– Нега энди, – дебди болакай, – мен сен билан ?ар доим бирга бyламан. Иккимиз энг я?ин yрто? бyламиз.

– Ростданми? – хурсанд бyлибди одамча, – Яшасин! Лекин, – яна хомуш тортибди одамча, – мен сени кyра олмасам, фа?ат овозингни эшитсам, ?андай ?илиб сен билан yрто? бyламан? Демак, мен барибир ёл?из бyлар эканман…

– Майли, ?афа бyлма, – дебди болакай, – Мен сенга дyст бyлиши учун яна бир одамча чизиб бераман.

Шундай деб, болакай митти одамча ёнига яна бир одамча чизибди. Бола тасаввури унга ?ам жон ато этибди.

– Салом. Мен кимман? – деб сyрабди янги одамча.

– Сен ?ам митти одамчасан, – деб жавоб берибди болакай севиниб, – Ёнингдаги сенинг дyстинг. У ёл?из бyлмаслиги учун сени чизиб бердим. Иккингиз танишиб дyстлашиб олинглар. ?аммамиз я?ин дyст бyламиз.

Бола кyз yнгида икки одамча дyст тутиниб, бир-бири билан сyзлаша бошлабди. Болакай икки одамчани яна-да хурсанд ?илиш учун, улар тепасига ?уёш, атрофига гуллар, капалаклар чизиб берибди.

– Бу нарсалар нима? – ?айрон бyлибди одамчалар, – Улар жуда чиройли экан.

– Булар гуллар, – жавоб берибди болакай, – Мен уларни сизлар учун чиздим. Гаплашиб зерикканда, иккингиз улар орасида бекинмачо? yйнашингиз мумкин.

– Сен истаган нарсангни чиза оласанми? – ?айрон бyлишибди одамчалар, – Биз нега чиза олмаймиз?

– Истасангиз, мен сизларга yргатаман, – дебди болакай, – Бу жуда осон.

– Истаймиз, албатта истаймиз, – севинчдан сакрашибди одамчалар.

Шунда болакай икки одамчага расм чизишни yргатибди. Одамчалар аввалига yзларига yхшаш одамчаларни чизишни yрганибдилар. Бу янги одамчаларга ?ам болакай тасаввури жон ато этаверибди. Одамчалар yзлари чизган одамчаларнинг «Мен кимман?» деган саволига yзлари билганча жавоб беришибди. Аста-секин улар уйчалар чизишга yтишибди. Бир зумда расм дафтар варо?и митти одамчалар ва уларнинг уйчаларига тyлиб кетибди.

Одамчалар истаган нарсаларини чизиш ва бир-бирлари билан гаплашишга шу ?адар берилиб кетибдиларки, болакай ?а?ида тамоман унутишибди. Болакай уларнинг yйинига ?yшилишни истаб айтган гаплари тинмай вижир-вижир ?илаётган одамчалар шов?инида эшитилмай ?олибди.

Ва?т yтиб одамчалар кyп нарсани yрганишибди. Энди оддий уйчалармас, катта-катта ша?арлар чизишни билиб олишибди. Баъзи одамчалар нафа?ат чизишни – чизилган нарсани yчиришни ?ам yрганибдилар.

Шу орада одамчалар орасида «Мен кимман?» деган саволга бош?а одамчалар берган жавоб билан ?они?маган, бунга тyли?ро? ва чу?урро? изо? излайдиган одамчалар пайдо бyлибди. Бундай изланувчан одамчаларнинг баъзилари кyп илмларни кашф ?илишибди.

Аммо ?амма ?абул ?илган андоза ?а?и?атларни ?абул ?илишни истамай, олий ?а?и?атни излаган кyплаб илмсевар одамчалар бош?а одамчалар ?а?рига дучор бyлиб, yчирилиб ташлабдилар.

Баъзи одамчалар «Мен кимман?» деган саволларига «мен митти одамчаман» деган жавобни топибдилар. Шунда улар бу эртакнинг бошида турган болакайни эслабдилар. Унга доим дyст бyлиб ?олиш ваъдасини берганликлари ёдларига тушибди. Ва улар атрофларидаги шов?ин-сурон ичида болакай гапларини эшитишни yрганибдилар. Улар болакай билан яна дyстлашиб, бирга yйнай бошлабдилар…

Эртакнинг якунини билмайман. Чунки у ?али тугалланмаган. У ?али ?ам давом этмо?да. Митти одамчалар ?али ?ам yз билганларича яшашда, болакай билан дyст бyлиш ваъдаларини бузишда давом этишяпти. Билганларнинг айтишича, бир кунмас бир кун одамчаларнинг бу ишидан то?ати то? бyлган болакай расм дафтар варо?ини йиртиб олиб, ?ижимлаб, уни бир четга уло?тириб ташлар эмиш. Яна ким билсин.

Икки yлчамли одамчалар-ку майли – «Мен кимман?» деган саволга сиз ?андай жавоб топдингиз? Топган жавобингиз сизни ?анчалик ?аноатлантирди? Топган жавобингиз сизга нималарни англаб етишга ёрдам берди?

Икки yлчамли одамчаларга «?ой, миттивойлар, сизларнинг оламингиздан таш?ари учинчи yлчам ?ам бор» десангиз, улар буни тушуна олиши, тушунса ?ам – бунга ишониши жуда ?ийин. Сиз билан бизга уч yлчамли фазо тушунчаси жуда оддий туюлгани билан, доимий фикрлаши икки yлчам доирасида бyлган мавжудотларга буни етказа олмайсиз.

Агар мен сизга бизнинг дунёда биз кyра биладиган уч yлчамдан таш?ари тyртинчи yлчам ?ам бор десам, бунга ?андай ?арар эдингиз? Оламимизда чексиз кyп yлчамлар бор десам-чи? Ахир, болакайнинг расм дафтари кyпваро?ли бyлиши мумкин.-ку. Буни тасаввурингизга си?диришингиз ?ийин, шундайми? Икки yлчамли одамчаларга учинчи yлчам ?а?ида гапирилса, улар ана шу тасаввур ?ила олмаслик ?олатини бошдан yтказадилар.

Ўзликни англаб, кучли шахс бyлишнинг энг олий мукофоти – инсон янги кенгликларни кашф ?илишидир. Шахсий куч сизга тyртинчи ва ундан кyп yлчамлар эшигини очиб беради. Интуициянгиз ривожланиб, дунёга ва?т ва фазога тобе бyлмаган ?олда ?арашни yрганасиз.

Жуда ?аёлпараст гаплардек туюлмаяптими сизга булар? Агар шундай туюлаётган бyлса – демак а?лингиз манти? ёрдамида ?али ?ам сизни назоратда са?лаяпти экан. Ахир, ю?оридаги гапларни имконсиз ?аёллар сирасига ?yшган айнан манти?.

Мен интуиция (яъни ?алб билими) ?а?ида бежиз гапирмадим. Ма?садларимизга осон эришишда интуитив билимларнинг а?амияти катта. Интуиция эса шахсий кучи кyп одамларда кучли бyлади.

Биз – уч yлчамли одамлармиз. Аммо бизга шу уч yлчам чегараларидан таш?арига чи?иш ?удрати берилган. Шундай имкониятимизга ишонмаганлар мана шу ерда бизни тарк этишлари мумкин. Инсоннинг чексиз имкониятларига ишонганларга эса мени ?али айтадиган гапим кyп.




Бошлан?ич синф


А?лимизнинг ажойиб хусусияти бор – у дунёдаги ?амма нарсани тавсифлашни билади. Кузатади, yхшаш ва фар?ли белгиларни ани?лайди, ба?о беради. Ана шу белгиларга ?араб ?амма нарсани синфларга ажратади.

Тарих мобайнида yзининг дунёда тутган yрнини англашга интилиб келган одамзод yзлигини ?ам таснифлаш ор?али ани?лашга уринган. Аввалига бу таснифлаш табиий белгиларга асосланган бyлса, жамият ривожланиши билан туркумлашга ижтимоий омиллар ?ам ?yшила бошлаган.

Биз – аввало тирик мавжудотмиз. Тирик мавжудотларнинг исси??он жонзотлар турига мансубмиз. Улар орасида а?лли жонзотлар гуру?ини ташкил ?иламиз. Бу а?лли жонзотлар икки жинсга ажраладилар.

Мана шу ерда бизнинг табиий таснифланишимиз тугаб, ижтимоий таснифлаш бошланади.

А?лли жонзотлар таш?и кyринишига ?араб ир?ларга ажратилади. Бу синфлар одамлар ер куррасининг ?айси ?удудида яшашига ?араб келиб чи??ан тана тузилиши ва тери рангидаги фар?лар ор?али ани?ланади. Бир жи?атдан ир?ларни табиий синф белгилари дейиш мумкин. Лекин бугунги кунда ир? тушунчаси yта ижтимоийлашиб кетган.

Бир ир? вакиллари yз навбатида хал?ларга бyлинади. Булар маълум ?удудни yз ватани деб атаб, ана шу ?удудда исти?омат ?илаётган одамлардир. Бир хал? вакилларини умумий тарих ва ?онунлар каби ижтимоий омиллар бирлаштириб туради.

Хал?лар турли миллат ва элатлардан ташкил топган бyлади. Миллатлар ижтимоий синфлар ичида энг кyп учрайдиган ва таснифланишда кескин тус оладиган фар?ли гуру?лардир. Миллат вакиллари бир маданият, тил ва фикрлаш услуби атрофига бирлашадилар.

Бир миллатдаги одамлар ?ам кичик ижтимоий синфларга бyлинадилар. Миллатни зиёлилар ва саводсизлар, бойлар ва ночорлар, ша?арликлар ва ?ишло?ликлар ташкил ?илади. Бу ички гуру?лар ?ам бир-бирларидан кескин фар? ?иладиган жи?атларини топа биладилар.

Бундан таш?ари майда-чуйда бош?а синфлар ?ам борки, уларга ба?ишлаб бутун бир рисола ёзилса ?ам, адо?и бyлмайди.

Аслида дунёни яхширо? англаш учун ?yлланилган таснифлаш бугунги кунда катта ижтимоий офатга айланиб ?олган. Одамлар ижтимоий омилларга ?араб бир-бирларини синфларга бyлишга шу ?адар кyникиб ?олишганки, буни баъзида юксак маънавият белгиси деб билишади.

Зиёли одамларга саводи кам одамлардан кyра кyпро? э?тиром кyрсатсам, ким ?ам мени нотy?ри иш ?иляпти дейиши мумкин? Зиёли бари бир зиёли – ?урматини ?илиш керак. Жуда кyп ?олларда бош?алардан кyра кyпро? эътиборга лойи? эканини ана шу зиёлиларнинг yзи тy?ри деб yйлайди.

Жуда ?изи?. Мен бир кун келиб, бу дунёни тарк этсам, кимнинг мен учун а?амияти кyпро? бyларкин? Саводи бор мулла жонсиз танам устида керакли тиловатни ?илмаса – Яратган у дунёда мени ?абул ?илмаслиги э?тимоли бор. Лекин саводсиз гyрков менга ?абр ?азимаса, жонсиз танам шу дунёда хор бyлиши тайин.

?оят сову? мисол келтирдимми? Буни атайин ?илдим. Сизнинг одамларни синфларга ажратиш ?а?идаги ма?кам yрнашиб ?олган ?а?и?атларингизни бир оз силжитиш учун шундай кескин мисол келтирдим. Бу ерда ?айсидир одам ?илаётган хатолар ?а?ида эмас – сиз ва мен ?илаётган хатолар ?а?ида гап кетяпти.

Сиз yзингизни ?айси синфларга мансуб деб биласиз? Шилли?урт эмас, инсон бyлиб дунёга келганингиздан ?анчалик хурсандсиз? Бош?а одамлардан фар?ли жи?атларга эга синфга мансуб эканингиздан ?анчалик фахрланасиз? Сиз ва мен бир миллий синфга мансубдирмиз – лекин ма?аллий синфимиз, ?оявий синфимиз, фалсафий синфимиз бош?а-бош?а эканини ?анчалик осон ?абул ?иласиз?

Табиат (ва менинг фикримча Яратган ?ам) бу оламдаги мавжудотларни ?еч бир синф ва турларга ажратмайди. Табиат ?амма фарзандларини бир хил яхши кyради ва асраб-авайлайди. Уларга яшаш шароити яратиб беради ва ана шу му?итда яшашни ?ам yзи yргатади.

Табиат ?атто ?а?р ?илганда ?ам ?еч бир жонзотни бош?асидан устун ?yймайди. Ўрмон ёнганда икки йиллик ни?оллар ?ам, икки юз йиллик дарахтлар ?ам кулга айланади. Сув тошганда ме?натсевар чумолилар ?ам, ял?ов айи?лар ?ам тенг чyкади.

Табиий офатларда одамлар ?алок бyлса – ичимиз ачийди. Табиатнинг шу офатда нобуд бyлган ?амма фарзандлари учун ичи ачийди.

Тенглик ?а?ида дин ?ам, ?онунлар ?ам тинмай бизга у?тиради. ?аммамиз бош?алар билан су?батларда бу дунёда ?амма тенг экани ?а?идаги юксак гапларни айтамиз. Лекин маънавият базми тугаб, кyчага чи??анимизда, сада?а сyраган ночорга ачиниш ёки жирканиш ?исси билан ?араймиз.

?yш, сиз ?айси синфга мансубсиз? Кимлар билан синфдошсиз? Кимлардан бу дунёда тутган yрнингиз ю?ориро?? Кимникидан пастро??

Ўзимизни у ёки бу синфга мансуб ?исоблаш – шахсиятимизни чеклаш дегани. Бой одамнинг шахсияти бадавлатлик ?олипига солинган, y?имишли одамники – зиёлилик ?олипига. Бу каби чекловлар ?ар ?андай интилувчан шахсни ?ам yсишдан тyхтатиш ?удратига эга.

Буюкликка борувчи йyл – синфларга а?лан тобе бyлмаслик ор?али yтади. Мен yзини билимлилар синфига да?лдор билсам, билимларим доирасидан таш?арига чи??анимда имкониятларим тугайди. Мен саводсиз одам ?ила оладиган ишни ?ила олмаслигим тайин.

Ўзимни зиёли санашдан воз кечдим дейлик. Энди мен y?имишли ?ишло?и ёки саводсиз ?ишло?и эмас – шучаки ?ишло?иман. ?ишло?да яшайдиган одам ?илиши мумкин бyлган ?ар ?андай ишни ?илишим мумкин. Бир кун келиб мен яшаш жойим бyйича синфга мансуб эканимдан воз кечаман. Энди мен ?ишло?и ёки ша?арлик эмас – шунчаки yзбекман. Энди мен ша?ар ?аётига ?ам, ?ишло? ?аётига ?ам осон кyникаман, шу икки му?итда ?ам фаровон яшай оламан.

Шахсиятимни yз миллатим доирасида тутишим ?ам менинг бош?а миллатларга ?урматсиз назарда ?арашимга сабаб бyлади. Бу чекловдан воз кечаман ва бош?а миллатлар маданиятида ?ам жуда кyп бунёдкор жи?атлар борлигини кашф ?иламан. Янги тилларни yрганаман. Дyстларим сафида турли миллат вакиллари пайдо бyлади. Энди мен yзимга yзбек сифатида эмас – шунчаки инсон сифатида ?арайман. Энди инсон ?илиши мумкин бyлган ?ар ?андай ишни мен ?ам ?илишим мумкин.

Дунёда шундай одамлар борки, улар yзларига шучаки тирик мавжудот сифатида ?арайдилар. Улар оддий одам ?ила олмайдиган ишларни ?ила олишади, оддий одамда учрамайдиган ?обилиятларни ривожлантиришади. Кyршапалак каби атроф дунёни товуш ор?али кyрадиган, баъзи йирт?ичлар каби инфра?изил нурларини пай?айдиган одамлар бор. Улар yзларини шартли равишда одамлар синфига мансуб деб ?исобламайдилар.

Барчамизни умумлаштириб турган бир ягона белги бор: бу дунёдаги ?ар бир жонзот Яратганнинг чексиз ?удрати махсули. Унинг ?удрати ?ар бир майса ва илдизда, ?ар бир нафас, ?ар бир киприк ?о?ишда, биз ташлаган ?ар бир ?адамда намоён бyлаверади. ?ар бир ?ужайрамиздаги тириклик жараёнлари олий ?удрат белгилаб ?yйган ?онунларга бyйсунади.

Биз ана шу жи?атдангина бир синфга мансубмиз. ?олган ?амма тур ва синфга ажратишлар – шунчаки шартли ифодалар, холос. Ўз имкониятларини ана шу шартли ифодалар доирасида ба?олаган одамнинг шахсияти ?ам шартлидир.

Расм дафтар варо?идаги митти одамчалар, гуллар, капалаклар – ?аммаси турли ?аёт тарзига эга. Аммо уларнинг барини бир болакай битта ?аламда чизган. Уларнинг барига жон киритган куч ягона ва бyлинмас. Яхлит оламни ало?ида синфларга ажратиш, уларнинг бирини бош?асидан устун ?yйиш – Яратганнинг бyлинмас ?удратини парчалашга интилиш демакдир.




Шахсий эркинлик


Инсон yзлигини англаши – олий бахт. Лекин ана шу олий бахтга эришишда бизга тyс?инлик ?иладиган омиллар борки, уларни яхши танимай туриб, кучли шахс бyлиш ?ийин.

Кучли шахс эгаси бyлишнинг якуний ма?сади – шахсий эркинликка эришиш. Кyпчилигимиз yзимизни шундо? ?ам эркин шахслар деб биламиз. Аммо бизни фикрлашимизда, ?аёт ва yзимизга муносабатимизда чеклаб турувчи омиллар бор. Улар ички (ёки психологик) ва таш?и (ёки ижтимоий) чекловлардир.

Психологик чекловлар, yз номи билан психологик: улар одамнинг а?лида ?yним топган бyлиб, йиллар давомида тарбия ва дунё?араш натижасида шаклланади. Ўз имкониятларига шуб?а билан ?араш, yзини у ёки бу ишга ?одир эмасман деб ?исоблаш кабилар ички чекловлардир.

Таш?и чекловлар – одам яшаб турган жамият ва табиий шароит хусусиятларидан келиб чи??ан чекловлардир. Ижтимоий андозаларга тобелик, модага тобелик, пулга тобелик ана шулар жумласидан.

Энг катта тобелигимиз – албатта, пулга тобеликдир. Ким молиявий муаммолардан ?олиман деб айта олади? Биз ?ар ?андай олди-бердилар пул ор?али амалга ошириладиган му?итда яшаймиз – бунда пулга тобе бyлмаслик иложсиз туюлиши мумкин.

Пульсиз кyчага чи?ишни истамаган ва?тларингиз бyлганми? «?ар э?тимолга ?арши» бyлса ?ам киссамизда ?анчадир пул бyлади бари бир. Лекин ?аётда ?ар нима бyлиши мумкин. Пулингизни йy?отиб, о?ир вазиятда ?олсангиз, ундан чи?иб кетишга шахсий кучингиз етадими? Бегона одамдан ёрдам сyрашга ?аддингиз си?адими?

?аммамиз ?авас билан томоша ?иладиган шпионлар ?а?идаги филмлар ?а?рамонлари – эркин шахс эгаларидир. Улар ?ар ?андай вазиятдан чи?иб кета оладилар. Бунда уларга ю?ори даражадаги тайёргарликлари ёрдам бермайди (одамни ?аётда учрайдиган ?амма вазиятга олдиндан тайёрлаб бyлмайди). Уларнинг сири – шахсий эркинликда. Улар жуда кyп ижтимоий ва психологик тобеликлардан ?утулишган. Жеймс Бондни пул ташвиши ?ийнаётганини, ёки у yзига ишонмаганидан бирор ишни ?илишга ?адди си?маётганини, иккиланаётганини тасаввур ?илиш ?ийин. Бондни бизга ?а?рамон ?илиб кyрсатган жи?ат yткир зе?н, жисмоний ?увват ёки чиройли таш?и ?иёфа эмас – шахсий эркинликдир.

Бизни тобе ?илишга ?аратилган омиллар жуда кyп. Биз бош?алар фикрига тобемиз, ижтимоий андозаларга тобемиз, yз ?yр?ув ва шуб?аларимизга тобемиз, ижтимоий ва и?тисодий шароитга тобемиз. Бу чекловлар бизни ?атто олдимизга ма?сад ?yйишда ва уларга интилишда ?ам кyп нарсадан ма?рум ?илади.

Шахсий эркинликка эга одам ?еч ?ачон мода бyлган ма?садларга интилмайди. Муста?ил ?аётга ?адам ?yяётган ёшлар орасида шахсий эркинликка эгалари жуда кам. Уларнинг аксари yз ?аёт йyлларини yзлари эркин танламайдилар – балки омма маъ?ул кyрган йyлдан борадилар. Ахир, нега кyпчилик и?тисодчи, ?у?ушунос ёки шифокор бyламан дейди-ю, ?еч ким астроном, мухандис ёки физик бyламан демайди?

Бир нарсани унутмаслик керак: мутахассислар ?ам ма?сулотдек гап – бозорда ?анча кyп бyлса, нархи шунча тушаверади. Ўртамеёна и?тисодчи ёки ?у?у?шунос бyлгандан кyра, мо?ир агроном ёки мухандис бyлган афзал. Тy?ри, агар и?тисод ёки ?у?у? со?аси айнан сизнинг кyнглингиз тусаган фаолият тури бyлса – бу со?аларда ?ам юксак ма?оратга эришасиз. Аммо камчилик yз касбини кyнгли мойиллигига ?араб танлайди. Бунга кyп маротаба yзим гуво? бyлганман.

Шахсияти эркин одамнинг яна бир ало?ида хислати бор. У ?еч ?ачон унинг шахсий ривожланиши учун бош?алар шароит яратиб беришини кутмайди. Ўзи таълим олаётган ёки ишлаётган масканидан, устозлари ёки ?амкасбларидан, шарт-шароитдан кyнгли тyлмаётган одам икки хатодан бирига йyл ?yйган: ёки у кyнгли истаган со?ани эмас, унга бегона со?ани танлаган; ёки у yзининг шахсий yсиши учун бош?аларни жавобгар ?исоблайди. Бундай одамни на танлов ?илишда ва на yз танловини амалга оширишда эркин деб бyлади.

Шахсий эркинлик нималигини билмаган одам энг номдор ва тан олинган дарго?ларда илм олиб ?ам, ?еч нарсага эришмайди. Эркин шахс эса ?ар ?андай масканда ва шароитда ?ам yз билимлари ва илмини оширишга имкон топа билади. Бундай одам унинг ?аётда тутган yрнини фа?ат ва фа?ат унинг танловлари ?ал ?илишини билади.

Айнан биз ?илган танловлар бизнинг шахсий эркинлигимиз даражасини кyрсатади. Сиз танлов ?илишда ?анчалик эркинсиз? ?илаётган танловларингизнинг ?анчаси айнан сизнинг ?албингиздан чи??ан?

Бир хислат шахсий эркинлик билан бирга юради. Бу – шахсий жавобгарлик. Эркин шахсият эгаси ?ар бир ?арорга yзи сергак туриб келганини билади ва ана шу ?арори натижаси учун жавобгарликни тyли? yз зиммасига олади. ?аётида содир бyлаётган яхши ёки ёмон yзгаришлар учун yзидан бош?ани жавобгар деб билган одам – шахсий эркинликдан йиро?дир.

Шахсий жавобгарлик одамнинг шахсий эркинлиги бар?арор бyлишини таъминлайди. Айтайлик, мен бир ?арор ?абул ?илдим ва унинг натижаси мен кутгандай чи?мади. Агар мен бу хато ?арор учун жавобгарликни кимгадир юкласам – мен ана шу одамга менинг ?аётимга таъсир ?илиш ?укмини берган бyламан. Тy?ри-да – кимдир сизнинг ?аётингизда нотy?ри ?арор ?абул ?илинишига масъул бyлса, демак унинг сизнинг шахсиятингиз устидан ?удрати бор.

Хатолари учун ?ам жавобгарликни yзига ола билган шахс ?ар ?андай таш?и таъсирдан ?оли. Унинг хатолари ва шу хатолар натижаси ?ам фа?ат унинг измида. Шахсиятингизни бyлак-бyлак ?илиб, ?ар кимга тар?атгандан кyра, уни бус бутунлигича yз ?yлингизда тутинг.

Унутманг – ?ар ?андай тур эркинлик шахсий эркинликдан келиб чи?увчи иккиламчи ?олатдир. Шахсий эркинликка эришмай туриб сиз моддий-молиявий эркинликка ?ам, психологик эркинликка ?ам эришмайсиз. Миллионлаб пули бyла туриб ?ам yз шахсияти устидан ?укми йy? инсонлар бор – уларнинг миллионлари устидан ?ам ?укми йy?лиги тайин. Ўнта китобга си?майдиган билимларга эга истеъдод эгаси бyла туриб, yз а?ли ?олипларидан таш?арига чи?а олмайдиган шахслар бор.

Ўз шахсий кучига ишонган ишбилармон бизнес оламида номи чи?ади. Ўз танаси имкониятларини омма тан олган чегаралар ор?али ба?оламай, бунга кенгро? ёндашган спортчи янги жа?он рекордларини yрнатади. Ўз шахсиятига эркин ?араган одам ?ар ?андай ма?садига эришади.

Ю?орида айтилганлардан шахсий эркинлик ?а?идаги фикрларни ?уйидагича умумлаштириш мумкин. Шахсий эркинлик – ижтимоий андозалар, нисбий ?а?и?атлар, ?yр?ув ва комплекслар таъсиридан ?оли муста?ил ?арорлар ?абул ?ила олиш ва шу ?арорлар натижасини тyла жавобгарлик ор?али назорат ?илиш кyникмасидир.

Шахсий эркинлик – бизни олдимизга ?yйган ?ар ?андай ма?садимизга олиб борадиган энг ?ис?а йyлдир. Албатта, бош?а йyллар ?ам бор. Аммо улар йyналиши бизнинг измимизда эмас. Шахсий эркинлик очиб берган йyл – фа?ат бизники. Омма танлайдиган тирбанд йyллардан бориб, манзилингизга кечикиб боргандан кyра – кучли шахсиятингиз сиз учун очиб берган эркин йyлдан хотиржам ва ва?тида манзилган етган афзал.

Шахсий эркинлик бизга яна бир нарса та?дим этади: унинг ёрдамида биз аслида ким эканимизни англаб етамиз. Айнан шахсий эркинлик расм дафтар варо?ига гyзал суратлар чизишни, ну?сонли чизилган суратларга зарур тузатишлар киритишни, чизган суратларимиз учун жавобгарликни ?ис ?илишни yргатади. Шахсий эркинлик митти одамчаларни болакайга я?инро? ?илади.




?улупнай ём?ири меники


Бизнинг ?аётда ким эканимиз кyп жи?атдан биз олдимизга ?yяётган ма?садларга бо?ли?. Чунки ма?садларимиз йyлида биз турли ?арорлар ?абул ?иламиз ва ана шу ?арорларимиз бизнинг ?аёт ва одамлар билан муносабатимизни белгилайди. Биз айнан ана шу ма?садлар йyлида ?андайдир шахс бyлишни танлаймиз.

Бизнинг ?ар ?андай ма?садимиз оддий илдизга эга. ?ар ?андай ма?саднинг манзили – бахтли бyлиш. Яъни ?ар ?андай ма?саднинг якуни кyнгил хотиржамлиги.

Лекин жуда кyп ?олларда одам кyзлаган ма?садига эришиб ?ам yзини бахтли ?ис этмайди. Ма?садга эришгунча у катта умидлар ?илади, лекин асл натижа кyп умидларни о?ламайди.

Гап шундаки, бизнинг баъзи ма?садларимиз пуч бyлиши мумкин. Пуч ма?сад – инсонни бахтли ?илишдан бош?а нарсага ?аратилган ма?саддир. Му?имликка хизмат ?иладиган ма?садларнинг ?аммаси пуч.

«Мен кyп пул топиб, бадавлат бyлмо?чиман» – «Нега?» – «Мени камситганларни кyзини очиб ?yйиш учун…» Бу – пуч ма?сад.

«Мен кyп пул топиб, бадавлат бyлмо?чиман» – «Нега?» – «Ўзим ва я?инларимнинг ?аётини фаровон ?илиш учун…» Мана бу энди бут ма?сад.

Биринчи ?олатда одам yз олдига ?yйган ма?сади унинг шахсий му?имлик туй?усига хизмат ?илади. У кимгадир ниманидир исботламо?чи. Шошманг – балки у айнан кимгадир ниманидир исботласа, yзини бахтли ?ис ?илар? Демак, бу ма?сад ?ам бут эканда?

Афсуски, ундай эмас. Бу одам yз кyзлаган ниятига эришганда yзини ма?рур, ?олиб, кучли, му?им ёки яна ?ана?адир ?ис ?илиши мумкин, аммо у сира ?ам yзини бахтли ?ис ?илмайди.

Бундай ма?садга эришишдан олинган зав? узо??а бормайди. Унга эришиш улкан ме?нат талаб ?илади-ю, лекин мукофот бунга арзимайди. Яъни сиз пуч ма?сад учун кyп ?а? тyлаб, кам нарса оласиз.

Пуч ма?саднинг илдизи шахсий му?имлик туй?усида бyлиши мумкин. ?урурга («мен yзимдан кyнглим тyлиши керак»), фахрга («я?инларим мендан фахрланиши керак»), буюкликка («мен тарихда из ?олдиришим керак») ва шунга yхшаш натижаларга ?аратилган ма?садлар yз-yзидан пуч.

Кyп ?олларда пуч ма?садлар таш?и му?имлик туй?усига асосланган бyлади. ?а?парастликка («мен ?а?и?атни ?арор топтиришим керак»), бекамликка («мен хатога йyл ?yймаслигим керак»), ?асосга («мен албатта yчимни олишим керак»), та?лидга («мен фалончига yхшашим керак») хизмат ?иладиган ма?садлар ана шулар жумласидан.

Табиийки, кемтикларимиз ?ам бизни пуч ма?садлар ортидан ?увишга турткилайди. Айбдорлик туй?усидан («мен гуно?ларимни ювишим керак»), бурч ?иссидан («менга билдирилган ишончни о?лашим керак»), курашчи комплексидан («мен ?аммага ким эканимни кyрсатиб ?yйишим керак») келиб чи??ан ма?садлар бунга я??ол мисол.

Балки буни таъкидлаш орти?чадир, аммо пуч ма?садларнинг зарари катта. Энг аввало улар инсон умрининг бе?уда сарфланишига сабаб бyлади. Бизга ниятларимизни амалга ошириш учун чекланган ?аётий ?увват ва yлчанган муддат берилган. Шундай ?олатда пуч ма?садлар ташвишида яшаш – камида ношукрлик.

Хyш, одам yз олдига бут ма?садларни ?андай ?yйиши мумкин? Бунинг сири бизнинг ?албимизда: олдимизга бут ма?сад ?yйганимизда, дилимиз яйраб, кyзларимиз ча?наб кетади. ?алб том маънода ра?сга туша бошлайди. Бу шунчаки чиройли гаплар эмас.

Она ?изчасидан сyради: «Асалим, нима ?иляпсан?» – «?y?ирчо?имга алла айтяпман. У нимагадир ?афа» – «Кел, уни хурсанд ?иламиз» – «?андай ?илиб?» – «Унга янги кyйлакча тикиб берамиз» – «Яшасин! Менга yргатасизми кyйлак тикишни? Кейин мен ?y?ирчо?имга чиройли кyйлак тикиб бераман…»

?изчанинг ?алби зав??а тyлган. У бут ма?сад ?иляпти. Жонсиз yйинчо??а унга нима кийдиришлари а?амиятсиз. Лекин ?изало? учун ме?р из?ор ?илиш, ?y?ирчо?ини хурсанд ?илиш – энг катта бахт. У шунинг учун кyйлак тикишни yрганишни ма?сад ?илди.

Пуч ма?сад сизда ?еч ?ачон ана шундай сурур уй?отмайди. Ёки сиз синфидаги бош?а ?излардан ажралиб ?олмаслик учун тикишни yрганишни ма?сад ?илганидан кyзлари ча?наб кетган ?изни кyрганмисиз? Мен ?ам севган ?изининг эътиборини ?озониш учун олийго?да y?ишни ёки катта корхонада ишлашни ма?сад ?илиб, ич-ичидан ?увонган йигитни кyрмаганман.

Бут ма?садларнинг яна бир ажойиб хислати бор: уларга талпиниш ?еч ?ачон сизга малол келмайди. Бут ма?садга интилишда сиз эриниш, иккиланиш, шуб?аланиш нималигини билмайсиз. Агар ?айсики ниятингиз йyлида ?адам ташлаш сизга малол келаётган бyлса – бу ма?садингиз пуч. Ёки сиз унга ?еч ?ачон эришмайсиз – ёки катта йy?отишлар эвазига эришиб, кутилган натижани олмайсиз.

Баъзида инсон аслида унга керак бyлмаган истаклар ортидан эргашади. Бу – ёт ма?садлар. Айтайлик, ёш йигит шифокор бyлмо?чи, нега деб сyраса, отаси шифокор эканини ва у yз ишини y?лига ?олдирмо?чи эканини айтади. Бу йигитнинг шифокор бyлиши унга эмас – отасига керак.

Менинг бир я?ин дyстим тил бyйича республика олимпиадасида ?олиб чи??ан. Имтихонсиз y?ишга кириши мумкин бyлган кyплаб йyналишлар орасида у айнан филологияни танлаган. Чунки буни унинг устози истаган – сен ?ам филолог бyлиб, менинг ишимни давом эттирасан деган. Дyстим ёт ма?садни кyзлаб иш тутган. Ким билсин, у yшанда yз ма?садига эргашганда, ундан ажойиб журналист ёки педагог чи?армиди?

Алтруизм (бош?алар ташвишини ?илиш) – жуда яхши одат. Бу инсонийликнинг аломати. Аммо бош?алар ташвишини ?илиш билан бош?алар ма?садига интилиб яшаш yртасида кескин фар? бор. Ў?ил yз ма?садига интилиб, кучли ?у?у?шунос бyлиб ?ам шифокор отасини хурсанд ?илиши мумкин. Шогирд ?алами yткир журналист бyлиб ?ам филолог устозини номини улу?лаши, унга кyп ра?мат олиб бериши мумкин.

Ёт ма?садларни инсонга оила, жамият, ?оя беради. Гитлернинг ?оясига эргашганлар ёт ма?садга интилган. Ахир, айтайлик, Мюн?енлик оддий немис кишига я?удийларни ?ир?ин ?илиш ёки немисларни ?укмрон ир? даражасига кyтариш нимага керак бyлиши мумкин? Бу оилали ва содда немисга эмас – Гитлер ва унинг партиясига керак бyлган. Умуман, урушлар-у ин?илоблар жуда кyп одам улар учун бегона ма?садларнинг ортидан юрганида келиб чи?ади. Тарих буни кyп бора исботлаган.

Инсонни ёт ма?садлардан тежаб ?олувчи одат – албатта, сергаклик. Биз у ёки бу интилишларимиз аслида кимга керак эканини фа?ат сергак назар билан пай?ай биламиз.

Ма?сад – ?удди фарзанддек. У фа?ат бахт ато этади, ?аётингизни мазмунга тyлдиради. Уни ?ам ?увонч билан кутиб олиш, тарбиялаш ва ?адрлаш керак. Ёт ма?садларга эргашиш ?удди yз болангизни ?аровсиз ?олдириб, бош?алар боласига ?амхyрлик ?илишдек гап.

Ўз ма?садларингизни сергаклик элагидан yтказиб кyринг: уларнинг ?айсилари пуч ёки ёт эканини билиб оласиз. Сизнинг ма?садларингиз – ?аётда ким эканингизни кyп жи?атдан белгилаб беради. Шундай экан, пуч ёки ёт ма?садларга эргашиш – yзлигини йy?отиш билан баробар.




СЕШАНБА – Му?имлик





Борсакелмас


«Борсам-у, аттор Саттор уйида бyлса-ю,

доруси бyлмаса-чи?..»

(«Тошкентга саё?ат» спектакльидан)


Навбатдаги эртакни эшитишга тайёрмисиз?

?адим-?адим замонда Юнонистон томонда бир бадавлат одам бyлган экан. Унинг якка-ю ягона y?ли бyлиб, унга бор ме?рини бериб катта ?илар экан.

Ў?ил ?ар нарсада комил экан-у фа?ат бир камчилиги бор экан: у ?ар доим ?ар ишда иккиланаверар экан. Шу одати туфайли у йигирма ёшга тyлгунча ?ам ?еч бир касбнинг бошини тутмабди. Чунки шу пайтгача ?еч бир касбни танлай билмабди.

Ташвишга тушган отаси уни уйлантириш йyли билан тартибга солмо?чи бyлибди. Зора шундан сyнг у ?арор ?абул ?илишни yрганса деб умид ?илибди. Ота-она y?илларига ша?ардаги энг гyзал икки ?изни таклиф ?илишибди. Ў?ил иккисини ?ам ё?тирибди. Ва унинг доимий одати яна yз сyзини айтибди.

Беш йил yтибди ?амки, йигит ?еч бир ?арорга кела олмабди. Лекин шунча пайт икки ?изни ?ам умидвор ?илиб юраверибди. Аммо бир куни ?изларнинг то?ати то? бyлибди. Улар гyзаллик маъбудаси ?узурига бориб, иккисини ?ам алдаб юрган йигит устидан шикоят ?илишибди.

Икки гyзал ?изнинг ?усни-жамолини ?адрсизлантиргани учун бу йигитдан гyзаллик маъбудаси ?атти? ?азабланибди. Олифта йигитнинг ?илмиши боис беш йил умрини йy?отган икки ?изга yша беш йилни ?айтариб бериб, уларни беш ёшга ёшартириб ?yйибди. Бе?арор йигитни эса ?аёо??а боришини билмай иккиланаётгандек у ё?дан бу ё??а тебраниб юрадиган ?yлсиз-оё?сиз ма?лу??а айлантириб ?yйибди.

Илонлар ана шундай пайдо бyлган экан…

Бу, албатта, бир афсона. Аммо ундаги yгит жуда ?имматли.

?еч бирор одамнинг иккиланишини кузатганмисиз? Жуда асабга тегадиган ?олат – иккиланаётган у-ку, ?удди сизнинг ?аётий ?увватингиз совурилаётгандек. Бе?арорлик – жуда зарарли одат. Бугун унинг асорати бyлган иккиланиш ?а?ида гаплашамиз.

Иккиланиш ?аммамизга таниш ?олат. У одамнинг ?аётий ?увват за?ирасига жиддий зарар етказиши билан хавфли. Иккиланиш – айни?са у кучли ва давомий бyлса – одамни ?анчалик силласини ?урутишини кyпчилик билади. Лекин бу ички кураш ?олатининг илдизи ?аердалиги ?а?ида ?еч yйлаб кyрганмисиз?

Иккиланиш – шуб?анинг боласи. Биз ?абул ?илишимиз керак бyлган ?арорнинг натижаси айнан биз кутгандай бyлишига шуб?а ?илганимиздан иккиланамиз. Ўзи ?абул ?илиши керак бyлган ?арорларнинг а?амиятини yта катта деб биладиган одамлар иккиланишга ?аммадан кyра кyпро? мойил бyлишади.

Одам бе?арор бyлишига турли хил сабаб бyлиши мумкин. Энг кyзга ташланадигани – орти?ча му?имлик. Яъни одам yз ?арорларига ?аддан орти? ба?о бериши. ?удди нотy?ри ?арор ?абул ?илиб ?yйса, сайёра айланишдан тyхтаб ?оладигандек.

Баъзида иккиланишнинг илдизи ну?сонлилик комплексида бyлиши мумкин. Ўзини унинг наздида му?им бyлган ?арорларни ?абул ?илишга нольойи? ?ис ?илган одам ?ам кyп иккиланади. Бунда муаммо у ёки бу ?арорни танлай билмасликда эмас – ?еч бир ?арорни ?абул ?илишга ?адди си?масликда.





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/zhavlon-zhuraev/uzlik-sari-etti-k-adam-3-mak-sadlarim-shoshmay-turing/) на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.



Ушбу китоб ҳар ким ҳам билишга тайёр бўлмаган фикрларни баён қилади. Туркумнинг аввалги икки китоби билан танишмай туриб, уни ўқишга киришиш сизнинг дунё ва унинг таркибий қисмларига бўлган қарашларингизни кескин ўзгартириши мумкин. Китобни бирор кимга тавсия қилишдан аввал у билан тўлиқ танишиб чиқинг.

Как скачать книгу - "Ўзлик сари етти қадам – 3. Мақсадларим, шошмай туринг…" в fb2, ePub, txt и других форматах?

  1. Нажмите на кнопку "полная версия" справа от обложки книги на версии сайта для ПК или под обложкой на мобюильной версии сайта
    Полная версия книги
  2. Купите книгу на литресе по кнопке со скриншота
    Пример кнопки для покупки книги
    Если книга "Ўзлик сари етти қадам – 3. Мақсадларим, шошмай туринг…" доступна в бесплатно то будет вот такая кнопка
    Пример кнопки, если книга бесплатная
  3. Выполните вход в личный кабинет на сайте ЛитРес с вашим логином и паролем.
  4. В правом верхнем углу сайта нажмите «Мои книги» и перейдите в подраздел «Мои».
  5. Нажмите на обложку книги -"Ўзлик сари етти қадам – 3. Мақсадларим, шошмай туринг…", чтобы скачать книгу для телефона или на ПК.
    Аудиокнига - «Ўзлик сари етти қадам – 3. Мақсадларим, шошмай туринг…»
  6. В разделе «Скачать в виде файла» нажмите на нужный вам формат файла:

    Для чтения на телефоне подойдут следующие форматы (при клике на формат вы можете сразу скачать бесплатно фрагмент книги "Ўзлик сари етти қадам – 3. Мақсадларим, шошмай туринг…" для ознакомления):

    • FB2 - Для телефонов, планшетов на Android, электронных книг (кроме Kindle) и других программ
    • EPUB - подходит для устройств на ios (iPhone, iPad, Mac) и большинства приложений для чтения

    Для чтения на компьютере подходят форматы:

    • TXT - можно открыть на любом компьютере в текстовом редакторе
    • RTF - также можно открыть на любом ПК
    • A4 PDF - открывается в программе Adobe Reader

    Другие форматы:

    • MOBI - подходит для электронных книг Kindle и Android-приложений
    • IOS.EPUB - идеально подойдет для iPhone и iPad
    • A6 PDF - оптимизирован и подойдет для смартфонов
    • FB3 - более развитый формат FB2

  7. Сохраните файл на свой компьютер или телефоне.

Рекомендуем

Последние отзывы
Оставьте отзыв к любой книге и его увидят десятки тысяч людей!
  • константин александрович обрезанов:
    3★
    21.08.2023
  • константин александрович обрезанов:
    3.1★
    11.08.2023
  • Добавить комментарий

    Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *