Книга - Март Революциясы. Коомдук-саясий драма

Март революциясы. Коомдук-саясий драма
Замирбек ?с?ров


В данной книге представлена драма «Март ы?кылабы» («Мартовская революция») Замирбека ?с?рова, отражающая одно из самых важных событий в новейшей истории Кыргызстана, связанное с мирной сменой власти в марте 2005 года.Это было время больших возможностей, не использованное в достаточной степени ответственно новой властью – для прорыва в принципиально новое состояние нашего общества. Но в жизни и особенно в политике упущенный шанс часто оборачивается трагедией.





Март революциясы

Коомдук-саясий драма



Замирбек ?с?ров



© Замирбек ?с?ров, 2024



ISBN 978-5-0051-3754-8

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero




Предисловие


Драма Март ы?кылабы – новейшая история Кыргызстана: как это было и что это значило… Что дает нам опыт Мартовской революции 2005 года на сегодняшний день?

С большим любопытством прочитала историческую драму писателя Замирбека Осорова, и почувствовала «послевкусие». Это pattern политической власти в постсоветских странах, на примере Кыргызстана. Осмысление Мартовской революции бесценно и актуально с точки зрения настоящего.

Я тоже участник событий тех лет: была одним из лиц молодежного движения «Келкел». Я тогда часто читала статьи автора, как буревестник, в газете МСН. Теперь, спустя 15 лет, с удивлением читаю его драму. События предстают перед нами в диалоге и обсуждении активных свидетелей и участников.

Жанр драмы – это сочный, завлекающий стиль. Мы знаем про Уркун 1916 года из драмы Жоомарта Боконбаева «Ажал ордуна», где через судьбу Ажар, мы узнаем судьбу нашего народа, и события великого испуга и наплыва в Китай. Или через «Сынган Кылыч» Т?л?г?на Касымбекова, наши люди знают годы Кокандской власти, чем из книг официальной истории.

Также, через эту драму мы узнаем события Мартовской революции 2005 года, то настроение и ту энергетику и страсти, которые витали в воздухе именно в те годы. Историю несправедливо судить в другом контексте, а только в своем. Поэтому преподнесение истории и выявления ее сути, намного интереснее через литературу, потому что широкие массы легче читают художесвтенную, нежели академическаую, литературу. А ведь главная аудитория этой драмы – не узкий круг, а более широкие массы. До них должны дойти эти уроки…

Эта книга может показаться субъективной для некоторых, и она не претендует на истину последней инстанции, потому что ничто в мире абсолютно и не определенно, тем в более в такой политической теме, как история. И каждый должен свои правду написать, по мере своего таланта, и все это будет вкладом в расшифровку общего пазла. И Осоров выполнил свою часть. Без лукавства и размытости, автор сам берет сторону «революционеров», и такая цель мне очень нравится, потому что это не академическая, а художественная работа, и эта роскошь позволяется в литературе.

Самая главная суть и достоинство этой драмы – это изъятие уроков из опыта тех событий: не дать украсть народную революцию; кому не дать: противникам изменения, а также новым властям. это осмысление пути Кыргызстана, и духовное и политическое направление. И это осмысление самое важное, и все остальное это детали и изюминки. «На стол» ставится все модели, как демократия, национальный кыргызский путь, запад, глобализация, Россия, Америка. Для меня это максимально объективное обсуждение темы, с ракурсов всех мыслителей, анти и про стороны революции.

Драма построена вокруг диалога между главными героями: журналиста и Рухайым, ясновидящей женщины, которая заранее «видела» плохой конец первого президента. Другие ключевые актеры это Куудул и Даанышман очень пикантны, и задают сарказм и вкус произведению. В эпизодах, конечно, народ, диктор, персонажи политологи, медики, предприниматели, ну и сами политики как Акаев, Бакиев, ?м?рбек Текебаев, Бекназаров, Кулов, и т. д. Вы также узнаете здесь таких отрицательных политологов, как Князев.

Декорации меняются, но ключевые актеры Журналист и Рухайым, через свои вопросы друг другу и разговор, проясняют сюжет. Кроме политиков, все образы собирательные, абстрагированные. У меня был большой соблазн расшифровать этих персонажей, но точно не смогла. Но суть не в этом, суть в идеологической роли этих лиц.

Тонкой ниточкой сквозь драму идет мир мистики, тонкий мир, связь между этим миром и небесным. Рухайым служит каналом получения и передачи этих сигналов главным людям. Ее предвидения связаны с такими священными для кыргызов, как духи Неба и Манаса. Все время идет борьба с темными силами, и эта психологическая темная сторона…

Самым большим впечатлением для меня было сон Рухайым о втором президенте, Бакиеве. Не буду рассказывать вперед, но это жуткий сон, который мог спасти потом страну, но никто не хотел слышать про этот сон.

И конечно, есть там главная ясность между злом и добром. Идеальная форма правления – это истинно народная власть. Очень правильные понимания у автора: народная власть – это когда «Эл ?з? бийликке ээ болгусу келип жатканы», «бийлик качан элге кызмат кылганы, «Бийлик качан, кайсыл мезгилде, жана кандай шарттарда дитин коюп кызмат кыла баштайт» (11 – бет), «Бийлик калыс, чынчыл, таза болсо, элдин бийлиги деген ошол». Конечно, этому идеалу мешают много факторов: коррупция, трайбализм и зависть, и регионализм.

Кстати, автор берет тему шире, чем просто демократия. Он адаптирует его с кыргызскими традициями: «?з?б?зд?н ыйманыбызга бек болуп, каада салтыбызды так жана туура колдонуудан башташ керек» (стр 27) Он предлагает власть снизу-вверх, с уровня айыл ?км?т?, и дальше вверх. Он предлагает институт курултая, что и есть прообраз западного Парламента. «Бийликтин туурун олку солкудан бекемдеш ?ч?н, анын курамына те? пропорциядагы ?к?лд?рд? шайлаш керек: ?км?т, ишкер жана коомдук уюмдардан. Мына ушул микрокоомдук ?ч бурчтук айылды бириктирген т?з?л?ш болот» дейт ал. (28 бет).

И уже дается шпаргалка или рецепт любому будущему правителю, чтобы его не настигла участь бывших президентов, Акаева, Бакиева, и я добавлю Атамбаева: это выполнять обещания. Сказать просто, делать трудно. Именно это главное слово «выполнить обещания» и хотели сказать и достучаться главные герои до президента, но кто бы их слышал. Это простое слово было бы спасением для страны и предотвращения воплощения ужасного сна Рухайым… Но случилось то, что случилось. Природа власти, как в фильме «Властелин Колец» или «Звёздные войны» такова, что она слепа и глуха, и редко когда добро достукивается до нее. Власть для духовно не стойких людей, мощный ураган испытаний. Только духовно крепкие люди, и то, с силой, смогут приручить власть и делать его благом для себя и народа. В истории очень мало таких людей, такие как Курманжан Датка, Исхак Раззаков, Нельсон Мандела, лидеры Махатма Ганди, Мартин Лютер Кинг Америки.

Книга не наскучит вас хронологией, а дает диалоги и обсуждения, и это легче читать и «пить».

В драме приводится роль НПОшников, международных организаций, хвалящих революцию, и помогающих через семинары о предотвращении конфликтов. И я как раз работала в этом международном проекте ОБСЕ, и очень точно помню эти созвучия и поддержку. Этот НПО был «Фонд за Международную толерантность».

Трогательным моментом запомнился мне момент, когда Журналист и Рухайым, искренне помогавшие новой власти встать за руль, после революции, оказались на обочине, неуслышанными, и даже не получившими законно заслуженные позиции в госаппарате. Теперь они продолжают быть неравнодушными, но уже через газету, надеясь, что читают первые люди. В этой статье журналист продолжает оправдывать нового лидера, и тот момент, когда он кушал манты, это был очень достойным моментом, это сильная часть драмы. Когда лидеры приходят во власть, и в 2005 и 2010 году, они резко блокируются от своих же соратников, и их мгновенно окружают совсем другие люди, гипнотизирующие своими чарами и со своими личными корыстными интересами. Тонко подмечена это явление новой власти, в авторитарных странах, как наша. Я такое отчётливо слышала и от участников революции 2010 года.

Драма может быть замечательным чтением для студентов политологии, потому что на простом народном языке объясняется понятия как демократия, плутократия, клептократия. Это произведение также я рекомендую для курса по новейшей политической истории Кыргызстана. Годы правления Акаева и Бакиева, включая Аксыйские события 2002 года, тут охвачены, тем более роль именно президентов, а также таких политиков, как Бекназаров, Сарыгулов, Кулов, ясно переданы.

Мастерство и виртуозность Осорова в его доступном простом и богатом языке, что характерно ему по всем его другим произведениям. Его ментальный охват общего и конкретного, глобализации и локализации, впечатляет. Через слова Даанышмана и он ищет неповторимый путь Кыргызстана, свободу среди мирового хаоса и суматохи, не теряя свое национальное, свой код и духовный каркас. Я подумала, что Осоров это неофициальный политолог и философ.

Впрочем, драма «Март ы?кылабы» является не только исторической летописью, но и осмыслением сущности власти в пост советских странах, на примере Кыргызстана, и того, как власть на самом деле должна быть, чтобы не закончить трагически. Настоящую революцию нужно оберегать от хватких подхалимов, олигархов и коррупционеров. И оберегать должны его все гражданское общество, потому что хозяин власти – это народ, а не президенты. Спасибо автору за этот вклад в осмысление и дискуссию нашей новой истории.



Бурул Усманалиева,

гражданский активист, участник Мартовской революции, Магистр международных отношений, 31 АВГУСТА 2020 ГОДА




Катышуучулар


Даанышман – жашы 70ке барып калган ?лк?г? белгил?? адам, акылы тере? аксакал. Совет доорунда к?п жылдан бери чо? ?нд?р?шт? жетекчи болуп иштеп келген, эркиндик заманында элди тынбай аракеттен??г?, эмгек кылууга, ?н?г??г? жана такшалууга чакырган партиянын лидери жана идеологу. Прототиби Садыр Назаров, белгил?? коомдук ишмер, илимпоз, анын с?р?т? китебтин сырткы бетинде берилген.

Рухайым – саясий коомдук ишмер, акын жана философ. Мурдагы ажону кызматтан качып кетуусун бир жыл илгери билип, ошондой эле жа?ы президенттин такка келишин алдын ала айтып, ошол тууралуу поэма жазып, коомчулукка ке?ири таанылып калган аялзат.

Журналист – мурдагы ажону тактан кетир??, жаны бийликтин, ажонун келишине олуттуу салымы бар инсан, чыгаан журналист.

Куудул – абдан ж?нд?мд??, тез кыймылдаган адам.

Революциянын коргоочулары – жыла?ач батырлар, укук коргоочулар, коомдук ишмерлер.

Революцияга каршы тарап – ак-шапкечендер, акаевдин идеологдору, ишмерлери, чинолвниктери, журналисттер жана башкалар.

Балитолог – б?т?н улуу ?лк?н?н ?к?л?, ы?кылапты т??к?р?шк? айландырууга ?м?р?н арнаган, ошонун эсебинен жанын баккан политолог.

Саясий желмогуздар – эски бийлик тарабындагы к?з? ачыктар, кошокчулар, дуба салуу, к?зд? боемолоо жана башка магиянын ?н?рч?л?г? менен ынтызарланган ?лк?б?зд?г? кара к?чт?р.

Элдин ?н? – Ала-Тоо аянтында чогулган адамдардын алыстан угулуп турган с?зд?р?, чакырыктары, ураандары.

Диктор – ?з? сценага к?р?нб?й, трибунага чыккан же экранда пайда болгон адамдарды тааныштырып, алар тууралуу с?з кылып же аларга с?з берип турган актер.

Эпизоддордо катышкандар:

Кыргызстандын бугунку Ажосу

Кыргызстандын экс-Ажосу

Кыргызстандык коомдук жана саясий ишмерлери

Дастан Сарыгулов, Азимбек Бекназаров,Омурбек Текебаев, Феликс Кулов, Мелис Эшимканов жана башкалар.



Диктор:

Ушул к?нг? чейин талаш т?г?нб?д?:

Бул эмне болду – ы?кылаппы

Же т??к?р?шп??

Ушул к?нд? тосуп,

Биз с?й?н?п жыргайлыбы

Же боздоп ыйлайлыбы?

Мурдагы бийликти атадай к?рг?нд?р

Коомдун пикирин ача б?лг?нд?р,

Атасыз калгандай ?к?р?п,

Катуу эле убайым тартты

Саясатчылардын бир даары.



Бул тарыхый соболго

Э? туура жоопту берет биздин драма.

Асмандын да жердин к?чт?р?н?н

Бири-бири менен кармашканын,

Бийик жана пас заттардын мелдешин,

Ортодо ?з пайдасын к?зд?п кычаганын,

Же ж?н эле бийлик оорусунан курттаганын,

Трайбализмден айыкпаганын —

Баардыгынын бет ачары башталды.

Кандай болсо да, мекендештерим,

Кудай тарапта дайым болууга аракеттенели.



Биз бул тарыхый драманын

Шекспирге те? келебиз деп жаратпадык,

?лк?б?зд?н атагы менен кадыр-баркы

Англиядан кем эмес болсун деп саамадык,

Президентибиздин т?б?л?к т?сп?л?

Авраам Линкольндун турсун деп катарында.

Эмне болот мунун аягында

Баардыгыбыз к?б? болобуз убагында.

А бирок мезгил ?т? электе, туугандар,

Улуу тарыхый ролду ойноого далбас уралы,

Кийин баардыгы ?т?п, калбайлы арманда,

Бизден кий?ки урпак-туягыбыз,

Сыймыктанып ?сс?н бизди эскерип

Жакшы эле болгон аталар деп,

Март ы?кылабын жаратууга жараган деп,

Кетирбей биз кетирген каталарды.




Биринчи акт



Ак-?йд?н кулаганы



К?ш?г? ачылары менен чо? экранда Ала-Тоо аянты, 2005-жылдын 24-мартындагы тарыхый окуялардын финалдык к?р?н?ш? чагылдырылат. Ак-?йд?н чабуулу, кулаганы, кыргыз элинин стихиялуу т?рд?, толкун сыяктуу жети кабаттуу ?км?т ?й?н? каптап киргени. Элдин революциясы иш-ж?з?н? ашты. Акырындык менен экрандан ми?деген элдин, ы?кылаптын ?н? басылып, аягында фильм токтоп, экранда Ак-?й, анын айнектеринен карапайым элдердин с?й?нг?н ж?зд?р? к?р?нг?н с?р?т гана фон катары бул актынын аягына чейин экранда калат.

Сценанын сол тарабында Гайд-парктын трибунасы турат.




Биринчи к?р?н?ш


Сахнага Журналист менен Рухайым чыгышат.

Журналист: Эч кимдин Ак-?йд? алам деген ою болгон эмес. Баардыгы ?з?н?н ?з? эле болуп калбадыбы.



Аянтта топтолгон элдин ?нд?р? угулат:



Бакиев! Бакиев! Бакиев!

Кулов! Кулов! Кулов!



Рухайым: ?з?н?н ?з? болгон жок бул окуя. Асман, улуу Жараткан, ааламдын бийик акыл-эси Акаевди тактан кетир??г? э? оболу кызыгдар болгон. Алдын ала сен тактан кет??? керек деп ага к?п жолу эскерткен, эгер убагында кетпесе?, ?з аты? жана ?й-б?л?? тарыхта кара тамга менен жазылат деп, – ал бийликке мас болуп, андай эскер??л?рд? укпады. Акыры боло турган иш болду.

Журналист: Эмнеси болсо да, аягы жакшылык менен б?т?т деген ишеним бар. Революция майданы кимде кимди бийликтен кулатып, тууган элинен, жеринен безитсе, башкаларды бириктирген болду. Мына биз дагы ушул жаздын ажайып к?нд?р?нд?, ы?кылапчыл Бишкектин кайнап турган к?ч?л?р?нд?, ?лк?б?зд?н тарыхы чечилип жатканда, эт менен челдин ортосунда турган ?т? кооптуу мезгилде сени менен таанышып калбадыкпы. Мен ?ч?н бул ынкылаптын э? чо? белеги болду, сени менен Ак-?йд?н чабуулу мезгилинде таанышып калганым,

Сен биз тарап экени?ди к?р?п,

Же?иш биз тарапта болоорун т?ш?н?п.

Рухайым: Ж?р эмесе, кулаган Ак-?йд?н короосуна кирип, аерде с?йл?г?н ораторлордун с?зд?р?н? кулак салып к?р?л?ч?. Алар эмне ж?н?нд? с?з кылып, эмнени ойлоп жатышат экен?



Аянтта кайрадан калы? элдин ?нд?р? угулат:



Бакиев! Бакиев! Бакиев!

Кулов! Кулов! Кулов!




Экинчи к?р?н?ш


Сценага Даанышман менен Эл-аралык эксперт Куудул чыгышат. Даанышман – салабаттуу, оор басырыктуу адам, Эл-аралык эксперт – Батыш ?лк?н?н ?к?л?. Куудул – элпек, ыкчам кыймылдап, сымаптай ойноп, турган жеринде бийлеп да, машыгып да, энергияга толгон жигит.

Эл-аралык эксперт:

Дал экиге б?л?нд? ??д?н?т ?лк?н?н электораты,

Жарымы Бакиевди жактырып, башкасы Куловду.

Эми бул эки чыгаан кантип б?л?ш??р экен бир кызматты,

Утулган тарап да козгоп жибербейби кээ бир б?лг?нд??

Даанышман: Кудай сактасын андан. Кан т?г?лб?й, баардыгы ушундай аяктаганы дурус эле болду. Эгерде ок атылып кан т?г?лг?н болсо, бийлик менен элдин ортосундагы тиреш?? мынчалык бат жана к?т?лб?г?н жерден о?ой басылмак эмес.

Эл-аралык эксперт: Эми аны териштир??г? кажет жок. Кан т?г?л?ш? керек элеби же жокпу, ак-шапкечендерби же митингчилер ?з?л?р?б? Бишкектин магазин-д?к?нд?р?н тоноштубу же шаардын мы?к этпей ж?рг?н момундары т?н ичинде шаарды тозутуштубу – эми бары бир болуп калбадыбы. Ошондой эле бул эмне ?з? – ы?кылаппы же т??к?р?шп? же ж?н «захватбы», мордобой, мародерчулукпу – мунун баарын эми тарых ?з? ырастайт.

Даанышман: Ооба, мунун баарын тарыхка жана кийи?ки муундарпыбыздын сынагына, сотуна, к?з?м?л?н? кой…

Эл-аралык эксперт: Yes it is, I am wholly agry with you. It is just the Great Kyrgyz Revolution!

Куудул: А балким революция болбой калсачы?

Эл-аралык эксперт: Жок, жок. Бул накта революция. It is just the Great Kyrgyz Revolution! Little late all other states around you will go after yours path.

Даанышман: Бул соболдорго азырынча жооп табылбайт.

Кандай болгондо да Акаев качып кеттиби, бала-чака, к?й?-балдары менен кошо, демек Кыргызстанда бийлик алмашты деген кеп да. Ал эми бийлик алмашканда, аны менен кошо бийлер, т?р?л?р алмашат бири калбай, коом бир аз болсо да тазарат деген шанс, м?мк?нч?л?к пайда болот эмеспи.

Куудул:

Ооба, болгон дейт ошондой ?м?т, кыял,

Эл-аралык де?гээлде тарады ушундай мишмиш,

Тетиги Грузия, Украинадан жуккан ооруу имиш,

Аягы айланса да ботко, кишмишке.

Бул уже биздин эмес маселе, ишибиз —

Баардыгана жооп беришет эрте? —

Жыргал турмуш жаралабы же тажаалбы, —

Революциянын самап жараткандар,

Алла-Талаага ыраазылыгыбызды айталы б?г?н,

Мекенибизди ?зг?рт??г? жол ачып бергени ?ч?н.

Мурдагы бийликке ?лк?б?зд? м?лж?тт?рб?й б?т?н,

Ж?р?к ?ш?н алдырып, четке кууп чыкканы ?ч?н.



Даанышман: Ооба, ырахмат сага, Кудайым, Кыргызстанда ушул к?нд?рд? болуп жаткан саясий окуялар Сен тууралуу кабарды берип жатпайбы.

Эл-аралык эксперт: Албетте ырахмат. Heaven blesses Kyrgyzstan selectively. For that yours people must to act and behave respectively, because it is Revolution!

Эл ?н?: Рахмат сага, Жараткан!

Сценага Журналист менен Рухайым чыгышат.

Рухайым: Асман, Тенир, айк?л Манас баатырыбыз ушуну билишкен, ?з батасын беришип. Кыргызстанды асмандагы улуу к?ч д?йн?-ж?з?нд?г? ажайып пилоттук проект, долбоор катары кабыл алды. Ушуну унутпайлы. Кыргыз эли, жери улуу экенин, Кудайдын к?з? бизге т?з болгонун сезбей жатасы?арбы?

Журналист: Эгерде андай болбогондо, кантип Ак-?й куламак? Курал-жаракка жык толгон плутократ ажонун чээни. Кыргыз элинин алтынын, пахтасын, сууларын, жерин тоногон падыша, Аксы элин аттырган з??к?р бийлик дагы бир жолу массалык т?рд?г? кан т?г??д?н, ?з элин автомат менен атуудан баш тартат беле?

Эл ?н?: Плутократ деген эмине, туугандар,

Бергилечи анын аныктамасын?

Куудул: Хоп болоду, жан акебайлар. (Эл-аралык экспертине кайрылып). Сиз т?ш?нд?р?п бересизби, мударис акебиз?

Эл-аралык эксперт: Yes, OK

Ч?нт?г?н?н блокнотту алып, окуй байштай.

Кечиресиз, мен бул терминдерди мурдатан эле кыргызчалатып алганмын, эмесе кулак салып уккула.

Плутократия деп, ??к?й байлардын бийлигин айтат,

Кыскасы, байлар бийликке келип, кысталактар,

Ого бетер байыйлы деген максатта

Т?з?т мыйзамдарын, Конституциясын, тартибин,

Башка балекеттин баарын ойлоп тапканын,

Эптеп эле сиз менен биздин канын сооробуз деп башкарганын,

Жалпы элдин талабын таптакыр унуткарганын —

Мына ушундай башкарууну, кудай урганды,

Плутократия же кыргызча Б?лд?ккратия дейт, туугандар.

Ал эми Клептократия деп

бийликке келген кылмышкерлердин ?лк?с?н айтат.

Бул бийликтин арам т?р? амал дегенде

жатып калган кысталактардын бийлигин чагылдырат.

Э? жаман мыйзамдарды, Конституцияны

?з?н?н бийлигин кармап калуу ?ч?н

жараткан ш?мш?кт?рд?н бийлигин айтат.

Куудул:

Кыскасы, мындайдардан ?лг? албагыла, туугандар,

Эгерде келечекте кимдир-бир????р президент болуп калса?ар,

Булардын баары саясаттагы ири?-чирик, к?т?-баш, гангреналар.

Элди бийликке келип биротоло курутабыз дегендер,

Ушуну эси?ерге бек т?й?п эч убакта унутпа?ар,

Эл-аралык эксперт:

Эгерде келечекте кимдир-бир????р президент болуп калсанар,

Ушуну эсинерге бек т?й?п, эч убакта унутпа?ар!

Аскар Салымбеков болобу,

Же Эмиль Ум?талиевби,

Же жолдош Ашир Т?л?кабыловбу.

Негизи, ?з эли?ди тонобогун,

Тыгып атса да сага акчана, бурадары?.

Ажолук колдун кири—келет-кетет,

Абийирди жоготсо? – кайра таппайсы?.

Бала-чака?, небере-ч?б?р?? толуп ызаага.

Эмнеге мындай жегич болгон деп биздин grand father.



Даанышман:

Анда эмесе, ушул к?н кыргыз эли ?ч?н т?б?л?кт?? майрам болсун! Кыргыз эли Кудай менен бетме-бет сырдашкан, ж?зд?шк?н т?б?л?кт?? к?н болсун 24 март к?н?, баардыгыбыз ошого колубуздан келген к?ч?б?зд?, акылыбызды кошолу. Оомийн!

Эл ?н? (алыстан):

Т?б?л?кт?? Эл майрамы болсун бул к?н!

Б?тк?л д?йн?-ж?з?н силкинтти катуу толкун,

Б?тк?л д?йн?-ж?з?нд?г? бийлик амалк?йл?р? сокку жеди!

Клептократтар, плутократтар, до?узкраттар титиреди,

Ойлогон максатына, тилеген тилегине жетсин,

байыркы Ала-Тоо эли!



Диктор: Революцияны коргоогондордун бирине с?з берилет!



Гайд-парк трибунасына революциянын коргоочусу чыгат



Ишкер: Албетте, бул к?н т?б?л?кт?? Эл майрамына айланат. Ы?кылаптын душмандары канчалык амалк?йл?к менен ошол 24 марттын т?н?нд? ?з?н?н карам?рт?з ыплас акцияларын аткарып койсо да. Акаевдин жактоочулары ж?н жаткан жок. Жа?жалды к?нд?з? эле баштап ак-шапкечендер, ?з?л?р? ит болуп калы? элдин к?з?нч?, т?нд?с? болгон к?ч-аракетин жумшашып, революцияны биротоло жок кылууга аракеттенбедиби бул ш?мш?кт?р. Ачыгын айталы, туугандар, аларга кошулуп калы? элдин бир тобу да шаарды тоноо акцияларына аралашып кетпедиби. Бирок негизги уюштуруучулар дал ошо акаевчилер, алар б?г?н да болгон к?ч аракеттерин ы?кылапты жоктогонго жумшап жатпайбы, эрте? да ушул иш менен алек болушат, ш?мш?кт?р жана суук тумшуктар. Ошондуктан революцияны коргой билели. К?р?ш али алдыда.



Элдин ?н?: Т?б?л?кт?? Эл майрамы болсун бул к?н!



Диктор: Эми адилетт??л?к ?ч?н трибунадан Революцияга каршы тарапка с?з берели.



(Кара костюмчан башына ак кепканы кийген Анти-Ишкер трибунага чыгат).



Анти-Ишкер: Ооба, силерге! Бул эч кандай ы?кылап эмес. Болгону эле т??к?р?ш. Ошондуктан, бул к?н мародерлордун к?н? болуп т?б?л?кт? сакталып калсын!

Анткени бул ынкылаптын максаты канчалык чапса ?рг?,

Ошончолук мурдагы бийлик жылган болот к?рг?

Тарых алдында б?л?н?п чексиз уятка!

Тескерисинче, эгерде революциянын чыкса ашмалтайы

Анда ы?кылапчыларды да Кудай урганы.

Мурдагы бийликтин кайта баштайт кадыр-баркы,

Акырындап – унутулуп уурдаган миллиарды,

Бары бир жакшы болот аягында экс-ажо,

Эгерде жа?ы бийлик андан да болсо келесоо,

Тез эле коррупцияга белчесинен матырылып,

Ы?кылаптын идеалын шылды? кылып.



(Сценадан т?ш?п кетет).



Эл ?н?: Ы?кылапты т?нк?р?ш деп табышкан,

Т??к?р?лс?н баары каргыштан!



Диктор: Негизинен демократиялык ?лк?л?р д?йн? ж?з? боюнча Бишкекте болуп жаткан тарыхый окуяны революция катары кабыл алышты.

Эл-арадык эксперт: Yes it is. This is the Great Kyrgyz Revolution! The day when Heaven told with people on the Ala-Too.

Диктор:

Ошол эле мезгилде СНГ ?лк?л?рд?н басымдуу к?пч?л?г?, Грузия менен Украинадан тышкары, Март ы?кылабын салкын маанайда тосушуп, Россия Кыргызстандагы болгон окуяларда кайра эле Батыш менен Американы айыптагандай сыр к?рс?т?п, Кыргызстандан качкан экс-ажоону ?з?н?н жылуу берешен кучагына алып коргоду.

Бул жагынан алганда ы?кылаптын душманы болуп аталган, Акаевдин лагеринен чыккан журналист-Балитологдун айткан с?з? ?зг?ч? маанилуу. Мына мындай ал Москвадан чыккан газетага айтыптыр:

Трибунага Балитолог чыгат.



Балитолог: Разумеется, революцией в Кыргызстане и не пахнет. Произошел банальный переворот и приход к власти южных кланов взамен уступившего северного акаевского рода. Однако у нового руководства Кыргызстана свое мнение по этому поводу, и они уверены, что то что имело место 24 марта является революцией. Тогда как для этого дня больше подходит название – День мародера.



Куудул Балитологду трибунана т?рт?н, анын ордун ээлейт,



Балитолог «Я протестую» деп, бирок трибунадан кетет.



Куудул: Ата?дын к?р?, ?з?? мародерсун,

Акаевдин куралын к?т?рг?н бир??с?н.

?лк?н?н уурдалган акчасынан к?н к?р?с??,

Чындыкка жамынган жалганды жазып к?нг?нс??!

Буларга ишенбегиле эч качан, калайык,

Акчаны ар тараптан соруу – булардын ?н?р? анык.

Ким акчаны к?п берсе,

Ошерде тинтип ж?р?т мындай балит нерсе.



Эл ?н?:

Молодес, э? туура айтасын

Жоголсун Кремлдин куйругу,

Керек болсо Кремлди да талкалайбыз,

Эгерде мындай болсо Асмандын буйругу.

Авторитаризмди сагынгандын баары,

Ы?кылаптын душманы.

Ы?кылапты т?нк?р?ш деп табышкан,

Т?нк?р?лс?н баары каргыштан!

Ы?кылаптын ша?дуу музыкасы угулат.



(К?ш?г?).




?ч?нч? к?р?н?ш


Кара?гылаган сахнада Журналист менен Рухайым калышат.



Журналист:

Март ы?кылабы

Маалымат согушун ырбатты,

Журналисттер эки тарапка б?л?н?п,

Чындыктан биротоло баш тартып

Бири-бири менен кармашты.

.

Рухайым:

Аларга те?елип,

К?з? ачык, бакшы, олуя,

Маркумдар менен сырдашканы,

Наркы д?йн?г? тиктегени олурая —

Б?л?н?п эки лагерге алар да

Бири-бири менен кырылышты.

Акаевдин кара к?чт?р?

Ак к?чт?р менен таймашты.

Баалайбы бул бийлик, т?ш?н??р бекен

Эки д?йн?д? аны ?ч?н к?р?шк?н?б?зд??

Журналист:

Эки эмес – ?ч д?йн?д? аны ?ч?н к?р?шк?н?б?зд?.

Рухайым: Кандайча?

Журналист: Маалымат ч?йр?с?нд? – бул бир дегин. Виртуалдык д?йн? – Интернетте. Бул эки дегин. Анан, э? акырында, к?з? ачыктар, периштелер, желмогуздар д?йн?с?нд?. Сен бул жагында президентибиздин фронтун бекем кармап турбады?бы.

Рухайым: М-да!

Журналист: Айтмакчы, Акаев президентиктен кетет деген кабарды алгачкы жолу качан алгансы??

Рухайым: Башынан эле бул адам бийликке татыктуу болгон эмес. Асман бул бийликти Чы?гыз Айтматовго буйруган эле, ал болсо бул асмандын буйругун Акаевге тапшырып берген. Улуу жазуучубуз ушул кадамы менен оор катаны кетирген.

Журналист: Бирок башында коомчулук аны жакшы эле кабыл алды го?

Рухайым: Албетте, элдин ?м?т? бар болгон, ал турсун Чынгыз Айтматовдун тандаганына да ишенишкен башында. Бирок, Асман, Манас атабыздын руху башынан эле бул кишиге каршы болгон. Ошого карабастан алгачкы жылдары Асман тим болгондой сыяктанган, бул президенти ?з эркине коюп, балким о?олуп кетет деген ниетке ?з?н ?з? алаксытып. А бирок, анын жыйынтыгы жакшы болбоду. Президенттин бийликке татыктуу эместигин, кыргыз элине зыяндан башка эч нерсе алып келбестиги бат эле аныкталды.

Журналист: Качан сен анын тактан шерменде болуп кеткенине к?з?? жетти?

Рухайым: 95-жылдары болушу керек. Ал менин т?ш?м? жыла?ач болуп кирген болучу, ошондо мен алгач ирет анын аягы жакшы болбойт деп билгемин. Чынында бул киши ошондо эле президенттиктен кетиши керек эле, бирок ал мезгилде ал к?чк? кирип, эсине келе баштаган Чынгыз Айтматовду бийликке келтирбей койбодубу.

Бирок Айматов ?з? к?н?л? болду. Башынан эле, эл аны сурап жатканда, президенттикке келгенде, Кыргызстан ?з?н?н ?з? эле о?олмок.

Журналист: Да-аа. Убагында кетпей, акыры он жылдан кийин зордолуп кетти.

Жазуучу болсо убагында такка келбей, кийин арманда калып, бул жарыбаган президенттин азабын б?л?п калды. Кандай татаал драма жана трагедия! Баса (Колундагы саатына карап).



Бир аз кечигип калдым окшойт,

Эмесе мен барайын,

Мындай улуу заман башыбызга т?шк?н со?,

Ж?н эле ж?р? бербейли темселеп,

Заман ?з? билбесе да эмне кылаарын,

Бирдеме кылалы, аракеттенели, тыбырчылайлы

Жашоону туура жолго салууга ниеттенели,

Улуу урматтуу март ы?кылабынын айымы.



Журналист кетет.



Диктор: Жалгыз калган Рухайым, креслого барып олтурат, ?з?н?н ойлоруна ч?м?л?п. Эми уктап кетейин дегенде анын жанына бийлеп ?ч азгырыктар – мурдагы бийлик тарабында болушкан к?з боемочу, каргыш айтууга, дубаны салууга к?н?г?шк?н адистер, кара-к?чт?р чыгышат. Азгырыктар Рухайымды курчоого алышат.

Биринчи азгырык: Бул бийлик жакын арада эле тактан кетет деп уктук биз. Эмне дейсин буга, ?лк?б?зд?н чыгаан, атактуу саясий олуясы?

Экинчи азгырык: Ооба, бул президент тактан куулуп келет дейт, бийликке накта кыргызга к?йг?н патриот жигит келет дейт.

?ч?нч? азгырык: Чет элде жашап абдан байыган кыргыз экен деп уктук биз.

?ч?? те?(Рухайымды айланып):

Эгерде ал бийликке келсе,

Жыргайт деп уктук кыргыз эли.





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «Литрес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/book/zamirbek-osorov-24349569/mart-revoluciyasy-koomduk-sayasiy-drama-57439079/chitat-onlayn/) на Литрес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.