Книга - Силаи раҳм. Роман

a
A

Силаи ра?м. Роман
Зулфиябегим Ад?амзода


?а?рамонимиз Анвар yз онаси томонидан тиригича кyмилади. Тубанлик бот?о?ига ботади. Ўкинчли ноласи, мyнис она тимсолидаги фаришта дуолари, yгитлари сабаб дунё сахнасига yз байро?ини ?адайди. Аммо биргина мактуб у ?адаган байро?ни чyрт бyлади. Она тимсолидаги фаришта сабаб, у узилган ришталар уланганини, yзи билмаган холда силаи ра?мни тиклаганини билмай ?олади. Фаришта аслида шайтонлигини билиб, Анвар yртадаги силаи ра?мни узган, уни она ме?ридан жудо ?илган душманни авф этармикан?





Силаи ра?м

Роман



Зулфиябегим Ад?амзода



© Зулфиябегим Ад?амзода, 2020



ISBN 978-5-0053-0071-3

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero




Сyз боши


Асар ?а?рамони Анвар ёшлигида етим бyлиб ?олади, уни бутунлай етим деб бyлмайди аслида. Унинг онаси тирик-ку аммо, енгилтак, ва ?аётда yз йyлини йy?отганлиги учун унинг борлиги Анварга умуман фойда бермайди, агар онасининг ёнида яшагани, рyз?орини ва кийим-кечагини ?исобламасак албатта.

Ўсмирлигидан ёл?из ?олган, ?еч кимга керак бyлмаган Анвар, йиллар сайин ру?ан тушиб боради. Ул?айгач жамиятга ?ам кераксизлигини сезади. ?аётда ма?садсиз бир дайдига айланган йигитга Алло?нинг ра?м назари тушиб, кунлардан бир кун омад кулиб бо?ади, унинг йyлидан бир фариштсифат аёл чи?иб ?албида имон нурини уй?отади. Унга ёшлигида ота-онасидан олиши керак бyлган таълим тарбияни, кеч бyлсада бера бошлайди.

Аёл жамиятдан ажралиб бyлсада Анварнинг тарбиясига ?атти? бел бо?лайди ва ма?садига етади. Аммо аёлнинг дилидаги пин?он сирлари очилиб, ?а?и?ат юзага чи??анида Анвар фаришта деб билган аёлнинг нурли ниго?лари, унинг кyз yнгида ?андайдир ва?тга йy?олади. Асар гарчи тy?има бyлсада, ундаги во?еалар афсуски ?аётда учраб туради.

Бош ?а?рамон Анвар бyлишига ?арамай, иккинчи даражали ?а?рамон, Ме?рибон аянинг жасорати ва ундаги инсонийлик туй?уларига ало?ида ур?у берилган. Ме?рибон аядек устозларни ?урмат ?илиш, улар ха?ида бир эмас, минглаб достонлар ёзиш керак назаримда. Анварга ?ойибдан учраган бу аёл, Анварнинг онасига бyлган, нафрат ?оби?ига yралган, аммо ичида яширин му?аббати туфайли берилган сов?а эди. Ме?рибон аяга эса Анвар, унинг, имонини синаш учун берилган бир синов эди. Яратган ?албларимизни кyрувчидир. Бу асар билан муаллиф, ?ар ?андай ?олатда ?ам Алло? yз бандаларини ташлаб ?yймаслиги, инсон ?амиша умид билан интилишда ва сабр билан ма?сад сари одим-лашда давом этиши керак демо?чи.

Муаллиф яна ало?ида а?амиятни инсонни ?андай одам бyлиши унинг узо? yтмишига, яъни психологик хотираларига бевосита бо?ли?, ёш ни?олни мажру? ?илмаслик керак, акс ?олда ундан ширин мева олиб бyлмайди демо?чи. Бола тарбиясидаги биз учун арзимас туюлган хатолар, келажакда тузатиб бyлмас фожиаларга олиб келиши ?еч гап эмас демо?чи.

Асар гарчи аёл киши томонидан ёзилган бyлса-да, ундаги ?абр, ?ироат, билан бо?ли? во?еалар сабаб шариатимизда аёл кишининг ?ироати аврат саналгани ва ?абрларни суватиш аёл кишига хос эмаслигини ?исобга олган ?олда, асар бошида муаллиф отахон образига мурожаат ?илган.

Асарнинг номланишига келсак «Силаи ра?м» бу нима дегани? бу сyз араб тидидан олинган бyлиб Сила-бо?лаш, ра?м-?ариндошлик дегани. ?ариндош-уру?чиликни са?лаш, yртадаги мувозанатни бузмаслик, кечириш, ?yллаш, ёндош бyлиш, хатоларидан ?атъий назар севиш дегани. ?ар ?андай ?олатда ?ам инсон yз ?ондошлари билан ало?асини узмаслиги, уни ?еч ма?ал дуо ?илишдан тyхта-маслиги керак. Табиийки хаёлдан yтади. ?андай ?илиб бир майпа-раст бу ?адар ю?орига чи?иши мумкин? Мумкин! Негаки бу май-парастнинг ?албининг тубида онасининг со?инчи ?еч ?ачон тарк этмаган. Табиийки у yзи сезмаган ?олатда онасининг ?айтишини тилаб ?удога ёлворган. Бу эса дуо. «Ота-онасини севган, дуо ?илган инсон бой бyлмай иложи йy?, ” дейилади са?и? ?адисларда. Ота-онасининг ?андай бyлиши-дан ?атъий назар, ундан ?азар ?илмаслик, жигарларидан хафа бyлганда ?ам, уларнинг yтмишдаги хатоларини юзига солмаслик, улардан фойда ?олмаган пайтда ?ам, уларни худди болали-гингиздагидек севиш, мана бу «Силаи ра?м» дегани.

Бу асардаги ?адислар ва мисоллар асосан Фозилжон ?ори Ёсин y?ли маърузаларидан, ?обил ?ори Одилжон y?ли маърузаларидан, имом у?орийнинг са?и? ?адислар тyплами, «Пай?амбаримиз (С.А.В.) дан 400 олтин сyз» китобидан, Юсуф Таваслийнинг «?икматлар ?азинаси» китобидан, Ўзбекистон мусурмонлар идорасининг расмий сайтидаги ?адисларидан, шай? Абдулазиз Мансурнинг «?уръони карим» (маъноларининг таржимаси ва тафсири) китобидан кенг фойдаланилди.




Силаи ра?м





Ра?матли бувам




Тириклар yлигу, yликлар тирик.


Кеча бир ажойиб туш кyрдим, тушимда ра?матли бувам, кетмонни кyтарганча зyр бериб уйимнинг остонасига ураётган эмиш-лар. Ортиларида, бош-оё? оппо? кийинган бир нотаниш онахон жилмайиб, бувамнинг бу ?или?ларидан маъмнун тасбе? yгириб yтирганмиш.

Мен ёш бола эмишман, эгнимга тyй болаларнинг зар чопонини кийиб, бувамнинг атрофларида икки ?yлимни ?анотдек ёзганча, чир айланаётганмишман. Бирдан 40 ёшларимда кyп ?аватли уй томининг рахида пайдо бyлдим. пастга ?арасам ша?ар митти бyлиб кyринаяпти. Оё?ларим остида томнинг рахи эмас, ?ир лолалари ?ий?оз очилган. Аста yгирилиб ортимга ?арасам, ?андайдир дашти биёбон. Дашт бyлиб дашт эмас, бо? бyлиб бо? эмас. Дарахтларининг учлари ?уриган-у, пастдаги шохларида сар ?ил мевалар ?ар? пишган. Энг ?изи?и шуки бо? ичида бир гала хотин-халаж, олдиларига катта ?анор ?опни осиб, мева эмас пахта теришаяпти. ?андайдир ?yрс овоздан ортга yгирилдим, бояги бувам. ?аёт пайтларида yта ?yрс, ?yпол одам бyлган дейишади. Худди мен бирор ножyя иш ?илиб ?yйгандек хyмрайганча менга гувала узатдилар…

Чyчиб уй?ониб кетдим. ?айтовур тушим экан, тинчлик бyлсин-да иш?илиб. Эрта тонг бyлишига ?арамай мозор бошига бордим. Икки калима ?уръон тиловат ?илиб, кейин ишларимга кетаман деб ният ?илдим.

Дарбозадан киришим билано?, Шов?ин-суронли гавжум дунёдан, бамисоли сирли оламга тушгандек, юрагимга аланечук сову? югурди. Бир икки ?адамга мендан илдамлаб, иккита белкурак ва битта кетмонни устига эски па?ирни тyнкарганча, арава судраб кетаётган, ёши чамаси 19—20 лар орасидаги гyрковнинг ёрдамчиси, ва мендан бош?а ?еч зо йy?, йyлакдан юриб борар эканман, йyл четларига девор мисоли зич экиб чи?илган пакана буталар гуркираб, ям-яшил баргларини офтоб са?арлаб силаётган бyлса-да, назаримда ?амгин нола ?илаётгандек гyё.

О?, тилсиз, забонсиз ?адрдонларим, бу дунёда кyксингизни кериб, босган ша?дам ?адамларингиз остида чанги чи??ан yша каро тупро?, бугун сизни yз ба?рида эркалаяптими?

Ёхуд… Ал?азар… yйлашга ?ам ?yр?асан киши. ?абрлар оралаб юрар эканман, ушбу ?абр ахли, yз ва?тида шу сокин осмон остида Алло?га ?ул бyлганмикин ёки акси дейман-у, бир кун келиб yзим ?ам уларнинг ?аторидан жой олишимни yйлаб, yзимга yзим: уларни кyриб фикр ?ил, эй инсон о?ирингда ?олинг шу, шукр ?ил Алло? сенга улардан кyра кyпро? ва?т берибди, зикрингни айтиб ?ол, – дейман. ?иёмат я?ин, ого? бyлинг, ого? бyлинг деганча, зич ?аблар орасига, бир оё? аранг си?адиган ерга э?тиётлик билан ?адам босиб, бувамнинг ?абрлари тепасига yтиб олдим. Ё ал?азар, я?индагина келиб кетган эдим, оралатиб жой ?олдирилган ?абрлар, бугунга келиб зичлашиб кетибди-я. Янги сувалган, бир каллача келадиган ?абрлар ?ам кyпайиб кетибди. ?иёматга я?ин ту?илиш ва yлиш тезлашиб кетади деб эшитгандим, атрофдаги устма-уст, зич ?абрлар неча соти? жойни эгаллаганини кyриб, беихтиёр ер юзида тирик жон ?олдимикан деган хаёл онгимда айланди. Юрагим сесканиб, ортга бир тисландим.




Аламли ?икоя


Оилавий хилхонамизни тозалатиб, суватгач, тиловат бошлаган эдим ?амки, шу я?ин атрофдан кимнингдир дод-фи?они ?уло?имга чалинди. Атрофга алангладим, сал нариро?да бyй-бастидан кино актёрларни эслатадиган, ?орама?издан келган бyлса ?ам истараси исси?, кyзлари думало?, ?ошлари ?ую?, ?орайиб кyриниб ?олган со?олидан аф?онларга yхшаб кетадиган, эгни боши дуб—дуруст бир йигит ?абр устига пул сочаяпти.

– Бу пулларимда сизнинг ?ам ?а??ингиз бор эди устоз. Негамени кутмадингиз – деб тиз чyкканча yкириб-yкириб йиглаяпти.

?араб турдим, бу беодобликни кyриб, агар энгил-боши сотиб кyймаганида девона-да, деб йyлимда давом этган бyлардим. Лекин йy?, ?изи?увчанлигим устун келди чо?и, олдига аста-секин кимнингдир ?абрини излаган кишидек я?инлашдим ва дедим:

– Тинчликми биродар? Нима сабабдан бундай ?илаяпсиз, ахир майитга бундан нима наф? Энди онангиз…, – дейишимни биламан.

– Мен ?а??имни адо этолмадим! Кеч ?олдим, кеч тушунаяпсизми? Кеч! – Дея силталаб, да?-да?а ?илиб берди. Йy?, мен хафа бyлмадим, аксинча ?изи?иб ?олдим. Уни нимага кеч ?олгани мени жуда ?изи?тира бошлади. Аммо ?озир мавриди эмасди. Шу сабаб бир четга шинамгина, икки кишилик, тахтадан ясаб, о? рангга бyяб ?yйилган yринди?да yтириб тиловат бошладим. У ?ам бироз yзини тутиб олдимга келиб yтирди, тиловатимни узо? тинглади. Мен эса ?арчанд ?изи?ишим ошмасин, ?атто сyрамадим ?ам. У чу?ур хyрсиниб, yзидан yзи гап бошлади:

– Мен… – деди у ютинганча, – мени телба деб yйладингиз-а отахон, ?а телба эдим, бир пайтлар сy?ир эдим. Мени кyзларимни очган, бу дунёни танитган шу мар?ума, фариштасифат аёл эди.

– Онангизмиди? – дедим, худди менга буни ало?аси йy?дек, yзимни бамисоли шошаётган киши кyрсатиб. Аммо мен унчалик ?ам шошмаётган эдим. Ишим бошланишига ?али ва?т бор, ?олаверса менга ?изи? эди.

– Йy?, аммо онамдан ?ам аъло эди. 4-ёшимда ота-онам ажра-

либ кетишди. Онам аввалига ишлаб ?алол пул топиб, мени бо?чага берди. Кунларимиз ?ийинчиликда бyлса-да, аммо мазмунли yтарди. Аммо бу узо??а чyзилмади. Бора-бора онам yзгарди, ?алати дугоналари пайдо бyлди. ?атто баъзан мени бо?чадан олишни ?ам унутиб ?yярди, – деб у менга ?икоясини гапириб берди.

Анвар баъзан бо?чада, го?ида бо?ча опасининг уйида ?ам тунаб колишига тy?ри келарди. Бо?ча опаси Назокат эридан гап эшитадиган бyлди. ?атто жа?л устида боланинг олдида ?ам, аёлининг yта ме?рибончилигидан чарчаганини айтиб, уни силталаб ташларди. Кунларнинг бирида эри унга:

– Кетингдан келган думингни йy?от! – деб yш?ирди. Назокат

нима ?илсин, болани ташлаб кета олмаса, онаси эса дом-дараксиз. У ва?тлари алока воситаси фа?ат уй телефони бyларди. У ?ам бyлмаса умуман ало?а йy?. Назокат уч кундан бери yзи билан олиб юрган болани уй манзилини ани?лади. Катта кyча бyйлаб Анварни етаклаганча баъзан жа?л, баъзан ?албини ала?да ?илаётган ?адик билан бораркан, боланинг бе?уборлиги, ундаги ?еч нимани тушунмасдан, баъзида биз катталар англаб етмайдиган, Алло?нинг мyжизаси, осмондаги оппо? бyлиб, го?ида тyпланиб, го? тар?алиб сузаётган булутларга ?арата жажжи ?yлчалари билан ишора ?иларди. Ўша булутлар орасидан кимдир оловли камонидан y? отган-у, yша y? келиб ерга санчилгандек, тикка тушиб, заминга жон ба?ишлаб турган ?уёш нурлари балки норасида гyдак назарида, мyралаётган ме?рибон, мар?аматли зотнинг табассуми бyлиб кyринаётгандир. Яратганнинг мyжизалари бyлмиш ям-яшил бyлиб, кyчанинг четига бир теккис ?илиб экилган дарахтларга савлат ба?ишлаб турган япро?лар, балки Анваржонга yз ра?сларидан дебоча ?адя ?илгандир.

Ушбу фариштамонанд табассуми билан киши ?албига шав?ат ва ме?рни жо ?иладиган ажиб бир туй?у ичра, кyп ?аватли уйлардан бирига кириб бораркан, Анвар ?yлини кyтариб уйининг деразасига ишора ?илди. Назокат дарров тушуниб етдики, yша учинчи ?аватдаги тахта ромли, калта пардаларни бир хилда чиройлик ?илиб илиб ?yйилган дераза Анварларники. У учинчи ?аватга чи?иб не кyз билан кyрсинки, уй тамбаланган, ?еч ким йy?. Назокатнинг хаёлидан, онасига бир нарса бyлганга yхшайди. Тинчликмикин? Балки касалхонага тушиб колгандир, деган фикр yтди. ?yни-?yшниларга мурожаат ?илди. ?yшниларнинг гапига кyра онаси «сую?, енгилтак» аёл экан. Назокат я?ин ?yшнисининг эшигини ?о?ди. Эшик очилиб, ранги-воши о?арган, кyзлари маъюс тортган бир аёл чи?иб келди. Назокат ийманибгина:

– Кечирасиз, мен ?аршингиздаги 32- хонадонга келган эдим.

Анваржоннинг бо?ча опасиман…, – дейишини билади эшик тара? этиб унинг юзига ёпилди. Ичкаридан да?ал, чириллаган о?ангда:

– ?еч нимани билмайман. Мени тинч ?yйинг, – деган ово эши-

тилди. Назокат кyзларини ?айрон пирпиратиб кyчага уло?ти-рилган мушукчадек.

– Нима ?илдим? ?али гапирганим ?ам йy? эди, – дея кyзларини

мyлтиратиб, йи?ламсираганча ?ошларини пешона томон йи?иб чу?ур хyрсинди. Тепадаги ?yшниси, ёшлари элликларни уриб ?yйган, йyл- йyл, кенг шалварни кийиб олган, эскирганидан сар?айиб кетган майкада, зинапояга yтирганча, хаёлан yзини еттинчи осмонда тасаввур ?илиб, бот-бот нималарнидир пичирлаганча, yнг ?yлининг икки бармо?и орасига сигаретасини ?истириб, чап ?yлининг кyрсаткич бармо?и билан ?авода ?андайдир мисолларни хаёлан ечиб, ора-чора бояги yнг ?yлидаги сигаретасини тутатиб ?yяр ва яна берилиб ?исоб-китобини давом эттирарди. Бyлган во?еани кyриб бармо?лари орасидаги сигаретасини яна бир бор чу?ур тортти-да, ?авога о?зидан чи?аётган никатин аталмиш за?ар-зав?умли тутунни пуркаб деди:

– Кеча эрталаб бир йигит билан кетаётиб, – чорво?да уч-тyрт кун дам олиб ?айтамиз деганди. – деди.

Назокат турган жойида ?отиб, кyзлари косасидан чи??удек, бир зинада оламни сув босса тyпи?ига кyтарилмайдиган, о?зидан бyри?си тутун чи?араётган инсонга, бир нима гаплигини тушунмай жавдираётган болага, бир танбаланган эшикка ?аради.

– Бола-чи? У нима бyлади? А?ир она ?ам болани унутиши мумкинми? – деди у ?азабини ичиги си?дира олмай. Эркак чекиб бyлди шекилли сигарет ?олди?ини ?yлидаги темир идишга босиб чеккага ?yйди. Кейин Назокатга, ойдан тушганмисан, нима, буна?а аёлларни кyрмаганмисан, дегандек энсасини ?отириб ?аради ва, – Эссиз шундай бола. Увол шyрлик, – деб секингина уйига кириб кетди. Назокат нима ?илишини билмай кyчага чи?иб бироз, суянчи?ига бе?аё сyзлар ёзиб кетилган yринди??а yтирди. ?аерга боришини билмай, атрофида, ?аёт аталмиш бу эгри-бугри сy?мо?да, уло?ча мисол сакраб, ?еч нимани тушунмаётган, ердаги баргларни териб юрган Анваржонни ачинарли ниго? билан кузатди. Охири ?еч нима yйлаб топа олмади чо?и, та?дирга тан бериб, болани етаклаб ортига ?айтди. Аммо юрагини бир нарса да?шатга соларди:

– Уйга нима деб бораман? Анварни ?аерга ташлайман? Эрим ни-

ма дейди? Бугун ани? уйимга киргизмайди, – эридан ?yр?иб, онасига ?yн?иро? ?илиб бор гапни тушунтирди. Она-да дар?ол тушунди.

– Болани менга олиб кел, сую? онаси келгунча yзим ?араб тура-

ман, эрингга ?ара. Уйинг тинч бyлсин ?изим.

Уч-тyрт кун yтиб, она-бола Анварни етаклаб уни яна уйига олиб бориб ?yн?иро?ни босишди. Маишатдан чарчаган, сочлари тyз?иб ётганига ?араганда энди уй?удан турган, сар?уш аёл чи?ди:

– Нима гап? – сyради у, нима гаплигини тушунмай, сyнг икки аёлнинг ?yлларидан ушлаб, онасининг тyз?иган сочлари, бyё?и ?оп- ?ора бyлиб суркалиб кетган ?yзларидан чyчиб кетган, Назокат опасининг ортига яширинаётган Анварни кyриб нима гаплигини англади. Бир ?yлини эшикнинг кесакисига тираб, оё?ларини чалиштирди.

Аёл аслида унча семиз эмас, аммо юзининг калавати думало? бyлганидан уни тyлачаро? ?илиб кyрсатаётганди. Унинг туриши Назокатнинг онасига ё?май, ичида авзойинг курсин шайтонга yхшамай, – деб ?yйди.

– Ў?ил ту?ганингиз эсингиздами, синглим? – дея нафрат, ?азаб билан гап бошлади Назокатнинг онаси. Ўзи шундо?ам ё?маётган бу икки аёл, энди уни ?азабини ?yз?ади шекилли энсасини ?отириб, юзларини буриштирди:

– Эсимда нимайди? – деди кyзини лy? ?илиб.

– Сал кам бир хафтадан бери болангиз сарсон, – аёл, Назокатнинг онасини гапини шартта yртасидан бyлиб, дyриллаган, бy?илган овозда кекирдагини олдинга чyзиб:

– Бо?ча пулини тyлаб кyйганман нима проблема? – деди.

– Ие-е, бо?ча соат 9:00 дан 6:00 гача эканлигини билмасмидингиз?

Шоира бир эснади-да, о?зидаги 32та тишини ?yрсатиб, худди сени гапинг менга бир пул дегандек:

– Бо?чада каравот кечаси бекоргаям ётибди-ку, бир икки кун ётиб турса жалками? – деди. Назокатнинг онаси бу аёлга гап у?тириш бекорлигини тушуниб, гап мазмунини дангалга бурди:

– Синглим, сиз унда болангизни етимхонага беринг, шунда маса-

лангиз ?ал бyлади. Ўз ?аётингизни ?ам бемалол ?урасиз, болани хор ?илманг, уволи тутади-я.

– Надоже, а?лим етмабдия шунга. Ўзим-м-м билама-а-ан-н-н! —

деди чyзиб, асаби бузилаётганидан ого?лантирмо?чи бyлгандек, сyнг болага зарда билан, – кир уйга итвачча. Сенлардан тинчлик борми yзи, – деди, сyнг икки аёлни ютиб юборгудек, y?райиб эшикни зарда билан ёпди. На рахмат, на миннатдорчилик. Боламга ?араб туриб-сизлар, узр, овора ?илиб ?yймадимми? – дейишга ярамади. Назокат, ?ам ёрдам ?илди, ?ам дакки эшитди. Онасига ?араб:

– ?алати аёл экан-а. – Деди.

– Эй ?yй, боласиям ?урсин, yзиям.

– Нега ундай дейсиз ойи, болада нима айб?

– Бундай аёлдан бегуно? бола ту?илиши мумкин, аммо яхши бола

чи?майди, – деди онаси. Икковлон гаплашиб кyздан ?ойиб бyлгунча, Анвар деразадан уларни кузатиб ?олди.




Алифбе байрами


Орадан йиллар yтди, аммо Анварни жажжи ?аётида ?али ?ам куёш чи?маганди. Биринчи синфга аранг етиб келган Анвар yзида йy? хурсанд. Биринчи синф. Ота-оналар болаларини етаклаб келишган, баъзилар эса то сyнги дарсгача y?ил-?изларини кутиб туришарди. Анвар ?ам онасини улар орасидан ?идирарди. Онасининг ва?ти йyклигини биларди, аммо болаларча умид уни тарк этмасди. ?ар доимгидек, Анвар yзига иккита келадиган папкани ор?асига осганча, кyча тошларини санаб уйига борарди. Шундай кунларнинг бирида у:

– агар аъло ба?оларга y?иб, аълочи бyлсам онам мени ма?тайди.

Мен билан фа?рланади. Шунда мени борлигимдан уялмайди, – деб болаларча yз олдига ма?сад ?yйди. У ота-оналар мажлисини интизорлик билан кутарди. ?аммадан биринчи онасини олдига югур-ганча бу хабарни етказишга шошиларди. Унинг жажжи аклида онам ба?оларимни кyриб, мени яхши кyриб ?олади, деган туй?у жyш урарди. Аммо ота-оналар мажлиси тугул, ?атто алифбе байрами ?ам худбин онасига ?изи? эмасди. Анвар уч ойда бутун алифбени ёд олиб, болаларнинг ичида кyзга ташланиб ?олди. И?тидори уни y?итувчиларнинг эркатойига айлантирди. Тез орада алифбе байрам-ини куни тайин бyлди. Анвар уйнинг у бурчагидан бу бурчагига бориб, бор кучи билан берилган шеърларни ёдлар, уни онасига эшиттириб y?ишга ?аракат ?иларди. Онасининг ойнадан уза олмаётган кyзларини yзига ?аратишни, шеърларини эшитиб уни ма?ташини жуда истарди. Кунлар шуна?анги тез yтдики, байрам куни келиб ?олганини ?ам сезмай ?олди. У yша куни ?айта-?айта, бугун байрам, дея эслатавериб онасининг жа?лини чи?арди. Онаси унинг кyйлагини апил-тапил дазмоллаб, мактабга жyнатиб юбориш пайида, Анвар эса эшикни ёпаётган онасига, – борасиз-а, – деди-ю, катта папкани елкасига осганча, чоп?иллаб кетди. Байрам жажжи бола-ларнинг шеърлари, тайёрлаган са?на кyринишлари билан жуда чиройли тарзда yтди. Анваржон эшик тарафга ?араб шеър y?ирди, ички илинж билан эшикдан кyзини узолмади. ?амманинг онаси келган, битта Шоира кyринмасди. У ?айта-?айта ота-оналар орасига кyз югуртирди, балки онаси уларнинг орасида yтиргандир, Анвар кyрмай ?олгандир.

?ар эшик очилганида, Анварнинг кyзлари катта очилиб яшнаб кетар, бегона одам кирганини кyриб бир ?yрсиниб ?yярди.

Шоира эса шу тобда дугоналари билан маишат дастурхонида эди. У Отабекни кyнглини олишга уринарди. Отабек эса унга ?атто ?айрилиб ?ам ?арамади, аксинча маъсума аёлларни кyпро? ?урмат ?илишини айтиб, Шоирани силталаб ташлади. Ўзини ё?тирмайдиган йигитларга суркалгунча, уларга yзини хор ?илгандан кyра y?лининг байрамига келганида балки… ?а балки.

Мактабда деярли ?еч ким ?олмади, байрам алла?ачон тугаган. Аммо Анвар, онам келиб ?олсалар, ?еч ким йyклигин кyриб ранжий-дилар, дея кечга ?адар мактаб дарвозасида онасини кутди. ?иш, ?а?-ратон сову?, атрофда тирик жондан фа?атгина дайди ит, дарвозадан сал нариро?да чи?индиларни титиб, риз?ини излаяпти. Дабозадан икки уч ?адам нарида, тагидан илдизлари азбаройи ?авариб кетганидан, мактабнинг деворини yрнидан силжитиб, ?ийшайтириб ?yйган ?ари, ёввойи тут дарахтининг шо?лари эса, бот-бот эсиб ?yяётган сову? шамолда, сумалакларини бир-бирига урганча, гyё болакайнинг дардини куйга солаётган бастакор каби майин садо бераяпти. Мактаб ?овлисида болалар сирпанчи? учамиз дея, дyнг-ликка сув ?уйиб ?осил ?илган я?малак, ора-чора булутлар орасидан милт этиб тушиб ?олаётган ?уёшнинг нурида ялтираб кyриняпти. Анварнинг миттигина бармо?чалари музлаб ?олди. У бармо?ларини го? курткасининг енги ичига тортиб иситмо?чи бyлар, го? уларни исси? нафаси билан пуфлаб иситмо?чи бyлар, го? бир-бирига иш?алаб яна чyнтагига солиб оларди. Этикчасидан сув yтган шекилли панжа-ларини иситиш ма?садида турган жойида сакрарди, у сакраганида ор?асидаги папкаси, у билан бирга силкиниб, ичидаги китоб-дафтарларининг овози ша?иллаб асабига тегарди. Мактаб ичкари-сидаги ?оровул уни кузатиб турди-да, чидолмай унинг олдига чи?ди.

– ?ей бола, сен нима ?илиб турибсан? Уйинга кетмайсанми? —

Анвар ?оровулдан чyчиб кетди, мушук боласидек кyзлари мyлтираб:

– ?озир ойим келишлари керак кутаяпман, – деди.

– Бyлмаса ичкарига кириб турмайсанми, сову?да шамоллаб, бир

касални орттирасан-ку буна?ада, – деб ба?ирди болага жони ачиб.

– Ра?мат амаки, ойим мени кyрмай кетиб ?оладилар.

– Сен уйга боравер, мен онанг келса уйга кетганингни айтаман

хyпми, болам. ?а демай ?орон?и тушади бора?ол, – деди ?оравул.

Лаблари кyкариб кетганидан бир-бирига баъзyр тегиб гапираётган Анвар хурсанд бyлиб, ра?мат амаки, – деди-ю уйига югуриб кетди. Анваржон кайфиятини туширмади, нима бyлибди, ойижонимга бай-рам ?а?ида yзим гапириб бераман, деб yзини овунтирди. У уйига кетаркан ?еч ?аерга чал?имай балки, онам келаётгандирлар дея узо? бyлса ?ам одамлар гавжум кyчадан юрди. Ора-чора ?амма ёш жувонларга назар солиб борди. Шу алфозда у уйига келиб ?олганини ?ам сезмай ?олди. Уйининг деразаси ёпи?. Чиро? ё?илмаган, демак ойим йy?лар, дея йyлак (подезд) ёнидаги yринди?да папкасини ?yйиб, дераза тарфдан кyз узмай yтирганида, кyзи илиниб у?лаб ?олди. Унинг ширин уй?усини кимдир ба?ириб, папкасидан тортиб бузиб юборди.

– Анвар болам, тур бизникига кира?ол, ?орнинг очиб кетгандир-

а, – деди эгнидаги ?ора мехли пальтонинг ё?асини, бир ?yли билан гижимлаганча. Бувиси тенги келадиган, сочларидаги о?лари анчадан бери бyялмагани учун yсиб кетиб, кyзга ташланиб турган Ра?има хола. Анвар уй?исираганча папкани ?атти? ?учо?лаб, ?али yзига келмаган кyзларини иш?алаганча, – йy? ?орним очмади. – деди.

– ?ана?асига очмасин, ?ара ?орон?и тушди-ю… – деди Ра?има хола Анварни ?yлидан тортиб.

– Ойим ?идириб ?оладилар, киролмайман ?озир келиб ?олсалар жа?ллари чи?ади, – деб, ?yлини Ра?има холанинг ?yлидан аммаллаб чи?ариб олди Анвар. Узо?дан машинанинг фаралари ёниб, кулги овози эшитилди. Машина кyча бошида тyхтаб, ичидан бир ёш жувон тушиб келди. Сочлари жингалак ?илиб олинган. ?орон?ида унинг юзи яхши кyринмаса-да, аммо баданига ёпишиб, сонини аранг ёпиб турган кийими, калта палтосидан бу Шоира эканлигини дарров пай?аган ?yшни, – майли яхши ётиб туринглар, – дея уйига кириб кетди. Анвар югуриб бориб онасини ?учо?лаб олди. Оё?ида зyр?а турган Шоира Анварнинг зарбидан ортига йи?илишига сал ?олди. Шоира машина ичидаги икки йигит ва бир ?из билан ноилож хайрлашди. Ундан келаётган ?идга чидаб бyлмасди. Машина кетиб Анвар онасини ?учо?лаганча чай?ала-чай?ала уйга кириб кетди.

Дунёнинг гардиши айланар экан, бу каби аёлларга фа?ат она мартабисини кyтариб турганлари учундир, балки болаларининг юзларидаги майин таббасуми, улар учун жаннатнинг олтин деворлари олдидан кетмай, унинг осмонларга тенг на?шинкор, дуру гав?арлардан барпо бyлган, Алло?нинг соясида роббимизга ?амд этиб турган икки шаффоф фариштадан таралаётган нурлар жилосида хамон тургандирлар. Балки Ўша жажжи, кулгисидан жаннатнинг овозлари ?уло??а эшитиладиган, бyйлари жаннат бо?ларининг биргина ?унчасидан бyй олган, юзлари унинг кyшкидан андоза олган шу бе?убор, Алло?нинг беминнат неъмати, аммо бизга омонат берилган, елкамизга юклатилган улкан маъсулият ва бурчимиз, у дунёю бу дунёмизнинг жаннат ёхуд жа?аннам ?илгувчи, бошимизга нурли тож ёхуд оловли занжир илгувчи, ба?римизнинг жигар аталмиш нозик азосининг бир ?исми, шу фарзанду-аржумандларимизнинг Алло?га илтижолари сабаб осмон бошимизга ?уламаётгандир.

Алло?нинг вада ?илган ?иёмат да?шатини ортга суриб турган-дирки, не-не жо?ил, беме?р ота-оналар, тyрт девор ичра осмонга нола ?илганча, «онажонимни омон са?ла эгам» дея ?илган дуолари сабаб yша бадба?т жо?илларни ер ютмаётгандир.




Фахрий ёрли?


Шу аснода йиллар yтиб бораверди. Анвар 4-синфни аъло ба?о билан тугатиб, йил якунида фахрий ёрли? билан та?дирланди. У yзида йy? хурсанд, фахрий ёрли?га ?арарди-ю, онасининг табассумини, ?айратини, ?увончини тасаввур этди. Онасининг ме?р тyла ?учо?ида эркаланаётганини хаёлан ?ис этди. Ўша бир парча, ранг-баранг ?о?оз, унинг учун жаннат бо?ларига элтувчи учар гилам эди гyё. Фахрий ёрли?ни ба?рига босганча уйига яшин тезлигида югураркан, кyп ?аватли уйларнинг торгина, офтоб нури ?андайдир да?и?алар орасида мyралаб yтиб кетадиган, за? босган кyчалари, унинг наздида кенг ва равон хиёбондек туюлиб кетди. Гyё ?уёш ?ам айнан уни кyриш учун, шу тобда ушбу за? босиб, нураб бораётган кyчага назарини ташлагандек, бамисоли Анваржонни ол?ишлаб, фа?ат у томонга нурини сочаётгандек, дарахтларнинг барглари майин шабадада шитирлаб, унга ?арсак чалаётгандек. Зиналардан чи?аркан, унинг жажжи бошида, ?озир онам эшикни очсалар, биринчи фа?рий ёрли?ни ?yлларига бераман. ?увонганларидан мени кyтариб олади-лар, юзларимдан yпиб, «болажоним» деб эркалайдилар деган хаёл билан, зинапояларни бирма-бир босишга то?ати йy? Анвар, тезро? чи?иб олай деб, иккита зинапояни бир уринишда босишга ?аракат ?иларди.

У эшикни та?иллатиб, фахрий ёрликни ор?асига беркитиб олди. Хурсандлигидан оё?ини учида зyр?а турарди. Дам оё? учида туриб олар, дам оё?ларини жуфтлаб олар, дам сочларини тy?рилар, худди примера подюмга шайланаётган дебютант актёрдек yзини ?yярга жой топа олмасди. Афсус эшик унинг ва?тини олаяпти-да. Ким yйлаб топганикин шу эшикни, деб жа?л ?ам ?илиб ?yяди. Эшикни ичка-ридан очилаётганини эшитганида, Анварнинг баданидан чумоли юриб кетгандек этлари жимирлаб кетди, сабр ?ила олмай эшикни итара бошлади. Эшикни Анварни зарбидан тyхтатиб ?олиб, ?ия очган онаси Анварга ?аради ва жа?л билан, – Намунча эрта келмасанг, бор кyчада yйнаб тур, уйда ме?мон бор. – деди. Анвар уйга киришга интилди. У онасининг ба?рига тезро? отилгиси келаётганини ?ани энди онаси билса! Ярим ялан?оч эркакни онасининг ёто?ида кyриб ?ам ?еч нарсани тушунмади. Онаси эса болани ё?асидан тортиб, – ?аерга киряпсан? Нима дедим, бор кyчага, – дея таш?арига итариб чи?арди. Болакай юзига ёпилаётган эшикка фахрий ёрли?ини бор кучи билан тут?азаркан, сyнгги дамгача у онасининг юзи yзгаришини кутди. Аммо… аммо онаси ярми эшикка си?илиб ?олган ?о?озни итариб, эшикни занжирлади. Эшик шу ?адар ?атти? ёпилди-ки. Анварнинг назарида худди битиб ?олган ?уло?и жаранглаб очилган-у, энди у ?амма нарсани эшита бошлагандек.

Юзига ёпилган эшик уни батамом yзгартирди. У гyёки бир зумда йилларни босиб yтиб, катта бyлиб ?олди. Ичкаридан кyриш учун мyлжалланган эшик тир?ишидан кyз узолмай ?отиб турарди. ?озиргина ?атто ?аводан ?из?анаётган фахрий ёрли? энди зинадан пастга, патдек учиб тушди. Бинобарин энди Анварни бу, умуман ?изи?тирмасди. Секин пастлаб бораркан, зинапояни силаганча, оёги остидаги yша фахрий ёрли?ни босиб yтганини ?ам сезмай ?олди. У узо? ва?т кyчада yтирди, кеч кирди, ?амма уй-уйига кириб кетди. Анвар ?али ?ам кyчада, оч-на?ор. Кyзидаги ёшини тyкмасди-ку, аммо лаблари титраганидан унинг дод солаётганини билиш ?ийин эмасди.

Кеч корон?исида ни?оят yша амаки уйдан чи?иб кетди. Анвар судралибгина кириб келди. Онаси ойнадан ярим белигача осилиб, ?алиги эркакни кузатиш билан овора. Анвар папкасини судраганча ошхона тарафга юрди, онаси эса столга ишора ?илиб:

– Дастурхонда ?олганларини еб, ?амма идишларни ювиб у?ла-

гин, – деди худди катта болага иш буюргандек. Ва ичкарига кириб эшикни ёпиб олди. Стол устида ноз-нематдан узум, иккита бyлак колбаса ва ярим баклашка кока кола колган экан. Анвар таниб бyл-мас даражада yзгариб кирганди, у ликопчадаги иккита колбасага узо? тикилиб yтирди-да, худди бошига катта ташвиш тушган, ёки бор-будини ют?азган ?иморбоздек, бир оё?ига тирсагини тираб, тун ярмигача столга термулган кyйи yтириб, тонгга я?ин у?лаб ?олди. Шоира эрталабгача телефонда гаплашиб, янги маъшу?ининг кyнгли-ни олиш билан овора эди. Улар катта режалар тузишар, Сардор янги русумдаги машинаси билан ма?танар эди.

Йиллар yтиб, Анварнинг yкишга умуман ?изи?иши ?олмади, бора-бора у иккичилар ?аторига тушиб ?олди. 7-синфда колганлиги учун уни синфдагилар устидан кулишарди, аммо у бунга унчалик эътибор бермасди, аксинча синфда йигитларнинг зyри (пахан) бyлиб олганди. Дyстлари (мактабни битирган Алишер ва Собир) уни сигарет билан таъминлаб турадиган бyлишди.

– Анвар, ану ?из нечиво экан лекин, – деди кунлардан бир кун Алишер.

– ?айси?

– ?изил папкали, – у Зилолани кyрсатди. ?из Анварга ?ам ё?арди-ю, Анварнинг назарида, ?из бола бyлажак фо?иша деган тушунча шаклланиб улгурганди.

– Нимаси чиройли? Ўзича фаришта, – деди унга жирканиб бо?иб.

– Собир, ман айлантирими шу ?иззи? – деди бош?а бир йигит.

– Йи?иштир! Сигаретдан ол ундан кyра, – деди Анвар. Унинг Аёл кишига нафрати шундок сезилиб турарди. Мактабни тугатаркан ?амма ота-оналар болаларини табриклашини кyриб Анвар yзига ачиниб кетти шекилли, кyз ёшини беркитиш ма?садида одамлар орасини зарда билан ёриб yтиб, мактабдан яшин тезлигида чикиб кетди. Ўрто?лари мактабда хурсандчилик ?илар, yкитувчилар билан хайрлашар, ота-оналарининг ме?ридан еттинчи осмонда эди. Анвар эса сув бyйидаги чинор тепасидан уларни кузатиб yтирарди.




Бе?убор му?аббат


Синфдоши Нодира y?ринча у томонга ?араб ?yярди. Болаларча севги, аммо бу болалар ?аердан ?ам билсин эртага уларни нима кутаётганини. Нодиранинг оиласи y?имишли оила, шу сабабдан уни y?ишига бефар? эмасдилар.

– Болам, мана мактабни ?ам битирдинг ?ара, – дея кyз ёшини артди, Нодиранинг онаси, худди yзи мактабни тамомлагандек. Нодира эса эрка эмасми, дугоналари билан овора. Ора-чора Анварга узокдан назар соларди. Нодира ?еч нимани yйламас, фа?ат китобини y?иса бас эди, шунинг учун ?аммани шундай кyрарди. Бот-бот у Анварга:

– Бу дунёда ?амма нарса yзимизга бо?ли?, биз яхши y?исак ?аммаси yзидан-yзи йулга тушади, – дерди.

– Бyлмаган гап, сени ота-онанг сен учун ?ай?уришади, сенга далда бyлишади. Менгачи? – деди хyрсиниб Анвар.

– Уларсиз ?ам, мен ?амма нарсага эриша оламан! – деди ишонч билан. Худди шу пайтгача нимага эришган бyлса, yзининг сайи- ?аракати билан бyлди, деб онгига ?уйиб олган ?из. Анварнинг олдида узун, офтобнинг нурида го? жигарранг, го? ?их?иш бyлиб товла-наётган сочларини у ё?-бу ё??а бармо?лари билан тараганча, бало?ат ёшидаги йигитнинг ?али жиловланмаган ?исларини жунбушга келаётганидан бехабар, эркаланди.

Нодиранинг шамолда го?-го? учиб юзини тyсаётган соч толалари ва гапирганида ора-чора кyриниб, юзидаги ?усннини янада тароватли ?илаётган табасуми ичра мyралаётган оппо? тишлари, майин табасумида пайдо бyлаётган ёно?ларидаги кулгичлари ?аршисидаги йигитни батамом yзига мафтун этганди. Ундан таралаётган жаннат ифори ?авода айланганча бот—бот сабза мyйлаби ниш ураётган йигитнинг димо?ига урилиб бошини айлантирар, гyё маст кишидек бу фариштанинг ердаги тимсоли, момо ?авонинг ?айсидир ?ислатини yзида кашф эта билган, аммо оё?лари жаннат тупро?ларини босмай ер куррасининг охир замонидаги yзига таниш бyлган Одам атонинг зурриёдини топиб олгандек, унинг ?албидаги ?али yзига-да нотаниш туй?уларни шаккиллантиришга ундарди. Анвар мийи?ида кулиб ?yйди-да, орзулар осмонида ?анотини кенг ёзиб парвоз ?илаётган ?изало??а:

– Кyрамиз, – деди. ?а, Анвар ?а? эди. Бу дунёда ?амма нарса yзаро шу ?адар бо?ли?-ки. Бир одам yзи ?ар ?анча а?лли, истеъдодли бyлмасин я?ин кишингни сенга ишончи, ?yйингки бир бор «балли» деган сyзидан ?удратли эмасди. Нодира мактабни битириб улгурмасидан уни юридик коллеж кутиб турарди. У Анварга:

– Шунчаки ?ужжатингни топширсанг бyлгани, юр ?аракат ?илиб

кyр, – деди. Нодиранинг отаси унинг y?ишга кириш йyлидаги ?амма тyси?ларни бартараф ?илиб ?yйганидан хабари йy?-да, гапираверади.




Хат


Анвар уйига келиб, ов?ат ?илди, кечга дастурхон тузади, онаси билан шу ?а?да масла?атлашмо?чи бyлди. Аммо она yша куни уйга келмади. У, онам кечаси келиб ?олса еб олар, деб ов?ат устига докани ташлаб уй?уга кетди. Эрталаб турса дастурхонга ?yл тегилмаган. Оппо? дока ноннинг устига ?андай ёпилган бyлса шундай турар, атрофида иккита ?ира пашша, деразадан тушаётган офтобнинг или? нурида ?из у ёнга, ?из бу ёнга учиб Анварнинг ?ашига тегарди, кечаги дастурхоннинг бузилмаганидан Анвар билдики, онаси келмабди. У жуда ?авотир олди, yзини ?аерга ?yйишни билмай то?асига ?yн?иро? ?илди. Ака-сингил унча чи?ишмаганлиги учун, уларнинг борди- келдиси йy?. То?аси ота-уйига синглисини ташлаб, оиласи билан бош?а уйда турарди. Уч-тyрт кундан сyнг онасидан хабар келди, гyёки у Анварнинг то?асига смс хабар юборибди:

«Ў?лим Анвар, сен катта бyлиб ?олдинг. Мана мактабни ?ам битириб олдинг, энди ишга кириб yзингни эпла. Мен сени деб ?аётда нима кyрдим, умримни сенга ба?шида ?илиб чарчадим. Мен ?ам яшашим керак-ку ахир. ?озир Туркиядаман, ?аётимни изга солишим керак, шу сабаб yзингни асра.»

Буни y?иган Анварнинг кyзидан тир?ираб ёш о?иб кетди, йигит бошига энди кyз ёшларини ушлаб ?ололмади. У то?асининг олдида ?еч нимани кyрсатмаса-да уйига боргач, бармо?ларини тишлаганча овозини баралла ?yйиб, дод солиб йи?лади. Унинг овозидан остидаги ер бош кyтариб унга далда бериш истагида yз ба?ридан чанг тyзон кyтариб атрофга шамол турди. Ўйнинг деразалари шамолда силкиниб, гyё «мен ёнингдаман, сен ёл?из эмассан» деётгандек очи? деразадан кирган шамол унинг юзидан майин силарди.

– На?отки, ?атто тову? ?ам боласини ?аровсиз ?олдирмайди-ку Ахир. Нима учун? Нимага бу ?адар бахтсизман? – дея куйиниб кетди шyрлик. Ў?ишга киришга-ку кирди, барака топгур 12 йиллик мажбурий таълим уни ?еч булмаса касб-?унарга yргатади. Аммо у y?ишни ташлашига тy?ри келди. Чунки энди уни ?орин ?ами ташвишга сола бошлади, уйида исси? ов?ат тайёр бyлса y?ийди-да. Кимдир унинг исси?-сову?идан хабар олса y?ийди-да. У энди ишлай бошлади. Кyчадан уйга кайтгиси келмасди. Тy?ри-да, yз онасигаки керак бyлмаган фарзанд, кимга ?ам керак? У yз тенгларига ?yшила олмасди, чунки уларнинг фикри Анварники билан тy?ри келмасди. Тенг?урлари эришган мукофотлари, ота-онасининг ?ам?yрлиги ?а?ида гапирса, у yзини ?аерга ?yйишни билмай ?оларди. Шунда у ?аёт, унинг талай муаммолари, ва но?а?ликлари ?а?ида гап бошлаши билан, дyстлари уни «дода» деб мас?аралашарди. Шу боис у yзидан анча катта кишилар билан дyстлаша бошлади, улардан у нимани ?ам yрганарди.

Майлику-я агар бир а?лли, ?унарманд, ёки ?аётда йyлини топиб, уни ?ам йyлга соладиган одамларга дуч келганида эди, балки ?аммаси бош?ача бyларди. Аммо унинг уйи борлигини эшитган текин?yр, майпарастлар уни yз ба?рига олди. Худди Буратино эртагидаги кyр мушук Базилио ва айёр тулки Алисанинг Ахмо?лар водийси ха?идаги чyпчагига ла??а тушгани каби, Анвар ?ам Уларнинг бир ?арашда ё?имли сyзларига ла??а тушганди, улар айнан yша икки фирибгар Буратинога беш сольдосини ?андай кyмдирган бyлса, булар ?ам Анварга аламни унутиш йyлларини yргатишди. У ?ам шу ма?садда ича бошлади. Ичкилик ?идини сезган шериклар унинг атрофида парвона бyлиб ?олишди. Аёл зотидан азбаройи жирканганидан Анвар уйланиш, оила ?уришни унутди, умр yтиб борарди. У ерда маишат, бу ерда маишат, топган пулини кyчанинг yзида сарфлаб келадиган Анвар, yттизни ?оралаб ?yйганини yзи ?ам сезмай ?олди. У таниб бyлмас даражада yзгарган эдики, дyстлари олдида у энди ?а?и?ий чолга айланиб улгурди. У кyчаларда го?-го? yзига келиб хаёлга чyмганча yтирар, алла нималарнидир yйлаб, yзига yзи жа?л ?илиб, кимлар биландир уришар, беyхшов сyзлар билан кyринмас ?амсухбатини ?а?оратлар, го?ида эса ?отиб-?отиб куларди.




?ора ласетти


Кунлардан бир кун, ша?арнинг унча гавжум бyлмаган кyчаларининг бирида, одамлар yтиши учун мyлжалланган ёл?изоё? йyл (тротуар) дан пича кенгро?, машина си?адиган, туман поликлиникасига рyпара бyлган, машина юрадиган йyлакда yтириб, ким биландир ?yлдираб, хаёлидаги киши билан чунонам уришаётган бир пайтда, ортидан тим ?ора, янги салондан чи??анлиги шундо??ина кyзга ташланиб турган Шевролет-Ласетти маркали машина унинг ёнидан yтаётиб, гyё уни кyрмагандек туртиб юборди. ?ора машина шуна?анги ялтираб турардики, унинг эгаси каттаро? лавозимнинг тупро?ига икки оё?и билан ?атти? жойлашганлиги шундо? маълум эди. ?уёшнинг нурида ялтираганидан унинг ичидагилар кyринмасди. Анвар ари??а йи?илди, аранг yзини эплаб, йирти? шалварларини торт?илаганча, кирлигидан наматдек бyлиб, ё?и чи?иб ялтираб кетган, икки марта силанса таё?дек тикка турадиган сочларини yзича ортига ташлаб, эгнидаги кимнингдир а?латга ташлаб юборган, ит тишлаб пахталарини сидириб ташлаган, биттагина тугмаси ?олган нимчасини тy?рилаб туриб ?аради. Машина ичидан басавлат бир йигит тушиб келди. Йигитнинг шимини рахи бузилмаган, yзи Анварчалик табиатан келишган бyлмаса-да, yрта бyйини унинг кийими савлатли ?илиб турганди. Оппо? кyйлагининг ё?алари худди тахт урилгандек, галстуги-ку ?еч ?yл тегмагандек, бирор ери ?ийшаймаган ?ам. Сочлари калта олинган, ?yлидаги соатининг пулига ночорро? оила бир ой кам-кyстсиз яшаса бyлади. У димо?ини олдинга чyзганча машинани айланиб yтди-да, ор?а эшикни очиб, ичкаридан бир яшарлар чамаси болани ?yлига олиб, ?омиладор аёлини етаклаганича туман поликлиникасига кириб кетди. Улар шундай бахтли эдиларки ?аёт зав?ини суришётгани шундо??ина кyриниб турарди. Азбаройи эгни-боши кирлигидан, со?ол муйлаби юзини ?оплаб кетган, ундан ан?иётган бадбyй ?ид сабаб, yша йигит Анварни хайвонча ?ам кyрмади. Эътибор ?ам ?аратгани йук. Атрофдаги кишилар кyрди-ю, бойваччага рyпара келишга чyчишди шекилли, кyрмаганга олишди. Тирно?лари ?оши?дек yсиб кетган Анвар, оё?да аранг туриб машина четини айланди, уни туртиб юборган бойвачча билан тортишмо?чи бyлди, шу ба?она ундан бир икки сyм олиш ма?садида алланималарни ?yлдираб турганида, бояги бойвачча ?омиладор аёли билан боласини кyтарганича, келаётганини кyриб унга я?инлашди.

