Книга - Պատմութիւն Հայոց

Պատմութիւն Հայոց
Ագաթանգեղոս


Ղազար Փարպեցին ճանաչում է Ագաթանգեղոսի երկը որպէս Հայոց Առաջին պատմութիւն, որը միաժամանակ Գրիգորիսի գիրք է: Կարելի է ենթադրել, թէ վերջին խորագիրը պայմանաւորուած է վարքային խմբագրութեանը պատկանելու պարագայով: Երկի մեզ հասած ազգային խմբագրութեան բովանդակութիւնը կազմում է Հայոց Խոսրով թագաւորի պատերազմը Սասանեան Արտաշիր Պապական թագաւորի հետ, «Խոսրովի» սպանութիւնը Անակ Պարթեւի կողմից, թագաւորի եւ սպանողի ժառանգների փախուստը Յունաց կողմերը, նրանց հանդիպումը եւ Հայաստան գալը, Գրիգորի հաւատարմութիւնը քրիստոնեայ հաւատին եւ դատապարտութիւնը, Հռիփսիմեանց կոյսերի ժամանումը Հայաստան եւ վկայութիւնը, Տրդատի կերպարանափոխութիւնը, Գրիգորի` վիրապից դուրս գալը, Հայոց երկրի դարձը իր մանրամասնութիւններով: Հետագայում աշխատութեան մէջ է մուծուել Գրիգոր Լուսաւորչի վարդապետութեան բաժինը, որը պատկանում է այլ հեղինակի (հայերէնից կատարուած վաղ միջնադարեան վրացերէն թարգմանութիւնը վերագրուած է Հիպողիտէս Բոստրացուն: Վարդապետութիւնը հետագայում ընդարձակուել է ազգային հողի վրայ): Ագաթանգեղոսի Պատմութիւնը, որպէս գրական երկ, տարբեր տեսակների ձուլուածք է. աւանդական պատմութեան կողքին իրենց վիպական առանձնայատկութիւններով առկայ են վարքագրական պատումներ, որոնք տեղաւորուած են՝ ըստ առանձին առանցքների:





Ագաթանգեղոս

Պատմութիւն Հայոց





ՅԱՌԱՋԱԲԱՆ ԱԳԱԹԱՆԳԵՂԵԱՅ ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ



***

*Իղձք *բաղձացեալք ցանկալեացն զկամս նաւելոցն ի նաւահանգիստն հասուցանել ՝ խնդութիւն է խաղաղութեամբ վասն զի ի մէջ

* ալեացն որ ընդդէմ դառնան մրրկածին աւդովքն ի մարտ պատրաստին ընչաքաղցիցն եւ աւգտածարաւեացն ժամ եդեալ բազմաց միաբան սանձեալ թիակաւքն զերիվարս տախտակագործացն *բեւեռակապ երկաթագործացն՝ զմիմեանս քաջալերելով կասկած երկիւղի սրտիւք ի կապոյտ դաշտին ձիարձակ լինին անքայլ գնացիւք անընթաց ոտիւք թռուցեալ ի վերայ ծովուն մկանանց ջուրցն ալեացն կուտակելոց ուր բարկացայտ ալիքն լեռնաձեւ կուտակին մէտ ի մէտ խոնարհին *ըստ *աղեգէտն պատմողին մարմնաքնար Դաւթեան երգոյն *թէ Ելանեն լեռնանան եւ իջանեն դաշտանանա ուր ուրեմն ապրեալք ի ծփանացն ՝ արշաւանս դնեն յիւրաքանչիւր գաւառս զայս վէպ




ՎԱՐՔ ԵՒ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ ՍՐԲՈՅՆ ԳՐԻԳՈՐԻ





Ա


Ա. Ընդ նուազել ժամանակաց թագաւորութեանն Պարթեւաց, ի բառնալ տէրութեանն յԱրտաւանայ որդւոյ Վաղարշու, ի սպանանել զնա Արտաշրի որդւոյ Սասանայ,– որ էր նախարար ոմն ի Ստահր գաւառէ, որ եկեալ միաբանեաց զզաւրս Պարսից, որք լքին խոտեցին մերժեցին անարգեցին զտէրութիւնն Պարթեւաց, եւ հաճեցան հաւանութեամբ ընտրել զտէրութիւնն Արտաշրի որդւոյ Սասանայ,– արդ իբրեւ յետ մահուան հասանելոյ գուժիս այսորիկ առ Խոսրով թագաւորն Հայոց,– որ էր երկրորդ տէրութեանն Պարսից, զի որ Հայոց թագաւոր էր՝ նա էր երկրորդ Պարսից տէրութեանն,– արդ՝ թէպէտ եւ վաղու լուեալ զբաւթն՝ ոչ ինչ ժամանեաց հասանել յամբովկ գործոյն պատերազմի իրացն պատրաստութեան։ 2 Յետ այսորիկ դարձեալ լինէր յիրացն *եղելոց մեծաւ տրտմութեամբ, զի ոչ եհաս ինչ նմա գործել գործ. ի մեծ ի տրտմութենէն եւ յիրացն վճարելոյ դարձեալ անցեալ եկեալ լինէր յաշխարհ իւր։

3 Արդ՝ ի միւս եւս ի գլուխ տարւոյն սկսանէր Խոսրով թագաւորն Հայոց գունդ կազմել եւ զաւր բովանդակել, գումարել զզաւրս Աղուանից եւ Վրաց, եւ բանալ զդրունս Ալանաց եւ զՃորայ պահակին, հանել զզաւրս Հոնաց, ասպատակ դնել ի կողմանս Պարսից, արշաւել ի կողմանս Ասորեստանի, մինչեւ ի դրունս Տիսբոնի։ 4 Աւար առեալ զերկիրն ամենայն՝ յապականութիւն դարձուցանէր զշինանիստ քաղաքացն եւ աւանացն ցանկալեաց. զշէն երկիրն ամենայն *թափուր եւ աւերակ թողոյր. ջնջել ի միջոյ ի բաց կորուսանել, խլել քակել, հիմն ի վեր ջանայր առնել, համարէր բառնալ զաւրէնս տէրութեանն Պարսից։ 5 Ուխտ եդեալ միանգամայն՝ վրէժ խնդրել *մեծաւ քինութեամբ զանկանելն իւրեանց ի տէրութենէն. սպառ սպուռ ջանայր զվրէժ խնդրել, մեծաւ քինու նախանձաբեկ լինելով. մեծամեծս փքայր՝ *ի բազմութիւն զաւրացն *ապաստան եղեալ, եւ ի քաջութիւն զաւրացն յուսացեալ։ 6 Վաղվաղակի ի թիկունս հասանէին մեծաւ բազմութեամբ ժիր եւ քաջ առն եւ ձիոյ եւ բուռն կազմութեամբ Աղուանք, Լփինք եւ Ճիղպք, Կասպք եւ այլ եւս որ ի սմին կողմանց, զի զվրէժ արեանն Արտաւանայ խնդրեսցեն։

7 Զի թէպէտ եւ էր ինքն *ի մեծի տրտմութեան վասն բնութեան եղբայրութեան ազգատոհմին, զի հնազանդեցան եւ ի ծառայութիւն մտին համբարձելոյ թագաւորութեան Ստահրացւոյն, եւ ընդ նմին միամտեցան. զի թէպէտ եւ էր Խոսրովու եւ դեսպան արարեալ, զի իւրեանց տոհմայինքն ի թիկունս եկեսցեն *եւ նոցա ընդդէմ *կայցեն ընդ նորա թագաւորութեանն, անտի սմա ձեռն տուեալ ի կողմանց Քուշանաց, եւ յայնմ մարզէ *եւ յիւրեանց ի բուն աշխարհէն եւ ի քաջ ազգաց *եւ ի մարտիկ զաւրացն զի ի թիկունս հասցեն. սակայն տոհմքն եւ ազգապետքն եւ նախարարքն եւ նահապետքն Պարթեւաց ոչ լինէին ունկնդիր. զի *միամտեալ եւ հաւանեալ եւ նուաճեալ էին ի տէրութիւնն Արտաշրի, քան ընդ տէրութիւն իւրեանց ազգատոհմին եւ եղբայրութեանն։

8 Սակայն առեալ Խոսրովու զբազմութիւն զաւրաց իւրոց, եւ որ ուստեք ուստեք եկեալ հասեալ էին թիկունս աւգնականութեան նիզակակիցք գործոյն պատերազմի։ 9 Իսկ իբրեւ ետես թագաւորն Պարսից զայն ամբոխ բազմութեան գնդի, զի մեծաւ ուժով դիմեալ եկեալ հասեալ էին ի վերայ նորա՝ ել եւ նա ընդ առաջ նոցա ի պատրաստութիւն պատերազմի։ 10 Բայց սակայն ոչ կարաց ունել զդէմ նորա, փախստեայ լինէր առաջի նոցա. զհետ մտեալ կոտորէին զամենայն զաւրսն Պարսից, եւ դաշտացն եւ ճանապարհացն ցիր դիաթաւալ կացուցանէին եւ չարախտավատ վատնէին եւ անհնարին հարուածս ի վերայ հասուցանէին։ 11 Եւ թագաւորն Հայոց դառնայր ի մեծ կոտորածէն *մեծաւ յաղթութեամբ եւ բազում աւարաւ եւ ցնծալից ուրախութեամբ ի կողմանսն Հայոց յԱյրարատ գաւառ, ի Վաղարշապատ քաղաք, մեծաւ ուրախութեամբ *եւ բարի անուամբ եւ բազում աւարաւ։

12 Ապա հրաման տայր *ընդ կողմանս կողմանս դեսպանս արձակել, հրովարտակս առնել, յեաւթն բագինս մեհենիցն ուխտաւոր լինել պատկերաց կռոց դիցն պաշտաման։ 13 Սպիտակ ցլուք եւ սպիտակ նոխազաւք, սպիտակ ձիովք եւ սպիտակ ջորւովք, ոսկեղէն եւ արծաթեղէն զարդուք, ի վերջաւորս փողփողեալս, նշանակապ պալարակապ մետաքսիւքն եւ ոսկովք պսակաւք եւ արծաթի զոհարանաւք, յանաւթս ցանկալիս ակամբք պատուականաւք, ոսկով եւ արծաթով, ի հանդերձս պայծառս եւ ի զարդս գեղեցիկս, զիւր ազգին Արշակունեաց զհայրենեացն պաշտամանց տեղիս մեծարէր։ 14 Նա եւ հինգերորդ եւս հանէր յամենայն մեծամեծ *աւարացն ածելոց, եւ *մեծամեծ պարգեւս քրմացն շնորհէր։ 15Իսկ զաւրացն որ զիւրեաւն էին՝ ետ պարգեւս եւ արձակեաց յիւրմէ։




Բ


Բ. Իսկ ի գալուստ ամին միւսոյ զաւր բազում կուտէր յոյժ, գումարտակ առնէր, զնոյն զաւր կոչէր, եւ եւս բազում քան զնոյն ասպատակ սփռեալ զկողմամբքն Ասորեստանի. մանաւանդ զի եւ զաւրք Տաճկաց ի թիկունս եկեալ էին. աւար առեալ զերկիրն ամենայն՝ քաջութեամբ դառնային յիւրաքանչիւր տեղիս։ 2 Եւ ամս մետասան ստէպ ստէպ զայս աւրինակ աւար առեալ՝ աւերէին զամենայն երկիր սահմանացն, որ ընդ Պարսից թագաւորութեամբն եւ ընդ իշխանութեամբն էր։

3 Իսկ իբրեւ զայն ամենայն չարիս ետես թագաւորն Պարսից, որ եկին հասին ի վերայ նորա՝ *նեղեցաւ, տառապեցաւ, տագնապեցաւ, տարակուսեցաւ , վարանէր յանձն իւր. առ ինքն կոչէր զամենայն թագաւորս եւ զկուսակալս եւ զնախարարս եւ զզաւրավարս եւ զպետս եւ զիշխանս իւրոյ տէրութեանն. ի խորհուրդ մտանէին. աղաչէր զամենեսեան՝ հնարս ինչ մարթել խնդրել գտանել. ազգի ազգի պարգեւս *խոստանայր. թերեւս ոք միայն *գտցի, ասէ, որ զվրիժուց հատուցումն խնդրել մարթասցէ. յերկրորդական գահ իւրոյ տէրութեանն մատուցանել խոստանայր, թէ միայն նախանձու մեծի ձեռն արկեալ հատուսցէ ոք. բայց միայն աթոռովս ես ի վեր եղէց քան զնա, եթէ կարի յանարգաց ոք իցէ կամ ի պատուականաց. ազգի ազգի *պատիւս *եւ պարգեւս *եւ վարձուց հատուցմունս շնորհել խոստանայր։

4 Արդ՝ ոմն ի միջոյ խորհրդեանն գլխաւոր նահապետ էր Պարթեւաց տէրութեանն, որոյ անուն էր Անակ. յոտն կացեալ, ի մէջ անցեալ՝ յիւրմէ ազգէն իբրեւ ի թշնամւոյ վերայ խոստանայր վրէժ խնդրել։

5 Խաւսել սկսաւ ընդ նմա եւ ասէ. «Եթէ միայն զայդ նախանձ խնդրեսցես միամտութեամբ՝ զբնութիւնն պարթեւական, զձեր սեփական Պալհաւն ի ձեզ դարձուցից, եւ քեզ թագ եդեալ փառաւորեցից, եւ երեւելի եւ փառաւոր ի թագաւորութեանս իմում արարից, եւ երկրորդ ինձ կոչեցից»։

6 Պատասխանի ետ Պարթեւն եւ ասէ. «Զմնացորդս ազգի իմոյ կեցուսցես դու. այլ ես եւ եղբայր իմ հարազատ այսաւր հրաժարիմք ի քէն»։

7 Յայնմ ժամանակի հանդերձեցաւ կազմեցաւ Պարթեւն *եղբարբն իւրով հանդերձ, ընտանեաւք կանամբք եւ որդւովք եւ ամենայն աղխիւ իւրեանց. չու արարեալ յուղի անկեալ, դէտ ակն կալեալ ճանապարհացն՝ ելեալ երթայր հատուածի պատճառաւ ի կողմանս Հայոց, իբրեւ թէ ապստամբեալ իցէ յարքայէն Պարսից։ 8 Եկեալ յանդիման եղեւ թագաւորին Խոսրովու յՈւտի գաւառի, ի Խաղխաղ քաղաքի, ի ձմերոցս արքայութեանն Հայոց։

9 Իբրեւ ետես թագաւորն Հայոց՝ ցնծացեալ ել ընդ առաջ նորա եւ մեծաւ խնդութեամբ ընկալաւ զնա. մանաւանդ իբրեւ կեղծաւորութեամբ եւ դաւով սկսաւ խաւսել ընդ նմա եւ զիւրոյ գալոյն հաւատարմութիւն ցուցանել։ 10 «Վանս այնորիկ *եկի ես առ քեզ, ասէ, զի հասարակ զհասարակաց վրէժ խնդրել մարթասցուք»։

11 Արդ՝ իբրեւ ետես թագաւորն զայրն, զի դիմեալ եկեալ էր առ նա ամենայն ընտանեաւքն հանդերձ, եւ մտերմութեամբ հաւատաց ի նա. յայնժամ տայր նմա պատիւ ըստ աւրինաց թագաւորաց, եւ հանէր նստուցանէր զնա յերկրորդ աթոռ *թագաւորութեանն. եւ զամենայն ժամանակս ձմերայնոյն ուրախութեամբ զաւուրս ցրտաշունչ հողմաշունչ սառնամանեացն անցուցանէին։

12 Իսկ իբրեւ եկին հասին աւուրք ջերոտ հարաւահողմն գարուն դրանցն բանալոյ՝ *համբարձաւ թագաւորն ի կողմանցն յայնցանէ. եկին իջին յԱյրարատ գաւառ, ի Վաղարշապատ քաղաք. ի մինչդեռ ուրախութեամբ հանգուցեալ էին, ի միտ արկեալ թագաւորին՝ գումարտակ առնէր՝ անդրէն արշաւել ի կողմանս Պարսից։

13 Իբրեւ զայն լսէր Պարթեւն՝ զերդումն ուխտին յիշէր որ ընդ Պարսից արքային ուխտեալ էր։ 14 Նա եւ զխոստմունսն յիշէր զպարգեւացն, եւ ի բուն աշխարհն փափագէր որ Պահլաւն կոչէր, եւ վատ խորհուրդ ի միտ արկանէր. առնոյր զթագաւորն մեկուսի նա եւ եղբայր իւր հարազատ՝ իբրեւ ի պատճառս ինչ զբաւսանաց, իբրեւ խորհուրդ ինչ խորհել ընդ նմա. եւ զսուսերսն պողովատիկս թերաքամեալս ունէին. յանկարծ յեղակարծումն ժամանակի զէնս վերացուցեալ՝ զթագաւորն դիաթաւալ կացուցեալ յերկիր կործանէին։ 15 Անդուստ ուստեմն իրազգած *եղեալ *իրաց որ եղեն՝ գոյժ աղաղակի ամբոխին թանձրանայր. մինչ այս մինչ այն՝ նոքա հեծեալ յիւրաքանչիւր երիվարս փախստական լինէին։

16 Իսկ իբրեւ զայն գիտացին նախարարք հայակոյտ զաւրացն՝ գունդ գունդ հատանէին, զկնի լինէին. ոմանք ընդ ցամաքն աճապարեալ, հասանել ի խելս կամրջացն առ դրունս Արտաշատ քաղաքի։ 17 Զի գետն Երասխ յարուցեալ գայր լի դարիւ եւ դարիւ, սառնահալ, ջրակուտակ, ձիւնասոյզ, ձիւնախաղաղ բազմութեամբն յաւուրս իւրոյ պղտորութեանն։ 18 Կէսքն անցեալ ընդ կամուրջն Վաղարշապատ քաղաքի, զոր եւ կամուրջ Մեծամաւրի կոչեն՝ աճապարէին հասանել յառաջ մի ի խելս կամրջին Արտաշատու։ 19 Ի կիրճս ճանապարհացն արգելին զնոսա, ի մէջ արարեալ զնոսա՝ ի Տափերական կամրջացն գէտավէժ առնէին զնոսա։ 20 Եւ ինքեանք անդրէն դարձեալ՝ վայիւք , ճչովք եւ ողբովք, եւ ամենայն երկիրն ժողովեալ զթագաւորն աշխարէին։

21 Եւ մինչ դեռ *ջերմ *ոգիքն ի ծոցոյն չեւ էին թափեալ, եւ շունչ վախճանին չեւ էր հասեալ՝ հրաման տայր զազգատոհմն սատակել։ 22 Յայնժամ սկսան սատակել եւ *կոտորել. մինչեւ ոչ թողին յերիտասարդաց մինչեւ յայն՝ որ բնաւ զաջ եւ զձախ ոչ գիտէր. նաեւ զիգական տոհմն մաշէին ի սուր սուսերի իւրեանց։ 23 Բայց միայն երկուս մանկունս փոքրկունս յորդւոցն Պարթեւին պրծեալ ոմն ապրեցուցանէր ի ձեռն դայեկաց ուրումն. զմին ի կողմանս Պարսից, եւ զմին ի կողմանս Յունաց առեալ փախչէին։




Գ


Գ. *Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ զայս ամենայն թագաւորն Պարսից՝ զուարճանայր, զուարթանայր, տաւն *մեծ ուրախութեան առնէր զաւրն զայն, եւ բազում ուխտ ատրուշանացն կատարէր։ 2 Զաւրաժողով լինէր, խաղայր գնայր, ասպատակ սփռէր զկողմամբք Հայաստան աշխարհին. զխաւսուն եւ զանասուն, զծեր եւ զտղայ, զերիտասարդ եւ զմանուկ առ հասարակ խաղացուցանէր ի գերութիւն։

3 Անդ ոմն պրծեալ ապրեցուցանէր ի հինէ անտի յորդւոցն Խոսրովու թագաւորին Հայոց՝ մանկիկ մի փոքրիկ, անուն Տրդատ. առեալ դայեկացն փախուցեալ ի դուռն կայսեր ի կողմանս Յունաց։ 4 Եւ զերկիրն Հայոց *այնուհետեւ եկեալ արքային Պարսից յիւր անուն զտեղիսն անուանէր. եւ զզաւրսն Յունաց փախստական արարեալ հալածական տանէին մինչեւ ի սահմանս Յունաց։ 5 Վիհս փոսացուցեալ՝ սահմանս հաստատէին, եւ տեղւոյն անուն եդեալ Դրունս Փոսից, առ տեղեաւն որում Սոյզն կոչէին։ 6 Եւ զայլ մարդիկ երկրին *խաղացոյց, եւ զաշխարհն յինքն գրաւեաց։

7 Արդ՝ երթեալ, սնեալ եւ ուսեալ Տրդատէս առ կոմսի ումեմն Լիկիանէս անուն կոչեցելոյ։ 8 Իսկ որդի Պարթեւին որ ի կողմանս Յունաց գաղթեաց՝ սնանէր եւ ուսանէր ի Կեսարիայ Կապադովկացւոց քաղաքին. եւ մերձաւորեալ զնա սնոյց դայեկաւք երկիւղիւն Քրիստոսի. եւ ուսեալ եւս զքրիստոսական դպրութեան հանգամանս ընտանի եղեալ գրոց Աստուծոյ. եւ մերձեալ յերկիւղ Տեառն, որոյ անուն ճանաչէր Գրիգորիոս։ 9 Իբրեւ տեղեկացաւ ի դայեկացն հայրենի գործոցն որ եղեալն էին՝ ել եւ գնաց առ Տրդատիոս ըստ հեշտ պաշտաման։ 10 Եւ թաքուցանէր զանձն, եւ զայն ինչ ի վեր ոչ հանէր, թէ ո՛յր, կամ ուստի՛, կամ ո՛րպէս, կամ զիա՛րդ. զանձն ի ծառայութիւն տուեալ ի հնազանդութեան պաշտէր առաջի նորա։

11 Ընդ ժամանակս ընդ այնոսիկ իշխանն Յունաց ի հալածել կայր *զեկեղեցի Աստուծոյ։ 12 Իսկ *իբրեւ զգացեալ Տրդատիոս վասն Գրիգորի, թէ Քրիստոսական պաշտամանն հաղորդ է՝ *սկսեալ այնուհետեւ պատուհասակոծ առնէր զնա, եւ ազգի ազգի արհաւիրս արկանէր ի վերայ նորա. բազում անգամ ի բանդս եւ ի կապանս տանջանաւք նեղէր զնա՝ թողուլ ի բաց լինել նմա յերկրպագութենէն Քրիստոսի, եւ ի հնազանդութիւն դառնալ նմա * դիցն սնոտեաց եւ պղծութեանն պաշտաման։




Դ


Դ. *Յաւուրս ժամանակացն այնոցիկ զաւրաժողով լինէր իշխանն Գթաց, եւ բազում գունդս զաւրաց ժողովեալ՝ գայր տալ մարտ պատերազմի ընդ իշխանին Յունաց։ 2 Պատգամս յղէր աւրինակաւս այսուիկ, եթէ «Ընդէ՞ր բնաւ ելանեմք խառնամխի ի պատերազմ՝ սպառել զզաւրս մեր, եւ վտանգ եւ տագնապ միանգամայն աշխարհի հասուցանեմք. ես աւասիկ ախոյեան ելանեմ քեզ ի մերոց զաւրաց աստի, եւ դու ինձ ի յունականաց այտի. հասցուք եկեսցուք ի մարտի տեղի. եթէ ես զքեզ յաղթահարեցից՝ Յոյնք ինձ հնազանդեսցին ի ծառայութիւն. եւ թէ դու ինձ յաղթեսցես՝ մեր կեանքս քեզ նուաճեսցին եւ հնազանդեսցին. եւ առանց արեան եւ կոտորածոյ լիցի շինութիւն կողմանցս երկոցունց»։

3 Եւ իբրեւ *զայն ամենայն լուաւ թագաւորն Յունաց՝ երկեաւ. քանզի աւրինաւք կազմութեամբ, գունդ առ գունդ ճակատել ոչ առնուին յանձն, եւ ըստ պատգամին պատշաճի ոչ կարէր ունել յանձին. քանզի տկար էր յոսկերաց զաւրութեամբ. սրտաթափ եղեալ զարհուրեցաւ, քանզի ոչ գիտէր, զի՛նչ տացէ բանիցն պատասխանի։

4 Յայնմ ժամանակի *հրաման տայր թագաւորն՝ հրովարտակս եւ դեսպանս առնել առ իշխանս եւ զաւրս զաւրութեան իւրոյ, զի ուր եւ իցեն՝ առ նա հասանիցեն վաղվաղակի։ 5 Յայնմ ժամանակի իշխանք եւ զաւրք եւ նախարարք առ նա հասանէին վաղվաղակի։ 6 Առեալ եւ Լիկիանէ *զբուն գունդն որ ընդ իւրով ձեռամբն էր՝ փութայր հասանէր ի տեղի պատերազմին՝ յանդիման լինել *թագաւորին, եւ Տրդատէս ընդ նմա։

7 Եւ մինչ դեռ գային գունդք զաւրացն՝ դէպ եղեւ նոցա գալ մտանել ի նեղագոյն տեղի մի, յառուամէջս այգեստանւոյն, ի փողոցամէջս համբարոցացն, առ դրունս քաղաքին. քանզի զդրունս քաղաքին աղխեալ էր, զի ժամ էր հասարակ գիշերոյ։ 8 Իբրեւ ոչ գտաւ խար երիվարաց զաւրուն բազմութեան դարման կերակրոյ մինչեւ ի մէջգիշեր՝ հայեցեալ տեսանէին ի զուարափակ քաղաքորմի միոջ, զի խստահամբար մթերեալ էր. եւ ոչ ոք կարաց ձգել զձեռն իւր վասն որմոյն բարձրութեան։ 9 Յայնժամ Տրդատէս ելեալ եւ իջեալ՝ հոսէր ընկենոյր բարդս բարդս ի մէջ զաւրացն մինչ ի լիութիւն բաւականի։ 10 Նա եւ զհամբարապանսն իսկ եւ բազումս ի շանց յայսկոյս որմոյն ընկենոյր ի մէջ զաւրացն, եւ ինքն անդրէն ելեալ իջանէր։

11 Զայն ամենայն ոյժ պնդութեան տեսեալ Լիկիանէս զարմացաւ։ 12 Իսկ իբրեւ այգն զառաւաւտն մերկացաւ՝ դրունք քաղաքին բացան, եւ զաւրքն *ամենայն առ հասարակ ի ներքս մտանէին. եւ Լիկիանէս յանդիման լինէր թագաւորին, եւ ամենայն մեծամեծքն եւ սպարապետքն եւ զաւրագլուխքն եւ իշխանքն։

13 Ապա կաց պատմեաց թագաւորն *իշխանացն զամենայն պատգամս թագաւորին Գթաց։ 14 Յայնժամ խաւսել սկսաւ Լիկիանէս ընդ արքային եւ ասէ. «Մի՛ ինչ զարհուրեսցի սիրտ տեառն իմոյ. զի գոյ աստ այր մի ի դրան քում, զի իրքդ այդ նովաւ վճարին. Տրդատէս *անուն նորա, ի տոհմէ թագաւորին Հայոց աշխարհին»։ 15 Եւ կաց պատմեաց *զերեկորին զգործս քաջութեան նորա։ 16 Յայնժամ հրաման *ետ, եւ ածին զՏրդատիոս յանդիման թագաւորին. եւ պատմեաց նմա կարգաւ զամենայն։ 17 Յայնժամ ժամ ետուն կազմութեան մարտի՝ առ ի ժամ վաղուի զմիմեանս տեսանել պատերազմաւ։ 18

Իսկ ի միւսում աւուրն ընդ այգն ընդ առաւաւտն հրամայեաց արկանել ծիրանիս. եւ զարդարեցին զՏրդատիոս ի զարդ կայսերական, արկեալ *զնովա զնշան թագաւորութեանն. եւ ոչ ոք գիտէր վասն նորա. հրաման ել ամենեցուն, թէ ինքն իսկ կայսրն իցէ։ 19 Եւ նորա առեալ զգունդն զաւրաց բազմութեան՝ ի ձայն փողոյ տագնապաւ յառաջ մատուցանէր մինչեւ յանդիման թշնամեացն։ 20 Իբրեւ յանդիման եղեն միմեանց կայսերակերպն *եւ թագաւորն՝ մտաւ ի կուշտ արարեալ երիվարացն ի միմեանս հասանէին. անդ յաղթահարէր կայսերակերպն զթագաւորն. ձերբակալ *արարեալ՝ ածեալ յանդիման առաջի կայսերն կացուցանէր։

21 Յայնժամ մեծացոյց յոյժ թագաւորն զՏրդատիոս, եւ մեծամեծ պարգեւս *ետ նմա. թագ կապեաց ի գլուխ նորա եւ ծիրանեաւք զարդարեալ մեծացոյց զնա, եւ կայսերակերպն զարդու շքեղացուցեալ մեծարեաց զնա. եւ գումարեաց ի ձեռս նորա զաւրս բազումս յաւգնականութիւն նմա, եւ արձակեաց յիւրական աշխարհն Հայոց։

22 Եւ յետ մարտին յաղթութեան քաջութեանցն զոր արար՝ դարձեալ լինէր ի կողմանցն Յունաց Տրդատ արքայ Հայոց մեծաց։ 23 Խաղաց գնաց թագաւորն ի կողմանս Հայոց, եւ եկն եգիտ անդ *զաւրս բազում Պարսից, զի զաշխարհն յինքեանս գրաւեալ էին ի ծառայութիւն. զբազումս կոտորէր, եւ զբազումս փախստականս արարեալ ի կողմանս Պարսից արկանէր. եւ զհայրենեացն տէրութիւն յինքն *նուաճեաց, եւ զաւրացաւ ի վերայ սահմանաց նորա։




Ե


*Ե. Յառաջին ամին Տրդատայ արքայութեանն հայոց մեծաց, խաղացին եկին հասին յԵկեղեաց գաւառ, ի գեւղն Երիզայ, ի մեհեանն Անահտական, զի անդ զոհս մատուսցեն. եւ իբրեւ կատարեցին զգործն անարժանութեան՝ իջին բանակեցան առ ափն գետոյն զոր Գայլն կոչեն։

2 Իբրեւ եկն եմուտ ի խորան *անդր եւ յընթրիս բազմեցաւ, եւ իբրեւ ընդ գինիս *մտին՝ հրաման ետ թագաւորն Գրիգորի, զի պսակս եւ թաւ ոստս ծառոց նուէրս տարցի բագնին Անհատական պատկերին։ 3 Այլ նա ոչ առնոյր յանձն պաշտաւնատար լինել դիցն երկրպագութեան։

4 Յայնժամ խաւսել սկսաւ թագաւորն ընդ Գրիգորի եւ ասէ. «Այր մի աւտարական եւ անաշխարհիկ՝ եկիր յարեցար ի մեզ, եւ զիա՞րդ իշխես պաշտել *զԱստուածն զայն, զոր ես ոչ պաշտեմ»։ 5 Եւ առ այն աւր *պահել հրամայեաց։ 6 Եւ ի վաղիւ անդր հրաման ետ, եւ ածին զԳրիգորիոս առաջի թագաւորին։

7 Խաւսել սկսաւ թագաւորն ընդ Գրիգորի եւ ասէ. «Այսչափ ամք են, զի տեսի ես զքեզ, եւ յամենայն զաւրութենէ քումմէ ծառայեցեր դու ինձ միամտութեամբ. եւ ես գոհ էի զվաստակոց քոց եւ ունէի ի մտի կեցուցանել զքեզ. ընդէ՞ր ոչ առնես զկամս իմ»։

8 Ետ պատասխանի Գրիգորիոս եւ ասէ. «Հրամայեալ է յԱստուծոյ, զի Ծառայք հնազանդ լիցին մարմնաւոր *տերանց, որպէս աւրէն է, որպէս եւ դուդ իսկ վկայեցեր ինձ, զի ծառայեցի քեզ յամենայն զաւրութենէ իմմէ։ 9 Այլ զԱստուծոյ զպատիւն եւ զպաշտաւն ոչ ումեք *վայել է տալ. զի նա միայն է արարիչ երկնից եւ հրեշտակաց, որ փառաւորիչք են մեծութեան *նորա, եւ երկրի եւ մարդկան, որ ի նմանէ են ստեղծեալ. որոց պարտ է պաշտել զնա եւ առնել զկամս նորա. եւ այլ ամենայն որ է ի նոսա, որ ի ծովու եւ ի ցամաքի»։

10 Արքայ ասէ. «Գիտասջի՛ր, զի ապախտ արարեր *զվաստակսն զոր ինձն վաստակեցեր, որում ես եմ վկայ։ 11 Արդ՝ փոխանակ կենացն զոր պարտ էր առնել քեզ՝ յաճախեմ քեզ նեղութիւնս, եւ փոխանակ պատուին՝ անարգանս. եւ փոխանակ բարձ տալոյ եւ յառաջ ձգելոյ՝ բանդ եւ կապանս, եւ մահ՝ որ հատանէ զյոյս կենաց մարդկան, եթէ ոչ առնուցուս յանձն *դիցն պաշտաւն մատուցանել, մանաւանդ այսմ մեծի Անահտայ տիկնոջս, որ է փառք ազգիս մերոյ *եւ կեցուցիչ, զոր եւ *թագաւորք ամենայն պատուեն, մանաւանդ թագաւորն Յունաց , որ է մայր ամենայն զգաստութեանց, բարերար ամենայն մարդկան բնութեան, եւ ծնունդ է մեծի արին Արամազդայ»։

12 Ասէ Գրիգորիոս. «Ես քեզ միամտութեամբ վաստակեցի. ինձէն երբեք զիմ վաստակս ապախտ ոչ արարից. զի եւ գրեալ է յԱստուածոյ, եթէ Ծառայեսցեն մարմնաւոր տերանց. զի այնմ տէր է հատուցանող բարեաց. զի ոչ ինչ ակն ի քէն ունէի եթէ հատուսցես ինձ, այլ յԱրարչէն, որոյ են ստացուածք իւր, երեւելի եւ աներեւոյթ *արարածք ամենայն։

13 Այլ վասն որոյ ասեսն, թէ *նեղութիւն յաճախեմ քեզ փոխանակ կենաց՝ հանելով զիս յայսց կենաց ահա յաճախես ինձ զպատրաստեալ ուրախութիւնն Քրիստոսի. այն որոյ տէրութիւնն յաւիտենից է, եւ արքայութիւնն ոչ անցանէ, եւ բարիքն ոչ պակասեն։ 14 Եւ փոխանակ *պատուին որ ասես անարգանս՝ շնորհես ինձ զպատիւն հրեշտակաց, փառաւորչաց Արարչին իւրեանց ցնծութեամբ։

15 Եւ որ ասեսդ, թէ փոխանակ բարձ տալոյ եւ յառաջ ձգելոյ ի *բանտ եւ ի կապանս արկանեմ՝ երանի է ինձ, զի առից յանձն զաւրինակ կապանաց Տեառն իմոյ. եւ ընդ նմին *ուրախ եղէց եւ ցնծացայց յաւուր գալստեան նորա։ 16 Եւ մերժելով ի քոց բազմականացդ՝ ահա արկանես ինձ բազմականս առ հաւրն հաւատոյ Աբրահամու, եւ ընդ արդարսն ամենայն, որ ուրախ լինելոց են յարքայութեանն Աստուծոյ։

17 Եւ որ սպառնասդ ինձ մահու՝ ահա խառնես զիս ի գունդն Քրիստոսի, ուր *են ամենայն կոչեցեալքն, հարքն եւ արդարք , եւ մարգարէքն եւ առաքեալքն, մարտիրոսքն եւ ամենայն ընտրեալքն։

18 Այլ որ ասեսդ, եթէ մահուամբ զյոյս հատանեմ կենաց՝ որպէս քո յոյսդ հատեալ է, եւ ամենայն աստուածապաշտաց եւ աստուածասիրաց յոյսն զաւրացեալ է։ 19 Իսկ որ միանգամ են իբրեւ զքեզդ, որ պաշտէք զկուռս համերս եւ անշունչս, ձեռագործս մարդկան՝ *արդարեւ *իսկ էք յուսահատք ի ճշմարիտ կենաց անտի Աստուծոյ։

20 «Այլ զոր դուդ կոչես մեծ Անահիտ տիկին՝ լեալ իցեն *արդեաւք մարդիկ ոք յայնժամ երբեմն ժամանակի։ 21 Քանզի դիցապաշտ կախարդութեամբ *զմարդիկն *որ յայնժամն էին, ցնորիւք կերպս ի կերպս լինելով դիւացն՝ հաւանեցուցին մեհեանս շինել եւ պատկերս կանգնել եւ երկիր պագանել։ 22 Որ ոչ իսկ *են, ո՛չ չար եւ ոչ բարի ումեք ինչ կարեն առնել. ո՛չ պատուել *կարեն զպաշտաւնեայս իւրեանց, եւ ոչ անարգել զթշնամանադիրս իւրեանց. զոր դուքն ցնորեալ պաշտէք յափշութիւն մտաց ձերոց։ 23 Եւ փոխանակ Աստուծոյ, յորոյ ի բարիսդ վայելէք՝ պաշտէք * զփայտեղէնսդ եւ *զքարեղէնսդ *եւ *զոսկեղէնսդ *եւ զարծաթեղէնսդ, զոր Աստուծոյ կարգեալ է ի սպաս եւ ի պէտս եւ ի փառաւորութիւն մարդկան։

24 Իսկ ինձ լիցի ամենայն հնազանդութեամբ *եւ ամենայն միամտութեամբ եւ երկիւղիւ պաշտել զԱստուած արարիչ եւ զՈրդին հաստիչ եւ զՀոգին կազմիչ արարածոց, որ արար զամենայն, եւ եղծանել կարէ, եւ դարձեալ նորոգէ ողորմութեամբ իւրով։ 25 Այլ մեր կեանքս չեն յուսահատութեամբ. զի պաշտեմք զկենդանին, որ կարող է կենդանութիւն տալ մեզ, յորժամ եւ կամի. զի թէպէտ եւ մեռանիմք՝ կենդանի եմք։ 26 Զի որպէս որդին Աստուծոյ մեռաւ եւ եկեաց՝ եւ մեզ եցոյց աւրինակ կենդանութեան յարութեամբն իւրով. զի *որ մեռանիմքս վասն նորա՝ լինելոց եմք կենդանիք, յորժամ յայտնեսցի թագաւորութիւն Արարչին առ արարածս իւր, յորժամ խնդրեսցէ զվրէժ ամբարշտութեան, անաչառ դատաստանաւն ստուգութեամբ պահանջեալ յամենեցունց առ հասարակ»։

27 Արքայ ասէ. « Որ ասացերդ. թէ ի քէն ակն ոչ ունէի եւ *ոչ պիտի իսկ՝ ես գիտեմ զի մահ խնդրես դու եւ անդէն ի գերեզմանի զհատուցումն քեզ , ուր են իսկ առաջինքն որ մեռանն. վաղվաղակի յղեմ զքեզ՝ ուր կամիսն երթալ։ 28 Կամ ո՞վ այն Քրիստոսն իցէ. ցո՛յց ինձ, զի գիտացից. ո՞ այն ոք իցէ հատուցանող վաստակոցն քոց , զոր կոչես դու արարիչ. միթէ նա՞ ոք իցէ շահապետ գերեզմանաց, որում դուն ցանկաս հասանել, կամ բանդակալ *կապանաց քոց *նա՞ իցէ արձակիչ։

29 Եւ ո՞ւր իցեն արդեաւք անպակաս ուրախութիւնքն զոր ասես, եւ կամ զի՞նչ գալուստն իցէ, ոչ գիտեմ. կամ զի՞նչ հրեշտակք իցեն, զոր ասես, կամ զի՞նչ *յոյսն ձեր իցէ եւ մեր յուսահատութիւնն. ա՛ղէ , դու ասա՛ ինձ զայս ամենայն մեղմով։ 30 Այլ ոչ թողից քեզ զանարգանս դիցն զոր թշնամանեցեր զնոսա. զի ասացեր, բա՛ս, մարդիկ են, եւ ի մահկանացու բնութիւն իջուցեր զնոսա. եւ անհնարին թշնամանս զոր եդեր դիցն *եւ կամ մեզ իսկ թագաւորացս. զի ասացեր. եթէ խելագարք են թագաւորք որ պաշտեն զնոսա»։

31 Գրիգորիոս ասէ. «Քրիստոս է որդի Աստուծոյ, յորոյ ի ձեռն * արար նա զաշխարհս եւ կազմեաց. դատիչ կենդանեաց եւ մեռելոց, տէր եւ հատուցանող բարերարացն բարիս եւ չարարարացն չարիս միանգամայն։

32 Նա, որպէս ասացեր իսկ դու, արդարեւ շահապետ է *գերեզմանաց եւ պահապան. զի իբրեւ մեռաւ նա կամաւքն իւրովք եւ եմուտ ի գերեզման, որ պահէ *զոսկերս ամենայն մարդկան, եւ յարութեամբն իւրով եցոյց եւ յայտնի արար *զյարութիւն մեռելոց. զի ինքն իսկ է յարութիւն եւ կեանք, եւ յարուցիչ եւ նորոգիչ ամենայն մարմնոց. եւ պահէ զշունչս մարդկան կենդանիս։ 33 Վասն զի նա ինքն է կենդանութիւն, զի նորոգեսցէ զշունչս մարդկան՝ զգեցեալ նովին մարմնով. եւ ապա յայտնի արասցէ ըստ իւրաքանչիւր վաստակոցն զիւրաքանչիւր հատուցմունս. զի նա արձակեսցէ զկապեալս ի տանէ կապանաց կռապաշտութեան, որ կապեալ են ի մեղս, եւ խզեսցէ զշղթայս անաւրէնութեան՝ որ են իբրեւ զքեզդ։ 34 Իսկ յայդպիսի կապանաց, զոր դուդ սպառնաս՝ սովոր է յայտնել *զողորմութեան զշնորհս եւ փրկել զյուսացեալս իւր։

35 Եւ անպակաս ուրախութիւնքն այն են, յորժամ զիւր սիրեցեալսն եւ զկոչեցեալսն եւ զհրաւիրեալսն եւ զպատուիրանապահսն անմահացուսցէ յիւր Աստուածութիւնն, եւ զմեղաւորսն անմահացուսցէ ի տանջանսն յաւիտենից։ 36 Եւ գալուստն այն է, յորժամ գայցէ առնել զայս ամենայն։ 37 Եւ հրեշտակքն այն են, որ սպասաւորքն են նորա մեծութեանն եւ Աստուածութեանն, մշտնջենաւոր արքայութեանն։

38 Իսկ մեր յոյսն այսմ ակն կալեալ սպասէ. եւ ձեր յուսահատութիւն այն է, զի ոչ ճանաչէք զԱրարիչն ձեր, որ պահանջէ *ի ձէնջ վասն այնորիկ, զի ոչ ելէք ի խնդիր Տեառն Արարչին ձերոյ, եւ ոչ ծանեայք զնա։ 39 Արդարեւ իսկ իբրեւ զձիս եղէք կամ իբրեւ զջորիս, զի ոչ գոյ ի նոսա իմաստութիւն, եւ քան զեզն եւ զէշ եւս պակասամտագոյն *գտայք, զի ոչ ծանեայք զձեր հաստիչն. որ ի ժամանակի իւրում *ի սանձս եւ ի դանդանաւանդս ճմլեսցէ զկզակս ձեր, որ առ նա դուք ոչ մարթայցէք մերձենալ։

40 Այլ զոր ասացերն, թէ դիցն թշնամանս եդիր, զի՞նչ ինչ *արդեաւք իցէ նոցա այն թշնամանք՝ որ երբեք եւ պատուելոյն ուրուք զնոսա ոչ զգան. զի ի ձեռաց մարդկան են *ստեղծեալք, եւ ի խեւացնոր կարծեաց *յերազոց իցեն հաստեալք եւ եղեալք։ 41 Քանզի յանդրիագործ պատկերաց առաջին մարդկանն հրապուրեցան գործել զայն, յոր եւ անդէն իսկ մոլորեցան, կուրացեալք ի լուսոյ Արարչին։ 42 Իսկ որ զնոսայն պաշտեն՝ յիրաւի են իբրեւ զանասունս. զի Բերան է նոցա, եւ ոչ խաւսին. աչս ունին, եւ ոչ տեսանեն. ականջս ունին, եւ ոչ լսեն. ունչս ունին եւ ոչ հոտոտին. ձեռս ունին, եւ ոչ շաւշափեն. ոտս ունին, եւ ոչ գնան, եւ ոչ գոյ *շունչ ի բերանս նոցա։ 43 Նման նոցա եղիցին *որք արարին զնոսա, եւ ամենեքեան ոյք յուսացեալ են ի նոսա»։




Զ


Զ. Խաւսել սկսաւ թագաւորն եւ ասէ. «Քանի՞ցս անգամ տուեալ է քեզ խրատ եւ պատուէր, զի մի՛ երկրորդեսցես առաջի իմ զհաստուածս բանիցդ առասպելաց, զոր յաւդեալ եւ ուսեալդ ես, զոր ոչդ վայել է քեզ խաւսել. վասն որոյ ես խնայեցի ի քեզ՝ *իբրեւ ի վաստակաւոր, զի եկեսցես ի կարգ ուղղութեան՝ պաշտել զդիսն։ 2 Զորոց դու առեալ զնոցա պատիւն՝ ումպէտ կարդաս արարիչ. եւ որ են իսկ ճշմարտիւ արարիչ՝ թշնամանես, եւ զմեծն Անահիտ, որով կեայ եւ զկենդանութիւն կրէ երկիրս Հայոց. եւ ընդ նմին եւ զմեծն եւ զարին Արամազդ, զարարիչն երկնի եւ երկրի. ընդ նմին եւ *զայլ աստուածսն կոչեցեր անշշունչս եւ անմռունչս. եւ ի մեզ եւս ձգտեցար դնել թշնամանս, համարձակեցար ասել ձիս եւ ջորիս։ 3 Եւ քանզի զամենայն թշնամանս յաճախեցեր, մինչ իշխեցեր եւս մեզ ասել անասունս՝ արդ ես արկից զքեզ ի տանջանս եւ եդից դանդանաւանդ ի կզակս քո. զի *գիտասցես *եթէ ի սին բանից քոց, զոր *յաճախեցեր առաջի իմ ասել՝ *վաղվաղակի եղեն քեզ արդիւնքն։ 4 Եւ այս, ասէ, մեծ է ինձ, որ խաւսեցայս ընդ քեզ *եւ մեծարանս եդի քեզ, եւ դու ետուր ինձ պատասխանի *իբրեւ ընկերի»։

5 Եւ ետ կապել զնա ձեռս յետս, եւ արկանել գայլ ի բերան նորա. եւ ետ կախել շառաշեղս աղի ի վերայ ողին նորա, եւ տալ գելոցս կրծից նորա , եւ արկանել առասանս ի կապս կրծից *գելարանացն, կապել եւ համբառնալ ի բարձրաւանդակ տանիս ապարանից որմոյն մենքենայիւք։ 6 Եւ կայր պրկեալ կապեալ այնպէս զաւուրս եաւթն։ 7 Եւ *յետ եաւթն աւուրն ետ հրաման, եւ լուծին զնա ի չարաչար եւ ի դառն կապանացն, եւ ածին կացուցին առաջի նորա։

8 Սկսաւ հարցանել ցնա, թէ «Զիա՞րդ կարացեր ժուժալ, տոկալ, տեւել , մնալ եւ հասանել մինչեւ ցայսաւր։ 9 Եւ կամ առե՞ր զչափ, թէ արդարեւ իբրեւ զէշ եւ իբրեւ զջորի այնպէս ըստանձնեալ բեռինս պահեցեր եւ ետեղակալ կացեր դու բեռամբն հանդերձ։ 10 Վասն զի իշխեցեր դու թշնամանել զդիսն թէ անշարժ են՝ վասն այսորիկ հատուցին քեզ զայսպիսի պատուհաս։ 11 Իսկ արդ՝ եթէ ոչ առցես դու յանձն պաշտաւն տանել դիցն, եւ յաճախեսցես դու ի նոյնպիսի թշնամանս աստուածոցն՝ եւ այլ եւս չարք չարագոյն անցք անցանիցեն ընդ քեզ»։

12 Գրիգորիոս ասէ. «Վասն *դիցն թէ ասես, զոր կոչես դու աստուածս՝ * ստոյգ իսկ են հաստուածք. վասն զի *հաստեալք են ի մարդկանէ, եւ եղեալք պատկերք ի ձեռաց ճարտարի. ոմն փայտեայք են *եւ ոմն քարեայք. ոմն են պղնձիք եւ ոմն են արծաթիք եւ ոմն ոսկիք. ոչ խաւսեալ նոցա երբեք *եւ ոչ իմացեալ եւ ոչ զմտաւ *ինչ ածեալ, ոչ վասն քո *եւ ոչ *վասն իմ։ 13 Եւ *դու ինքնին իսկ քեզէն վկայես ինձ, թէ ոչ երբեք ասացեալ է նոցա ցքեզ զայդ վասն իմոյ տանջելոյս *ի քէն. եւ կամ *բնաւ արդեաւք իմացա՞ն քարինք անմռունչք զցաւս մարդկան։

14 Այլ վասն որոյ կապեցեր ինձ աղ, զի կտտեցայց ես կապանաւք՝ յուսամ ես ի Տէրն իմ, որոյ են ստացուածք իւր երկինք եւ *երկիր, եւ յՈրդին համագործ եւ ի Հոգին բարեխաւս, զի համեմեսցեն զանհամութիւնս իմ ստուգութեամբ աղիւն ճշմարտութեան որ ոչ անցանէ։ 15 Եւ ինձ տացէ զամենահեշտ լուծն խոնարհութեան թեթեւութեան պարգեւացն, որ ոչ անցանէ յաւիտեանս յաւիտենից. որ բարձրացուցանէ զխոնարհս իւրով մարդասիրութեամբն *յայն յանսպառ եւ յանվախճան հատուցմունսն, յանկէտ եւ յանժամանակ, յանթիւ յաւուրն ընտրութեան դարին մտելոյ եաւթներորդին, իբրեւ հանգուցանէ զամենայն վաստակաւորս իւր եւ պարգեւեսցէ իւրով մեծութեամբն։

16 Իսկ որ պաշտեն զկուռս քարեղէնս՝ *ասէ մարգարէն վասն նոցա, թէ Իջցեն որպէս զվէմս ի ջուրս բազումս։ 17 Իսկ *որ զփայտակերտ քանդակեալսն պաշտեն՝ այսպէս ասէ վասն նոցա, թէ Հուր վառեցաւ ի վերայ ամենայն փայտի ագարակի, եւ այրեսցէ զմեղաւորս, եւ մի՛ շիջցի *։ 18 Իսկ որ պաշտեն *զարծաթեղէնս եւ զոսկեղէնս՝ այսպէս ասէ. Արծաթ նոցա եւ *ոսկի նոցա մի՛ կարասցէ փրկել զնոսա յաւուր բարկութեան Տեառն. որ կարողն է կախել նոցա բեռինս ծանրութեան եւ ամենայն դիմադարձաց *եւ մեղաւորաց, որ իբրեւ զքեզդ իցեն ամբարիշտք»։




Է


Է. Եւ յետ այսորիկ հրամայեաց կախել զնա գլխիվայր զմիոյ ոտանէն. զի մինչ դեռ *կայցէ գլխիվայր՝ ծխեսցեն ի ներքոյ նորա աղբ, եւ արբցէ գան սաստիկ բրաւք դալարովք։ 2 Եւ տանջեցին զնա տասն այր՝ ըստ հրամանի թագաւորին. եւ կայր նա կախեալ այնպէս աւուրս եաւթն։

3 Արդ՝ *մինչ դեռ կայր նա կախեալ՝ սկսաւ խաւսել *ի կախաղանին այսպէս. « Գոհանամ զքէն, Տէր, որ արժանի արարեր զանարժանութիւնս իմ քոյոյ պարգեւիդ. զի ի սկզբանէ իսկ սիրեցեր զստեղծուածս ձեռաց քոց, եւ ետուր *զփափկութիւն անաշխատ հանգստեան դրախտին վայելչութեան. անմահս, անցաւս, անանց կենաց վիճակացն ուրախութեան պատրաստեցեր՝ *եթէ կացեալ էաք ի պատուիրանին, զոր եդեր *ի ծառոյն չճաշակելոյ. զի ասացեր, թէ Մի՛ ուտիցէք յայդմ ծառոյ, զոր պատուիրեցի չուտել ի դմանէ *. իբրեւ *ոչ թէ ծառն անուանեալ կենաց՝ կարէր տալ կենդանութիւն առանց քոյոյ բանիդ հրամանի կամացդ բարերարութեան, որ է *կամք քո *եւ բանդ եւ բարերարութիւնդ՝ միածին Որդիդ, ծնունդ Աստուածութեան քո. եւ Հոգիդ սուրբ, որ ի քէն բղխէ լնու զամենայն տիեզերս, որ է ընդ քեզ եւ ընդ միածնիդ յԷութեանդ քում։

4 Զի եթէ կացեալ էաք ի պատուիրանիդ քում, Տէր , եւ պահեալ էր *զպատուիրանս, զոր եդեր վասն լաւութեան հանդիսի փորձութեան մերոյ՝ շնորհեալ լինէր քո մեզ զկեանս անցաւս, անաշխատս, անբիծս, անհոգս, անտրտումս, առանց ծերանալոյ։ 5 Եւ յետ սերելոյն եւ բազմանալոյն, որ պատուիրեցեր կեալ մարմնաւորապէս, անամաւթ փառաւքն զգեցեալ իբրեւ հանդերձիւ ի դրախտին քում, յոր եդեր զմեզ, եւ յետ այնորիկ, որպէս յետ սրբութեան ամուսնութեան եւ որդի ծնանելոյ Ենովքայ, վերացուցեր զնա *ի կարգս հրեշտակաց յուրախութեան վիճակն անմահութեան. արդ՝ եթէ կացեալ *էաք ի պատուիրանիդ ի քում հրամանի՝ ցուցեր դու մեզ աւրինակ զԵնովք , զի եւ զմեզ *յետ ի դրախտին *վայելից եւ յետ երկրաւոր կարգացս՝ յանմահութիւն փոխեալ լինէր *քո զմեզ իբրեւ զԵնովք ի կարգս *հրեշտակաց. եւ միահաղոյն ածեալ *լինէր զարքայութիւն քո , զոր պատրաստեցեր կանխաւ ի փառս մեր՝ մինչ չեւ էր աշխարհ. զի Զոր ակն ոչ ետես եւ ունկն ոչ լուաւ *եւ ի սիրտ մարդոյ ոչ անկաւ՝ պատրաստեցեր դու սիրելեաց քոց յառաջագոյն, զոր տացես դու, Տէր, այնոցիկ, որ սիրեցին զաւր երեւելոյ գալստեան միածնիդ քո։

6 Իսկ արդ՝ իբրեւ ետես թշնամին զմեզ պատուեալս ի մարդասիրութենէ կամարար կամաց քոց՝ նախանձեալ ընդ պատիւ թագի պարծանաց մերոց, պատուին քո *որ տուաւ ի քէն, զի ասացեր, եթէ Ի նմանութիւն պատկերի կերպարանաց իմոց *արարի ես զմարդն, եւ կացուցի զնա տէր ամենայնի. որ առ նախանձ թշնամւոյն բանսարկուի՝ հրապոյրք ցոփացուցիչք մտին յաշխարհ, եւ արկին զմարդիկ ի կենաց եւ ի հանգստեանց, զոր *դու առ քում բարերարութեանդ շնորհեցեր մարդկան, որ կորուսին զայն։

7 Իսկ իբրեւ գթացաւ Աստուածութիւնդ քո առ մարդկութիւն տկարութեանս մերոյ, վասն *յաճախ ողորմութեանդ քո՝ ոչ թողեր ի ձեռանէ վասն բարերարութեանդ քո. ի ներել երկայնմտութեանդ քո *առաքեցեր զսուրբ զմարգարէսն յերկիր եւ զսիրելիս քո, որ եղեն լուսաւորք յերկրի, ի խաւարչտական միջոյ ազգացն հեթանոսաց. որ եւ յանմիտ եւ յանաւրէն մարդկանէն ատեցեալք հալածեցան. որք յայտնեցին զքո խորհուրդս լուսաւորութեանդ , եւ քարոզեցին զկամս քո եւ զգալուստ Որդւոյդ քո յաշխարհ, որ գալոցն էր եւ բառնալոց զկարիս յանցուցելոց պատուհասի մեղաց մարդկութեան։

8 Որք վասն զայս քարոզելոյ յաշխարհի չարչարանաւք մեռան, տանջանաւք եւ պէսպէս փորձութեանց խռովութեամբք, դառնութեան ճաշակաւքն կեցին յաշխարհի, վասն զքեզ քարոզելոյն առ նեղիչս *իւրեանց. եւ նեղիչք եւ թշնամիքն՝ նոքա տկարացան եւ *անկան։ 9 Վասն որոյ * ընդ յարուցեալ ի վերայ իմ պատերազմիս ոչ երկիցէ *սիրտ իմ. եւ ընդ յարուցեալ *ի վերայ իմ ճակատամարտի՝ ի քեզ եմ յուսացեալ. որ ի վախճան ժամանակացն յայտնեցեր զխորհուրդս կամաց քոց , զոր յառաջագոյն պատմեցեր ազգացն առաջնոց սիրելի Որդւովդ քոյ առ նոսա, ի ձեռն սրբոց քոց մարգարէից, զոր ի քէն առաքեցեր գալ ծնանել *ի կուսէն սրբոյ։ 10 Զի զոր աւրինակ ի ձեռն կուսին առաջնոյ Եւայի մահ եմուտ յաշխարհ՝ սոյն աւրինակ եւ ի ձեռն այսր կուսի կեանք մտցեն յաշխարհ։ 11 Զի զոր աւրինակ *ի ձեռն *ծննդեանն Եւայի՝ Կահելի *անէծք եւ քրտունք եւ աշխատութիւնք եւ երերմունք եւ տատանմունք մտին յաշխարհ՝ սոյն *աւրինակ եւ ծնանելով Որդւոյ քոյ ի կուսէն հանգիստք եւ կեանք եւ աւրհնութիւնք մտցեն յաշխարհ։

12 Որ առաքեցեր *զմիածին Որդիդ քո յաշխարհ, լոյս ի լուսոյ, կեանք ի կենաց, որ եկն զգենուլ զմեր նմանութիւնս մարմնոյ ի կուսէ անտի, զի զմեզ անդրէն առ Աստուածութիւնն յարեսցէ իւրով նմանութեամբն, որ իբրեւ զմեզն եղեւ։ 13 Ծնաւ *ի կուսէն մարմնով *եւ մարդացաւ եւ մարմնացաւ իբրեւ զմեզ, այլ կայ եւ մնայ ի փառս Աստուածութեան իւրոյ. եւ ոչ ընկալաւ փոփոխումն յԱստուածութենէ իւրմէ. այլ նոյն է՝ որ էրն եւ է եւ կայ եւ մնայ յաւիտեան ընդ Հաւր եւ ընդ սուրբ Հոգւոյն։ 14 Այլ զի սիրեաց զմարդիկ՝ վասն այնորիկ եղեւ իբրեւ զմեզ, զի զմեզ ածցէ յառաւելութիւն զշնորհաւք Աստուածութեան իւրոյ, որ են կամք ծնողին իւրոյ. եւ կատարեաց *զկամս նորա. որ զսուրբս *իւրով փառաւորեաց համբերութեամբն, ի կրել իւրում *զանարգութիւն վշտաց մահու տանջանաց, մահուամբն եւ թաղմամբն հանդերձ. որ վասն զի սիրեցին մարդիկ պաշտել զպատկերս մարդադէմս փայտագործս ճարտարագործս հիւսանց՝ եղեւ ինքն պատկեր մարդկան, զի զպատկերագործսն եւ զպատկերասէրսն եւ զպատկերապաշտսն յիւր պատկեր Աստուածութեանն հնազանդեցուսցէ։

15 Եւ վասն զի սովոր էին մարդիկ *երկիր պագանել անշունչ պատկերաց մեռելոց՝ եղեւ *ինքն *մեռեալ պատկեր ի վերայ խաչին. եւ մեռաւ եւ անշնչացաւ, զի ընդելականաւն *զնոսա արագ արագ հնազանդեցուսցէ իւրում պատկերին. իբրեւ զկարթ երեւեցուցեալ զխաչն, եւ զմարմին իւր առնէր կերակուր տիեզերաց. զի այնու որսասցէ *յարքունական սեղանն, մշտնջենաւոր արքայութեանն *Աստուածութեանն իւրոյ։

16 Եւ փոխանակ դրաւշելոց փայտիցն՝ զխաչ իւր կանգնեաց ի մէջ տիեզերաց, զի որ սովորն իցեն երկիր պագանել փայտի՝ սովորականաւ ընդելականաւն հաւանեսցին երկիր պագանել *խաչին փայտի *եւ որ ի վերայ նորա *պատկերն եւ մարդադէմն իցէ։ 17 Զի ի վերայ խաչին ասէն այսպէս, զոր *նշանակեալ մարգարէին *յերեսաց Տեառն ասէ, թէ Եղէ ես որպէս զխուլ՝ որ ոչ լսէ, եւ իբրեւ զհամր՝ զի ոչ բանայ զբերան իւր։ 18 Զի դու, Տէր , ասէիր *մարգարէիւն յառաջ, մինչ չեւ *էր հասեալ ժամ կրելոյ որդւոյ քոյ Յիսուսի զայս ամենայն համբերութիւնս, թէ Արարից զքեզ համր, եւ կապեցից զլեզու քո ի քիմս քո. եւ եղիջիր դու իբրեւ զայր մի, որոյ ոչ գուցեն բանք յանդիմանութեան ի բերան իւրում *։

19 «Քանզի սիրեցին *մարդիկ զանխաւս կուռս պատկերաց դիցն սնոտեաց՝ վասն այսորիկ եւ որդին Աստուծոյ * մարմնովն *պատկեր եղեալ *մարդոյ, ի նմանութիւն մարդկան պատկերաց, ելեալ ի բարձրաւանդակ խաչն, իբրեւ ի վերայ բարձր դիտակի ելեալ՝ *ցուցանէր *զանբարբառ *մեռելութիւնն առ արարածս. վասն որոյ տեսին զնա *ի վերայ բարձուն տիեզերք, ցնծացան եւ երկիր պագին *եւ հնազանդեցան։

20 Եւ վասն զի սովոր էին մարդիկ ուրախ լինել ի մեհեանս կռոցն զոհիւքն, զոր անմռնչոցն մատուցանէին՝ վասն այնորիկ եւ դու կոչեցեր *ի զենումն Որդւոյ քոյ զտիեզերս եւ ասացեր. Զպարարակ իմ զենեալ է, եւ զճաշ իմ պատրաստեալ է. եւ բազմացուցեր զուրախութիւն *ի խաչելոյ Որդւոյ քոյ. եւ յագեցուցեր զամենայն տիեզերս ի կենդանարար մարմնոյն, որ էն կերակուր եւ կենդանութիւն բաւական ամենայն երկրպագուաց քոց ընդ ամենայն տիեզերս։ 21 Իսկ որ ոչն կամեցան գալ ի կոչունս հարսանեաց հոգեւոր սեղանոյն՝ *պատրաստեցեր զնոսա տանջանացն յաւիտենից, յանմահ սատակումն յանանց դատաստանացն, եւ զքաղաքս նոցա շինեցեր պատրաստեցեր ի մէջ հրոյն տանջանացն պատրաստելոց բարկութեան։

22 Եւ քանզի ուտէին *եւ ըմպէին մարդիկ զարիւն *զոհից անասնոց դիցապաշտութեան՝ վասն այսորիկ եհեղ զարիւնն իւր ի վերայ փայտին. զի փայտն ընդ դրաւշեալ փայտիցն, եւ ինքն ընդ մարդադէմ պատկերացն պղծութեան, եւ *արիւնն իւր ընդ նուագացն ուրախութեան արեանցն, որով եւ նորոգումն մարմնոց դալարութեան մարդկան։ 23 Զի եկն գնեաց զմեզ արեամբն *իւրով *ի ստրկութենէ ծառայութեան *Աստուածութեամբն իւրով, եւ *ազատեաց ի ծառայութենէ չարութեան մեղացն. զի մեք եմք գինք արեան Որդւոյ քոյ , փրկեալք եւ ազատեալք *արեամբ եւ մարմնով նորա. զի ոչ եմք *անձանց տեարք՝ եթէ ըստ կամս դիւրութեան անձանց մերոց գնասցուք, եւ կամ *ըստ կամաց ամենայն մահկանացու մարդկան, թէպէտ եւ իցեն մեր տեարք մարմնապէս։ 24 Սակայն պարտ է պատուել զնոսա, որչափ *ի քէն է հրամայեալ, եւ ոչ զքեզ ընդ ահի մահկանացու մարդկան փոխանակել. զի սոքա զմարմին *եւ եթ կարող են չարչարել, իսկ Որդիդ միածին, Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս, կարող է արկանել ի տանջանսն յաւիտենից հասարակ, ոգւով եւ մարմնով հանդերձ, ի հուրն անշէջ եւ յորդնն անմահ։

25 Այլ, Տէր, տո՛ւր ինձ զաւրութիւն համբերութեան նեղութեան ցաւոց վտանգիս իմոյ, եւ ողորմեա՛ց ինձ իբրեւ ի վերայ աւազակին, որ ընդ քեզ *էր կցորդ չարչարանաց խաչի քոյ. եւ արա՛ առ իս զգութ մարդասէր շնորհաց քոց, որով կեայ *ամենայն *երկիր առ հասարակ, արդարք եւ մեղաւորք, վասն ներելոյ քաղցրութեան քոյ. Զի ծագես զարեգակն քո ի վերայ չարաց եւ բարեաց, եւ ածես զանձրեւ *ի վերայ արդարոց եւ մեղաւորաց. զի պահես զբարկութիւն քո, եւ ցուցանես զողորմութիւն քո առ ամենայն մարդիկ առ հասարակ։

26 Տո՛ւր ինձ, Տէր, շնորհս համբերութեան դառն տանջանացս՝ որով կտտեն զիս. զի եւ ես արժանի եղէց պահել զաւանդութիւն լուսաւորութեան հաւատոցս, զոր ետուր ինձ՝ ճանաչել զքեզ եւ առնել զկամս քո։ 27 Զի մի՛ ամաչեսցեն յուսացեալքն *ի քեզ, որոց միանգամ պարծեցեալ են ի միածին Որդիդ քո *ի Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս, որ ի քէնդ առաքեցաւ. զոր դու առաքեցեր ի մահ վասն մեղաց մերոց, զի առցէ զմեղս մեր յանձն իւր, եւ վասն յանցանաց մերոց պատժեսցի, եւ առցէ զմեղսն յանձն իւր, եւ ընդ նմին տարցի զպատուհասն յանցանաց մերոց յանձն իւր չարչարանաւք խաչին, կատարեսցէ եւ տացէ շնորհս պարգեւաց՝ իւրոց *հաւատացելոցն։

28 Եւ արդ՝ Տէր բարերար, որ ասացեր, եթէ Ես ընդ ձեզ եմ զամենայն աւուրս մինչ ի վախճան աշխարհի *՝ մի՛ թողուր զմեզ ի ձեռանէ քումմէ, այլ զաւրացո՛ զմեզ * ի կամս քո, զի *համբերել կարասցուք պատերազմիս՝ վասն մեծի անուանդ քոյ. զի յայտնի լիցի պարծանք հաւատոցս մերոց ծառայից քոց ի տէրութիւն Աստուածութեան քոյ. զի եւ այս յայտնի լիցի, եթէ *ոչ կարէ ոք ի թշնամեաց *յաղթել յուսացելոց քոց, որք անձանց են թշնամիք։

29 Այլ, Տէր, խառնեա՛ զմեզ ի թիւ արդարոց քոց վասն մարդասիրութեան քոյ, որ ոչ թողեր զմեզ ընդ վայր ի մեղս հարցն մերոց եւ ի մոխրապաշտութեան նախնեաց մերոց եւ յանաւրէնութիւնս առաջնոցն մերոց։ 30 Եւ ետուր ճանաչել զբնութիւն *արարչութեանդ Աստուածութեանդ քոյ, զի մի՛ կորիցուք յունայնութեան հեթանոսութեան։ 31 Այլ գթացար յարարածս քո, զի մի՛ եկեսցէ ի վերայ մեր ի սպառ բարկութիւն քո, եւ մի՛ վախճանեսցէ զմեզ սրտմտութիւն քո եւ մի՛ յուզեսցի ցասումն քո առ արարածս քո։

32 Եւ արդ՝ *տո՛ւր, Տէր, զաւրութիւն պատերազմել ի վերայ ճշմարտութեան անուանդ քոյ եւ մեռանել, եւ դարձեալ նորոգել փառաւք միւսանգամ, յորժամ դարձեալ առաքեսցես առ մեզ *զհատուցմանց զիւրաքանչիւր կշռիչ, զՏէր մեր Յիսուս Քրիստոս. զի կացցուք եւ մեք *զուարթ երեսաւք առաջի նորա, եւ առցուք զպսակն յաղթութեան ընդ սիրելիս քո. զի դու միայն կալոց *եւ մնալոց ես յաւիտեան, եւ ամենայն տարրական անցաւոր արարածք *բանիւ քով մաշեսցին. բայց դու միայն ես *յաւիտեանս, եւ ամփոփես զմարդիկ իբրեւ զցորեան ի շտեմարանս ի ժամանակի իւրեանց, եւ դարձեալ միւսանգամ նորոգես։ 33 Բուսուցանես *յերկրէ զոսկերս մարդկան, դալարացուցանես, նորափետուր զարդարես իբրեւ զարծուիս *զսիրելիս *քո։

34 Տէր տունջեան եւ հաստիչ խաւարի, արարիչ լուսոյ, քո է տիւ եւ քո է գիշեր, որ կարգեցեր լուսաւորս *ի պէտս՝ առաջնորդս արարածոց քոց, որ են յերկրի քում. որ արարեր զերկուս լուսաւորս առ ի պէտս շրջմանց տարեաց, ամսոց, ժամանակաց, առ ի բոլորել զժամանակս *չափովք աւուրց՝ որ են յաշխարհի. զմին՝ իշխանական տունջեան , որ ունի զաւրինակ միածնիդ քոյ, զանշէջ եւ զանպակաս, զաննուաղ եւ զանխափան լուսոյդ, որ յայտնելոց է իւրոց արդարոց ի հանդերձեալ աշխարհին, ուր ո՛չ աւուրք եւ ոչ գիշերք , ո՛չ շաբաթք *եւ *ոչ *ամիսք, եւ ո՛չ ամք եւ ոչ ժամք եւ ոչ ժամանակք, եւ ո՛չ *շրջմունք տարեաց եւ ոչ շրջանք ժամանակաց. բայց *միայն Տէր է, եւ անուն նորա միայն։ 35 Որ առնես զհատուցումն ուրախութեան քոյոց երկրպագուաց *բարեաւքն, որոց ոչ գոյ փոփոխումն *բարեացն, եւ ոչ հանումն պարգեւացն տուելոց։

36 Իսկ գնացք իշխանականին գիշերոյ, որ ունի քոյով կամաւք զմիածնիդ քո *զաւրինակ՝ զնորոգումն յարութեան յանձին բարձեալ բերէ, ցուցանել նշանակել ամենայն երկրաւորաց զքաջալերութիւն ամենայն մեռելոց յարութեան։ 37 Յարեւմտից մինչեւ յարեւելս երթայ ի մանկութիւն. դարձեալ յարեւմուտս կամաւք քովք ծերացեալ հասանէ. պատի, թաղի, գուշակ թաղելոց յարութեան մեռելոց, մխիթարութիւն քաջալերութեան առ արարածս մատուցանէ, զգալուստ Որդւոյդ նշանակէ յերկնից եւ զնորոգումն տիեզերաց ակնարկէ , զհաշումն *մաշմանն *մեղաւորաց ուսուցանէ, զծագել արդարոցն յարքայութեանն *ի գալստեան, դարձեալ զպահանջումն հնացելոց ի մեղս՝ ցուցանէ։ 38 Նա եւ գուշակէ մաշականն զյաւիտենականէդ, անցականն զանանցէդ , հնականն զնորոգչէդ իւրմէ. որ կամաւք քովք փոփոխի ի կերպարանս՝ *որպէս կամք քո հրամայեցին լինել. մինչեւ *բարձին *առակք լինելոցն, զոր եդեր պատրաստեցեր յաւր կատարման խոստմանց քոց , յորժամ *առնիցես ամենեցուն հատուցումն ի ձեռն *միածնիդ եւ Հոգւոյդ սրբոյ. զի քո է, եւ քեզ վայելեն փառք *յաւիտեան եւ յաւիտեանս։

39 Տէր ամենակալ, որ պսակես զյուսացեալս ի քեզ եւ կատարես զկամս երկիւղածաց քոց, արժանի արա զիս, Տէր, զի պահեցից զյոյսն իմ որ ի քեզ, եւ զերկիւղն զմեծ՝ զոր ածելոց ես *առ դիմադարձ ամբարշտեալսն ի քէն, եւ ինձ տո՛ւր համբերութիւն կատարել *զընթացս իմ նեղութեամբս՝ յոր կամս։ 40 Բժիշկ ցաւոց մերոց, ողջացուցիչ բեկելոց, անդորրիչ նեղելոց *եւ արձակիչ կապելոց, մխիթարիչ սգաւորաց, յոյս անյուսից, խռովելոց հանգիստ, աշխատելոց նաւահանգիստ, որ նայիս սիրով յարարածս քո եւ կերակրես զամենեսեան *քաղցրութեամբ քով. տո՛ւր ինձ, Տէր, առնուլ պսակ ընդ այնոսիկ, զորս արժանիս արարեր մեռանել վասն անուան քոյ, որոց փառաւորեալ են մահք իւրեանց առաջի քո. զի եւ ես արժանի եղէց վերանալ *ընդ առաջ Որդւոյ քոյ սիրելոյ. յորժամ յափշտակեսցէ զանձկացեալսն իւր ի ճառագայթ լուսոյ իւրոյ, դատել *ճշմարտութեամբ զամենայն տիեզերս հրով բարկութեամբ իւրով։

41 Այլ այժմիկ, Տէր, զաւրացո՛ զծառայս քո վասն անուան *քոյ, զի յաղթեսցուք *զաւրութեանց թշնամւոյն. եւ բա՛րձ եւ փարատեա՛ զմէգ չարութեան կռապաշտութեան հեթանոսութեան քաղցրութեամբ *սիրով քով առ *արարածս քո. որ եդեր զանձն քո ի վերայ խաշանց քոց, մի՛ թողուր զհաւտ քո, զի ածցես յուղղութիւն. որ դու *միայն կարող ես թողուլ զմեղս, եւ քաւել *զյանցանս եւ զանաւրէնութիւնս քոյոց արարածոց, զի զքեզ միայն պաշտեսցեն *եւ զկամս քո արասցեն, եւ լիցին փառաւորիչք Աստուածութեանդ քոյ, եւ ապրեսցին ի դատաստանացդ քոց, եւ վայելեսցեն յանճառ բարիս քո, զի ամենեքին արժանի լիցին առանց *ամաւթոյ եւ պատկառանաց կալ առաջի *մեծութեանդ քոյ. զի եւ զգործ տգիտութեան սոցա անմեղութիւն համարեսցիս։

42 Եւ զի սովոր ես *յարգել յոչնչէ, զանինչսն յինչ *ածել, եւ յոչնչէ ի լինելութիւն արարածոց. որ ոչ թողեր զազգս մարդկան ի կամս անձանց զինչպիտութեան *իւրեանց. այլ գթացար առաքեցեր զմիածին Որդիդ քո, որ եկն դարձոյց զարարածս յԱստուածութիւն քո, եւ հրամայեաց *քարոզել Աւետարանին *ընդ ամենայն տիեզերս։ 43 Այն զի քո միայն է փառաւորութիւն, եւ քեզ իսկ վայել է երկրպագութիւն յամենայն *արարածոց. զի դու միայն ես փառաց եւ պատուոյ արժանի։ 44 Արդ՝ գթա՛ յարարածս քո, քոյով բարերարութեամբ *շնորհաւքդ եւ առ երկիրս Հայոց աշխարհիս, զի եւ սոքա ծանիցեն զքեզ եւ զմիածին Որդի քո, զՏէր մեր Յիսուս Քրիստոս, որ ի քէնդ առաքեցաւ առ մեզ, եւ զգեցաւ զմարմին մարդկութեան մերոյ, եւ նկարեաց եւ տպաւորեաց զանձն իւր ի ստեղծուածս ձեռաց իւրոց, զի զգեցցի զմարմին մարդկեղէն, եւ ազգականաւն մերձեցուսցէ զմարդիկ առ քեզ։ 45 Քանզի ոչ հանդարտէին մարդիկ տեսանել զերեսս քո եւ ապրել. վասն այնորիկ եղեւ նա *ի նմանութիւն մարդկան, զի զմարդիկ արժանիս արասցէ Աստուածութեանն իւրում. զի ազգակից մարմնովն *որ ի մէնջ տեսեալ զԱստուածութիւնն Որդւոյն՝ յարգեսցուք բարերարութեամբ Հաւր, եւ ընդ նմին *ընկալցուք զշնորհս բարերարութեան Հոգւոյդ սրբոյ որ ի քէն. զի եւ շնորհեսցին պատգամք Աւետարանի քոյ այսմ աշխարհի. զի եւ սոքա ծանիցեն զքեզ եւ զերախտիս *բարերարութեանդ *շնորհի քոյ, որ *առ ամենեսին է։

46 Այլ որ *առատանասդ ամենեցուն՝ *տո՛ւր մեզ, զի լիցուք վկայք *Աստուածութեանդ քոյ, չարչարել վասն անուան քոյ, եւ մեռանել վասն ճշմարտութեան քոյ, եւ նորոգել միւսանգամ *ի գալստեան քոյ, զի դու եկիր եւ մեռար ի վերայ արարածոց քոց, եւ խառնեցեր *զմահկանացու բնութիւնս մեր յանմահութիւն քո։ 47 Վասն այսորիկ եւ մեք մինչեւ ի մահ լիցուք վկայք կենդանութեան քոյ , զի խառնեսցուք ի թիւ վկայից քոց. զի այլ զի՞նչ ինչ արդեաւք կարիցեմք առնել դարձուածս փոխարէն բարեացն որ ի քէն՝ եթէ ոչ տացուք զանձինս մեր փոխանակ պատուիրանաց քոց, ի հաճութիւն կամաց քոց. զի լիցուք ժառանգորդք արքայութեան քում ընդ այնոսիկ որ հաճոյ *եղեն առաջի քո. զի մատուսցուք զանձինս մեր պատարագ *Աստուածութեան *քում. զի կորուսցուք *զանձինս, եւ *դարձեալ գտցուք զնա յաւուր յարութեան. կացցուք ընդ աջմէ քումմէ զանմեղութիւն զգեցեալ ընդ գառինս աջակողմեան դասուն, կամարարաց քոց, յուրախութիւն սրբոց քոց, որ սիրեցին զԱստուածութիւն քո *եւ զմիածին Որդիդ , զՏէր մեր Յիսուս Քրիստոս. որ եղեւ գառն ճշմարիտ *եւ մատոյց զանձն իւր քեզ պատարագ վասն մեղաց ամենայն աշխարհի, զի լիցի հաճեցուցիչ եւ բարեխաւս ընդ արարիչդ եւ ընդ արարածս։ 48 Իսկ *որ յայս հաճութիւն ընթացեալ *մերձեցան՝ պատրաստեաց նոցա աւթեվանս յարքայութեան *Աստուածութեանն իւրոյ։ 49 Իսկ որք ոչն կամեցան մտանել ի հաճութիւն հնազանդութեան գալստեան նորա՝ յաւիտենից տանջանս խոստացաւ։

50 Եւ արդ՝ Տէր բարերար, որ եկիր եւ խոնարհեցար եւ առեր զկերպարանս մարդկան, եւ ետուր զանձն քո ամենայն համբերութեան, եւ ոչ դարձուցեր զանձն քո յանարգանաց ընդ երեսս թքանելոյ, եւ մատուցեր հարկանելեաց զծնաւտ քո, քացախ եւ լեղի դառնութեան *վասն մեր արբեր, քաղցրացո՛ զսիրտ ամենայն մարդկան ի պաշտաւն քո, զի հնազանդեսցին ընդ ամենահեշտ լծով քով եւ ապրեսցին ի յաւիտենից տանջանացն. զի լցաւ իսկ երկիր աստուածպաշտութեամբ քով. եւ որ մնացեալքս են՝ զի եւ սոքա մի՛ վրիպեսցին ի ճշմարտութեան ճանապարհաց քոց, եւ հրաւիրեսցին յարքայութեան *սեղանդ եւ վայելեսցեն ի համբերութենէ քումմէ։ 51 Որ վասն ամենեցուն եկիր ի սպանումն իբրեւ զգառն, եւ ուրախ արարեր *ի մարմին քո, զոր ետուր ի փրկութիւն ամենեցուն, եւ զուղխս փափկութեան քոյ ետուր ըմպել, զարիւն քո, վասն կենաց ամենայն աշխարհի, գթա՛, զի *յիշեսցեն եւ դարձցին եւ եկեսցեն առ քեզ ամենայն ծագք երկրի, եւ երկիր պագցեն առաջի քո ամենեքեան, ոյք իջանեն ի հող. զի կարող ես միւսանգամ կանգնել, կենդանացուցանել եւ առնել արժանիս մարդասիրութեան քոյ. զի քո իսկ արեամբ են փրկեալք եւ ազատեալք յիշխանութենէ խաւարի։ 52 Արդ՝ ծանիցեն զքեզ՝ յորոց վերայ մեռար դու. զի քո իսկ են ծառայք եւ քեզ լիցին երկրպագուք. զի մի՛ *եկեսցէ ի վերայ մարդկան բարկութիւն սրտմտութեան քոյ։

53 Արա՛ զմեզ որդիս լուսոյ եւ որդիս տունջեան, զի փառաւորեսցի անուն քո ի վերայ ամենայն տիեզերաց. զի դու ես փառաւորեալ ի մշտնջենաւոր *արքայութեանդ, որ Եսդ յԷութեանդ, յիսկութեանդ, յինքնութեանդ։ 54 Որ ետուր աւրինակ չարչարանաց *քոյովդ չարչարանաւք խոնարհութեամբ՝ *քոյոց սիրելեաց, եւ ցուցեր *զհալածանս քոյով հալածելովդ, եւ ցուցեր զտանջանս քոց սրբոց՝ *ի քո մտանել ի տանջանս կռփահարութեանդ։ 55 Իսկ մեք հողեղէնքս բնաւ *իսկ *զի՞նչ բերիցեմք ի համար *զմեր նեղութիւնս չարչարանաց. զի դու, Տէր, խոնարհեցար եւ առեր յանձն զամենայն, եւ բարձեր *զվիշտս եւ զչարչարանս *ամենայն տիեզերաց։ 56 Արդ՝ զաւրացո՛ *զիս, Տէր, ի ժուժկալութիւն պնդութեան նեղութեանս՝ ուր կամս. զի յերկարեսցի իմս պարծել ի նեղութիւնս տանջանաց. զի հաւասարեցայց եւ *ես ընդ սիրելիս քո յաւուրն, յորում հատուցանիցես զանպատում բարիսդ, որ կայ պահի *յուսացելոց քոց որ յաւիտենից»։




Ը


Ը. Եւ մինչդեռ *կայր նա կախեալ այնպէս՝ խաւսեցաւ զայս ամենայն. եւ գրեցին ատենակալ դպիրքն նշանագրացն. զի առ ոչինչ համարեալ զկախաղանն, եւ ոչ զբրածեծ գանին գրեաց ինչ զվիշտս. զի ջարդեալ էր զամենայն մարմինսն յոզորածեծն առնելոյ։ 2 Եւ այլ եւս *բազում քան զայս խաւսեցաւ՝ *մինչդեռ կայր կախեալ գլխիվայր, եւ գրեցին եւ *մատուցին *զայն առաջի թագաւորին. քանզի * էր *կախեալ զեաւթն աւր զմիոյ ոտանէն։ 3 Եւ յետ այսորիկ ետ հրաման, եւ իջուցին զնա անտի։

4 Սկսաւ *խաւսել ընդ նմա թագաւորն Հայոց Տրդատ եւ ասէ. «Զի՞նչ ունիս, եւ կամ զի՞նչ եդեր ի մտի, լինե՞լ կցորդ կենաց իմոց, որպէս աշխատեցարն ընդ իս *ի մանկութենէ վաստակովք, եթէ մեռանել տարապարտուց, ի տարապարտ խորհուրդս ընդունայնութեան մտացդ՝ ուր կասդ իսկ»։ 5 Նա պատասխանի ետ եւ ասէ. «Փութամ ես ելանել ի մարմնոյս, եւ առնուլ զկեանսն յաւիտենից. այլ տո՛ւր հրաման վասն իմ որպէս եւ կամիս, զի՛նչ *մահ եւ *հրամայես ի վերայ իմ»։

6 Ետ պատասխանի *արքայ եւ ասէ. «Ոչ տամ զայդ պարգեւ՝ եթէ լիցի քեզ վախճան մահու երագ երագ եւ հանգչել ի տանջանաց, զոր կոչես դու կեանս յաւիտենից. այլ կտտել զքեզ յերկար, զի *ոչ լիցի հնար քեզ *երագ մեռանել, այլ *տանջել զքեզ յերկար եւ պահանջել ի քէն զանարգանս դիցն եւ զյամառութիւնդ քո, որ ոչ կամեցար պաշտել զնոսա»։

7 Եւ ետ հրաման բերել կոճեղս փայտից, եւ առնել ըստ ոլոքի խոտցաց *ոտից նորա. եւ դնել եւ պնդել ուժգին առատկաւք, մինչեւ իջանէր արիւնն ընդ ծայրս ոտից մատանց նորա. եւ ասէ. «Գիտիցե՞ս կամ զգայցե՞ս ինչ արդեաւք զցաւսդ»։ 8 Նա պատասխանի ետ եւ ասէ. «Տուաւ ինձ զաւրութիւն, քանզի խնդրեցի ես յԱրարչէն արարածոց, որ է ճարտարապետ եւ Արարիչ ամենայնի՝ որ երեւի *եւ որ ոչն երեւի»։ 9 Եւ հրամայեաց, եւ լուծին զնա յայնմանէ։

10 Եւ ետ հրաման բերել բեւեռս երկաթիս եւ վարել ընդ ներբանս ոտից նորա. եւ առեալ զձեռանէ նորա աստի եւ անտի՝ ընթացուցանէին զնա յայս կոյս եւ յայն կոյս. եւ արիւնն հոսէր իջանէր յոտից անտի, եւ ոռոգանէր զերկիրն սաստիկ յոյժ։ 11 Եւ դարձեալ *ասէ ցնա. «Ա՞յդ են աներեւոյթ արարածք Աստուածոյն քո, զոր դուն տեսանես»։

12 Նա ասէ. «Բարիոք ասացեր, եթէ այս իցեն աներեւոյթ արարածք Աստուծոյն իմոյ. վասն զի Սերմանի տկարութեամբ՝ եւ յառնէ զաւրութեամբ. սերմանի անարգութեամբ՝ եւ յառնէ փառաւք։ 13 Զի Լալով լան՝ որք տանիցին զսերմանիս իւրեանց, այսինքն են վիշտք *եւ չարչարանք, որ *հասանեն *մեզ որ վասն աստուածպաշտութեանն են. այլ յորժամ * որայն ի հունձս եկեալ մատուսցէ զատոքութեանն բերրի զպտուղ սերմանողացն՝ *ընդ նմին եւ զցնծութիւն բերկրութեան ուրախութեանց ամենայնի բերէ»։

14 Ասէ թագաւորն. «Բախեցէ՛ք զաման լալոյ արտասուացն. թող եկեսցէ դմա ուրախութիւն»։ 15 Եւ հանին նմա կռուփս ի գլուխն, հարկանելով *զնա անհնարին։ 16 Սկսաւ հարցանել զնա եւ ասէ. «Ա՞յդ է ուրախութիւնն»։ 17 Եւ նա ասէ. «Այո՛ այս է. զի թէ ոչ քրտնեսցի մշակն *ի տապ խորշակի ջերմոյն արեգակնակէզ լինելով՝ *ոչ ըմբռնէ զարդիւնս շայեկանս ուրախութեան պտղոցն ձմերայնւոյն հանգստեան»։ 18 Ետ պատասխանի արքայ *եւ *ասէ. «Դու * աստէն իսկ աշխատեա՛ց ի մշակութիւն տանջանացդ, յորում կասդ»։

19 Եւ ետ հրաման բերել *աղ *եւ բորակ եւ բարկ քացախ, եւ ընկենուլ զնա յորսայս, եւ դնել զգլուխ նորա ի հիւսանց մամուլս եւ դնել փող եղեգան ի քիթս նորա, եւ արկանել զայն ընդ քիթս նորա։

20 Եւ յետ այսորիկ *ետ հրաման, եւ բերին պարկս աւդենիս մեծամեծս եւ լցին զայն մոխրով հնոցի. եւ արարին թուլագոյն, զի մի՛ կարի լի իցէ, վասն տուրեւառ շնչոյն, զի հարկանելով ընդ խելսն վտանգեսցէ զնա։ 21 Եւ ագուցին զայն ի գլուխ նորա, եւ *կապեցին զբերան պարկին ի փողս նորա. եւ կաց նովաւ աւուրս վեց։ 22 Եւ յետ այսորիկ ետ հրաման, եւ *ածին առաջի թագաւորին, եւ ի բաց հանին զպարկն ի գլխոյն։

23 Սկսաւ *խաւսել *թագաւորն եւ ասէ. «Ուստի՞ գաս. թերեւս յարքայութենէ անտի գայցես զոր ասէին»։ 24 Ետ պատասխանի Գրիգորիոս եւ ասէ. «Այո՛, ի՛սկ յարքայութենէ զոր ասէի՝ անտի գամ. վասն զի արժանի արար զիս Աստուած զայս ամենայն կրել *յանձին վասն անուան իւրոյ։ 25 Արդարեւ իսկ կայ մնայ *ինձ արքայութիւնն որ ոչ անցանէ. փոխանակ *մոխրոյն՝ անթառամ ծաղիկքն, եւ փոխանակ քացախոյն՝ անսպառ ուրախութիւնքն»։




Թ


Թ. *Եւ սաստկացեալ թագաւորին՝ ետ պնդել զոտս նորա ի հրապոյրս տկաց, եւ կախել զնա գլխիվայր. եւ ետ դնել ձագար ի նստոյ տեղւոջ նորա, եւ արկանել ջուր տկաւ *յորովայն նորա։ 2 Եւ ետ * հրաման, եւ իջուցին յայնմանէ. եւ սկսաւ հարցանել զնա եւ ասէ. «Առնե՞ս զկամս *իմ, թէ ոչ պաշտես զդիսն, որ են ամենայն երկրի կեանք եւ շինութիւն»։

3 Ետ պատասխանի Գրիգորիոս եւ ասէ. «Ես Տեառն Աստուծոյ իմոյ երկիր պագանեմ, զի նա է արարիչ եւ կեանք եւ շինութիւն. եւ զՈրդին հաստիչ եւ համազաւր եւ համագործ, եւ զՀոգի նորին, որ ելից իմաստութեամբ զամենայն տիեզերս։ 4 Այլ զկուռս կռեալս, կոփեալս, քերեալս եւ արարեալս՝ ոչ կալայ երբեք *առ աստուածս, եւ *մի՛ *լիցի այլ ունել՝ մինչեւ իցէ շունչ իմ ի մարմնի իմում»։ 5 Ետ պատասխանի թագաւորն եւ ասէ. «Փոխանակ զի իշխեաց ասել կռեալս եւ քերեալս դիցն՝ պահանջեսցի դա ընդ այդորիկ»։

6 Եւ ետ հրաման քերել զկողս նորա երկաթի քերչաւք, մինչեւ ոռոգան վայրքն ամենայն յարենէ նորա։ 7 Եւ սկսաւ ասել ցնա. «Արդ արասցե՞ս զկամս իմ, Գրիգորիոս, որ յայդպիսի տանջանս մատնեցար»։ 8 Ասէ *ցնա. «Ինձ լիցի պահել զուխտ աստուածպաշտութեան, զոր ուսայ ի մանկութենէ իմմէ, որ կարողն է փրկել զիս յամենայն նեղութենէ , եւ զքեզ արկանել ի տանջանս՝ որ ոչ ճանաչես զնա, եւ դարձեալ զայլս եւս զարհուրեցուցանել կամիս եւ քակել ի պաշտմանէ սիրոյ նորա»։ 9 Ետ պատասխանի թագաւորն եւ ասէ. «Ո՞ւր է Աստուած քո, որ փրկէն զքեզ ի ձեռաց իմոց, եւ կամ դատի, որպէս ասացեր, դատաստանաւք իւրովք»։

10 Եւ ետ հրաման, եւ բերին տատասկ երկաթի բազում սակառեաւք, եւ *արկին ի վերայ գետնի թանձր. եւ մերկացուցին զԳրիգորիոս, եւ արկին ի վերայ տատասկին մերկ. եւ ծակոտեալ լինէին մարմինք նորա առ հասարակ. եւ քարշեցին եւ թաղեցին զնա ի տատասկին. եւ շրջշրջէին զնա անդէն, մինչեւ առ հասարակ ծակոտեցան մանրիկ մարմինք նորա, մինչ զի ոչ մնաց ի նմա տեղի ողջ։

11 Եւ ի միւսում աւուրն ածին զնա առաջի նորա։ 12 Սկսաւ հարցանել զնա եւ ասէ. «Զարմացեալ զարմացեալ եմ, եւ կարի քաջ. զիա՛րդ կեաս դու կենդանի. եւ ոչ ինչ գրեցեր դու զցաւսդ, եւ խաւսիս եւս. զի արժան էր, թէ վաղուց էիր դու վախճանեալ ի տանջանաց այտի»։

13 Ետ պատասխանի Գրիգորիոս եւ ասէ. «Ոչ է իմ ժուժկալութիւն տոկալոյդ՝ իմով զաւրութեամբ, այլ ուժով շնորհի Տեառն իմոյ, եւ իմոյ յաւժարութեան կամացս, որ խնդրեցի ի նմանէ, զի եւ դու զփորձ առցես զծառայիս Աստուծոյ. զի գիտասցես, թէ ոչ ոք կարէ մեկնել զյուսացեալս ի նա ի սիրոյ նորա։ 14 Զի նա տայ ոյժ եւ զաւրութիւն համբերութեան՝ համբերել նեղութեանց *եւ փորձութեանց. զի ամաչեսցեն անաւրէնք յունայնութեան իւրեանց *եւ յամբարշտութեան եւ յապստամբութեան իւրեանց, որ իբրեւ զքեզդ իցեն, եւ կացցեն *ամաւթով յաւուրն այցելութեան եւ յանդիմանութեան»։




Ժ


Ժ. Եւ ետ հրաման արկանել կապիճս երկաթիս ի ծունկս նորա եւ վարել ուռունս ստուարս եւ բառնալ ի կախաղան՝ մինչեւ *յաւշեսցին ծունկք նորա անդէն։ 2 Եւ կաց կախեալ այնպէս զերիս աւուրս։

3 Եւ յաւուրն չորրորդի հրաման ետ թագաւորն եւ իջուցին զնա ի կախաղանէն եւ ածին կացուցին զնա *առաջին նորա։ 4 Խաւսել սկսաւ թագաւորն եւ ասէ. «Տե՛ս դու Գրիգորիոս զի ոչ փրկեաց զքեզ սնոտի յոյսն քո յոր յուսայիր դու *չեհան զքեզ ի ձեռաց իմոց»։

5 Ետ պատասխանի Գրիգորիոս եւ ասէ. «Տե՛ս դու զի սնոտի են յոյսքն քո եւ *ոչ կարացին *հաւանեցուցանել եւ ոչ երկեցուցանել զիս զի զոր դուն պաշտես՝ սնոտի է եւ ամենայն գործ *մոլորութեան քոյ։ 6 Այլ տե՛ս դու զի ո՛չ ի տանջանաց քոց երկեայ ինչ ես *եւ ոչ զսաստ ահի քոյ համարեցայ այլ զաւրութեամբ Տեառն իմոյ մարտեալ ընդ թշնամւոյն ՝ որ ի ծածուկն քեւ պատերազմի ընդ ճշմարտութեան եւ մատնեցի զմարմինս իմ *ի կիզումն տանջանաց *զի եթէ վաղ եթէ անագան ՝ *սակայն քակտի հնացեալ մարմինն զի եկեսցէ ճարտարապետն գտեալ զորդիս մարդկան՝ *միւսանգամ *զնոյն հնացեալն անդրէն նորոգեսցէ։ 7 Զի զորոց *զոգիսն գտանէ ի պարկեշտութեան *ի զգաստութեան ի սրբութեան ի քաղցրութեան ի հեզութեան յաստուածպաշտութեան կեցեալ ՝ նորոգէ զարդարէ կեցուցանէ զնոյն ոգիս նովին մարմնով։ 8 Իսկ զորս գտանէ յանաւրէնութեան եւ յամբարշտութեան յաստուածատեցութեան *ի կռապաշտութեան կեցեալ՝ թէպէտ եւ բուսանել բուսանին մարմինք նոցա *առ ժամանակ մի՝ այլ *զնոսին նովին ոգւով եւ նովին մարմնով արկանէ ի գեհեն *յանշէջ հուրն յաւիտենից տանջանս մանաւանդ զայնոսիկ որ իբրեւ զքեզդ են ի կռապաշտութեան»։

9 Իսկ իբրեւ *լուաւ զայն թագաւորն՝ բարկացաւ ընդ բանսն եւ ասէ. «Ինձ ոչ է փոյթ զայնմանէ թէ նորոգեսցէ՞ զքեզ Աստուածն քո թէ ոչ *ինձ ոչ է պէտ զայնմանէ։ 10 Այլ զի ասացեր եթէ զքեզ յանշէջ հուրն արկանէ ՝ ես զքեզ *աստէն իսկ այրեցից շիջանուտ հրով տեսցուք քո Աստուածն զի՞ արասցէ»։

11 Եւ ետ հրաման երկաթի պուտամբք հալել կապար *եւ մինչդեռ ջերմ էր՝ իբրեւ զջուր հոսել արկանել զմարմնով նորա։ 12 Եւ այրեցին զմարմինս նորա առ հասարակ եւ ոչ մեռաւ այլ կայր մեծաւ ուժով եւ զինչ հարցանէին՝ վաղվաղակի տայր պատասխանի։

13 Եւ զարմացեալ թագաւորն ընդ ժուժկալութիւն համբերութեանն *կարի անհնարին եւ *ընդ տոկալ նորա ՝ եւ ասէ թէ Զիա՞րդ կայ ի քեզ շունչդ յայդչափ ժամանակաց *եւ ի չարաչար տանջանացդ որով զքեզն կտտեցի»։ 14 Ետ պատասխանի Գրիգորիոս եւ ասէ. «Ո՞չ վաղ իսկ ասացի քեզ եթէ զի առցես դու զփորձ համբերութեան ծառայիս Աստուծոյ զի տայ զաւրութիւն յամաւթ առնել զայնոսիկ որ առանց նորա իցեն եւ մարտնչիցին ընդդէմ նորա իբրեւ զքեզդ։ 15 Զի այսպէս ասէ Ոչ թողից զձեզ եւ ոչ ընդ վայր հարիցա։ 16 Արդ՝ այս է պահպանութիւն նորա առ արարածս իւր *եւ առ սիրելիս իւր զի պահեսցէ զնոսա ի հաւատս իւրեանց որ ի նա մինչեւ հատուսցէ նոցա ի գալստեան իւրում»։




ԺԱ


ԺԱ. Եւ մինչդեռ խորհէր Տրդատիոս խաւսել եւ այլ ողոքով ընդ նմա եւ յղել պատգամ եւ խոստանալ կեանս եւ պատիւս որում ոչ ինչ էր *լսելոց.– « Եթէ այնմ եւս ոչ լսիցէ՝ *ասէ եւ այլ եւս յաւելից եւ *ի տոկ *կտտեցից յառաջ *մատուցեալ ոմն ի նախարարացն *որում անուն էր Տաճատ փեսայ Արտաւանայ սպարապետի արքայի՝ սկսաւ խաւսել եւ տալ տեղեկութիւն եւ ասել այսպէս վասն նորա թէ Վասն զի չէ պարտ կենաց՝ վասն այնորիկ ոչ կամի կեալ *եւ զլոյս տեսանել։ 2 Զի այսքան ժամանակք են որ առ մեզ բնակեալ է եւ ոչ գիտէաք զսա այլ դա է որդի Անակայ մահապարտի որ սպան զհայր քո Խոսրով եւ արար խաւար *Հայոց աշխարհիս եւ ի կորուստ մատնեաց *զայս աշխարհ եւ ի գերութիւն արդ՝ չէ պարտ կեալ դմա զի որդի վրիժապարտի է դա »։

3 Եւ յետ այսչափ հարցից եւ տանջանաց գանից եւ բանտից *գելարանաց եւ *կախաղանաց *դառն նեղութեանց *եւ ամենայն կտտանաց որով կտտեցին զնա բազում համբերութեամբ յանձն իւր տարեալ վասն անուան *Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի այդ՝ իբրեւ այնմ եւս հասանէր թագաւորն ի վերայ իրացն *եթէ արդարեւ որդի Անակայ Պարթեւի է որ սպան զԽոսրով *հայր նորա՝ հրաման տայր *կապեալ ոտիւք եւ կապեալ ձեռաւք եւ կապեալ պարանոցաւ խաղացուցանել զնա *յԱյրարատ գաւառ եւ տալ զնա ի դղեակ բերդին Արտաշատ քաղաքի եւ իջուցանել ի վիրապն ներքին որ անհնարին էր խորութեամբ մինչեւ *անդէն մեռցի։ 4 Եւ եղեւ նա յայնմ վիրապի *ամս երեքտասան։ 5 Եւ ինքն իսկ թագաւորն *խաղայր գնայր ի ձմերոց յԱյրարատ գաւառ ի Վաղարշապատ քաղաք *ի Հայոց աշխարհ յարեւելս։

6 Իսկ թագաւորն Տրդատ զամենայն ժամանակս *իւրոյ թագաւորութեանն աւերէր քանդէր զերկիրն Պարսից թագաւորութեանն եւ զաշխարհն Ասորեստանի աւերէր եւ հարկանէր ի հարուածս անհնարինս։ 7 Վասն այսորիկ պատշաճեցան բանքս այս ի բանս կարգի առակաց թէ Իբրեւ զսէգն Տրդատ որ սիգալովն աւերեաց զթումբս գետոց եւ ցամաքեցոյց իսկ ի սիգալն իւրում զյորձանս ծովուց»։ 8 Վասն զի սէգ իսկ էր առ հանդերձս եւ այլ ուժով պնդութեան հարստութեամբ բուռն ոսկերաւք եւ յաղթ մարմնով քաջ եւ պատերազմող անհնարին բարձր եւ լայն հասակաւ *որ զամենայն ժամանակս կենաց իւրոց պատերազմեալ եւ առնէր մարտիցն յաղթութիւն։ 9 Մեծ անուն պարծանաց քաջութեան անձին ստանայր եւ զհոյակապ շքեղութիւն յաղթութեան ընդ ամենայն աշխարհ կացուցանէր հարկանէր ի հարուածս զթշնամիսն եւ խնդրէր *զքէնս վրիժուց *իւրոց հայրենեացն առնոյր աւար բազում ի կողմանցն Ասորւոց եւ թափէր կապուտ սաստիկ անհնարին ի նոցանէն ։ 10 Արկանէր ի սուր զզաւրս Պարսից եւ թափէր կողոպուտ անհնարին լինէր առաջնորդ առն եւ ձիոյ զաւրացն Յունաց եւ մատնէր նոցա զբանակս նոցա հանէր զզաւրս Հոնաց սաստիկ յոյժ եւ գերէր զկողմանս Պարսից։

11 Եւ *զայն ամս երեքտասան որ եղեւ Գրիգորիոս ի բերդին բանդին եւ ի խոր վիրապին կին ոմն *այրի որ էր *ի բերդին յայնմիկ հրաման առեալ յարհաւրաց ՝ զի աւուրն նկանակ մի * արարեալ պատրաստական ընկենուլ ի ներքս *ի խոր վիրապն եւ այնու *կերակրեալ լինէր նա ի հրամանէն Աստուծոյ *զայն ամս որ եղեւ նա անդ։ 12 Իսկ *յայն վիրապ ուր ընկեցին զնա՝ պահեալ լինէր նա կենդանի *շնորհիւ Տեառն իւրոյ ։ 13 Իսկ այլ մարդիկ որ միանգամ իջուցեալ էր անդր ՝ ամենեքեան մեռեալ էին վասն դժնդակ չարաշունչ դառնութեան տեղւոյն վասն կարակում տղմին աւձախառն բնակութեան եւ խորութեանն ։ 14 Վասն չարագործաց *իսկ էր շինեալ զայն տեղի եւ ի սպանումն *մահապարտացն ամենայն Հայոց։




ԺԲ


*ԺԲ. *Եւ յետ այսորիկ հրաման ետ Տրդատ արքայ՝ հրովարտակ առնել ընդ ամենայն աշխարհս իշխանութեան իւրոյ, հրաման հանեալ աւրինակ զայս.

«Տրդատ արքայ Հայոց մեծաց, առ մեծամեծս եւ առ իշխանս եւ առ նախարարս * եւ առ գործակալս *եւ առ այլ մարդիկդ, որ ընդ իմով իշխանութեամբ էք, յաւանս, ի շէնս, ի գեաւղս, յագարակս, առ ազատս եւ առ շինականս, միանգամայն իսկ առ ամենեսեան , ողջոյն։

2 Ողջոյն հասեալ եւ շինութիւն դիցն աւգնականութեամբ, լիութիւն պարարտութեան յարոյն Արամազդայ, խնամակալութիւն յԱնահիտ տիկնոջէ, եւ քաջութիւն հասցէ ձեզ ի քաջէն Վահագնէ ամենայն Հայոց աշխարհիս. իմաստութիւն Յունաց հասցէ դաստակերտիդ կայսերաց, եւ ի մեր դիւցախառն Պարթեւաց հասցէ այցելութիւն, ի փառաց թագաւորաց եւ ի քաջ նախնեաց։

3 Ամենայն ոք գիտասցէ ի մերոց հրամանացս *որ առ ձեզ, զի վասն ձեր շինութեան եմք հոգացեալք. զի յորժամ էաք մեք ի Յունաց աշխարհին՝ անդ տեսանէաք զհոգաբարձութիւն թագաւորացն, ի հոգալ ընդ շինութիւն իւրեանց աշխարհին, ի պատուել զբագինս դիցն աստուածոց շինուածովք եւ սպանդիւք զոհիցն, եւ երեւելի պատարագացն ընծայիւք, եւ գունակ գունակ նուիրաւքն եւ ի պտղոցն՝ յամենայնէ զամենայն նոցա մատուցանելով, եւ ջերմեռանդն եռալ զեռալ պաշտամանն, շքեղացուցանելով եւ զարդուքն զարդարելով եւ զերեւելի զհոյակապ զանեղծ դիսն մեծարելով։ 4 Եւ զայն եւս տեսանէաք ի նոցանէ՝ ի նոցունց դից անտի՝ զխաղաղասէր շինութիւն *մարդաշատութեան, հոծ բազմամբոխ լիութեամբ պարարտութեամբ՝ նոցա զայն փոխադարձ փոխարինացն շինութիւն շնորհեալ, ամենալրիւք բարութեամբ մեծացեալք խաղաղացեալք ի բարիսն վայելէին։

5 Վասն որոյ պատուէր տուեալ, ահաբեկ արարեալ թագաւորաց աշխարհին՝ զմարդիկն *զարհուրեցուցանէին *վասն պաշտաման դիցն յոլովելոյ. մի՛ գուցէ թէ խառնաղանջ բազմամբոխ խաժամուժ մարդիկ առ տգիտութեան ինչ արհամարհիցեն. կամ եթէ ոք յանկարծ առ փոխելութեան իշխեսցէ արհամարհել զպաշտաւն դիցն՝ հրաման ելեալ զաւրացեալ ի թագաւորաց, զի խլեսցեն բրեսցեն իշխանքն որ իցեն յիւրաքանչիւր գործակալութեան, զի շինութիւն աշխարհի ի դիցն բազմասցի։ 6 Զի *գուցէ թէ յանկարծ ոք զդիսն անգոսնեսցէ՝ *վնաս *մեծ ի ցասմանէ դիցն յուզեսցի. այնպիսիքն զանձինս կորուսանեն, եւ աշխարհի մեծ ոճիրս վնասուց ի նոցանէն ընդոստուցանեն. վասն *այսորիկ իսկ եւ ետու զհրամանս սաստից այնպիսեացն՝ պատուհաս մահու՝ թագաւորքն Յունաց *յիւրեանց աշխարհին։

7 Արդ՝ եւ մեք հրաման *շինութեան *կամեցեալ ձեզ, հոգացեալ *զի եւ ձեզ ամենալրիւքն ամենաբարիքն ի դիցն բազմասցին, զի ի ձէնջ՝ պաշտաւն նոցա եւ փառաւորութիւն, եւ ի նոցանէ՝ շինութիւն, լիութիւն եւ խաղաղութիւն. զի որպէս *ամենայն տանուտէր ընդ *տան իւրոյ եւ *ընդ *ընտանեաց հոգայ՝ սոյնպէս եւ մեք հոգամք *ընդ մեր Հայոց աշխարհիս շինութեան։

8 Արդ՝ ամենայն նախարարք մեծամեծք *եւ ազատք եւ գործակալք եւ սիրելիք մեր *թագաւորաց, եւ շինականք, բնակք եւ ձեռատունկք եւ ձեռասունք մեր Արշակունեաց, զոր *յանձանձեալսդ եւ սնուցեալսդ է, անխայեալսդ եւ յառաջեալսդ, վասն մեր *աւգտի հասարակաց հոգացեալ , զի զդիսն պատուեսջիք։ 9 Արդ՝ եթէ յանկարծ ոք թէ գտցի, որ զդիսն անպատուեսցէ, եւ գտցեն զայնպիսին՝ կապեալ ոտիւք եւ կապեալ ձեռաւք եւ կապեալ պարանոցաւ ի դուռն արքունի ածցեն. եւ տուն եւ կեանք եւ *արարք եւ ստացուածք եւ գանձք՝ *այն ամենայն այնոցիկ լիցի, որ զայնպիսիսն ի մէջ ածցեն։ 10 Ողջ լերուք ի դիցն աւգնականութենէ դուք ամենեքին եւ ի մեր թագաւորաց՝ որ ընդ այս հրաման կամիք, եւ ի շինութեան բնակեսջիք *ամենեքեան, զի մեք *գլխովին իսկ ողջ եմք»։

11 Իսկ զամենայն ամս ժամանակաց իւրոց թագաւորն Տրդատ գոռացեալ ընդ Պարսից տէրութեանն՝ *խնդրէր զքէնս վրիժուց մարտիւք պատերազմաց։ 12 Իսկ ի լնուլ ամացն, որ եղեւ Գրիգորիոս ի վիրապին, իբրեւ ամս երեքտասան, եւ էր մարտ սաստիկ խստութեան *Տրդատայ ընդ Պարսից թագաւորին՝ զամենայն աւուրս *կենաց իւրոց։

13 Իսկ միւս եւս այլ հրովարտակ հրամայեաց գրել *ընդ աշխարհս եւ ընդ գաւառս իշխանութեանն իւրոյ՝ *աւրինակաւս այսուիկ.

«Տրդատիոս *Հայոց մեծաց արքայ. առ աշխարհս եւ առ գաւառս, առ նախարարս եւ առ զաւրս եւ առ շինականս *եւ առ ամենեսին ողջոյն. ողջ լիջիք, եւ մեք մեզէն իսկ ողջ եմք։

14 Դուք ինքնին գիտէք, զիա՛րդ ի բնէ ի նախնեացն իսկ յաղթութիւն խաղաղութեան բազում *էր շնորհեալ մեզ դիցն *աւգնականութեամբ, եւ կամ թէ ո՛րպէս զամենայն ազգս նուաճեալ էր, եւ ի հնազանդութեան ունէաք։ 15 Իսկ յորժամ զդիսն ոչ մարթացաք հաճել պաշտամամբն, զկամս նոցա *քաղցրացուցանել ընդ մեզ՝ հանին մերժեցին ի ցասմանն իւրեանց զմեզ ի մեծ տէրութենէն։ 16 Մանաւանդ վասն աղանդին քրիստոնէից պատուիրեալ *ձեզ, զի *հազար եւ բիւր *դէպ է եթէ գտցի ոք, զի նոքա անհնարին լինին խափան դիցն պաշտամանն, զայնպիսին թէ գտցեն *եւ *վաղվաղակի ի մէջ ածցեն՝ յարքունուստ պարգեւք եւ պատիւք նոցա *լիցին շնորհեալ որ զնոսայն յայտնեսցեն։ 17 Ապա *թէ ոք չյայտնեսցէ զայնպիսին, կամ *թագուսցէ, եւ գտցի՝ այսպիսին ընդ մահապարտս *համարեալ լիցի, եւ ի հրապարակ արքունի եկեալ մեռցի, եւ տուն նորա յարքունիս երթիցէ։

18 Արդ՝ զոր աւրինակ ես ոչ խնայեցի *յիմ վաստակաւոր Գրիգորիոս, յիմ սիրելին, որ *վասն դորին իսկ իրաց չարաչար եւ սաստիկ տանջանաւք տանջեցի, եւ յետ այնորիկ ետու *զնա ընկենուլ ի խոր վիրապն յանհնարին, զի անդէն իսկ միանգամայն աւձից լիցի կերակուր. զի եւ ոչ զմեծ վաստակն նորա համարեցայ ինչ՝ *առ սիրով եւ առ ահիւ *դիցն, զի եւ ձեզ ահ լիցի այս եւ երկիւղ ի մահուանէն. այլ զի կեցջիք ընդ հովանեաւ դիցն *եւ ի մէնջ բարիս *մարթասջիք գտանել։ 19 Ողջ լերուք, եւ մեք մեզէն *ողջ եմք»։




ԺԳ


*ԺԳ. *Եւ եղեւ *ընդ ժամանակսն ընդ այնոսիկ խնդրեաց իւր կին կայսրն Դիոկղետիանոս. եւ այնուհետեւ ընդ ամենայն կողմանս տէրութեան իւրոյ արձակեալք շրջէին պատկերագործք *նմանահանք ճշգրտագործք. դեղատախտակ պայծառակշիռ հասակաչափ զգեղ երեսացն եւ զմրազարդ յաւնիցն *ի տախտակսն համանմանս դեղովքն պաճուճէին, զի յայտ յանդիման ցուցցեն *առաջի ակնահաճոյ կամաց թագաւորին։

2 Յայնմ ժամանակի եկեալ գտանէին ի քաղաքին Հռոմայեցւոց արգելավանս մի կուսանաց՝ միանձնական լեռնական , ընդակերս, զգաստացեալս, պարկեշտականս, սրբամատոյց կանայս քրիստոսական հաւատոց, որ զցայգ եւ զցերեկ եւ յամենայն ժամանակի փառաւորութեամբ եւ աւրհնութեամբ զկատարեալ աղաւթսն *իւրեանց առ Աստուած առաքել ի բարձունս արժանի լինէին։ 3 Որոյ *անուն էր գլխաւորին Գայիանէ, եւ սան նորին՝ *ի դստերաց ուրումն յաստուածապաշտ եւ ի թագակալ տոհմէ, զի անուն *էր նորա Հռիփսիմէ։

4 Եւ իբրեւ եկին հասին՝ բռնութեամբ մտեալ ի սուրբ կայեանս առաքինեացն, տեսեալ զպարկեշտագեղն Հռիփսիմէ, զարմացեալ սխրացեալ ընդ սքանչելատեսիկն տեսիլ՝ ի նկարապաճոյճ ի տախտակսն յաւրինէին, եւ առ թագաւորն հասուցանէին։

5 Եւ իբրեւ ետես թագաւորն զգեղապանձ վայելչութիւն պատկերակերպ նկարագրին Հռիփսիմեայ, մոլեգնական ցանկութեամբ տռփողաց զեղխեալ, զի անկարգ ցանկութիւն *յիմարութեանն մոլութեան ստիպէր, ժամ տուեալ ուրախութեան հարսանեաց՝ ճեպով տագնապաւ փութայր զուրախութիւնս հարսանեացն կատարել։ 6 Յայնմ ժամանակի *տագնապափոյթ ստիպով դեսպանս արձակեալ, պատուիրակս *հանեալ ընդ աշխարհս ամենայն, զի ամենեքեան աւժտաբեր ընծայատար լիցին մեծի *հարսանեացն, եւ բազում ուրախութեամբ գալ կատարել առ հասարակ ամենեցուն *զաւրէնս արքայական փեսային՝ ըստ աւրինացն թագաւորաց։

7 Իսկ իբրեւ տեսին առաքինիքն զգաղտաձիգ նետս թշնամւոյն, որ *ի ծածուկն սովոր էր ձգել ի սուրբսն քրիստոսասէրսն, աման չարի գտեալ զթագաւորն. որպէս ի դրախտի անդ զաւձն *անդրուվար արարեալ, առ ի զպատուիրանն մոռանալոյ, մտեալ *յանզգամ յունկն կնոջն առաջնոյ. սոյնպէս եւ աստ զթագաւորն անաւրէն իբրեւ զվահանակ երեսաց գտեալ՝ նովաւ մարտուցեալ *ընդ աստուածաշէն եկեղեցիս։

8 Իսկ զթագաւորն հպարտացուցեալ ամբարհաւաճեցուցանէր որոգայթադիր թշնամին՝ ի գրգռել յարուցանել հալածանս ի վերայ եկեղեցեաց Աստուծոյ, խելացնորեցուցեալ *զնա առ ի տալ պագանել երկիր ուրուականաց մեռելոտւոց, ոսկեղէն եւ արծաթեղէն, փայտեղէն եւ քարեղէն պղնձագործ պատկերաց դիցն սնոտեաց, եւ պղծութեանն պաշտաման։ 9 Ուս եդեալ համբառնայր հարկանել *ընդ վիմին հաստատնոյ, ընդ հաւատոցն եկեղեցւոյ. վիմին ինչ *ոչ ստնանել կարացեալ՝ ինքն առ վիմին խորտակեցաւ։ 10 Սակայն *յամբարհաւաճութիւն մոլեգնութեանն վստահացեալ՝ բազում եւ անչափ էր այն, որ ի նմանէ անցանէր ընդ եկեղեցիս Աստուծոյ։

11 Իսկ երանելին պարկեշտասէրն Գայիանէ, սրբասնելովն *Հռիփսիմեաւ հանդերձ եւ այլ ընկերաւքն իւրեանց, յիշեալ զուխտն սրբութեան, զաւրինաւոր կրաւնիցն զգաստութեան սրբութիւնն յոր մտեալ էին՝ ողբային յանձինս իւրեանց վասն նկարացոյց հրամանին, առ ի նկատել զպատկերս նոցա պիղծ եւ անաւրէն թագաւորին. ճգնութեամբ մատուցեալ յաղաւթս՝ խնդրել *ի բազումողորմ Տեառնէն աւգնականութիւն՝ փրկել զնոսա ի փորձութենէն, որ հասեալ էր ի վերայ նոցա։ 12 Եւ յաղաչելն իւրեանց այսպէս ասէին.

«Տէր տերանց, Աստուած աստուածոց, Աստուած յաւիտենական, Աստուած երկնից, Աստուած անճառ լուսոյ, որ հաստատեցեր զամենայն բանիւ քով. որ արարեր զերկինս եւ զերկիր եւ զամենայն զարդ նոցա. որ ստեղծեր զմարդն հող յերկրէ եւ իմաստուն կացուցեր եւ բազմացուցեր զնա ի վերայ երկիր, եւ աւգնական եղեր նոցա ի դարս իւրաքանչիւր՝ որ յուսացան ի քեզ։

13 Արդ՝ *աւգնեա՛ եւ մեզ, Տէր, ի պատերազմիս որ նեղէս զմեզ, զի յաղթեսցուք *որոգայթից նենգութեանց սատանայի, եւ անուն քո, Տէր, փառաւոր լիցի, եւ եղջիւր եկեղեցւոյ քոյ բարձրացեալ լիցի. զի եւ մեք արժանի լիցուք հասանել *յաւթեվանս արքայութեան պատուիրանապահաց քոց։ 14 Եւ մի՛ լիցի պակասութիւն ձիթոյ ի լապտերաց մերոց. եւ մի՛ շիջցին ճրագունք հաւատոց ուխտի սրբութեան մերոյ. եւ մի՛ հասցէ տխրական մթացուցիչն գիշերոյ կորստեան ի վերայ լուսաւոր ճանապարհաց մերոց. եւ մի՛ գայթակղեսցին ոտք մեր ի լուսագնաց շաւղաց քոց. եւ մի՛ կուրասցին բիբք *տեսանելեաց մերոց ի զուարթարար ճառագայթից ճշմարտութեան քոյ. եւ մի՛ յափշտակեսցէ թռչունն մահացան զսերմանիսն բուսոյն կենաց, զոր սերմանեաց ի մեզ միածին Որդիդ քո , Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. եւ մի՛ տարցի զզգաստութիւն սուրբ հաւտի քոյ գազանն ապստամբ. եւ մի՛ յաղթահարեսցէ զգառինս հաւտի քոյ գայլն ապականիչ. եւ մի՛ վարատեսցէ թշնամին ուխտիս մերոյ զոչխարս առաքելական եկեղեցւոյ քոյ սրբոյ։

15 Տէր Աստուած մեր, որ *առաքեցեր զմիածին Որդիդ քո, որ եկն եւ ելից զամենայն տիեզերս *հոգւով իմաստութեամբ *քով, զի զամենեսեան յԻսրայէլ անուն աստուածատեսս գրեսցէ։ 16 Եւ մեք լուաք զի ասաց, Թէպէտ եւ հալածեսցեն զձեզ *քաղաքէ ի քաղաք՝ ոչ կարաջիք սպառել զքաղաքս Իսրայելի, մինչեւ ի դարձ *գալստեան իմոյ այսրէն։

17 Արդ խնայեա՛, Տէր, յանձինս մեր, որ ապաւինեցաք յանուն քո սուրբ, զի մի՛ խառնակեսցուք ընդ անարգութիւն պղծութեան հեթանոսաց. եւ մի՛ տար զզգաստութիւն սրբութեան մերոյ բոզանոց անաւրէն շանազգեաց լկտութեան նոցա, եւ մի՛ զկուսութեան մարգարիտ *հաւատոց մերոց՝ ի շաւիղս խոզագնաց ամբարշտութեան նոցա։ 18 Եւ *մի՛ *շարժեսցէ *ուղխ անյագ ջուրց բազմութեանց մոլորահողմն խաբէութեան զրահեղեղն սաստկութեան զհիմունս սուրբ եկեղեցւոյ քոյ, որ բազմապատիկ վիմաւքն արդարովք շինեցաւ ի վերայ վիմին հաստատնոյ, որոյ գլուխ անկեանն կատարման եղեւ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս *ի ձեռն մարմնանալոյն, մահուամբ խաչին, հեղմամբ արեանն, յարութեամբն եւ յերկինս վերանալոյն, նստելովն յաջմէ Աստուածութեան քոյ, ուր էրն յառաջ։

19 Արդ նայեա՛ց, Տէր, յերկնից *ի սրբութենէ քումմէ, զի մի՛ լիցուք մեք *իբրեւ *զայն տունն, որ ի վերայ աւազոյն շինեալ էր, զոր դրդուեցին խռովութիւնք *նեղութեանց պէսպէս փորձութեանց. այլ հաստատեա՛ զմեզ ճշմարտութեամբ Աւետարանին խաղաղութեան, եւ առաջնորդեա՛ մեզ ըստ կամաց քոց, եւ արժանիս արա զմեզ գիշերոյն լուսոյ հարսանեաց. յորում զգիշերն իբրեւ *զտիւ լուսաւոր առնիցես ի ծագել ճառագայթից *յերեսաց *փառաց քոց, եւ ապրեցո՛ զմեզ ի ներքոյ թեւոց քոց, եւ մեք հասցուք ի նաւահանգիստ կամաց քոց։ 20 Եւ տո՛ւր մեզ, զի արբցուք զբաժակ նահատակութեան, զի առցուք զփոխարէն պսակն յաւուր արդար դատաստանին ի յայտնութեան փառաց քոց»։

21 Եւ յետ այսորիկ սուրբն Գայիանէ սանականաւն Հռիփսիմեաւ եւ պարկեշտաժողով ընկերաւքն հանդերձ՝ դէմ եդեալ տարադէմ գնացեալ փախստեայ լինէին, զի զանձինս իւրեանց սրբութեամբ պահեսցեն յայսմիկ հողաթաւալ, մեղսաթաթաւ, մեղանչական, անաւրէն *ի դիւական խառնից մարդկան. զի առաւելութեան յուսոյն կենդանութեան եւ լուսոյն յարութեան արժանի լինիցին հասանել, ընդ առաքելական սահմանաւք ապրեալ յանվախճան ի հանդերձեալ դատաստանաց անտի, եւ յաջակողմն գահուն մտեալ՝ *խոստացելոց բարեացն հասանել, անթառամ պսակաւքն զարդարեալ՝ *ընդ հնգեկան կամարարսն կուսանաց, գործովքն բարութեան լուսաւորեալք ի հանգիստ նորոգական վայելչութեան դրախտին, ընդ աստուածական *փեսային ի բազմաժողովս արդարոցն, ի բազմականս Աբրահամու անպակաս ուրախութեանցն լինել ժառանգորդ։ 22 Որպէս *եւ Տէրն *յԱւետարանի անդ ասաց, եթէ Որ թողցէ զբնակութիւն իւր վասն անուան իմոյ՝ ի միւսանգամ գալստեան իմում զկեանս յաւիտենականս *ժառանգեցուցից նմա։ 23 Իբրեւ ոչ ի ժամանակեան մահուանէս *փախուցեալք, այլ *յանհնարին մոլեկան անաւրէն ցանկութեանցն ճողոպրեալք։ 24 Իբրեւ *ոչ զի զմարմինս իւրեանց ի տանջանաց երկրակոխաց ի զրպարտութենէս ապրեցուսցեն, այլ զի զոգիսն իւրեանց սրբութեամբ առանց աղտեղութեան պահել մարթասցեն յանաւրէն *գիճութեան պղծութեան աղտեղութեան խառնից մարդկան անաւրէն կրաւնից. այլ զի զանձինս իւրեանց *բանդից եւ կապանաց եւ պատժոց, մահու եւ անհնարին նեղութեանց վասն անուան Տեառն պատրաստեալ, զի արդարութեան պսակին արժանի լինիցին հասանել։ 25 Վասն այսորիկ թողեալ զերկիր ծննդեան իւրեանց, զինչս եւ զստացուածս եւ զմերձաւոր *զազգակիցս եւ զտոհմականս վասն աստուածական հրամանին, զանձինս իւրեանց հրեշտակական զուարթական կարգաւք լուսաւորեալ վարուցն քաջութեամբք, զի զԱստուած տեսանել կարասցեն։

26 Յայնմ ժամանակի գային հասանէին յերկիրն Հայոց, յԱյրարատ գաւառ, ի Վաղարշապատ քաղաք, զոր եւ Նորաքաղաքն կոչեն, ի նիստս թագաւորացն Հայոց։ 27 Այնուհետեւ եկեալ մտանէին ի հնձանայարկս այգեստանւոյն, որ կան շինեալ ի հիւսիսոյ յարեւելից կուսէ. եւ կերակրէին ընչիւք իւրեանց ի վաճառաց քաղաքին. եւ ոչ ինչ այլ ինչ *գոյր թոշակ ընդ նոսա զոր ունէին, բայց մի ոմն ի նոցանէ ունէր արուեստ ապակագործութեան՝ առնել ուլունս ապակեղէնս, եւ տալ գինս *ընդ կերակրոյ աւուրն պարենի ռոճկի։




ԺԴ


ԺԴ. *Յայնմ ժամանակի ոչ սակաւ ինչ խռովութիւն լինէր ի մէջ Յունաց աշխարհին ի կողմանս կողմանս *յուզախնդիրք ելանէին դեսպանս արձակէին թերեւս ուրեք գտանել կարասցեն։ 2 Յայնմ ժամանակի գայր հասանէր դեսպան առ Տրդատ արքայ Հայոց մեծաց եւ յանդիման լինէր թագաւորին ի Վաղարշապատ քաղաքի։ 3 Եւ իբրեւ մատոյց զհրովարտակն՝ *առ ի ձեռանէ նորա խնդալով։ 4 Եւ էր պատճէն հրովարտակին աւրինակ զայս.

«Ինքնակալ կայսր Դիոկղետիանոս առ սիրելի եղբայր աթոռակից մեր Տրդատ ողջոյն։

5 Գիտութիւն լիցի եղբայրութեանդ քում նիզակակցի մերում վասն չարեացս որ անցանենն ընդ մեզ հանապազ ի մոլար աղանդէս քրիստոնէից *զի յամենայնի դսրովեալ լինի տէրութիւնս *մեր *յուխտէ նոցա եւ արհամարհեալ լինի արքայութիւնս մեր ի նոցանէ եւ ինչ համեստութիւն ոչ գոյ ի նոսա։ 6 Զի ինքեանք զմեռեալ ոմն զխաչեալ պաշտեն *եւ փայտի երկիր պագանեն եւ զոսկերս սպանելոցն պաշտեն որ զիւրեանց մահն որ վասն Աստուածոյն իւրեանց է ՝ փառս եւ պատիւս համարին։ 7 Եւ ի մերոց արդար աւրինացս դատապարտեալ լինին *վասն զի *եւ զմեր զնախնիսն զառաջին հարսն զթագաւորսն դառնացուցեալս ձանձրացուցին *զի մեր սուրքս բթեցան եւ նոքա ոչ զարհուրեցան ի մեռանելոյ ։ 8 Զի *ինքեանք զհետ Հրէի *ուրումն խաչելոյ մոլորեալ են եւ զթագաւորս անպատուել ուսուցանեն *եւ գլխովին իսկ զպատկերս դիցն զաստուածոց անարգել ուսուցանեն։

9 Նա եւ զլուսաւորացդ զաւրութիւն զարեգական *եւ զլուսնի աստեղաւքդ հանդերձ՝ առ ոչինչ համարին նա եւ արարած առնեն *այնր խաչելոյ։ 10 Եւ գլխովին զպատկերս դիցն աստուածոց անարգել ուսուցանեն եւ զաշխարհս ամենայն փոխեցին ի պաշտամանէ դիցն *մինչեւ զի եւ զկանայս անգամ յարանց եւ զարս ի կանանց կենդանւոյն մեկնեալս հեռացուցանեն։ 11 Թէպէտ եւ ազգի ազգի պատուհաս տանջանաց ի վերայ եդաք՝ առաւել եւս տոչորեալ յորդագոյնս տարածեցաւ աղանդ նոցա։ 12 Թէպէտ եւ բիւրապատիկ ինչ արհաւիրս սաստից արկաք *ի վերայ նոցա՝ ի *հեղումն արեան նոցա առաւել եւս *բղխեաց յորդեաց աղանդ նոցա։

13 Դէպ եղեւ *տեսանել ինձ յաղանդոյ *ուսման նոցա *աւրիորդ մի կոյս եւ գեղեցիկ եւ կամեցայ առնուլ զնա ինձ կնութեան սակայն *եւ զայն իշխեցին խորամանգել յինէն։ 14 Եւ ոչ իբրեւ ի թագաւոր ցանկութեամբ փափաքեցին յիս եւ ոչ *ի սաստից սպառնալեաց իմոց երկեան ինչ նոքա այլ առաւել եւս վասն աղանդոյն իւրեանց՝ աղտեղի եւ պիղծ եւ գարշ համարեցան զիս *եւ սնուցիչ նորին դայեկաւն ի կողմանս ձերոյ տէրութեանդ փախուցեալս յուղարկեցին ։

15 Արդ՝ փոյթ լիցի քեզ եղբայր մեր զի *ուր եւ իցեն զկողմամբքդ զայդոքիւք ՝ զհետս նոցա գտանել մարթասցես եւ որ ընդ նմայն իցեն դայեկաւն հանդերձ ՝ վրիժուց մահու արժանի արասցես եւ զհրապուրեալն զչքնաղագեղն ինձ ի սոյն այսրէն յուղարկեսցես ապա թէ հաճոյ թուեսցի քեզ տեսիլ գեղոյ նորա՝ այդրէն առ քեզ պահեսցես *զի ոչ երբեք գտաւ նման նմա ի մէջ Յունաց աշխարհիս ։ 16 Ողջ լեր դիցն պաշտամամբ ամենայն պատուով»։




ԺԵ


ԺԵ. Եւ եղեւ իբրեւ *ընթերցան *զթուղթն հրամանաց հրովարտակին այնորիկ՝ հրաման տայր թագաւորն մեծաւ սաստկութեամբ պատուիրանաւ, զի զամենայն տեղիս իշխանութեան իւրոյ *քննայոյզ խուզիւ փութով խնդրեսցեն։ 2 Վաղվաղակի դեսպանս *արձակէր ընդ կողմանս կողմանս , զի ուր եւ գտցեն՝ ի մէջ ածցեն վաղվաղակի. եւ որ գտցէ զնոսա՝ մեծամեծ պարգեւս *հատուցանել խոստանայր։

3 Մինչդեռ յայն յոյզ քննութեան էին յաշխարհին սահմանացն Հայոց՝ սուրբ վկայքն այնոքիկ եկեալ ղաւղեալ * էին յարքայական կայանին, ի նմին թագաւորականին ի Վաղարշապատ քաղաքի։ 4 Եւ յետ սակաւ ինչ աւուրցն այնոցիկ վաղվաղակի ի մէջ եկեալ խուզիւք իրքն յայտնէին։

5 Այլ *ոչ իսկ էր պարտ թագչել ճշմարտութեանն եւ վկայիցն առաքինութեան, եւ *ոչ լուսոյ ճրագին ընդ գրուանաւ ծածկել, եւ ոչ ի ներքոյ ստուերաց կաթեդրացն աներեւոյթ լինել. այլ *ի վերայ *աշտանակացն ոսկւոց զարդարելոց, եւ ոսկւովք ճրագարանաւք զիւղն պարարտութեան անուշութեան, զարդարութեան հաւատոցն՝ վառեալ զլոյսն համապայծառ. որպէս եւ ինքեանք իսկ յառաջին աղաւթս իւրեանց աղաչէին. որպէս *եւ Տէրն իսկ ասէր առ իւր սիրելիսն, թէ Տեսցեն զգործս ձեր բարիս, եւ փառաւորեսցեն զՀայր ձեր որ յերկինս է։

6 Տեսանե՞ս զի վասն գործոցն բարութեան ճշմարիտ Որդին Աստուծոյ ոչ գարշի տալ զիւր ժառանգութիւն իւրոց սիրելեացն ծառայիցն ։ 7 Որ ինքն բնութեամբ Որդի է՝ անվեհեր մատուցանէ զիւր պատուիրանապահսն յիւր բնութիւնն. բայց միայն թէ *ոք իցէ, որ պահիցէ զբանս նորա՝ իբրեւ զմարգարիտ պատուական գտեալ խնդութեամբ, գնեալ եւ զգուշացեալ *լինի նմա՝ առեալ զնշան *պատուին, զպսակն թագաւորութեան եւ յարքայականն մատուցանի։ 8 Որպէս պատուականութիւն լուսոյս այսորիկ երեւեալ առաջի հեթանոսաց Հայաստան աշխարհիս *ակամայ, իսկ փառաւորութիւնն առ Աստուածութիւնն հնչիւք լցին զտիեզերս։

9 Արդ՝ գտեալ լինէին նոքա ի հնձանս շինուածոցն։ 10 Քանզի իբրեւ եկին հասին հրամանք հրովարտակացն ի մեծ թագաւորէն Յունաց առ Տրդատ արքայն *Հայոց Մեծաց՝ ոչ սակաւ ինչ խռովութիւն *եղեւ *ի մէջ աշխարհին Հայոց. զի պահէին զամենայն անցս ճանապարհաց պողոտայիցն եւ զամենայն գաւառացն. ի կողմանս կողմանս *յուզախնդիրք ելեալ քննէին։ 11 Իսկ ուրումն տեսեալ՝ պատմեաց զնոցանէ։

12 Իսկ իբրեւ իրքն *հռչակեցան *զնոցանէն՝ *ապա *աւուրս երկուս ասպարափակ արարեալ՝ տուեալ *պահել զնոսա անդէն ուր գտինն լեգէոն հետեւակ զաւրուն. ապա *յետ երկուց աւուրցն համբաւն հռչակեալ պարկեշտութեան զանազան գեղեցկութեանն Հռիփսիմեայ ի մէջ բազմամբոխ * հրապարակացն լինէր. ամենայն այր առ այր եւ մարդ առ մարդ զարմացումն յաճախէր։

13 Իսկ ի տես գեղոյ նորա *կուտեալ յեղեալ զեղեալ խուռն կաճառացն կուտակէր. նա եւ նախարարք եւ մեծամեծք աւագանւոյն *ընթացեալք ի տեսանել՝ *զմիմեամբք ելանէին։ 14 Նա եւ ազատակոյտն, խառնաճաղանճ ամբոխիւն հանդերձ, զմիմեամբք դիզանէին ի միմեանց վերայ, առ պակշոտ յիմարութեան ցոփութեան բարոյիցն , այլանդակ մտացն զեղխութեան գիճութեանն հեթանոսաբար սովորութեանցն։

15 Իսկ երանելիքն *իբրեւ գիտացին զանմիտ եւ զշղուաբարոյ մարդկանն զյոռութիւն, կականաբարձ արտասուալից, զձեռս լի աղաւթիւք յերկինս համբառնային, խնդրել զփրկութիւն յամենազաւր յամենակալ Տեառնէն, որ յառաջին նուագին ապրեցոյց զնոսա յանաւրէն պղծութենէն չարութեան զազրութեան հեթանոսացն. զի նոյն *տացէ նոցա զմարտին յաղթութիւն, զհաւատոցն լուսաւորութիւն. եւ զերեսս իւրեանց *պատեալ՝ անկեալ դնէին յերկիր , յամաւթոյ լկտեացն տեսողաց, որ ժողովեալն էին ի տեսանել։

16 Եւ ապա յետ այսորիկ զարմացուցեալ զթագաւորն բազում տեսողացն, որ *մտերիմքն էին որ եկեալն էին ի տեսիլ գեղոյ նորա, եւ պատմեալ առաջի թագաւորին։ 17 Իսկ ի միւսում աւուրն ընդ այգն ընդ առաւաւտն, եւ եւս վաղագոյն, հրաման ելեալ ի թագաւորէ անտի, զի զերանելին Հռիփսիմէ տանել յարքունիս, եւ զսուրբն Գայիանէ *անդէն պահել *պարկեշտաժողով ընկերաւքն հանդերձ։

18 Եւ անդէն յարքունուստ վաղվաղակի ոսկիապատ գահաւորակս *սպասաւորաւք հանդերձ հասուցանէին *առ դուրս հնձանին, ուր էին վանք նոցա արտաքոյ քաղաքին։ 19 Նա եւ հանդերձս ազնիւս գեղեցիկս փափուկս պայծառս, եւ զարդարանս երեւելիս մատուցանէին նմա *յարքունուստ, զի զարդարեսցի, եւ շքով եւ պատուով մտցէ ի քաղաքն եւ յանդիման լիցի թագաւորին. քանզի *չեւ էր տեսեալ զնա՝ խորհեցաւ կին առնել զնա, վասն այնորիկ որ պատմեցինն զնմանէ վասն վայելչութեան գեղոյ նորա։

20 Արդ՝ իբրեւ ետես սուրբն Գայիանէ՝ խաւսել սկսաւ *առ սանն իւր եւ ասէ այսպէս. «Յիշեա՛, որդեակ իմ, զի թողեր լքեր զմեծապատիւ շքեղաշուք ոսկիակուռ *զաթոռն քո հայրենի, զծիրանեաց թագաւորութեանն, եւ ցանկացար անանց ճառագայթարձակ լուսոյ թագաւորութեանն Քրիստոսի, որ է արարիչ եւ կեցուցիչ եւ նորոգիչ, եւ խոստացեալ պահէ զանպատում բարիսն իւրոցն յուսացելոց։ 21 Եւ դու, որդեակ, անարգեցեր զանցաւորս քոյոյ բնութեանն զծիրանիսն. արդ՝ զիա՞րդ արդեաւք տացես դու զզգաստութիւն սրբութեանդ քոյ կերակուր շանց յայսմիկ ի բարբարոս յաշխարհի։ 22 Քա՛ւ քեզ, որդեակ, եթէ լինիցի այդ այդպէս. այլ ընկալցի զմեզ քեւ հանդերձ այն՝ որ առաջնորդեաց մեզ ի մանկութենէ մերմէ *մինչեւ յաւրս յայս եւ ի ժամս յայս, յորում այժմիկ հասեալ կամք»։

23 Արդ՝ իբրեւ ետես սուրբն Հռիփսիմէ զայն ամենայն ամբոխս չարաց, եւ զոր լուաւն ի դայեկէն իւրմէ՝ *վառեցաւ իբրեւ զինու Հոգւոյն զաւրութեամբ Տեառն իւրոյ. զի զգեցեալ էր զհաւատս մանկութեան տիոցն իբրեւ սպառազէն զրահիւք. ճչեաց մեծաձայն ուժով եւ տարածեաց զբազուկս իւր ի նմանութիւն խաչին, եւ սկսաւ ասել մեծաձայն այսպէս. «Տէր աստուած ամենակալ, որ հաստատեցեր զարարածս քո ի ձեռն Որդւոյ *քոյ *միածնի եւ սիրելւոյ, եւ կազմեցեր յաւրինուածս *երեւելի եւ աներեւոյթ արարածոց ի ձեռն Հոգւոյդ սրբոյ. դու ես որ յոչնչէ զամենայն յէութիւն յաւրինեցեր, եւ քոյով հրամանաւ վարին ամենայն զաւրութիւնք երեւելիք եւ աներեւոյթք, որ են յերկինս եւ յերկրի, ի ծովու եւ ի ցամաքի։ 24 Քանզի դու ես, Տէր, որ ետուր յողող ջուրց զանաւրէն պղծալից մարդիկ ութերորդ դարուն, եւ փրկեցեր զսիրելին քո զՆոյ, որ պահեաց զհրաման բանի քոյ, եւ ապրեցուցեր խաչանման փայտիւն ի ջուրցն հեղեղէ։ 25 Որ յայնժամ աւրինակաւ խաչին արարեր զփրկութիւն՝ եւ այժմ արա՛ ճշմարտութեամբ *խաչիդ քոյ, յոր ելեր եւ հեղեր զարիւն քո ի բժշկութիւն ցաւոց մերոց։

26 Որ պահեցեր զԱբրահամ ի մէջ ամբարիշտ *ազգացն Քանանացւոց. որ յամաւթոյ նախատանաց պղծութենէ մահու *ապրեցուցեր զաղախին քո զՍառա. որ գթացար յԻսահակ ծառայ քո, եւ պահեցեր զաղախին քո զԵրեփիկա յանաւրէն Փղշտացւոց անտի, մի՛ թողուր զմեզ *ի ձեռաց *վասն սրբոյ անուանդ քոյ. որ ուսուցեր, վարդապետեցեր եւ ետուր զբանս քո ի բերան մեր, զի այնու *ապրել մարթասցուք յորոգայթից թշնամւոյն, եւ ասես. Անուն իմ ի վերայ ձեր կոչեցեալ է, եւ դուք տաճար էք Աստուածութեան իմոյ. եւ ասես, եթէ Զանուն իմ սուրբ առնիջիք ի սիրտս ձեր. եւ եդեր բանս ի մտի՝ խնդրել ի քէն *եւ ասել, Սուրբ եղիցի անուն քո *ի վերայ մեր՝ զոր խնդրեմք ի քէն. եւ ահա ժողովեալք չարք բազումք պղծել զանուն *սուրբ քո որ ի վերայ մեր է, եւ զտաճար անուանդ քոյ. զի թէպէտ եւ մեք տկար եւ անարժան եմք՝ սակայն դու, Տէր, պահեա՛ զանձինս մեր յանարժան խայտառականացս։

27 Մարդասէր եւ քաղցր, որ արկեր զմեզ յայս փորձութիւն, տո՛ւր մեզ յաղթել *քոյով զաւրութեամբդ, զի քո է յաղթութիւն, եւ յաղթեսցէ քո անունդ՝ պահել զմեզ յուսով զգաստութեամբ. զի այսու մտցուք ի թիւ վիճակաց արդարոց քոց. զի եւ առցուք զվարձս վաստակոց, զոր տացես այնոցիկ, եւ հատուսցես իւրաքանչիւր այնոցիկ, որ կացեալ իցեն յահի քում եւ պահեալ իցեն զհրամանս քո։

28 Որ ապրեցուցեր զՆոյ ի ջուրցն հեղեղէ՝ ապրեցո՛ եւ զմեզ յանաւրէնութեանցս հեղեղէ որ *շուրջ պատեալ է զմեաւք։ 29 Զի եթէ զգազանս եւ զանասունս ապրեցուցեր ի տապանին, ո՞րչափ եւս խնայեսցես ի քո պատկերս , որ զքեզ փառաւորեմք։ 30 Իսկ եթէ ի սողունս եւ *ի թռչունս խնայեցեր, ո՞րչափ եւս խնայեսցես ի մեզ, զոր անուանեցեր տաճար կամաց քոց»։




ԺԶ


ԺԶ. Արդ՝ իբրեւ այս այսպէս եղեւ՝ ժողով ամբոխին ի վերայ կուտէր բազմութիւն մարդկան, եւ էին բազում սպասաւորք *արքունի, որ *եկեալ էին զնմանէն՝ տանել յարքունիս, եւ նախարարքն եւ մեծամեծք *աւագանւոյն, որ *եկեալ էին շքադիրք՝ պատիւ առնել նմա *եւ երթալ ընդ նմա յարքունիս. զի տարցին զնա կնութեան *թագաւորին Տրդատայ եւ Հայոց տիկնութեան։

2 Իսկ նոքա արտասուագոչ ողորմ ողորմ զձեռս համբարձեալ յերկինս՝ խնդրէին ի կամարար Տեառնէն՝ ապրեցուցանել զնոսա յանաւրէն *յանարժան հարսանեացն պղծութենէն։ 3 Զգոչիւն բարձեալ *լալով մեծաձայն ճչէին եւ ասէին. «Քա՛ւ լիցի մեզ, թէ պատրեսցեն զմեզ մեծութիւնք, կամ խտղտեսցեն զմեզ փափկութիւնք, կամ հրապուրեսցեն զմեզ թագաւորութիւնք, կամ նեղեսցեն զմեզ հալածանք, կամ վտանգեսցեն զմեզ տանջանք հարուածոց, թէպէտ *եւ բիւր ազգի ազգի տանջիցէք զմեզ. կամ երկիցո՞ւք մեք արդեաւք յահագին մահուանէն , զոր ածելոց էք դուք ի վերայ մեր։ 4 Քա՛ւ լիցի մեզ, թէ *փոխանակեսցուք զանցաւոր *կեանս ընդ յաւիտենական կենացն որ ոչն անցանէ. քա՛ւ լիցի մեզ, թէ ուրասցուք զԷն Աստուած զամենահաստիչն, որոյ տէրութիւնն յէութենէ հաստատեալ՝ անփոփոխ են բարիքն ամենայն եւ ոչ անցանեն։ 5 Այլ ո՛չ խորութիւնք եւ ոչ բարձրութիւնք, ո՛չ վիշտք եւ ոչ չարչարանք, ո՛չ կապանք եւ ոչ տանջանք, ո՛չ հուր ո՛չ ջուր եւ ոչ սուր, ո՛չ զբաւսանք եւ ոչ պատրանք, ո՛չ մեծութիւնք եւ ոչ աղքատութիւնք, ո՛չ այն աշխարհ եւ ոչ այս աշխարհս, ո՛չ կեանք *եւ ոչ *մահ՝ ոչ ոք կարէ մեկնել զմեզ ի սիրոյն Քրիստոսի ։ 6 Զի նմա նուիրեցաք զկուսութիւնս *մեր, զի նմա աւանդեցաք զսրբութիւնս մեր, զի նմա *մնամք եւ սիրոյ նորա *ցանկացեալ *սպասեմք, մինչեւ կացցուք առաջի փառաց գովութեան նորա առանց ամաւթոյ եւ պատկառանաց»։

7 Եւ արդ՝ եդեալ *որոտումն յերկնից սաստիկ անհնարին, զի *ահաբեկեալ զամենայն ամբոխն, եւ ձայն՝ զի ասէր *առ նոսա, թէ «Զաւրացարո՛ւք, պինդ կացէք, քաջալերեցարո՛ւք, զի ես ընդ ձեզ եմ, եւ պահեցի զձեզ յամենայն ճանապարհս ձեր, եւ ածի զձեզ պահեալս անարատութեամբ, եւ հասուցի զձեզ մինչեւ ի տեղիս յայս, զի եւ աստ փառաւորեսցի անուն իմ *առաջի հեթանոսաց կողմանց հիւսիսականաց։ 8 Մանաւանդ դու, Հռիփսիմէ, ըստ անուանդ քում արդարեւ ընկեցեալ եղեր Գայիանեաւդ եւ քոյովք սիրելեաւքդ ի մահուանէ ի կեանս. եւ մի՛ երկնչիք, այլ եկեսջիք ի տեղի յայն՝ զոր ես եւ հայր իմ պատրաստեցաք *ձեզ, զանքնին ուրախութեան տեղին, ձեզ եւ որ միանգամ իբրեւ զձեզդ իցեն»։

9 Եւ այնպէս յերկար որոտացեալ, մինչեւ թմբրեալ լինէին մարդիկն յահէ անտի. եւ բազմաց *ընդոստուցեալ, անգուշեալ բազում երիվարք հեծելոց յահէ անտի՝ զբազումս ընկեցեալ եւ զբազումս առաթուր հարեալ սատակէին։ 10 Եւ մարդկանն իսկ *ընդ միմեանս ամբոխեալ՝ ընդ կուտակելն բազումք զբազումս կոխեալ սատակէին. եւ բազմաց լինէր կոտորած, եւ ձայն աղաղակի եւ վայոյ, եւ անհնարին *չարիք եւ արհաւիրք ի վերայ մարդկանն հասանէին. եւ բազումք մեռան, եւ բազմաց արիւնն հեղեալ զերկիրն ոռոգանէր։ 11 Արդ՝ իբրեւ այս շփոթ ամբոխի եղեւ ի նոցանէն ի մէջ կուտակելոցն մարդկան բազմութեան՝ ոմանք *ի մեծամեծ սպասաւորացն արքունի *անդէն ընթացան պատմել թագաւորին զամենայն բանս նոցա. քանզի դիպեցան անդ նշանագիրք, որ գրեցին զամենայն *բանս, եւ ընթերցան առաջի թագաւորին։

12 Եւ ասէ թագաւորն. «Փոխանակ զի ոչ կամեցաւ գալ պատուով շքեղութեամբ կամաւք՝ բռնաբար ածցեն *մինչեւ յապարանսս եւ մուծցեն զնա ի սենեակն արքունի»։

13 Արդ՝ առեալ զսուրբն Հռիփսիմէ սպասաւորացն բռնաբար, մերթ վերամբարձ, մերթ ի քարշ. եւ նա աղաղակէր եւ ասէր. «Տէր Յիսուս Քրիստոս, աւգնեա՛ ինձ«. եւ ամենայն ամբոխն զկնի նորա փողեալ՝ թնդէր երկիրն ի բազմութենէ անտի ։ 14 Արդ՝ ածին մուծին զնա մինչեւ յապարանս թագաւորին, ի սենեակն արքունի։ 15 Իսկ իբրեւ արգելին զնա ի սենեակն՝ սկսաւ խնդրել ի Տեառն եւ ասէ. «Տէր զաւրութեանց, դու ես Աստուած ճշմարիտ։ 16 Դու ես, որ հերձեր զծովն Կարմիր, եւ անցուցեր զքո ժողովուրդն։ 17 Դու ես, որ զամուլ վէմն դարձուցեր *ի ծննդականութիւն ջուրցն վտակաց, եւ *արբուցեր զժողովուրդն ծարաւեալ։ 18 Դու ես, որ իջուցեր զծառայն քո զՅովնան յանդունդս խորոց ծովուն, եւ ետուր առնուլ զչափ *քոյոյ զաւրութեանդ, եւ արտաքսեցեր զնա ի դուրս քան զմարդկային *բնութիւնս. եւ միւսանգամ այսրէն առանց ապականութեան ածեր ողջանդամ *եւ կացուցեր ի կենդանութեան , զի եւ մազ մի անգամ *ոչ շարժեալ լինէր ի վարսից նորա։ 19 Դու *ես Աստուած ճշմարիտ, որ *եւ զԴանիէլ, կուր արկեալ գազանաց՝ ապրեցուցեր յահագին ժանեացն, եւ կացուցեր զզրպարտեալն առաջի նեղչացն փառաւորութեամբ։ 20 Դու եւ զերիս մանկունսն, որ արկեալ յայրել վասն զքեզ պաշտելոյն՝ ողջ եւ անարատ ի հրոյն պահեցեր. զի փառաւորեսցեն զքեզ՝ որք տեսին զսքանչելիս քո։ 21 Դու ետուր խոտաճարակ լինել խիստ եւ անաւրէն թագաւորին Բաբելացւոց, զի ոչ իմացաւ փառաւորել զքեզ ի վերայ սքանչելեացն քոց զոր ցուցեր նմա. փոխեալ զնա ի կերպարանս անասնոց եւ ընդ գազանս անապատի եդեր զբնակութիւն նորա, եւ ընդ ցիռս վայրի զարաւտ նորա։ 22 Դու եւ զաղախին քո Շուշան կրկին ապրեցուցեր, յերկուց մահուց փրկեալ, եւ խայտառակամահ սատակեցեր զանաւրէն թշնամիսն, եւ պսակ պարծանաց արդարութեան յուսացելոյն *քոյ շնորհեցեր եւ կանգնեցեր։ 23 Դու *նոյն ինքն ես, եւ ամք քո ոչ անցանեն *։ 24 Դու, տէր, զփառս քո այլում ոչ տաս։ 25 Դու ես որ փառաւորեալդ ես ի վերայ ամենայն տիեզերաց. մի՛ պղծեսցեն *զանուն *սուրբ քո հեթանոսք։ 26 Դու կարող ես փրկել զիս ի պղծութենէս յայսմանէ. զի վախճանեցայց սրբութեամբ մեռանել վասն անուանդ քոյ մեծի«։




ԺԷ


ԺԷ. Արդ՝ մինչդեռ սուրբն Հռիփսիմէ *զայս ամենայն *աղաւթս առ Աստուած մատուցանէր՝ եկն եմուտ թագաւորն Տրդատ ի ներքս ի սենեակն՝ ուր էրն զնա արգելեալ։ 2 Արդ՝ իբրեւ եկն եմուտ նա ի ներքս՝ առ հասարակ *մարդիկն, ոմանք արտաքոյ ապարանիցն, կէսքն *ի փողոցս ի ներքսագոյնսն, առ հասարակ երգս առեալ բարբառեցան կայթիւք վազելով, ցուց բարձրեալ մարդկանն. կէսքն ի բերդամիջին, եւ կէսք զքաղաքամէջն լցին խնճոյիւք. առ հասարակ համարէին հարսանեացն զպարսն պարել եւ զկաքաւսն յորդորել։ 3 Իսկ Տէր Աստուած նայեցաւ յիւր սիրելին Հռիփսիմէ՝ ապրեցուցանել զնա, զի մի՛ կորիցէ աւանդն որ *պահեալ զգուշացեալ էր, եւ լուաւ աղաւթից նորա՝ զաւրացուցանել զնա իբրեւ *զՅայէլն *եւ իբրեւ *զԴեբովրայն. ետ *զաւրութիւն նմա, զի ապրեսցի *ի ստամբակ բռնութենէ անաւրէնութեանն։

4 Արդ՝ մտեալ թագաւորն՝ բուռն հարկանէր զնմանէն, կատարել զկամս ցանկութեանն ։ 5 Իսկ նա զաւրացեալ լինէր *ի Հոգւոյն սրբոյ. գազանաբար ոգորեալ, առնաբար *մարտնչէր. իբրեւ յերեք ժամուց սկսեալ մարտնչել մինչեւ ի տասն ժամն՝ պարտեալ լինէր զթագաւորն իսկ զայն, որ անհնարին համարեալ ուժով. որ մինչ ի Յունաց աշխարհին էր՝ բազում ոյժ պնդութեան ոսկերաց ցուցեալ էր, զարմացուցեալ զամենեսեան. եւ *ի թագաւորութեանն իսկ, իբրեւ ի հայրենի բնութիւնն դարձեալ էր՝ բազում գործս արութեան քաջութեան եւ անդ ցուցեալ. եւ որ այնպէս հռչակեալ էր ամենայնիւ՝ արդ յաղջկանէ միոջէ պարտեալ վատթարանայր կամաւք եւ զաւրութեամբն Քրիստոսի։

6 Արդ՝ իբրեւ պարտեցաւ, վաստակեցաւ *եւ լքաւ՝ ել նա արտաքս, եւ ետ ածել զերանելին Գայիանէ, եւ արկանել խառան ի պարանոց նորա, եւ ածել ունել զնա առ դուրս սենեկին. եւ *ինքն անդրէն *ի ներքս մտանէր. եւ եդ բանս ի բերան սպասաւորացն, զի ստիպեսցեն զանհրապոյրն Գայիանէ՝ ասել ի դրաց անտի ի ներքս ի սենեակն առ Հռիփսիմէ, թէ արա՛ զկամս դորա, եւ կեա՛ց դու եւ մեք։

7 Իսկ նա յանձին կալեալ խաւսել ընդ սանուն իւրում, եւ մատուցեալ *ասէ ի դրաց անտի ի ներքս *ի սենեակն առ Հռիփսիմէ. «Որդեակ, պահեսցէ՛ զքեզ Քրիստոս ի պղծութենէդ եւ լիցի քեզ զաւրաւիգն. քա՛ւ քեզ, որդեակ, եթէ լիցի քեզ ելանել ի ժառանգութենէ անտի կենացն Աստուծոյ, եւ ժառանգել քեզ զանցաւորս, որ *ոչ ինչ *իսկ է, այսաւր է, եւ վաղիւն կորնչի«։

8 Իբրեւ իմացան, թէ զո՛ր խրատ յաճախեաց մատուցանել՝ բերեալ քարինս՝ հարկանէին զբերանն, մինչեւ թափել ատամանցն. եւ ստիպէին ասել նմա, զի արասցէ զկամս թագաւորին։

9 Նա եւս քան զեւս պնդէր եւ ասէր. «Քաջալերեա՛ց, պինդ կաց, եւ այժմ տեսանես զՔրիստոս, առ որ անձկացեալն ես։ 10 Յուշ լիցի քեզ, որդեակ, հոգեխառն սնունդն, որով զքեզ սնուցի։ 11 Յուշ լիցի քեզ աստուածեղէն խրատն, որով զքեզ պարարեցի։ 12 Յուշ լիցին հալածանքն իմ եւ քո ի միասին։ 13 Յուշ լիցի քեզ եւ բաժակ մահուն, զոր ի միասին եմք ընպելոց։ 14 Յուշ լիցի քեզ եւ յարութիւն ամենայն տիեզերաց։ 15 Յուշ լիցի քեզ եւ մեծատանն յանդիմանութիւն։ 16 Յուշ լիցի քեզ այրումն յաւիտենական գեհենին տանջանաց։ 17 Յուշ լիցի քեզ *անապական պարգեւքն *արդարոց, զոր եւ մեզն է պատրաստեալ։ 18 Յուշ լիցի քեզ աստուածեղէն *բարբառն երկնաւոր, զոր լուար *իսկ *դու քեզէն քոյովք ականջաւք *յայսմ *աւուր. որ *քաջալերեաց եւ զաւրացոյց զքեզ մեաւք հանդերձ՝ նոյն եւ արժանիս արասցէ պսակին եւ հանգստեանն զոր խոստացաւ. եւ զաւրացուսցէ զքեզ մեաւք հանդերձ, զի լիցուք բնակիչք Աստուծոյ *լուսեղէն յարկացն յաւիտենականաց բնակութեան։

19 Այլ *Տէր մեր եւ թագաւոր մեր եւ Աստուած մեր, որ վասն մեր խոնարհեցաւ յանարգութիւն, մի՛ թողցէ զմեզ անարգս, զի զաւրութեանց նորա ցանկացաք. փրկիչն աշխարհաց աւգնեսցէ մեզ, որ *ոչ եթող ընդ վայր *զմեզ զյուսացեալս իւր, եւ *արժանիս համարեցաւ իւրոց բանիցն՝ *քաջալերութիւն տալոյ։ 20 Զի նա անարգամեծար Տէր է, եւ նա ինքնին պահեսցէ զմեզ զաղախնեայս իւր յամենայն մեղաց. որպէս եւ այսաւր իսկ լուաք, զի էր պահեալ զմեզ *ամենազաւր աջոյն, եւ պահեսցէ զմեզ մինչեւ յաւիտեան. բայց միայն ի սիրոյ նորա մի՛ մեկնեսցուք։ 21 Այլ զարթուսցէ զզաւրութիւնս իւր, եւ եկեսցէ կեցուսցէ զմեզ, եւ մեք զանուն Տեառն *կարդասցուք. երեւեցուսցէ զերեսս իւր ի մեզ, եւ կեցցուք. զի նա է Աստուած փրկիչ մեր. վասն նորա համբերեցաք զաւրհանապազ։

22 Յո՛ւշ լիցի քեզ Տէրն, որ վասն զմեզ բարձրացուցանելոյ խոնարհեցաւ , եւ հեղ *զարիւն իւր ի վերայ խաչին. վասն կենաց մերոց եւ փրկութեան մերոյ ի մահ վիրաւորեցաւ։ 23 Դի՛ր զնա *ի մտի քում, եւ կարդա՛ *սրտիւ քով զնա. ահա հասեալ է քեզ յաւգնականութիւն, եւ զաւրացուսցէ զբազուկս քո, որպէս զմանկանն Դաւթի ի վերայ *արջոցն եւ առիւծուցն, որ իբրեւ զուլս այծեաց ճեղքեալ բեկանէր։ 24 Նա եւ որ *զանարի հսկայն ջարդեաց ի ձեռն *ծառայի իւրոյ Դաւթի՝ նոյն խորտակեսցէ զչարութիւն *անաւրէնութեան դորա առաջի քո։

25 Դուստր մարգարէութեան հաւատոցն Դաւթի եւ սնեալ յարդարութեան ի վերայ բազկաց իմոց. առաջի սուրբ եւ փառաւորեալ սեղանոյն Աստուծոյ սնար դու աղախին Քրիստոսի. այն որ այսաւր իսկ յայտնութեամբ՝ *գթութեամբ եւ մարդասիրութեամբ իւրով յայտնեցաւ մեզ, որ իմաստութեամբն խնդրեցաք զնա՝ նոյն տացէ քեզ մեաւք հանդերձ առանց ամաւթոյ տեսանել զնա դէմ յանդիման»։

26 Արդ՝ զայս *ամենայն խաւսեցաւ սուրբն Գայիանէ ի բարբառ Հռոմայեցւոց *ընդ իւրում սանուն ի դրաց սենեկին, մինչդեռ թագաւորն ոգորէր ընդ սրբոյն Հռիփսիմեայ։ 27 Բայց գոյին անդ ոմանք ի սպասաւորացն արքունի, որ լսէին զայն ամենայն ի բարբառ Հռոմայեցւոց։

28 Եւ արդ՝ իբրեւ լուաւ զայն ամենայն, զոր խաւսեցաւն Գայիանէ ընդ սանուն իւրում՝ *ի բաց առին զնա ի դրաց անտի։ 29 Զի թէպէտ եւ բազում անգամ *հարին զնա, եւ ծեծեցին քարամբք զերեսս նորա, եւ թափեցին զատամունս նորա, եւ *ջարդեցին զմսուր բերանոյ լնդաց նորա՝ *սակայն ոչ շրջեաց զբանս իւր՝ խաւսել ընդ աղջկանն այլ ինչ. այլ զոր սկիզբն արարեալ էր *բանիցն իւրոց առաջնոց՝ զնոյն յաճախեալ բազմացուցանէր։

30 Իսկ նա *մարտեաւ եւս ընդ նմա ի տասն ժամէ աւուրն մինչեւ ի պահ մի գիշերոյն, պարտեաց զթագաւորն։ 31 Եւ զաւրացեալ լինէր *աղջիկն ի Հոգւոյն սրբոյ. հարեալ վանեալ պարտեալ, վաստակաբեկ առնելով զթագաւորն՝ մեղկեալ *ընկենոյր։ 32 Մերկ կողոպուտ եւս ի հանդերձից զթագաւորն կացուցանէր, եւ զպատմուճանն պատառեալ եւ զնշան թագին ցրուեալ կողոպտեալ՝ ամաւթալից թողոյր։ 33 Զի թէպէտ եւ զիւր զգեստիկն քճքճեալ պատառատուն ի նմանէն ի դուրս բերէր՝ *սակայն յաղթող պահէր զանձն իւր սրբութեամբ։

34 Եւ բացեալ զդուրս տանն բռնաբար՝ ի դուրս ելանէր, հերձեալ *զամբոխ մարդկանն. եւ ոչ ուրուք կարացեալ յաղթահարել զնա։ 35 Եւ ընթացեալ *ընդ քաղաքամէջսն՝ *ելանէր *ընդ արեւելս կոյս, ընդ Արեգ դուռն քաղաքին։ 36 Երթեալ *առ հնձանաւքն, ուր էինն իսկ յառաջ *վանք իւրեանց՝ ձայն աւետեաց մատուցանէր ընկերացն. եւ ինքն անցանէր հարուստ մի ի քաղաքէն ի կողմն մի հիւսիսոյ, ի տեղի մի յարեւելս կոյս, ի սարաւանդակ ի բարձրաւանդակ յաւազին տեղի մի, մաւտ ի բուն պողոտայն, որ երթայր յԱրտաշատ քաղաք։

37 Իբրեւ եհաս յայն տեղի՝ ծունր եդեալ կայր յաղաւթս եւ ասէր. «Տէր ամենայնի, ո՞ կարիցէ հատուցանել քեզ փոխանակ բարեացն, որ ի քէն շնորհեցաւ մեզ. զի պահեցեր զյոյս մեր հաստատուն որ ի քեզ էր. եւ ապրեցուցեր զմեզ ի պղծալից ժանեաց գազանին *որ ապականէրն զմեզ։ 38 Այլ զի՞նչ եւս *կայցէ ի մեզ կար՝ փոխարէնս հատուցանել քեզ. բայց անձինք մեր լիցին փոխանակ * փրկութեան քում. զի *դու ինքն արժանիս արարեր զմեզ արբանեկութեան, կրել զանունդ քո, որով ապրեցուցեր զմեզ. զի բայց ի քէն, Տէր, զայլ ոչ ոք գիտեմք, եւ զանուն քո անուանեմք զաւր հանապազ։

39 Այլ մեզ լաւ է մեռանել *ի սրբութեան քում, քան թէ ձգիցեմք զձեռս մեր յաստուածս աւտարս, որ չիցեն իսկ. այլ ոչ ինչ իսկ են ամենայն պաշտամունք հեթանոսաց. զի դու ես *արարիչ, եւ ամենայն ի քէն է եւ Որդւովդ քո միածնաւ, առանց որոյ եղեւ եւ ոչինչ, եւ Հոգիդ քո բարի *առաջնորդեսցէ մեզ յերկիր ուղիղ *, որ տանի զմեզ *ի բարութիւնսն *յաւիտենականսն յերկրաւորսն։

40 Որոյ յանդիման լինելոց եմք առաջի միածնիդ քոյ. զի առանց ամաւթոյ կայցեմք *ի կողմն աջակողմանն, յորժամ առաքեսցես զդա ի պատրաստ լուսոյ բնակութենէդ հայել յամենայն բնակիչս երկրի։ 41 Որ ստեղծ իսկ զսիրտս որդւոց մարդկան, որ ի միտ *առնու զամենայն գործս նոցա։ 42 Զի եւ մեք ի ժողովրդենէ քումմէ եմք *եւ ի խաշնէ արաւտի քոյ. մտցուք * ի յարկսդ, զոր պատրաստեցեր սիրելեաց քոց։ 43 Փութամք, Տէր, զի ելցուք *ի մարմնոյս, զի խառնեսցուք ի գունդ միածնի Որդւոյդ քոյ սիրելւոյ, եւ ի թիւ այնոցիկ, որ սիրեցին զաւր երեւելոյ գալստեան Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի։ 44 Ի պղծութենէս եւ եթ ապրեսցուք. այլ *եթէ եկեսցեն տանջանք ի վերայ մեր վասն անուան քոյ՝ պատրաստ եմք։ 45 Զի ոչ զրկես դու *զմեզ. զի դու, Տէր, ինքնին վկայես ինձ , զի վարուց երկրակեաց կենացս *ես ինչ ոչ ցանկացայ ի մանկութենէ իմմէ. վասն զի նայեցայ եւ հաւատացի բանի քում զոր ասացեր, թէ *Վա՜յ իցէ ձեզ, յորժամ բարի ասիցեն զձէնջ մարդիկ. այլ Երանի է ձեզ, *յորժամ նախատիցեն զձեզ եւ հալածիցեն, եւ ասիցեն զամենայն բան չար սուտ զձէնջ վասն իմ. ցնծացէ՛ք եւ ուրախ լերուք։

46 Արդարեւ *իսկ, Տէր, ցնծացաք եւ ուրախ եղաք ընդ այս պատերազմ որ եհաս մեզ, մարտնչել *սիրով քով. զի յաղթեաց յաղթող զաւրութիւնդ քո, եւ ետ մեզ յաղթել։ 47 Ուրախ եղաք ընդ այս փոխանակ աւուրցս, որ խոնարհ արարին զմեզ, եւ ամացս, յորս տեսաք զչարչարանս։ 48 Հայեա՛ց, Տէր, ի ժառանգութիւն քո եւ ի գործս ձեռաց քոց, եւ առաջնորդեա՛ *մեզ *ի վերին քաղաքդ քո Երուսաղէմ որ *ի բարձունսդ է, ուր ժողովելոցդ ես զամենայն արդարս, զսուրբս եւ զսիրելիս անուան քոյ. եղիցի լոյս տեառն *Աստուծոյ ի վերայ մեր»։




ԺԸ


ԺԸ. Եւ մինչդեռ երանելին սուրբն Հռիփսիմէ խաւսէր զայս ամենայն՝ անդէն ի նմին գիշերի եկին *հասին վաղվաղակի ի տեղի անդր իշխանք թագաւորին, եւ դահճապետն դահճաւքն հանդերձ *ընդ նոսա, եւ ջահք լուցեալք առաջի նոցա։ 2 Եւ մատեան վաղվաղակի, կապեցին զնա *ձեռս յետս, եւ խնդրէին զի հատցեն *զլեզուն։ 3 Իսկ նա *իւրովի կամաւք բացեալ զբերանն՝ հանեալ մատուցանէր զլեզուն։

4 Եւ անդէն զհանդերձիկն պատառատուն *որ զնովաւն էր՝ ի բաց զերծուին ի նմանէ. եւ հարեալ չորս ցիցս ի գետինն , երկուս ոտիցն եւ երկուս ձեռացն՝ *եւ պրկեցին զնա. եւ մատուցին *զկանթեղունսն ցմեծ ժամս. այրէին եւ խորովէին զմարմինս նորա հրով կանթեղացն։ 5 Եւ քարինս վարեցին ընդ գոգս նորա եւ ի վայր վայթեցին զաղիս նորա. եւ մինչդեռ *կայր կենդանի՝ փորեցին *զաչս երանելւոյն։ 6 Ապա անդամ անդամ յաւշէին զնա եւ ասէին, եթէ «Ամենեքան որ իշխեսցեն անգոսնել եւ անարգել զհրամանս թագաւորաց՝ *ըստ դմին աւրինակի կորիցեն»։

7 Իսկ էին եւ *այլ սուրբք, արք եւ կանայք, որ ընդ նոսա եկեալ էին, աւելի քան զեաւթանասուն մարդ. այլ որ * ի ժամուն անդ հասին ի տեղին յայն *ի նոցանէն, որ խնդրէին ամփոփել *եւ *թաղել զմարմինս նոցա , յորոց *վերայ սուր եդեալ *կոտորեցին իբրեւ երեսուն *եւ երկու ոգիս։

8 Որոց ասացեալ եւ նոցա զայս. «Սիրեցաք *զքեզ, Տէր, զի լուիցես զձայն աղաւթից մերոց. խոնարհեցուցեր զունկն քո բարերար, եւ մեք կարդասցուք *առ քեզ։ 9 Քեզ փառք, որ ոչ զրկեցեր զմեր * անարժանութիւնս ի քոց բարեացդ, մարդասէր. որ պահեցեր զմեզ *իբրեւ զբիբ ական, եւ ի հովանի թեւոց քոց ապրեցաք *յանաւրէնութեանցս բազմութենէ. եւ ահա մեռանիմք վասն փառաւորեալ անուանդ քոյ»։ 10 Եւ զայս * միաբան ասացեալ՝ առ հասարակ սպառեցան։

11 Եւ մի ոմն որ անդէն *ի ներքս սպանին ի հնձանի անդ, ուր էին վանք նոցա. որ այսպէս ասէր ի ժամ հրաժարելոյն *իւրոյ. «Գոհանամ զքէն, Տէր բարերար, զի եւ զիս ոչ զրկեցեր. զի ես հիւանդ էի, եւ ոչ կարացի ընթանալ *եւ զհետ ընկերացն ժամանել. սակայն դու, Տէր մարդասէր *եւ քաղցր, ընկա՛լ եւ խառնեա՛ եւ զիմ ոգիս *ի գունդ քոյ սուրբ վկայիցն, ընկերացն իմոց եւ *քերցն, առ քո աղախինն եւ մայրն մեր *եւ *գլուխ Գայիանէ, եւ *զքեզ *սիրիչ եւ որդեակ մեր Հռիփսիմէ»։ 12 Եւ սա * այսու աւրինակաւ խաւսեալ՝ փոխեցաւ։ 13 Եւ քարշեալ *ի բաց ընկեցին զմարմինս նոցա՝ *առ ի կեր լինել շանց քաղաքին եւ գազանաց երկրի եւ թռչնոց երկնից։




ԺԹ


ԺԹ. Իսկ թագաւորին թողեալ զիւր *ամաւթն կորանաց, որ պարտէր նմա ամաչել, որ այնչափ անուանի եղեալ՝ քաջութեամբ առաւելոյր ի մարտս պատերազմացն. նա եւ յՈղիմպիադսն Յունաց հսկայազաւր երեւեալ, բազում գործս արութեան եւ անդ ցուցեալ, եւ ոչ սակաւ *մղեալ պատերազմունս յայնկոյս Եփրատ գետոյ ի կողմանս Տաճկաց, ուր եւ կարեվէր խոցեալ՝ ելանէր երիվարաւն ի պատերազմէն. իսկ նորա առեալ զերիվարն, եւ զասպազէն *նորին եւ զիւր զառնազէնն առեալ *կապեալ ի թիկունսն՝ *ի վերայ մկանանցն ի լիւղ անցանէր ընդ գետն Եփրատ. արդ՝ որ այնչափ հզաւր *զաւրաւորն էր եւ բուռն ոսկերաւք՝ յաղջկանէ միոջէ յաղթահարեալ լինէր *կամաւքն Աստուծոյ։ 2 Եւ զայն ոչ *էր եդեալ ի մտի զամաւթն նախատանացն, այլ ի տեսիլ *սիրոյ նորա ջեռեալ՝ տրտմեալ ընդ մահ աղջկանն, տխրացեալ սգայր։

3 «Տեսէ՛ք, ասէ, զկախարդասար աղանդ ազգիդ քրիստոնէից. զիա՛րդ կորուսանեն զանձինս *բազումս մարդկան, հանեալ յաստուածոցն պաշտամանէ. յերկրաւոր վայելից կենացս խափանեն, եւ ի մահուանէ ոչ դողան. մանաւանդ վասն սքանչելոյն Հռիփսիմեայ, որոյ ոչ գոյր համեմատ յերկրի ի ծնունդս կանանց։ 4 Վասն զի սիրտ հատեալ *զհետ անհնարին եւ անմոռաց՝ *ի մտացս չանկանի, մինչ կենդանի եմ ես, Տրդատ արքայ։ 5 Զի զՅունաց աշխարհն եւ զՀոռոմոց քաջ գիտեմ, եւ զմեր Պարթեւաց կողմանսն, վասն զի *բնութիւն իսկ է մեր, եւ զԱսորեստան *եւ զՏաճկաստան եւ զԱտրպատական։ 6 Եւ զի՞ մի ըստ միոջէ թուեմ. զի բազում տեղիք այն են, որ իմ խաղաղութեամբ է հասեալ, եւ բազումք այն են, որ մարտիւ պատերազմաւ աւարի ասպատակեալ։ 7 Ոչ ուրեք տեսեալ է նման նմանութիւն *այսր գեղոյ, զոր էր կորուսեալ այս կախարդացն. զի այսպէս զաւրացան * կախարդինքն, մինչեւ ինձ յաղթեցին»։

8 Իսկ ի վաղիւ անդր մատուցեալ՝ *առնոյր հրաման դահճապետն վասն սրբոյն Գայիանեայ սպանման։ 9 Իսկ նա իբրեւ լուաւ՝ առ սէրն յեղեալ զեղեալ *յիմարեալ ապշեալ եւ ոչ յիշեալ վասն մահուան սրբոյն Հռիփսիմեայ՝ համարեցաւ եթէ կենդանի իցէ։ 10 Մեծ աւագութեան, բարձի եւ պատուոյ պարգեւս խոստանայր՝ եթէ յանկարծ *ոք *հնարեսցէ պատրել հաճել զմիտս աղջկանն՝ *գալ առ նա։ 11 Իսկ նա ասէ, թէ «Այնպէս կորիցեն ամենայն թշնամիք քո, արքայ, եւ *որ զաստուածս անարգենն *եւ զհրամանս ձեր թագաւորաց. այլ կայ կախարդն այն, որ ապականեալ կորոյս զչքնաղագեղն, եւ երկու եւս ընկերք նորուն»։

12 Իբրեւ լուաւ, թէ մեռաւ սուրբն Հռիփսիմէ՝ դարձեալ *ի նոյն *տրտմութիւն ընկլաւ, եւ իջեալ նստէր ի վերայ գետնոյ, եւ լայր եւ ի սուգ մտանէր։ 13 Դարձեալ հրաման տայր վասն առաքինւոյն Գայիանեայ, թէ նախ զլեզուն ընդ ծործորակսն հանել, եւ ապա սպանանել. վասն զի իշխեաց վնասակար խրատուն իւրով կորուսանել զայնպիսին, որ զդիցն գեղեցկութիւն ունէր ի մէջ մարդկան։ 14 Իսկ դորին խրատդ անշնորհ առնել զդիսն իշխեաց, որոց *նմայն զայն շնորհեալ էր գեղեցկութիւն. վասն այնորիկ զնա կտտամահ սպանցեն։

15 Արդ՝ ելեալ դահճապետն պարծելով՝ չարամահ առնել զնա, եւ ետ հանել զնոսա շղթայիւք ի քաղաքէն ընդ դուռն հարաւոյ, ընդ կողմն պողոտային որ հանէր *ի Մեծամաւրի կամուրջն, ի տեղին յայն, ուր սովոր էին սպանանել զամենայն *մահապարտս, ի ճախճախուտ տեղի մի, մաւտ ի պարկէն փոսին *որ շուրջ գայր զքաղաքաւն։ 16 Եւ *վարեցին չորս չորս ցիցս միում միում ի նոցանէն։

17 Եւ մինչդեռ կազմէին զայն՝ սկսաւ ասել սուրբն Գայիանէ ընկերաւքն հանդերձ այսպէս. «Գոհանամք զքէն, Տէր, որ արժանի արարեր զմեզ մեռանել վասն *մեծի անուանդ քոյ, եւ յարգեցեր զհողեղէն բնութիւնս մեր, զի լիցուք արժանի Աստուածութեանդ քում. եւ հաղորդեցեր *զիս մահուան սրբոց քոց վկայիցն, Հռիփսիմեայ եւ ընկերացն։ 18 Եւ արդ՝ փութամ եւ անձկացեալ եմ հասանել նոցա որ * զքեզն սիրեցին, եւ *ուրախ եմ, զի ժամանեցից զկնի դստերն իմոյ *եւ որդեկին իմոյ Հռիփսիմեայ եւ քերցն իմոց եւ ընկերացն։ 19 Արդ՝ յիշեա՛ զմեզ, Տէր, որ վասն անուան քոյ մեռանիմք զաւրհանապազ. համարեցաք իբրեւ զոչխար ի սպանումն. արի՛ եւ մի՛ մերժեր *զմեզ վասն անուանդ քոյ. եւ դու տո՛ւր մեզ զյաղթութիւնդ քո, եւ չարն գործակցաւքն հանդերձ նկուն լիցի *յահէ փառաց քոց»։

20 Եւ յետ այսորիկ մատեան եւ պատառեցին զհանդերձս նոցա յանդամոց նոցա, եւ պրկեցին զնոսա մի մի *ի չորս չորս ցիցս։ 21 Եւ ծակեցին *զմորթսն ի պճղունս նոցա *եւ եդին փողս եւ փչելով այնպէս կենդանւոյն մորթեցին զսուրբսն երեսին, ի ներքուստ ի վեր մինչեւ ի ստինսն, եւ ծակեալ զծործորակսն՝ եւ *զլեզուսն ընդ այն հանէին։ 22 Եւ վարեցին եւս քարինս ընդ գոգս նոցա, եւ ցրուեալ զաղիս նոցա *յորովայնիցն ընդ գոգս նոցա. եւ քանզի դեռ եւս կային կենդանի՝ եւ ապա բարձին զգլուխս նոցա սրով։

23 Արդ՝ *որք միանգամ եկեալ էին ընդ նոսա անտուստ *ի Հոռոմոց աշխարհէն, որ միանգամ միաբանք եկին հասին յերկիր Հայաստան աշխարհիս՝ աւելի էին քան զեաւթանասուն մարդ։ 24 Իսկ *որ սպանան ընդ սուրբ տիկնայսն, ընդ Գայիանեայ եւ ընդ Հռիփսիմեայ, նոքիմբք հանդերձ որ թուեցան ի թիւ վկայելոցն՝ * ընդ ամենայն սպանեալսն երեսուն եւ եաւթն *մարդ։

25 Արդ՝ *ի քսան *եւ ի վեց ամսոյն հոռի կատարեցաւ սուրբն Հռիփսիմէ դասուն սրբով, երեսուն եւ երեք նահատակակից ընկերաւքն հանդերձ. եւ ի քսան եւ եաւթն ամսոյն հոռի՝ սուրբն Գայիանէ երկու իւրովք ընկերաւքն, որք ընդ նմա պատերազմեալք պսակեցան եւ առին *զպսակն յաղթութեան։




Ի


Ի. *Արդ՝ աւուրս վեց *ի խոր տխրութեան եւ յանհնարին տրտմութեան կացեալ թագաւորն առ անձուկ սիրոյ գեղոյն Հռիփսիմեայ. ապա յետ այսորիկ ժամ տուեալ որսոյ՝ ամենայն *զաւրաց ածել կուտել զպառականն, խուճապական սփռեալ , երագազ տուեալ, թակարդ ձգեալ, կամեցեալ որս առնել, երթեալ ի դաշտն Փառական Շեմակաց։

2 Այն ինչ ի կառս ելեալ *կամէր թագաւորն *ըստ քաղաքն ելանել՝ անդէն վաղվաղակի *պատուհաս ի Տեառնէ ի վերայ հասանէր. եւ հարեալ զթագաւորն այսոյն պղծութեան՝ ի կառացն ի վայր կործանէր։ 3 Եւ անդէն մոլեգնել սկսաւ, եւ իւրովի *ուտել զիւր մարմինն. նա եւ ըստ նմանութեանն *Նաբուգոդոնոսորայ արքային Բաբելացւոց, ելեալ ըստ մարդկային *բնութիւնս արտաքս՝ ի նմանութիւն վայրենի խոզաց, իբրեւ զնոսա ընդ նոսա ի մէջ նոցա երթեալ բնակէր։ 4 Եւ այնուհետեւ մտեալ յեղէգն, խոտաճարակ լեալ անհնարին *անզգայութեամբ, մերկ զանձն ընդ դաշտսն կոծելով։ 5 Զի թէպէտ կամեցան *արգելուլ անդէն ի քաղաքին՝ ոչ կարացին. մի՝ վասն բնական ուժոյն, եւ մի՝ վասն զի էր եւ *ոյժն դիւաց որ ի նմայն հարեալ էին։

6 Նա եւ ամենայն մարդիկն որ ի քաղաքին էին՝ նոյն աւրինակ դիւաբախք մոլեգնէին. եւ անհնարին կործանումն ի վերայ աշխարհին հասանէր։ 7 Եւ ամենայն ընտանիք թագաւորին, ծառայք եւ սպասաւորք առ հասարակ, հարուածովք հարեալք լինէին. եւ անհնարին *սուգ վասն հարուածոցն լինէր։

8 Յայնմ ժամանակի *տեսիլ երեւեալ յԱստուծոյ ի վերայ քեռ թագաւորին, որոյ անուն էր Խոսրովիդուխտ։ 9 Արդ՝ եկեալ խաւսէր ընդ մարդկանն, պատմէր զտեսիլն եւ ասէր. «Տեսիլ երեւեցաւ ինձ յայսմ գիշերի. այր մի ի նմանութիւն լուսոյ եկեալ՝ պատմեաց ինձ, եթէ «Ոչ այլ ինչ *գոյ բժշկութիւն հարուածոցդ, որ եկին հասին ի վերայ ձեր՝ եթէ ոչ *յղեսջիք դուք ի քաղաքն յԱրտաշատ, ածել անտի զկապեալն Գրիգորիոս. նա *եկեալ ուսուսցէ ձեզ դեղ ցաւոցդ բժշկութեան»։

10 Արդ՝ իբրեւ լուան մարդիկն՝ սկսան ծիծաղել զբանիւքն զոր *ասաց. սկսան խաւսել ընդ նմա եւ ասեն. «Եւ դո՛ւ ուրեմն մոլեգնեցար. դեւ ուրեմն հարաւ ի քեզ։ 11 Զիա՞րդ է, զի այս հնգետասան ամ է, զի ընկեցին զնա յանհնարին *խոր վիրապն, եւ դու ասես *եթէ կենդանի է. արդ եւ ոսկերոտին իսկ ո՞ւր իցեն. զի *նոյն աւրին, իբրեւ իջուցին զնա անդր՝ *յաւձիցն իսկ տեսլենէն նոյնժամայն սատակեալ իցէ»։

12 Իսկ կրկնեաց դարձեալ եւս կնոջն զնոյն տեսիլ, եւ հնգկնեաց սպառնալեաւք, զի եթէ ոչ պատմեսցէ ստէպ ստէպ՝ մեծամեծ տանջանս ընկալցի, եւ հարուածք մարդկան եւ *թագաւորին եւս քան զեւս սաստկասցին մահու եւ պէսպէս տանջանաւք։ 13 Եւ մտեալ անդրէն *Խոսրովիդուխտն՝ մեծաւ երկիւղիւ եւ զգուշութեամբ ասաց զբանսն հրեշտակին։

14 Իսկ նոքա վաղվաղակի յղէին անդր նախարար զոմն աւագ, որոյ անուն Աւտայ կոչէր։ 15 Եւ գնաց նա ի քաղաքն Արտաշատ՝ *հանել զնա ի խոր բանդէ վիրապին։ 16 Արդ՝ իբրեւ եկն եհաս Աւտայն ի քաղաքն յԱրտաշատ՝ ընդ առաջ ելանէին նմա քաղաքացիքն՝ հարցանել զպատճառս գալոյն։ 17 Եւ նա *ասէ ցնոսա, թէ «Վասն կապելոյն Գրիգորի եկեալ եմ, տանել զնա »։ 18 Իսկ նոքա զարմացեալ առ հասարակ ասէին. « Ո՞ գիտէ թէ կայցէ. զի *բազում ամք են, զի ընկեցին զնա անդր»։ 19 Իսկ նա պատմեաց զիրս տեսլեանն եւ զգործն զինչ եղեւն իսկ։

20 Եւ եկին բերին կարս պարանաց * երկայնս եւ ստուարս, եւ կցեցին իջուցին ի ներքս։ 21 Աղաղակեաց *Աւտայ նախարարն ի ձայն մեծ եւ ասէ. « Գրիգորիոս, եթէ կայցես ուրեք՝ *ե՛կ ի դուրս. զի Տէր Աստուածն քո, զոր պաշտէիրն դու՝ նա հրամայեաց հանել զքեզ այտի »։ 22 Եւ անդէն *յոտն կացեալ՝ վաղվաղակի շարժեաց զպարանն, եւ բուռն հարեալ ունէր։

23 Իսկ սոցա գիտացեալ՝ ձգեալ հանին զնա ի վեր, եւ *տեսին * զի *թխացեալ էր մարմին նորա իբրեւ զածուղ սեւացեալ. եւ անդէն հանդերձս մատուցեալ զգեցուցին *նմա, եւ խնդութեամբ առին գնացին *յԱրտաշատ քաղաքէ, տանել ի Վաղարշապատ *քաղաք։ 24 Յայնմ ժամանակի առ վտանգի տարակուսի ցաւոցն՝ ելեալ *թագաւորն *յերամէ խոզիցն՝ դիւին առեալ ածէր ընդ առաջ նորա մերկ խայտառակ։ 25 Եւ նախարարքն արտաքոյ քաղաքին սպասէին նոցա։

26 Արդ՝ իբրեւ տեսանէին զնոսա ի բացէ, զի գային Գրիգորիոս Աւտայիւն հանդերձ, եւ այլ բազում մարդիկ, որ գային ընդ նոսա յԱրտաշատ քաղաքէ՝ ընդ առաջ խաղացեալ, մոլեգնելով եւ ուտելով զմարմինս իւրեանց՝ դիւահարէին եւ փրփրէին առաջի նորա։

27 Իսկ նա վաղվաղակի ծունր եդեալ *յաղաւթս կայր, եւ նոքա անդրէն ի զգաստութիւն դառնային։ 28 Եւ *նա անդէն հրամայեաց, զի *արկցեն զանձամբք իւրեանց հանդերձս եւ ծածկեսցեն զամաւթ իւրեանց։ 29 Եւ մատուցեալ թագաւորն եւ նախարարքն՝ * բուռն *հարեալ ունէին զոտից սրբոյն Գրիգորի եւ ասէին. «Խնդրեմք ի քէն, թո՛ղ մեզ զյանցումն մեր, զոր մեք ընդ քեզ արարաք»։

30 Իսկ նա մատուցեալ կանգնեաց զնոսա *ի գետնոյ անտի եւ ասէ. «Ես մարդ եմ իբրեւ զձեզ, եւ մարմին ունիմ իբրեւ զձերդ. բայց դուք ծաներո՛ւք զձեր արարիչն, որոյ զերկինս եւ զերկիր արարեալ է, զարեգակն եւ զլուսին եւ զաստեղս, զծով եւ զցամաք. եւ նա կարող է *զձեզ բժշկել»։

31 Իսկ անդէն *սկսաւ հարցանել Գրիգորիոս, թէ ո՛ւր *եդեալ են մարմինք վկայիցն Աստուծոյ։ 32 Իսկ նոքա *ասեն, թէ «Զորո՞ց վկայից ասես»։ 33 Եւ նա ասէ. «Որ վասն *Աստուծոյն մեռան ի ձէնջ»։ 34 Իսկ նոցա ցուցեալ նմա զտեղիսն։ 35 Իսկ նա ընթացեալ ժողովել եւ ամփոփել զմարմինս նոցա ի սպանման *տեղեացն, զի կային *անդէն։ 36 Եւ տեսին զի զաւրութեանն Աստուծոյ պահեալ էր զմարմինս նոցա. զի այն ինն տիւ էր եւ ինն գիշեր, զի *արտաքոյ *ընկեցեալ կային մարմինք նոցա, զի ոչ գազանի էր մատուցեալ եւ ոչ *շան, քանզի անդէն շուրջ զքաղաքաւն էին, մաւտ ի քաղաքն. եւ ոչ *հաւու վնասեալ եւս էր նոցա, եւ ոչ հոտեալ էին մարմինք նոցա։

37 Իսկ նոքա բերին հանդերձս սուրբս պատանաց. բայց երանելին Գրիգորիոս ոչ արժանի *համարէր *զպատանսն բերեալս թագաւորին, կամ զայլոց մարդկանն. այլ իւրաքանչիւր պատառոտուն հանդերձիւն պատէր զսուրբսն. « Առ անգամ մի, ասէ, մինչեւ *լիջիք դուք արժանի պատել զմարմինս նոցա »։ 38 Եւ *ամփոփեաց, առ գնաց ի հնձանն, ուր *վանքն իսկ լեալ էին նոցա. եւ իւր իսկ վանս անդէն կալեալ՝ աւթեվանս առնէր։ 39 Եւ երանելին Գրիգորիոս զցայգն ամենայն առ Աստուած աղաւթս *մատուցանէր նոցա փրկութեան, եւ խնդրուածս առնէր, զի դարձցին եւ ապաշխարութեան *հնարս գտանել մարթասցեն։

40 Եւ ի վաղիւ անդր թագաւորն եւ նախարարքն եւ մեծամեծ աւագանին խառնաղանճ ամբոխիւն բազմութեամբ *եկեալ ի ծունր իջեալ առաջի սրբոյն Գրիգորի եւ առաջի սուրբ ոսկերաց վկայիցն Աստուծոյ՝ խնդրէին եւ ասէին. «Թո՛ղ մեզ զամենայն յանցումն չարեացն, զոր մեք ընդ քեզ արարաք. եւ խնդրեա՛ դու վասն մեր յԱստուծոյ քումմէ, զի մի՛ * կորիցուք»։




ԻԱ


ԻԱ. Իսկ կապեալն Գրիգորիոս անդէն *խաւսել սկսաւ եւ *ասէ. «Որ ասէքդ, թէ «Աստուած քո»՝ *Աստուած է եւ Արարիչ, ամենազաւր *կամայական բարերարութեամբն *յանուստեք յաննիւթոյ զնիւթական արարածս գոյացոյց. նոյն ինքն էական զաւրութեամբն յանտեղեաց, յանվայր յոչնչէ իմեքէ հրամայեաց հաստատել երկրի. որ զամենայն ինչ արար՝ Աստուածն ամենակալ, ամենարարն, ամենատէրն։ 2 Զնա ծաներուք, զի *բժշկեսցին ձեր ցաւքդ *յանցանաց ի պատուհասէ այտի։ 3 Որ վասն իւրոյ * մարդասէր ողորմութեանն խրատեաց զձեզ, ըստ բանի *աստուածական *Իմաստութեանն, որպէս ասաց իսկ, թէ Զոր սիրէ Տէր՝ *խրատէ. գանալից առնէ զորդի՝ *զոր յակն առնու։ 4 Իսկ նա բարերարութեամբ իւրով կոչէ զձեզ յորդեգրութիւն։

5 Իսկ ճշմարիտ Որդին Աստուծոյ ոչ ամաւթ համարի *զայնոսիկ իւր եղբարս անուանել, որք դարձցին *յերկրպագութիւն Հաւր։ 6 Եւ Հոգին սուրբ շնորհեսցէ ձեզ զառհաւատչեայ սիրոյն իւրոյ, զուարճացուցանել զսիրտս ձեր յուրախութիւն որ ոչն անցանէ. բայց միայն եթէ դարձջիք եւ ըստ կամաց նորա գնասջիք, տացէ ձեզ զանմահութիւն կենաց։

7 Այլ զի կոչեցէքդ «Աստուած քո»՝ բարիոք *ասացէք. քանզի որք ճանաչեն *զնա՝ նա նոցա Աստուած է։ 8 Իսկ *որք ոչն *ճանաչեն, թէպէտ եւ են նորա արարածք՝ աւտար են *ի խնամոց եւ ի սիրոյ *մարդասիրութենէ անտի նորա. իսկ երկիւղածք նորա մերձ են առ նա, եւ այցելութիւն նորա *շուրջ է զնոքաւք, եւ պահէ զնոսա։

9 Իսկ թերեւս *ասիցես դու, թէ ո՞ւր պահէ զերկիւղածս իւր. զի որ ի ձեռս մեր *անկան՝ * չարչարեցան եւ մեռան, եւ մեք ըստ կամաց մերոց դատեցաք զնոսա։ 10 Տե՛ս զի կամեցաւ Աստուած զհանգիստ մահու մարդկան, եւ ի միւսանգամ գալստեան փառացն երեւեցուցանէ՝ տալ զբարիսն սիրելեաց իւրոց եւ այնոցիկ որ ճանաչենն եւ առնեն զկամս նորա։

11 Այլ տե՛ս *դու զայս, թէ զիա՛րդ զաւրութեամբ *Աստուածութեան իւրոյ պահեաց *հաստատուն զսուրբ վկայսն սիրելիսն, եւ ոչ նեղութիւնք բազումք երկմտեցուցին *զմի ոք ի նոցանէն։ 12 Եւ * ապրեցոյց *զսուրբ զերանելին Հռիփսիմէ ընկերաւքն հանդերձ *ի ձերոյ պղծութենէ եւ *յանաւրէնութենէ։

13 Արդ՝ պատրանք մեքենայից թշնամւոյն, որ *ի սկզբանէ իսկ *խաբեցին պատրեցին զմարդիկ եւ կորստական ճանապարհացն ուղեւորս հաստատեցին։ 14 Եւ կամ *զիմ իսկ *զանարժանութիւնս, զի ո՛րպէս բարերարութեամբն իւրով արժանի արար *պատրաստել զիս՝ *չարչարել վասն անուան իւրոյ մեծի. եւ ետ ինձ համբերել, զի հասուսցէ զիս *ի վիճակսն երկնաւորս , որպէս *ասաց իսկ մեծ առաքեալն Պաւղոս, զոր հասցէ ձեզ ճանաչել, եւ ի նմին իսկ եւ *ի նորուն բանս վայելել մարդասիրութեամբն Քրիստոսի, թէ *Աւրհնեալ է այն, որ արժանիս արար զմեզ՝ հասանել ի մասն ժառանգութեան սրբոցն *ի լոյս։ 15 Եւ արդարեւ հասաք *պարծանաւք *ի խաչն Քրիստոսի, զի չարչարանաւքն Քրիստոսի վայելիցեմք *ի նորա կամս եւ ի նորին վարդապետութեանն։

16 Արդ՝ զնա ծանիջիք, որ զձեզ ի խաւարէն կոչեաց յիւր *սքանչելի *լոյսն փառաց. մատիջի՛ք *առաջի աթոռոյ շնորհաց նորա, եւ գտջիք զողորմութիւն ի նմանէ. եւ ի բաց թաւթափեսջիք զամենայն աղտ չարեաց * անաւրէնութեան. լուասջի՛ք զանձինս ձեր կենդանի ջրովն, եւ *զփառաց լուսոյ զպատմուճանն արժանի լինիջիք զգենուլ յանձինս ձեր։

17 Այլ *վասն սրբոյն Հռիփսիմեայ դուք իսկ ինքնին գիտէք, թէ ո՛րպէս պահեաց զնա Տէր եւ ապրեցոյց ի ձեռաց ձերոց, ի պղծութենէ անաւրէնութեան։ 18 Եւ *դու ինքնին գիտես զչափ *քաջութեան ուժոյ պնդութեան ոսկերաց քոց. զիա՞րդ եղեր տկարացեալ առաջի աղջկան միոջ. զի պահեաց զնա զաւրութիւն ամենատեառն Քրիստոսի։ 19 Իսկ վասն իմ *դու իսկ գիտես, զի հնգետասան ամ է *իմ՝ *զի կայի ես ի խաւարչուտ *ի խոր յանհնարին վիրապին. ի մէջ աւձիցն էր բնակութիւն իմ, եւ վասն ահին Տեառն *ոչ երբեք մեղան ինձ. եւ ոչ զարհուրեցայ ի նոցանէ, եւ ոչ երկեաւ սիրտ իմ. զի յուսացեալ էի ի Տէր Աստուած արարիչ ամենայնի։

20 Այլ վասն այսորիկ գիտեմ, զի տգիտութեամբ արարէք զոր *ինչ արարէքն։ 21 Բայց արդ՝ դարձարո՛ւք *եւ ծաներո՛ւք զՏէր, զի ողորմեսցի եւ կեցուսցէ զձեզ. եւ զսպանեալ կենդանիսն բարեխաւս արարէք. զի *կենդանիք են եւ չեն մեռեալք. եւ *ծաներո՛ւք զԱստուած , զի նա ինքն է *Տէր ամենայնի. եւ ի բաց թողէք այսուհետեւ զպղծութեան *պաշտամունսդ, զքարեղէն եւ զփայտեղէն, զարծաթեղէն եւ զոսկեղէն պղնձաձոյլ պատկերացդ, զի սուտ են եւ սնոտի։

22 Եւ *ո՞չ զայդ իսկ ասացի ձեզ *վաղագոյն վասն մոլորութեանդ ձերոյ, թէ մառախուղ ստուերացն խաւարին թանձրութեան նստեալ է ի վերայ *ձերոյ աչաց սրտին, ոչ կարացեալ հայել իմանալ, ածել զմտաւ, եւ զԱրարիչն ճանաչել։ 23 Արդ՝ *թէ ի ձէնջ ես ուղղութիւն ինչ տեսանէի՝ *առ Աստուածութիւնն պաշտամամբ *մերձենալ՝ ոչ դադարէի *զցայգ եւ զցերեկ *աղաչել *վասն ձեր, զի մի՛ կորիցէք։ 24 Այլ վասն բազում մարդասիրութեան Արարչին, որ անքնին եւ անպատում է առ արարածս իւր, որ երկայնմտութեամբ ներէ թողու անսայ խնայէ, վասն բազում գթութեան իւրոյ։

25 Որ յաւուրցն առաջնոց *թոյլ ետ *գնալ մարդկան ըստ կամաց իւրեանց, որպէս եւ ասէն իսկ. Բարձի թողի զնոսա՝ երթալ զհետ կամաց սրտից իւրեանց։ 26 Եւ գնացին նոքա ըստ կամս անձանց իւրեանց։ 27 Այլ այժմիկ *սկսեալ է կոչել զձեզ յիւր փառսն եւ յանեղծութիւն, լինել ձեզ ժառանգաւոր յաւէժ կենդանութեանն որ ոչն անցանէ։

28 Վասն որոյ *իսկ զիւր վկայսն սիրելիս առաքեաց առ ձեզ. որք *ի վկայելն իւրեանց *վկայեցին զմիասնական *տէրութիւնն Երրորդական՝ *ընդ ամենայն *ի վերայ ամենայնի զԱստուած, որ նա *ինքն է յաւիտեանս յաւիտենից. արքայութիւն նորա արքայութիւն յաւիտենից, եւ տէրութեան նորա վախճան ոչ գոյ։ 29 Եւ զմահն իւրեանց եդին կնիք հաւատարիմ հաստատական՝ *իւրեանց ճշմարտութեան հաւատոց. որոց *ահաւասիկ եւ ճառք ի միջի ձերում պատմին. որք կենդանի են առ Աստուած *եւ *բարեխաւս տաւնողացն, որ մաղթեմք բարեխաւս ունել զնոսա առ Աստուած։ 30 Քանզի վասն Աստուծոյ մեռան՝ կարող են զմեռելութիւն բազմաց կենդանացուցանել։

31 Վասն այսորիկ նոքաւք *հաշտեցարո՛ւք առ Աստուած, ի ձեռն *մահուան Որդւոյն Աստուծոյ. վասն զի Որդին Աստուծոյ մեռաւ, զի զմեռելութիւն արարածոց կենդանացուսցէ. իսկ սոքա մեռան, զի *վկայք լիցին Աստուածութեան նորա։ 32 Եւ զի ոչ եթէ առանց իւրոյ *մահուանն կենդանութիւն *տալ մեզ ոչ կարէր, այլ զի մեծացուսցէ *զարարածս իւրով յանարգութիւն իջանելովն. զի զանարգս բարձրացուսցէ *իւրովն իբրեւ զմեզ լինելովն։

33 Իսկ ոչ եթէ առանց սոցա *վկայութեան չլինէր արդեաւք հաւատարիմ, այլ զի *մեծասցին սոքա որ սիրեցին զնա։ 34 Եւ զմեր շունչս պահեալ *ի մարմնի մերում. զի *թէպէտ եւ հասին մեզ նեղութիւնք մարմնոյ վշտաց եւ անհնարին ցաւոց, աւելի տանջեալ քան զամենայն մարդիկ. զիա՞րդ հնար էր *միաւրեայ տոկալ մարդկային բնութեանս *մարմնոյ այնմ ահագին *վտանգի չարչարանացն։ 35 Կամ թէ *կեցցէ՞ *արդեաւք մարդ լոկ միաւրեայ ժամանակի յանհնարին ի խոր վիրապի անդ յայնմիկ, յորում թաղեալն կայի ես ի մէջ աւձիցն իբրեւ ի շեղջի, եւ եռային *զմարմնովք իմովք, պատեալ կային *շուրջ զինեւ եւ կայտռային զանդամովք իմովք. սակայն մեծասքանչ *ողորմութիւն Տեառն պահեաց զիս կենդանի։ 36 Եւ որում *ոչ եւս էի արժանի՝ զբանս *մշակութեան բժշկութեան աւգտի *ոգւոց եւ մարմնոց մշակեմք աւասիկ ի միջի ձերում. բժիշկ ոգւոց եւ մարմնոց ձերոց պատրաստեցաք՝ զձեր աւգուտն *ձեզ մատուցանել։





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/agat-angeghos/patmowt-iwn-hayots/) на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.