Анвар йигитни кyриб тошдек ?отди, уни кайфи ?ам ?аергадир ?ойиб бyлди. Рyпарасидан келаётган йигит хо?ласа ?ам ?озир Анварни танимасди, лекин Анвар уни таниди. У yша, бир пайтлар ундан ?yр?иб сигарет олиб келадиган Дониёр эди. Ўз даврида Анвар уни папкасини ари??а ташлаб югуртирганини, ?ар куни уйидан пул олиб келиб бермаса, уни урганларини эслади. ?аранг, ?андай бyлиб кетибди-я. Анвар уни таниб ?олишидан чyчиб юзини буриб узо?-лашди. Дониёр эса сархуш чолни (Анварнинг кyриниши 60 дан ошган бели букилиб ?олган чолга yхшарди) ниятини сезди шекилли:

– Нима ?илиб машинам олдида yралашасан алкаш, тур йу?ол,

бyлмаса бошингни ари??а ти?иб ?yяман, – деб yда?айлади. Анвар ундан узо?лашаркан, кyзини ?ири билан кетгунича уни кузатиб турди, у дyстини кyрганидан ?урсанд эмасди. Аксинча у yзига ачиниб, yз кийимларини унинг кийимлари билан солиштириб, ортидан аламли ?араб ?олди. Шу пайт гyё олам гардиши унинг устига ?улади-ю, унинг сy?ир кyзлари кyра бошлагандек.

– Ахир Донёр ?ам мен билан тенг-ку, нима учун мен уни олдида

Отасидекман? Шу ?адар ?ариб кетдим? – дея yзига савол берди.

Ўша куни у биринчи марта ?аётини вайрон бyлганини, бу дунёда нотy?ри йyлни танлаганини ?ис ?илди. У бир четга бориб, а?латдан топиб, ?али ейман дея кийимини ичига солиб олган, бир бурда нонни мо?орлаган жойини олиб ташлагач, тишлади. Кyзларидан эса шаш?атор ёш ?yйила бошлади. Ўкиниб-yкиниб, ортига ?айтариб бyлмайдиган ?аётига ачиниб йи?лади. Ахир мен ?ам шундай бyлсам бyларди-ку, ?еч бyлмаса бир кичик уйим бyларди, машинам… нега y?имадим? Нега ишламадим? Нега пулларимни маишатларга сарфладим? – деб у кyксига уриб-уриб йи?лади…




Фаришта


Ойнинг yн беши ?орон?у бyлганидек yн беши ёру? экан, ме?рибон Алло? бандаларига бот-бот имконият эшикларини очиб ?yяркан. Кyчаларда, ари?ларда у?лаб ётадиган одат чи?арганига анча бyлгани учун, уни ?еч ким пай?амасди ?ам. Ўша куни у дарахт тагида сархуш у?лаб ?олди. Уни нимадир безовта ?илиб, уй?отиб юборди. ?араса ?андайдир кампир уни судраб кетаяпти. Анвар шу ?адар маст эдики гапини тушуниб бyлмасди. У фа?ат yзи тушунадиган о?ангда:

– Ў кампир, мени ?аерга олиб кетаяпсан? Баррига, ташла мени, – деганча хушидан кетди. Кyзини очганида бир уйда, каравотда ётга-нини кyриб ?айрон ?олди. Онам ?айтдимикан, деган болаларча ?увонч уни чул?аб олди.

?аранг-ки, унинг онги ?али ?ам онасининг ме?рини кутиб яшаётган экан. Она ме?рига зор, оила зав?ига ташна, болалигини яшай олмагани, дилидаги армонли жаро?ати бyлиб, уни ?ануз азобларди. Шу чо? ?yшни хонадан ?yлини сочи??а артганча бир онахон чи?иб келди. Онахон жиккакина, фариштали юзини ажинлар ?оплаган, думало??ина, икки юзи ?ип-?изил бyлиб, кулганида ажинлари тортилиб, икки чаккаси ялтираб кyзга ташланади. Анвар уни таниди. Бу yша, бир пайтлар болалар билан йyлини тyсиб, пулларини сумкасидан олиб, yзини ан?ор бyйига яланг оё? ?илиб ташлаб кетган адабиёт y?итувчиси. ?арибди-ю, аммо юзидан нур кетмабди, ?аранг. Анвар худди, ундан аламини олиш учун уйига олиб келгандек, – Менга барибир, тупурганман аламига. Намунча, кампир yша беш-yн мингини ?алиям унутмабди-да, – деб yйлаб, бошини баланд кyтариб, худди рингга тушаётган чемпиондек, бор савлати билан кампирга я?инлашаётганида, онахон, – Ўзингга келдингми жон болам? – дея ширин жилмайди. Бу билан, Анварни бошидан муздек сув ?уйиб юборгандек бyлди гyё. Бу сyзни у фа?ат бир мартагина, бо?чада йи?илганида онасидан эшитган эди. У бу сyзни худди бадавлат инсон олтинини ?yри?лаганидек юрагини туб-тубига яширган, ёл?из ?олганида онасини фа?ат шу сyзини эсга оларди. У бyй-бастига ярашмайдиган, аммо одамзод рад этолмайдиган туй?уни ?ис этди. Кyз ёшларини тутиб туролмади. Ёш боладек йи?лаб юборди. На?адар кучли экан бу ширин сyз. ?ар ?андай ёвузни бир онда юввош мушукчага айлантира оладиган. Анварнинг ёш боладек югуриб бориб, онахоннинг бyйнига осилиб эркалик ?илгиси келди. Аммо у йигирма тyрт йилга кечикиб эшитди бу се?рли, инсонни нарвонсиз осмонга олиб чи?адиган сyзни. Онахон жилмайиб, худди ?еч нима бyлмаган-у, кечаги y?увчиси бугун дарс жадвалини сyрагани келгандек ширин муомаласини канда ?илмади.

– Болам, ваннага кирсанг сенга кийим-кечак тайёрлаб ?yйдим, бyла?ол ов?ат совумасин-а. ?а демай уканг ?ам келиб ?олади. – Анвар нима бyлаётганига тушунмаётганди. ?ана?а укаси? Нима бало эси о?ганми бу онахонни, деб yйлаб ваннага кирди. ?араса илгакда yлчами yзига мос, шойи пижама турибди. У яхшилаб ювинди, со?ол- мyйлабини олди. Уни ?еч ?ачон, ?еч ким одам деб ов?атга ча?ирмаган эди. У ?ушдей енгил тортиб, ё?имли ?ислар о?ушида чи?иб столга yтирди.

Икки хоналик уй, ошхона деворига гул ?о?озлар эътибор билан ёпиштирилган, дераза пардалари гул тувакдан сал баландро? ?илиб, ?ошиялар ?yйиб тикилган. Дераза олдида yтирган одамга, кyчадаги ёш келинлар йyлакларини супираётганлари, болалар майдончаларида кичкинтойларнинг ?ий?ириб, бир-бири билан нарса талашиб йи?лашлари, янги машина олган рyпара йyлакдаги ?yшниниг зав?ланиб, ?yши? ?иргойи ?илиб машинасини юваётганигача я??ол кyриниб турарди. Стол устида эса иккита шиша идишда конфет, вазада олма ва битта хурмо. Хурмони суви ?очиб ?олганига ?араганда, уйда ёш бола йy?. Онахон ошхонанинг у бошидан бу бошига бориб келиб, анча эскириб ?олган газ плитасидаги ?озондан косаларга ов?атни сузарди. Атрофга аланглаб yтирган Анвар ундан:

– ?ана?а укам? – деб сyради.

– Ие-е! мени y?лим-да, сен ?ам менга боламдексан ахир. Сени y?итганман-ку, сенга ука бyлади-да. – кулиб ?yйди онахон. Анвар бошини эгиб, – Кампир мени танибди-да, – деб yйлади изтироб билан. У бир пайтлар y?итувчисига нисбаттан ?илган ишларидан уялиб кетди. Шу пайт эшик та?иллаб, онахоннинг y?ли кириб келди. Анвар со?ол- мyйлабини олгани билан, йиллар давомида ичкилик яратган тур?и унинг кимлигини шундо??ина фош ?илиб турарди. Искандар хонасига кираётган чо?ида, ошхонадан эркак кишини овозини эшитиб ортига ?айтди. Нотаниш эркак унинг халатини кийиб yтирганини кyриб, бир онасига, бир Анварга ?араб ?олди. Бyй басти ?а?и?атдан ?ам Анвар билан бир ?ил, фа?ат бир икки ёшга ундан кичикро?. Танасининг тузилиши худди жангда пишган, мускуллари анча ишлов берилган спортсменни эслатарди. Ўртаси билан ёйилиб кетган ?оши чимирилганидан худди пешонасигача yсиб кетгандек туюларди. Сочлари та?ир ?илиб олинган, жа?лдан мушт ?илинган ?yлининг томирлари бyртиб, кyкариб турарди. Уканг, дегани бекормас шекилли кyзлари Анварга жуда y?шарди. Умуман олганда билмаган одам уларни ака-ука деб yйлаши тайин. У ?yлидаги иккита ёпган нонни на ?yйишни ва на отишни билмай гаранг эди.

– Ойи, ким бу? – жа?л билан сyради у.

– Аканг болам. Келдингми, айни ва?тида келдинг, ов?ат Сузаётгандим бyла?ол, ечиниб, юз ?yлингни ювиб чи?! – деди косадаги исси? ов?атни ?yллари куйиб, столга ?yяркан. Худди неча йиллар излаган, ёшлигида йy?отиб ?yйган боласини топган онадек Анварга ?араб тyймасди.

– Ойи… нима диганиз… ?анака акам? – у нима ?илишини билмай, онасига пешонасини тириштириб ?араб турарди. Бегона кишини ё?асидан олиб кyчага уло?тирсаммикан деб хаёлидан yтказди, аммо онасиннинг юраги кyтаролмаслигини yйлаб yзини аранг босди.

– Мен бу болани y?итганман, y?увчим, – деди ?аттий о?ангда. Бу гапни эшитиб, Искандарнинг таранг тортилиб турган мускул-лари сал бyшади. Худди анчадан бери ташлаб ?yйган ишини яна бошлаган одамга, энди сени нима ?илсам экан, дегандек онасига y?райиб ?аради-да, уни четро??а тортди.

– Ойижон, яна бошландими ме?рибончилигиз? Ахир унга яхшилаб ?аранг, у энди сизни y?увчингиз эмас! – деди у yзини базyр босиб.

– Ундай дема. Одамзод мушкул чо?да бир-бирини ?yлламаса бyлмайди болам.

– Унда ?амма y?увчиларингизни етаклаб кела ?олинг! – энди жа?лини яширолмай, икки ?yлини икки ёнига ёзганча, мана кенг уй дегандек ба?ириб юборди. Онаси бир муддат y?лига ?араб жим турди-да, худди ёш боладек кyзларига ёш ?ал?иди, – Онанга тик ?арагани уялмадингми болам? Сенга шундай тарбия берганмидим? – Искандар дарров онасини ба?рига босиб уни овута бошлади.

– Онажоним, кечиринг билмасдан… жа?лим чи?иб кетди-да. – кейин овозини пасайтириб деди, – ахир унга яхшилаб ?аранг, ким-лигини билиш ?ийин эмас-ку, кyча бангиларидан. Ниятини билиб бyлмайди, биринчи синф боласимас ?ар ?олда.

Ая yзини но?улай ?ис этиб, го?-го? титраб кетаётган ?yлларини яшириб yзини чал?итишга уринаётган Анварга ?араб йи?ламсираб:

– Биламан, кyриб турибман, шунинг учун ?ам олиб келдим-да.

?арасам, йyл четида жунжикиб ётибди шyрлик. Аввал ?ам кyрган эдим, айб yзида, y?иса одам бyларди, деб yтиб кетаверардим. Аммо ?уръонда «жардаги инсонга ?yлини чyзганга, мен жаннат эшигини очиб ?yяман.» деган мазмундаги оятни y?иб шундо? уялдим.

– ?уронда айнан шундай дейилган эканми? – дея, yйлаб гапиринг

Алло?нинг сyзи билан yйнашманг, жавоби о?ир бyлади дегандек ур?у берди Искандар. Ая yйлаб ?олди-да:

– Мен айнан деганим йy?, шу мазмунда дедим. ?ар ?олда мен Шундай тушундим. —деб юзини аразлагандек ёнга буриб, ёш боладек ?yлини ?овуштириб лабларини чyччайтирди. Бу ?или?и билан Искандарни жахл отидан тушириб, yз эркаллиги билан унинг юзига пича табассум югуртирмо?чи бyлди. Ва бунга эришди ?ам, Искандарнинг юзига табассум югуриб сал бyшашди ва онасини ?атти? ?учо?лади. – Болам, ахир уни ?еч ким танимайди, бу атрофда ?ариндош-уру?лари ?ам йy?. Биттагина то?аси ?ам yлиб кетган. Онасидан эса шу кетганча дарак бyлмаган. Мендан бош?а ким унга ?yл чyзади деб, Алло?дан ?yр??анимдан уйимга олиб келдим болам. Унга юрагим ачишди болалигида яхши y?ирди, зе?нли бола эди.

– Тушунаман онажон, аммо уйимиздан у-бу нарса y?ирласа-чи? – эшиттириб гапирди Искандар. Она худди бир боласини иккинчисидан химоя ?илаётгандек, y?ри деб сифат берилиши унга ё?мади, гарчи бунга унчалик ишонмаса-да уни ?имоя ?илди, – Ў?ирламайди! —деди чу?ур хyрсинганча.

Ў?ли онасини ?из?ондими, ёки шу билан онасини а?дидан ?айтар-мо?чи бyлдими.

– Бyлмаса мен кета ?олай! – деди жа?л билан, икки ?yлини силтаганча.

– Сен шундо?ам кетаяпсан-ку болам. ?индистонда бош?а инженер ?урибдими-ки, сен бормасанг, – деб онаси бо?чага ташлаб кетилаётган болакайдек y?лига мyлтиради. Бу ниго? бояги эркаликдан сyнг жа?л отида, эгар жабди?ни бyшаштириб турган y?ил юрагини батамом юмшатиб, онасини ба?рига босишга сабаб бyлди.

– Ойижон нима ?илай, ахир ишим шуна?а. Мен у ерда малака ошираман. Келгунимча сиз yзингизга ё??ан ?изни топиб ?yйсангиз, тyй ?иламиз, нима дедингиз, – деб онасининг кyз ёшларини артиб, эркалаб ?yйди. Эрининг yлимидан кейин у y?лига анча суяниб, ?yнгли салга юмшаб кетадиган бyлиб ?олганди.

– ?али ?ам уйланганинг йy?, опаларинг сенга алла ?анча сулув ?излардан топиб ?yйишган, сен бyлсанг…

– Бyлди-бyлди ойижон, нима десангиз шу, майли ?олса ?ола ?олсин, фа?ат йи?ламанг! Касал болиб ?оласиз а?ир.

Анвар, она-боланинг муросаларига, деворга суянганча ?авас билан ?араб турарди. Бу гапларни эшитиб, кетмо?чи бyлди-ю, аммо у онасини энди топгандек, бу ердан ?етгиси келмасди. Оила нимали-гини у шунча йил деганда мана энди кyрди. Ов?атланиб yтириб, у ё?-бу ё?дан гаплашишди. Искандар худди жиноятчини сyро? ?илаётган прокурордек ундан ?еч кyзини узмас, ?али шошмай тур, мен сени йy?отмасамми, дегандек y?раярди. У ов?атини еб бyлди ?амки, бу кyзлар уни ?али ?ам таъ?иб ?иларди. Анвар yзини но?улай ?ис этиб, секингина уларга yхшаб сочи??а о?зини артгач та?лаб ?yйди. У ?анча yзини уларга yхшаб тутишга ?аракат ?илмасин, ?yллари титрашдан тyхтамас, гаплари чалкашиб кетарди. Ахир шунча йил о?у ютиб унинг асаб тизимлари анча толи??ан эди-да.

– Мен бора ?олай, – деди худди ?yша-?yша уйлари уни кутиб турган, ме?монга келган аристократдек ?аддини ?оз тутиб.

– ?аерга борасан болам? Барибир борар жойинг йy?, ?олавер, – деди ая.

Анварга бу таклиф ё?ди-ю, аммо ?айи?иб кyз ?ири билан Искандарга ?аради. Шунда устози Анварга, – ?yр?ма емайди, Искандар келаси душанбада ?индистонга учиб кетади, хонаси сенга ?олади. Менга ?ечам зараринг тегмайди. – деди жилмайиб. Бу гапдан Искандарнинг энсаси ?отиб, юзини дераза томонга бурди. Искандарни шуб?аси аримаганини Анвар жудаям яхши билиб турар, шу сабаб имкон ?адар унинг кyзидан узо? бyлишга ?аракат ?иларди.

Бир ?афта шу ердаман, ?амма ишимни ташлаб, шу йигитни уйдан йy?отишим керак, билиб бyладими, нияти нима уни, деди yзига yзи Искандар.




Биринчи сабо?


Шу кундан унга тузо? ?yя бошлади. Эрта тонг Анвар юз-?yлини ювиш учун ваннага кириб кетганида, Искандар унинг каравотини яхшилаб текшириб олди ва yзининг пулларини санаб, ундаги ра?амларни блокнотига бирма-бир ёзиб, жавонга жойлади. Анвар ?ам кийимини шу ерга ?yйишини билиб, чyнтагига эллик мингни жой-лади-да, айнан унинг ёнига, худди пулини олиб ?yйиш эсидан чи?-?андек курткани илиб, ичкарига кириб кетди. Анвар бир чети кyриниб турган, бир кисса пулни олишига Искандар амин эди. Уни шу ба?она онасини хафа ?илмаган ?олда, уни уйдан чи?ариб юбормо?чи бyлди. У режани ани? тузиб чи??анди. Анвар унинг кетидан келиб, киссадаги пулни кyриб кyзлари yйнаб кетди, беихтиёр пулга чангал солди, киссасига солмо?чи бyлди. Биро? ичидан нимадир уни тyхтатиб ?олди. «Нима ?илаяпсан Анвар, сенга ме?рибончилик ?илиб, сову?да ?отиб ?олмасин деб уйидан исси? жой берган одамларнинг пулини y?ирлаяпсанми,» деди ички бир овоз. У го? пулга су?ланиб ?арар, го? атрофга алангларди. У бу пул билан неча кун маишат ?илиши мум-кинлигини yйларди. ?аяжондан вужуди ?изиб кетди. Балки биттасини оларман, билиб yтирибдими, тушириб ?yйдим деб yйлайди тамом. Деди-ю, биттасини секин ?yлига олди, Ме?рибон ая ичкаридан чи?а туриб, уни Искандарнинг чyнтагига ?yл су?аётганини кyриб ?олди. Бундан у ?айратланмади, эшикни овозсиз ёпаркан, – эссиз, тарбия кyрмаган-да, – деди. Шу пайт хаёлига бир фикр келиб суюниб кетди. У куёвининг ту?илган куни я?инлашаётгани учун, яхши куртка сотиб олган эди, уни олиб чи?ди-да, энди столга yтирган Анварни тур?азиб, – ?ани болам, шуни бир кийиб кyрчи, – деди.

– Нега, нима бу?

– Кеча пенсиямдан сенга атаб куртка олдим. Бир кийиб кyрчи, лойи? келармикан?

Анвар минг ?ижолат билан курткани кияркан, кyзларини аядан олиб ?очди.

– Бошингни кyтар болам, савлатингни бир кyрай ?ани, ярашганини ?ара. То?ир-а, То?ир. Буюрсин, муборак бyлсин.

– Керак эмас аяжон, нега овора бyлдингиз, yзимнинг курткам ?ам ёмон эмас. Пул топсам, сотиб оламан yзим.

Кирлигидан ялтираб, увадаси чи?иб кетган, йирти? курткасини, кyнгли о?римасин деб камситгиси келмади. Гап ичидаги гапни тушу-ниб ол дегандек, – У юп?а, ём?ир-?орга тy?ри келмайди. ?али бир жойга ишга кирганинг йy?. Нима y?рилик ?илиб топасанми? ?еч-да, мени болам ?алол, бировнинг бир тийнига ?иёнат ?илмайди. Шунинг учун эски кийсам кияман-у, аммо ме?натсиз ош керак эмас деяпсан-да тy?рими, сувингизни ичиб, тузингизни еб, дасмоянгизга ?ам ёпишаманми, деяпсан-да, вой, ?алолгина боламдан yргилай.

Анвар ундан бу гапни кутмаган эди. Бошига гурзи билан ургандан ?ам баттар таъсир ?илди бу гап. Бу сyзларни айтгандан кyра, ингичка хипчинни сувга бyктириб савалагани-да, шу ?адар аччи? ботмаган бyларди. Курткани кийиб, икки четига китоб тyлдирилган, yртасига 80-йилларнинг урфида бyлган, бир-иккита чинни идиш ясатилган жавонга yгирилганча, куртканинг замогини yйнаб, – билдимикан, йy?-ей бyлмаса уйидан алла?ачон ?айдаб соларди. – деган хаёлда эсанкиради. Ая хонасига кириб, эшикни ичкаридан ёпиб, уни зимдан кузатди.

Анвар курткасини секин ечди, бояги пулни бироз киссасида yйнади-да, виждони ?ийналдими, ёки ?yлга тушганини пай?адими, бирдан важо?ат билан чи?иб пулни жойига солди. ?айтаётганида икки ?yли билан кyзларидаги ёшларини артаётгани кyриб, кузатиб турган ая, – ?а одам бyларкан. Виждонини сотмаган экан ?али, – деб мийи?ида жилмайиб ?yйди.

Анвар хотиржам бориб жойига yтирди. Ая келиб дарров унга ов?ат сузиб берди. ?еч нимага эътибор бермай, ов?атни па??ос тушираётганини кyриб, ая yтирмади. Анвар, о?зини катта очиб, нонни ярмисини шартта узиб олди-да, унга ?араб турган аяга:

– Ўтирмайсизми? сиз емайсизми? – деди о?зидаги ов?ати билан. Ая йy? дегандек, бошини сарак-сарак ?илиб бир четда тураверди. Анвар ов?атини еб бyлиб, энди турмо?чи эди. Ая секин унинг ?аршисига yтирди, – Болам, ов?атланиб бyлдингми?

– ?а ра?мат, жуда мазали бyлибди. Нега yзингиз емадингиз? Ёки ов?атланиб олганмидингиз? – деди кекириб. Ая чу?ур хyрсинганча, Анварнинг саволига жавобан:

– Йy?, мен ?амма yтирмагунча емайман. Бир куни Пай?амбари мизнинг (С.А.В.) олдиларига бир киши келиб, – мен ов?атга ?ечам тyймайман, – дебди. Шунда Пай?амбаримиз (С.А.В), – ов?атни yзинг ейсанми ёки жамоат бyлибми? – деб сyрабдилар.

– Бир yзим ейман, – дебди бояги одам. Шунда Пай?амбаримиз

(С.А.В), – ов?атни оиланг, я?инларинг билан егин, жамоат бyлиб ов?атланишда барака бор деган эканлар. Яъни, якка тановул ?илади-ганларни Алло? суймайди деганлар.

Аянинг бу гапидан Анвар дарров yзига тегишли ?улосанини олиб, уялиб бошини эгди. Искандар ваннадан чи?иб, Анвар билан ойисини кyриб, дарров бояги киссаси эсига тушди. Бориб ?араса, пули жойида. «?али улгурмабди, ёки кyрмаган. Кисовур, ?yлимга тушасан барибир» деган хаёлда бошини сочи? билан артганча улар ёнига yтирди. Ая учта коса ов?ат сузиб келтирди, Анвар унга ?ам ов?ат сузилганини фа?млаб:

– Мен емайман тyйдим, —деди. Ая эса худди синамо?чи бyлган-дек, уни дастурхондан турмасликка ундади:

– Ўтир, биз билан озгина бyлса-да, егин болам.

Анвар ?айрон бyлиб, ая Пай?амбаримиз (С.А.В.) нинг ?адисларига амал ?илмо?чи шекилли, майли бир-икки ?оши? есам бyкиб ?олар-мидим, деган хаёлда ?оши?ни ов?атга урганди, Искандар шартта уни ?yлини тутди.

– Нима ?илаяпсан?

– Ов?ат еябман.

– ?али уйни каттаси yтирмади-ку, еяверасанми? – деди Искандар худди y?рини во?еа жойида тутгандек. Анвар нега ов?ат ?айта сузилганини, ая нега бош?атдан уни дастурхонга ча?иргани, энди тушунди. ?араса, ая ?yлини артиб, Анварга ?араб жилмайиб турган экан. У аста стулга yтириб, – Бисмилла?ир ра?моннир ро?им, – деб нонни ушатди. Косадаги ов?атдан ?оши?ни учида олиб, о?зига солди ва йигитларга ?ам, олаве-ринг, мен бошладим, – деди. Анвар бир ?yлини мушт ?илганча столга ?yйиб, иккинчи ?yлида ?оши?ни ?атти? си?иб, кутиб турган экан. ?айратланиб, – Бyлдими? Шуми? Кинода кyрганман, олдин нимадир y?илади, кейин таомга ?амма бирданига ?yл уради, – деди. Искандар, Анварга худди жиннига ?арагандек ?аради-да бир ?азаб, бир ихтиёрсиз кулги билан, – Сен христянмисан? – деди.

– Йy?.

– Мусулмонмисан? Ўзбекмисан? Ёки ойдан тушганмисан?

Ая Искандарнинг зардали, мyмин мусулмоннинг одобига зид, муомаласидан ?алати бyлиб кетди, шо?ига урсанг туё?и зир?ирайди деганидек, ?yлидаги ?оши?ни коса ичига енгилгина ташлаб юбор-ганини ?ам сезмай ?олди. Маюс ютинганча, йигитнинг мyминлардан кyнгли ?олмасин деб, Искандарнинг сyзини бyлди.

– ?yй болам, уна?а дема, мyминнинг бир ажиб ?ислати бyлади.

Яъни ?еч ма?ал биродарини, нафа?ат биродарини, умуман ?еч кимни камситмайди, силталамайди. Бош?а ?еч бир миллатда учрамайдиган ?ушмуомулалик билан, бировнинг айбини юзига солмасдан йyл кyрсатади. Билмаслик айб эмас, yрганмаслик айб, – у y?лига дакки бериб Анварга yгирилди. – Болам у сен айтаётган, бизнинг, мусулмон динининг одатларидан эмас. Улар олдиндан шукрона келтиришади, yзига яраша дуоларини y?ишади. Аммо аслида, таомга еб бyлганидан сyнг фоти?а тортиш керак. Боиси, насиб бyлса ейсан, насиб бyлмаса йy?. Сониялар ичида нима бyлиши фа?ат Алло?нинг yзигагина аён.

Пай?амбаримиз Му?аммад саллолло?у алай?и ва салламга икки мушри? келиб, «?yлимдаги риз?имми ёки йy?ми?» – дебди. Риз?инг десалар, ташлаб юбормо?чи, аксинча сенинг риз?ингмас, деганларида еб ташламо?чи бyлиб турган экан. Шунда саллолло?у алай?и ва саллам, – есанг риз?инг, мабодо улгурмасанг, ёки истамасанг демак риз?инг эмас дебдилар, – деб ?адисдан мисол келтирди ая. – Биз мусулмонлар «Бисмилла?ир ра?монир ро?ийм» деб иш бошлаймиз, ?амма ишимизда. Искандарнинг энсаси ?отиб, yнг ?yли муштумини бетига тираб yтирганди:

– Бугун ов?ат еймизми yзи, ёки дарс yтамизми? —деди охири чидолмай.

– Сен еявер, менга гапиряптилар. Сен биласан, мен эса энди

эшитяпман, – деди аянинг гапларини жон ?уло?и билан эшитиб yтирган Анвар. Искандар хушламаётган ?амхонасини устидан кулгандек:





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=63618846) на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.



Қаҳрамонимиз Анвар ўз онаси томонидан тиригича кўмилади. Тубанлик ботқоғига ботади. Ўкинчли ноласи, мўнис она тимсолидаги фаришта дуолари, ўгитлари сабаб дунё сахнасига ўз байроғини қадайди. Аммо биргина мактуб у қадаган байроқни чўрт бўлади. Она тимсолидаги фаришта сабаб, у узилган ришталар уланганини, ўзи билмаган холда силаи раҳмни тиклаганини билмай қолади. Фаришта аслида шайтонлигини билиб, Анвар ўртадаги силаи раҳмни узган, уни она меҳридан жудо қилган душманни авф этармикан?

Как скачать книгу - "Силаи раҳм. Роман" в fb2, ePub, txt и других форматах?

  1. Нажмите на кнопку "полная версия" справа от обложки книги на версии сайта для ПК или под обложкой на мобюильной версии сайта
    Полная версия книги
  2. Купите книгу на литресе по кнопке со скриншота
    Пример кнопки для покупки книги
    Если книга "Силаи раҳм. Роман" доступна в бесплатно то будет вот такая кнопка
    Пример кнопки, если книга бесплатная
  3. Выполните вход в личный кабинет на сайте ЛитРес с вашим логином и паролем.
  4. В правом верхнем углу сайта нажмите «Мои книги» и перейдите в подраздел «Мои».
  5. Нажмите на обложку книги -"Силаи раҳм. Роман", чтобы скачать книгу для телефона или на ПК.
    Аудиокнига - «Силаи раҳм. Роман»
  6. В разделе «Скачать в виде файла» нажмите на нужный вам формат файла:

    Для чтения на телефоне подойдут следующие форматы (при клике на формат вы можете сразу скачать бесплатно фрагмент книги "Силаи раҳм. Роман" для ознакомления):

    • FB2 - Для телефонов, планшетов на Android, электронных книг (кроме Kindle) и других программ
    • EPUB - подходит для устройств на ios (iPhone, iPad, Mac) и большинства приложений для чтения

    Для чтения на компьютере подходят форматы:

    • TXT - можно открыть на любом компьютере в текстовом редакторе
    • RTF - также можно открыть на любом ПК
    • A4 PDF - открывается в программе Adobe Reader

    Другие форматы:

    • MOBI - подходит для электронных книг Kindle и Android-приложений
    • IOS.EPUB - идеально подойдет для iPhone и iPad
    • A6 PDF - оптимизирован и подойдет для смартфонов
    • FB3 - более развитый формат FB2

  7. Сохраните файл на свой компьютер или телефоне.

Видео по теме - Omonat - $20,000 (qisqa metrajli ibratli film) | Омонат - $20,000 (қисқа метражли ибратли фильм)2021

Книги автора

Рекомендуем

Последние отзывы
Оставьте отзыв к любой книге и его увидят десятки тысяч людей!
  • константин александрович обрезанов:
    3★
    21.08.2023
  • константин александрович обрезанов:
    3.1★
    11.08.2023
  • Добавить комментарий

    Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *