Книга - 20000 lyö su altı ilə

20000 lyö su altı ilə
Jül Vern


Dünya ədəbiyyatından seçmələr
Bu roman “Nautilus” adlı qeyri-adi qayıqla okeanın dərinliklərinə səyahət edən Kapitan Nemo və onun yoldaşlarının başlarına gələn ağlasığmaz macəralardan danışır.








Jül Vern

20000 lyö su alti ilə








© Altun kitab MMC – 2019




Birinci hissə





Hərəkət edən qaya


1866-cı il unudulmayan izaholunmaz hadisələrlə yadda qalmışdı. Şayiələr sahil şəhərlərini narahat etmiş, hətta dənizçilər arasında həyəcan toxumu səpmişdi. Tacirlər, gəmi sahibləri, kapitanlar, hərbi dənizçilər, yerli hökumət bu hadisədən təşvişə düşmüşdü.

Söhbət ondan gedirdi ki, gəmilər açıq dənizdə uzunluğuna və hərəkət sürətinə görə balinadan üstün olan, ətrafa parlaq işıq saçan iynəyəbənzər, qəribə bir varlığa rast gəlirdilər.

Bu sirli varlığın eşidilməmiş sürəti və gücü, onun davranış xüsusiyyətləri barədə təsvirlər bir-birinə bənzəyirdi. Gözü ilə görənlərin sözlərinə əsasən, uzunluğu iki yüz ingilis futuna bərabər sayıla bilərdi. Əgər bu, heyvan idisə, onda elmə məlum olan bütün heyvanlardan iri və güclü idi.

Şayiələrin sonsuz bir həyəcan doğurması təbii idi. Axı insanların müəmmalı hadisələrə qapılmaq meyli var.

…20 iyulda “Qubernator Hinginson” gəmisi Avstraliyanın şərq sahillərində hərəkət edən bir qayaya rast gəlmişdi. Kapitan Bekker dənizdə yeni bir qaya tapdığını zənn etmiş və onun coğrafi koordinatlarını təyin etmək istəyirmiş ki, birdən həmin “qayanın” içərisindən iki su sütunu fışıltı ilə püskürərək iki yüz əlli futa qədər yuxarı qalxmışdı. Əgər bu, sualtı qeyzer deyildisə, deməli, burun dəliklərindən yuxarıya buxar qarışıq su püskürən dəniz məməlisi imiş.

23 iyulda isə “Xristofor Kolumb” gəmisi də həmin naməlum varlığı görə bilmişdi.

On beş gün sonra Atlantik okeanında rastlaşan “Helvesiya” və “Hanaan” gəmiləri də bu nəhəngə rast gəlmişdilər. Hər iki gəminin kapitanları bu məməlinin uzunluğunun üç yüz əlli ingilis futuna çatdığını iddia edirdilər. Halbuki Aleut adaları ətrafında rast gəlinən balinaların ən böyüyü yüz on beş futdan uzun olmur.

Bəzi ölkələrdə bu xəbərlərə gülürdülər. Lakin bu məsələ İngiltərə, Almaniya və Amerika hökumətlərinin ciddi marağına səbəb olmuşdu.

Alimlər arasında bu məsələyə inananlar da vardı, inanmayanlar da. Bu naməlum varlıq haqqında olan mülahizələr qızğın mübahisələrə səbəb olmuşdu. Nəhəngin müəmması bütün zehinləri məşğul edirdi. Mübahisələrdə gah bir, gah da digər tərəf uğur qazanırdı.

1867-ci ilin ilk aylarında bu məsələ ətrafında olan söz-söhbət və mübahisə nisbətən səngiməyə başlamışdı. Lakin gözlənilmədən ortaya yeni faktlar çıxmağa başladı. Söhbət olduqca ciddi bir təhlükədən gedirdi.

…25 mart gecəsi “Moraviya” gəmisi xəritələrdə göstərilməyən bir qayaya toxunmuşdu. Gəminin gövdəsi möhkəm olmasaydı, iki yüz otuz yeddi nəfər sərnişin və komanda heyəti dənizdə bata bilərdi. Növbətçi zabitlər okeanın üzünü çox diqqətlə müşahidə etsələr də, şübhəli heç nə görməmişdilər. Limana yetişdikdə gəmi kilinin[1 - Kil – gəminin gövdəsinin möhkəmliyini təmin etmək üçün onun altına burun hissədən dal hissəyədək yerləşdirilmiş tir] bir hissəsinin sınmış olduğu aşkarlanmışdı.

Əgər üç həftədən sonra buna bənzər bir hadisə yeni şəraitdə təkrarlanmasaydı, yəqin ki, “Moraviya”nın başına gələnlər tezliklə unudulacaqdı. Bu dəfə qəzaya uğrayan “Şotlandiya” ingilis gəmisi idi.

“Şotlandiya” gəmisi aprelin 13-də sakit və dalğasız sularda üzərkən qəflətən sağ tərəfdən almış olduğu zərbədən sarsılmış, bunun nəticəsində gəminin anbarında iki metr enində deşik əmələ gəlmişdi. Xoşbəxtlikdən, deşik maşın hissəsində deyildi. “Şotlandiya” yarıya qədər suya oturmuş halda üç gün gecikmə ilə özünü limana çatdıra bilmişdi.

Mühəndislər gözlərinə inana bilmirdilər. Gəminin gövdəsində bərabəryanlı üçbucaq şəklində deşik açılmışdı. Deşiyin kənarları hamar idi. Açıq görünürdü ki, gəminin dörd santimetr qalınlığında dəmir layını deşən silah müstəsna bir kəsərə malik imiş. Bu, tamamilə izahedilməz bir hal idi…

Bu hadisədən sonra camaatın naməlum heyvana olan sönmüş marağı yenidən alovlandı.




Lehinə və əleyhinə


Bu hadisələr baş verdiyi zaman mən Şimali Amerikanın Nebraska ştatında səyahətdə idim. Bir təbiətşünas və Paris Təbiət Tarixi Muzeyinin professoru olaraq məni Fransa hökuməti bu yerlərə tədqiqatlar üçün göndərmişdi.

Burada çox qiymətli bir kolleksiya toplayaraq 1867-ci il martın sonlarında Nyu-Yorka gəldim. Buradan Fransaya geri dönməli idim.

Nyu-Yorkda olduğum vaxt gəmilərin başına gələn əhvalatlar haqqında eşitdim. Bu sirli məsələ mənim də marağıma səbəb oldu. Bütün Nyu-York bundan danışaraq iddia edirdi ki, bu varlıq ya çox iri heyvan, ya da görünməmiş gücə malik bir sualtı gəmidir.

Lakin bu son fərziyyə Amerika və Avropada aparılmış araşdırmalardan sonra havaya sovruldu. Bir-birinin ardınca İngiltərə, Fransa, Rusiya, Almaniya, İtaliya, Amerika və Türkiyədən məlumatlar alındı. Bütün bu ölkələr bu işdən xəbərsiz olduqlarını bildirdilər. Doğrudan da, belə bir nəhəng maşının yaradılmasını heç bir dövlət gizli şəkildə həyata keçirə bilməzdi.

Bütün qəzetlər yalnız bu barədə yazırdılar. Mənim o vaxt Fransada “Dəniz dibinin sirləri” adlı ikicildlik bir əsərim çıxmışdı. Bu əsər elmi dairələrdə özünə diqqət çəkə bildiyi üçün yerli qəzet məni də baş vermiş hadisələrlə bağlı öz fikrimi bildirməyə dəvət etdi. Nə qədər boyun qaçırsam da, mümkün olmadı.

Aprelin 30-da yerli qəzetdə professor Pyer Aronaksın, yəni mənim bu məsələni təhlil edən məqaləm dərc olundu. Məqaləmdə göstərdim ki, okean dərinliklərindəki həyat bizə naməlumdur. Bu dərinliklərdə nələr olduğunu bilmirik. Biz hələ heç planetdə yaşayan heyvanların hamısını tanımırıq. Belə olduqda mən okeanların dibində böyük bir narvalın[2 - Narval – balinakimilər dəstəsindən olan nəhəng balıq növü] yaşadığını ehtimal etdiyimi yazmışdım.

Narval, doğrudan da, xüsusi bir dişə, yaxud mizrağa malikdir. Paris tibb fakültəsinin muzeyində uzunluğu 2 metr, eni 48 santimetr olan bir mizraq saxlanılır. Gəlin ondan on dəfə böyüyünü təsəvvür edək… Mən belə bir fikir söylədim ki, bu, ola bilsin, zirehli freqatlar[3 - Freqat – üçdirəkli hərbi gəmi] kimi güclü zərbəyə malik bir narvaldır.

Bu məqalə qızğın hay-küyə səbəb oldu. Amma deməliyəm ki, fikrimi qəbul etməyənlər tərəfdarlarıma nisbətən azlıq təşkil edirdilər.

Hansısa nəhəng bir canlının mövcudluğuna insanlar getdikcə daha çox inanırdılar. Odur ki ingilislər və amerikalılar dənizləri bu qorxunc nəhəngdən təmizləməyə qərar vermişdilər.

Amerika hökuməti sürətli “Abraham Linkoln” freqatını təcili olaraq bu səfərə hazırlamağa başladı. Lakin freqatın tamamilə silahlanıb qeyri-adi şikarı ovlamaq üçün bütün cihazlarla təmin edilməsinə baxmayaraq, onun kapitanı Faraqut “Abraham Linkoln”u suya sala bilmirdi. Çünki o haraya gedəcəyini, nəhəngi harada, hansı dəniz və ya okeanda axtaracağını bilmədiyi üçün freqata hansı istiqamət verəcəyini qərarlaşdıra bilmirdi.

Elə bu arada Şanxay və San-Fransisko arasında səfər edən bir gəminin üç həftə əvvəl Sakit okeanın şimal hissəsində bu nəhəngə rast gəlməsi xəbəri yayıldı.

Bu xəbərin yayıldığı gün kapitan Faraquta təcili şəkildə dənizə çıxmaq əmri verildi.

Freqatın yola düşməsinə üç saat qalmış bir məktub aldım. Dəniz naziri Hobson mənə “Abraham Linkoln”un heyətinə qoşulmağı və Fransa hökumətini təmsil etməyi təklif edirdi.




“Ağam necə istərsə”


Əslində, dəniz nəhənginə olan marağım bir müddət idi ki, sönmüşdü. Lakin dəniz səfərinə dəvət məktubunu aldıqdan sonra anladım ki, mən insanlığı bu təhlükəli nəhəngin xətərindən qurtarmaq istəyənlərin yanında olmalıyam.

Əziyyət və çətinliklərlə dolu səyahətdən yenicə dönməyimə və dincəlməyə ehtiyacım olmasına baxmayaraq, mən hər şeyi unutdum və dəvəti qəbul etdim. Düşündüm ki, nəhəng narvalı məhv edə bilsək, onun mizrağının bir parçasını Paris Təbiət Tarixi Muzeyinə apara bilərəm.

– Konsel! – mən səbirsizliklə çağırdım.

Konsel mənim nökərim idi. Bütün səfərlərdə mənimlə olurdu. Bu yaraşıqlı gənc təbiətcə sakit, çalışqan bir adam idi. On iki il ərzində yanımda olduğundan çox şey öyrənmişdi. Bitkiləri və heyvanları növlərinə görə çox yaxşı öyrənsə də, bu bilikləri təcrübədə tətbiq edə bilmirdi. Onun otuz yaşı vardı. Məndən on yaş kiçik idi.

Konseli düz üç dəfə çağırdıqdan sonra o, nəhayət ki, gəlib çıxdı.

– Ağa mənimi çağırdı?

– Səni çağırdım, əzizim!.. Paltarlarımı təcili çamadanlara yığ! Mümkün qədər tez!

– Bəs ağamın kolleksiyaları?

– Onlar hələlik mehmanxananın mühafizəsində qalacaq. Sonra isə onları Fransaya yollayacaqlar. Artıq bu barədə sərəncam vermişəm.

– Deməli, Parisə dönmürük?

– Dönməyinə dönürük, amma kiçik bir dairə cızmalı olacağıq… Biz “Abraham Linkoln” freqatı ilə gedəcəyik.

– Ağam necə istərsə, – deyə Konsel sakitcə cavab verdi.

– Bilirsənmi, dostum, bu səfər nəhənglə bağlıdır. “Dəniz dibinin sirləri” əsərinin müəllifi olaraq mən bu səfərdən boyun qaçıra bilmərəm. Bu işdə kapitan Faraqutun yanında olmalıyam. Bu, çox şərəfli, eyni zamanda təhlükəli vəzifədir. Mənimlə getmək istərdinmi?

– Ağam hara gedirsə, mən də ora!

– Yaxşı-yaxşı fikirləş! Biz bu səfərdən qayıtmaya da bilərik.

– Mən ağamla getməyə hazıram.

On beş dəqiqə sonra çamadanlarımız hazır idi.

Fayton bizi Nyu-York küçələrindən keçirib düz Bruklin körpüsü yanında dayanmış gəmiyə aparan pilləkənin yanında dayandı. Sahildəki matrosların birindən kapitan Faraqutu harada görə biləcəyimi soruşdum. O mənə pilləkənin yanında dayanmış ucaboy, gülərüz bir zabiti göstərdi. Biz ona yaxınlaşdıqda zabit əlini mənə uzadaraq:

– Pyer Aronaks cənabları? – deyə soruşdu.

– Bəli. Siz isə kapitan Faraqut olmalısınız.

– Özüdür ki var. Gəmiyə buyurun, cənab professor! Kayutunuz sizi gözləyir.

Beləcə, biz tanış olduq.

Biz vaxt itirmədən göyərtəyə qalxdıq. Elə həmin dəqiqələrdə kapitan gəmini Bruklin körpüsündə saxlayan kəndirləri açmağı əmr etdi. Əgər on beş dəqiqə geciksəydim, bu səfərdə iştirak edə bilməyəcəkdim.

Sahilə yüz minlərlə insan yığışmışdı. Üç dəfə təkrar olunan “ura” səslərinin sədası altında gəmi yola düşdü.

Az sonra freqat sürət yığaraq Atlantik okeanının tutqun sularında üzürdü.




Ned lend


Kapitan Faraqut yaxşı dənizçi idi və öz vəzifəsinin öhdəsindən layiqincə gəlirdi. O, narvalın varlığına şübhə etmirdi. Faraqut and içmişdi ki, dənizçiləri ilə birlikdə onu tapıb məhv edəcək.

Gündüz saatlarında dorağacları nəhəngi arayan matroslarla dolu idi. Halbuki “Abraham Linkoln” Sakit okeanın şübhəli sularından hələ çox uzaqda idi. Hər kəs narvalı görmək, onu çəngəllə[4 - Çəngəl – iri dəniz heyvanlarını ovlamaq üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi alət] tutmaq və gəmiyə çək-mək arzusu ilə alışıb-yanırdı. Çünki kapitan narvalı birinci görüb bu xəbəri verən adama mükafat verəcəyini vəd etmişdi.

Gəmidə əl çəngəlindən tutmuş, xüsusi toplar vasitəsilə atılan dişli oxlara qədər balinaovlayan silahlar var idi. Gəminin burnunda isə on altı kilometr məsafəyə sürətlə atan top dururdu.

“Çəngəlçilər kralı” Ned Lend də gəmidə idi. Kanadadan olan Ned Lend bütün dünyada ən usta balina ovçusu kimi tanınmışdı. Onun qırxa yaxın yaşı vardı. Hündürboy, möhkəm və sərt bir adam idi.

Ned Lend Kanadanın Kvebek şəhərindən idi. Bu şəhər isə uzun müddət Fransaya tabe olmuşdu. Ona görə də Ned fransız dilini çox yaxşı bilirdi. Bəlkə də, bu səbəbdən qaradinməz adam olan Ned mənimlə tez bir zamanda dostlaşdı. Görünür, o, fransızca ünsiyyət qurmaq imkanına çox sevinirdi.

Biz Nedlə tez-tez söhbət edir və mən onun qütb dənizlərində başına gəlmiş əhvalatları dinləməyi xoşlayırdım. Amma etiraf etməliyəm ki, bu cəsur adam bütün freqatda narvalın varlığına inanmayan yeganə adam idi.

Bir dəfə onunla söhbət zamanı soruşdum:

– Axı necə ola bilər ki, siz izlədiyiniz narvalın varlığına şübhə edirsiniz?

– Mən çox balina və narval qovub öldürmüşəm. Onlar nə qədər güclü və iri olsalar da, gəminin dəmir örtüyünü deşmək gücündə deyillər, – deyə Ned cavab verdi.

Mən etiraz etdim:

– Əgər belə bir heyvan bir neçə mil[5 - Mil – təxminən 1600 metrə bərabər ölçü vahidi] dərinlikdə yaşayırsa, deməli, çox qüvvətli bir orqanizmə malik olmalıdır.

Bizim mübahisəmiz uzun sürsə də, mən Nedi nəhəng narvalın mövcudluğuna inandıra bilmədim.

Yola çıxdıqdan üç həftə sonra “Abraham Linkoln” Magellan boğazından yeddi yüz dəniz mili[6 - Dəniz mili – 1852. metr uzunluğunda məsafə ölçüsü] məsafəsində idi. Bu o demək idi ki, biz səkkiz gündən sonra Sakit okean sularında olacaqdıq.




Kor-koranə təqib


İlk günlər hər hansı bir hadisə baş vermədi. Yalnız bircə dəfə Ned öz məharətini göstərə bildi. İyunun 30-da “Abraham Linkoln” Folklend adaları yaxınlığında olarkən Amerikanın balina ovlayan “Monro” gəmisinə rast gəldi. Gəmi kapitanı məşhur Ned Lendin bu gəmidə olduğunu bilib izlədikləri bir balinanı ovlamaqda onlara yardımçı olmağı rica etdi. Kapitan Faraqut onun “Monro”ya keçməsinə izin verdi. Kanadalının bəxti gətirdi. Bir balina əvəzinə ikisini çəngəllədi.

Gəmimiz Cənubi Amerika sahili boyunca Magellan boğazına sarı istiqamətlənmişdi. İyulun 6-da səhərə yaxın Qorn adasının yanından ötüb keçdik. “Abraham Linkoln” artıq Sakit okean sularında üzürdü.

– Diqqətli olun! Diqqətli olun! – bütün matroslar bu sözü təkrar edirdilər. Onlar kapitan Faraqutun vəd etdiyi iki min dollarlıq mükafatın xəyalı ilə gözlərini sulardan çəkmirdilər.

Məni bu mükafat maraqlandırmırdı, amma buna baxmayaraq, mən də gözlərimi sudan çəkmirdim, çünki nəhəng narvalı görmək istəyim çox böyük idi.

Ancaq matrosların verdiyi bütün həyəcan siqnalları nəticəsiz qalırdı. Qaraltılar hər dəfə ya balina, ya da kaşalot olurdu. Ned isə əvvəlki kimi inamsız idi. Hamıdan itigöz olsa da, o, günün çox hissəsini öz kayutunda keçirirdi.

İyulun 27-də biz ekvatoru keçdik və həmin gün Sakit okeanın mərkəzinə istiqamət götürdük. Faraqut nəhəngə bu dərin sularda rast gələcəyinə ümid bəsləyirdi. Gəmi daha sonra Markiz və Sandviç adalarının yanından ötərək Çin dənizinə sarı yönəldi.








Nəhayət, biz nəhəngə son dəfə rast gəlinən yerə çatdıq. Bütün ürəklər şiddətlə döyünürdü. Hamının gözü dənizdə olsa da, qarşımıza çıxan qaraltılar hər dəfə aldadıcı olurdu.

Nəhəng narvalı tapmaq ümidi ilə biz Sakit okeanın bütün şimal hissəsini eninə-uzununa ölçdük. Yaponiya sahillərindən Amerikaya qədər hər yeri axtardıq. Lakin nəhəng narvala bənzəyən heç bir şey tapılmadı!

Artıq freqatda həyəcan başlamışdı. Hamı aldandığını zənn edirdi. Evə dönməkdən başqa bir yol görünmürdü. Kapitan Faraqut vaxtilə Kolumbun[7 - Xristofor Kolumb (1451–1506) – 1492-ci ildə Amerika qitəsini kəşf etmiş ispan dəniz səyyahı] etdiyi kimi, ekipajdan üç gün səbir etməyi xahiş etdi. Əgər bu üç gündə bir nəticə hasil olmasa, gəminin burnunu evə sarı döndərəcəkdilər.

Vəd noyabrın 2-də verilmişdi. Adamların ovqatı yaxşılaşdı, onlar yenə də dalğalı sulara baxmağa davam etdilər. İki gün beləcə keçdi.

Mənimlə Konsel də bu qədər vaxtımızın boşuna getdiyinə görə təəssüf edirdik. Axşam kayutda oturub etdiyimiz səyahət barəsində Konsellə söhbət edirdik. Mən peşmanlıqla dedim:

– Konsel, adamlar bizə nə qədər güləcəklər…

– Böyük bir alim olan ağam gərək bu səfərə çıxmayaydı…

Konsel sözünü bitirə bilmədi. Qüvvətli bir səs cingilti ilə səssizliyi yardı. Bu, Ned Lendin səsi idi. O qışqırırdı:

– Ey! O buradadır. Bizim önümüzdədir!




Tam sürətlə


Bu çağırışla bütün ekipaj: kapitan, zabitlər, matroslar, bir sözlə, hamı çəngəlçinin yanına yüyürdü. Kapitan freqatı dayandırmağı əmr etdi.

Zil qaranlıq bir gecə idi. Gəmidən iki kabeltov[8 - Kabeltov -185,2 metrə bərabər dənizçilikdə istifadə olunan beynəlxalq ölçü vahidi] məsafədə sular sanki içəridən işıqlanırdı. Bu, adi bir fosfor işıltısı ola bilməzdi. Suya bir az çökmüş nəhəng ətrafa parlaq işıq buraxmışdı. İşıqlanmış sahə uzunsov yumurta şəklində idi. Qəflətən o bizə tərəf gəlməyə başladı. Göyərtədə hay-küy qopdu.

– Susun! – deyə kapitan komanda verdi. – Sükanı sola!.. Tam sürətlə irəli!

Freqat parlaq işıq mənbəyindən uzaqlaşmağa başladı.

Çox qəribə idi ki, bu qeyri-adi heyvan bizdən ikiqat artıq bir sürətlə üzürdü. O bizə yaxınlaşmaqda idi. Hamımız heyrətdən donub qalmışdıq. Heyvan sanki bizimlə zarafatlaşırmış kimi gəmini qovurdu. Freqatın ətrafında dairə cızaraq onu elektrik şüalarına qərq edirdi. Sonra o, iki-üç mil geriyə uzaqlaşdı və dəhşət saçan bir sürətlə gəminin üstünə cumdu. Gözlənilməyən bir anda o, gəmiyə iyirmi fut[9 - Fut – təxminən 30 santimetrə bərabər beynəlxalq ölçü vahidi] qalmış dayandı və yoxa çıxdı. Birdən nəhəng, freqatın o biri tərəfində üzə çıxdı. Deyəsən, freqatın altından üzüb keçmişdi.

Freqat qaçmaqla canını qurtarmağa çalışırdı. Dənizə çıxdığı andan bəri nəhəngin izinə düşməyə can atan freqat indi özü təqib edilən vəziyyətə düşmüşdü. Kapitan Faraqutun üzündə böyük bir heyrət və qətiyyətsizlik oxunurdu.

– Bilirsinizmi, professor, mən nə böyüklükdə bir heyvanla qarşı-qarşıya durduğumu bilmirəm. Tanımadığın, bilmədiyin bir şeyə necə hücum edəsən axı? Bəlkə, səhərədək gözləsək, rollarımız dəyişər.

– Şübhəsiz, bu, nəhəng bir narvaldır. Özü də elektrikli narval.

– Ola bilər. Bu saat ona yaxınlaşmaq üzən minaya yaxınlaşmaq qədər təhlükəlidir.

Bütün gecəni heç kəs gözünü yummadı. Narval freqatı təqib etməkdə idi. Lakin gecəyarısı o, böyük bir atəşböcəyi kimi söndü. Bir saatdan sonra qüvvətli bir təzyiqlə ensiz deşikdən çıxan su səsinə bənzər qulaqbatırıcı bir fışıltı eşidildi. Ned Lenddən soruşdum:

– Bu, balinanın burun deşiklərindən püskürən suya bənzəyir, elə deyilmi?

– Bənzəsə də, bu, müqayisəyəgəlməz dərəcədə güclüdür. Bu heyvan, şübhəsiz, balina növündəndir. Sizin icazənizlə, hava işıqlaşanda ona ikicə kəlmə söz deyəcəyəm.

– Əgər o sizi dinləməyi münasib bilərsə, Ned Lend. Mən buna o qədər də arxayın deyiləm.

– Əgər dörd çəngəlin uzunluğu qədər ona yaxınlaşa bilsəm, məni dinləməli olacaq.

Gecə saat ikiyə yaxın elektrik parıltısı gəmidən beş millik məsafədə yenidən göründü.

“Lənət sənə, kor şeytan! Bu, qeyri-adi balina olmalıdır”, – deyə mən düşünürdüm.

Gecə döyüşə hazırlıqla keçdi. Balina ovu üçün nəzərdə tutulmuş silahlar göyərtəyə düzüldü. Kapitanın birinci müavini çəngəli bir mil məsafəyə atan çəngəl toplarının və partlayıcı güllə atan silahların doldurulmasını əmr etdi. Ned isə öz çəngəlini itiləyirdi.

Dan yeri qızardı. Narvalın elektrik parıltısı yox idi. Saat səkkizdə dənizi yüngülcə bürümüş duman dağıldı. İndi ətrafı görmək mümkün idi.

Yenə Nedin qışqırtısı eşidildi:

– Narval arxada, yeldöyən tərəfdədir.

Freqatdan milyarımlıq məsafədə qara və uzun bir gövdə sudan bir metrə qədər bayıra çıxmışdı. Ağ köpüklərdən əmələ gələn enli və əyri-üyrü iz onun yolunu göstərirdi. Mən onun uzunluğunu iki yüz əlli fut təyin etdim.

Freqat ona sarı yönəldi. Mən onu diqqətlə müşahidə edərkən birdən burun dəliklərindən qırx metr yuxarı qalxan su sütunu püskürdü. Bu onun tənəffüsü barədə müəyyən bir təsəvvür yaratdı. Öz əvvəlki mülahizəmin üstündə duraraq bu nəhəngin balinayabənzər bir heyvan olduğunu düşünürdüm.

Komanda böyük bir səbirsizliklə əmr gözləyirdi. Kapitan heyvana diqqətlə baxaraq ona yaxınlaşmaq əmri verdi. Savaş zamanı çatmışdı. Nəhəng heyvan bizə yarım kabeltov məsafəyədək yaxınlaşmağa imkan verdi. Sonra hərəkətə gələrək aradakı məsafəni saxlamaqla üzməyə başladı.

Bu təqib qırx beş dəqiqə davam etdi. Freqat aradakı məsafəni azalda bilmədi. Heyvanın hərəkət sürəti aradakı məsafəni azaltmağa imkan vermirdi. Qəribə bir qaçdı-qovdu idi. Bu, günortayadək davam etdi. Hiddət və qəzəb gəmini başına götürmüşdü. Biz bu hadisəyə heç bir izah tapa bilmirdik.

Kapitan Faraqut başqa vasitələri işə salmağa qərar verdi.

– Deməli, bu heyvan “Abraham Linkoln”dan iti üzür. Heç eybi yoxdur. Görək bombanı da keçə biləcəkmi? Bosman! Topçunu burundakı topa!

Beş dəqiqə sonra top atəş açmaq üçün hazır vəziyyətə gətirilmişdi. Nişan alındı. Atəş açıldı. Lakin mərmi narvalın üstündən ötüb keçdi.

– Başqa, daha mahir bir nişançı! Kim vura bilsə, mükafat alacaq! – deyərək Faraqut nəhəngi topla vurmaq fikrindən geri çəkilmədiyini nümayiş etdirdi.

Çalsaqqal qoca topçu topa yaxınlaşdı və diqqətlə nişan aldı. Mərminin uğultusu “ura” səslərinə qarışdı. Mərmi hədəfə dəydi, lakin heyvanın yuvarlaq gövdəsi ilə sürüşüb suya düşdü.

– Ah, şeytan! Bunun dərisi altı düymə zirehdəndir, nədir? – topçu qəzəblə bağırdı.

– Lənətə gələsən! – kapitan Faraqut da bağırdı.

…Təqib yenə davam edirdi. Ümid etmək olardı ki, heyvan buxar maşını ilə bacara bilməyəcək, yorulacaq. Lakin saatlar keçir, bu dəniz heyvanı isə yorulmaq bilmirdi. Yenidən axşam düşdü və zülmət gecə fırtınalı suları sardı.

Gecə saat on birə on dəqiqə qalmış freqatdan üç mil aralıda parıltı yenidən göründü. Narval sanki hərəkətsiz olaraq qalmışdı. Dalğaların üstündə yırğalanaraq yatırdı. Kapitan bəxtini sınamağı qərara aldı.

“Abraham Linkoln” heyvanı oyatmamaq üçün yavaş sürətlə irəliləməyə başladı. Kanadalı gəminin burun hissəsində yenidən öz yerini tutdu. Ned dəfələrlə yatmış balinaları çəngəllədiyi üçün bunu indi də etməyə hazır idi.

Mühərriklərin səsi nəhəngi oyatmasın deyə Faraqut onları söndürməyi əmr etdi. Əmrə o dəqiqə əməl olundu. İndi gəmi ətalət sürəti ilə irəliləməkdə idi. Hamı nəfəsini içinə qısmışdı. Biz bu yumurtaşəkilli heyvandan təxminən yüz addım aralı idik. Onun işığı gözlərimizi qamaşdırırdı.

Ned öz dəhşətli silahını irəli uzatdı. Freqat bu hərəkətsiz heyvana bir az da yaxınlaşdı. Arada iyirmi addımlıq bir məsafə qalmışdı.

Birdən Nedin əli qüvvətlə havada yarımdairə cızdı və çəngəl uçdu. Mən sanki bərk metala dəyməkdən qopan cingilti səsi eşitdim.

Elektrik işığı birdən-birə söndü və qəflətən freqatın göyərtəsinə iki sütundan su fışqırdı. Qüvvətli su axını adamları yerə yıxır, önündəki hər şeyi parçalayıb dağıdırdı.

Mən məhəccərdən tutmağa fürsət tapmayaraq suya yıxıldım.




Naməlum balina


Əvvəlcə mən suya batdım. Yaxşı üzə bildiyim üçün özümü itirmədim. Suyun üzərinə çıxaraq, ilk növbədə, freqatı aramağa başladım. Görəsən, gəmidəkilər mənim suya yıxıldığımı gördülərmi? Kapitan Faraqut dənizə qayıq saldımı? Qaranlıqda getdikcə uzaqlaşan qara bir nöqtə gördüm. Başa düşdüm ki, bu, freqatdır.

– Mənə tərəf gəlin, mənə tərəf gəlin, – deyə mən çığırır və üzərək freqata çatmağa çalışırdım.

Əynimdəki paltar üzməyi çətinləşdirirdi, nəfəsim tutulur, batırdım…

– Kömək edin!

Bu mənim son çığırtım idi. Artıq batdığımı hiss edərək ümidsizcəsinə çabaladım.

Birdən qüvvətli bir əl çiynimdən yapışdı və məni suyun üzünə çıxardı.

– Əgər ağam lütf edib çiynimə söykənsə, daha rahat üzə bilər.

Mən sədaqətli Konselin qollarına sarıldım.

– Bu sənsən? – deyə səsləndim. – Deməli, təkan səni də dənizə atdı, eləmi?

– Heç də yox. Cənab professorun xidmətində olduğum üçün onun ardınca dənizə atılmağı özümə borc bildim.

– Bəs freqat?

– Ağam onun yardımına bel bağlamasa, daha yaxşı olar. Mən dənizə atıldığım anda növbətçi matros “vint və sükan qırıldı!” deyə bağırırdı. Nəhəngin dişləri onları qırdı. İndi gəmi dalğaların ümidinə qalıb.

– Deməli, məhv olduq?

– Ola bilər. Lakin ixtiyarımızda bir neçə saat var. Bir neçə saata çox iş görmək olar.

Konselin soyuqqanlılığı məni ürəkləndirdi. Mən daha artıq sürətlə üzməyə başladım. Lakin paltarım mənə yenə də mane olurdu. Konsel bunu anladı.

– Xahiş edirəm, ağam paltarını kəsmək üçün mənə izin versin.

O, paltarımı başdan-ayağa cib bıçağı ilə cıraraq mənə soyunmağa kömək etdi. Mən də onun paltarını kəsməyə kömək etdim. Biz yanaşı üzməyə başladıq.

Sükanı qırılmış gəmi küləyin əksinə üzə bilməzdi. Biz Faraqutun bizə qayıq göndərəcəyinə ümid edə bilərdik. Bunu anlayıb mümkün olduqca su üstündə qalmağa qərar verdik. Qüvvə sərf etməmək üçün növbə ilə qollarımızı çarpazlayıb su üstündə qalacaq, digəri üzərək onu irəliyə itələyəcəkdi. Bu halda günəş çıxanadək su üstündə qala bilərdik.

Sular sakit və ləpəsiz idi. Lakin gecə saat birə yaxın özümdə ölümcül bir yorğunluq hiss etdim. Qollarım və ayaqlarım tamam keyləşmişdi.

Konsel məni də çəkib aparmalı olurdu. Zavallı gənc çox çəkmədən ağır-ağır nəfəs almağa başladı.

– Məni burax!.. Burax məni!.. – deyə əmr etdim.

– Ağamı tərk edim? Heç vaxt!

Bu anda küləyin şərqə tərəf qovduğu buludların arasından Ay göründü. Okeanın səthi işıqlandı. Mən başımı qaldırıb freqatı gördüm. O bizdən beş mil qədər aralı idi. Bağırmaq istədim. Lakin bu məsafədən səsimizin eşidiləcəyinə heç inanmırdım.

Konsel isə bir neçə dəfə:

– Kömək edin!.. Kömək edin!.. – deyə qışqırdı.

Biz bir saniyə dayanıb qulaq asdıq. Bu nədir?.. Sanki qulağımıza bir səs gəldi.

– Eşitdinmi?

– Bəli, bəli!

Konsel yenə bağırdı. Artıq heç bir şübhə yox idi. Konselin bağırtısına bir insan səsi cavab verdi.

Konsel mənim çiynimə söykənərək yarıya qədər qalxıb sudan boylandı və yenidən suya yıxıldı.

– Mən… – deyə pıçıldadı. – Mən… gördüm… Yaxşısı budur ki, səsimizi kəsək.

Axı Konsel nə görmüşdü? Nədənsə bu an ağlıma nəhəng gəldi.

Konsel məni yenə suyun üzərində irəliyə itələyirdi. Mən get-gedə gücdən düşürdüm. Həyat ilə vidalaşmaq üçün son dəfə başımı qaldırdım.

Elə bu əsnada bərk bir şeyə toxundum və ondan yapışdım. Sonra sudan çıxarıldığımı hiss etdim. Elə bu an huşumu itirdim.

Görünür, məni ovduqları üçün tez özümə gəlmişəm.

– Konsel…

– Ağam məni çağırdı?

Konselin səsi gəlsə də, mən Ay işığında onun deyil, mənə tanış olan başqa bir adamın üzünü gördüm.

– Ned! – deyə mən səsləndim.

– Özüdür ki var, professor. Qazandığım mükafatın belinə minib gəzirəm. Mən ancaq burada anladım ki, çəngəlim niyə ona batmadı. Bu heyvan polad təbəqə ilə örtülüb…

Kanadalının sözü mənim fikrimdə ani bir dəyişiklik etdi. Mən qalxıb yarıdan çox hissəsi suda olan bu varlığın kürəyində özümü tarazladım. Onun üzərini ayaqlarımla taqqıldadıb döydüm. Yox, bunun gövdəsi heyvan gövdəsi deyildi… Artıq anladım. Biz polad gövdəli sualtı qayığın üstündə idik. Konsellə mənim gedəcək başqa yerimiz yox idi.

– Əgər belədirsə, – mən sözə başladım, – bu gəmi mühərrik və mexanizmlərə malik olmalıdır. Deməli, içərisində onu idarə edən adamlar da var.

– Əlbəttə, – deyə çəngəlçi cavab verdi. – Lakin bu üç saat ərzində mən bu üzən adada heç bir həyat əlaməti görməmişəm.

Elə bu an gəmidə bir qaynama qurultusu eşidildi və gəmi hərəkət etməyə başladı. Xoşbəxtlikdən sualtı gəmi yavaş sürətlə gedirdi. Biz cəld tərpənib onun burun tərəfində olan səksən santimetrlik dikdirdən tutan kimi Ned dedi:

– Onun dənizin üstü ilə üzməsinə etirazım yoxdur. Lakin bu cənab suya cummaq fikrinə düşsə, o zaman başımıza nə gələcəyini təsəvvür etmək çətin deyil.

Mən sualtı gəminin üstündə bir qapı, ya dəlik tapmaq ümidi ilə onun üzərini axtarmağa başladım, lakin heç nə tapa bilmədim. Səhərin açılmasını gözləmək lazım idi.

Hava, nəhayət, işıqlaşanda mən gəminin üzərini yenidən nəzərdən keçirmək istəyirdim ki, birdən o, sürətini artıraraq suya cummağa başladı.

– Sizi lənətə gələsiniz, şeytanlar!.. – deyə Ned gövdəni var gücü ilə təpikləməyə başladı. – Bizi içəri buraxın!..

Lakin onun səsi qulaqbatırıcı gurultuda itirdi. Bəxtimizdən gəmi qəflətən dayandı.

Gəminin içərisindən bir qapaq cırıltısı eşidildi və oradan bir adam baxaraq nə isə qışqırdı və yox oldu. İçəridən səkkiz nəfər çıxaraq heç bir söz demədən bizi gəminin içərisinə apardı.




“Hərəkətdə olan mühit daxilində hərəkət”


Hər şey elə sürətlə baş verdi ki, bir-birimizə bir kəlmə deməyə belə fürsət tapa bilmədik.

Ensiz qapaq örtüləndə qatı qaranlıqda qaldıq. Bizi bir otağa salıb qapını arxamızca cingilti ilə örtdülər.

Ned bu kobud rəftardan qəzəblənmişdi:

– Lənətə gəlmişlər! Bunların rəftarına bir baxın! Bəlkə də, adamyeyəndirlər. İndidən deyirəm ki, məni yemələrinə imkan vermərəm.

– Sakit olun, Ned, – Konsel sakitcə dedi. – Biz hələ tavada deyilik.

– Düz deyirsən, tavada deyilik, lakin sobadayıq. Yaxşı ki, bıçağım üstümdədir. Biri mənə toxunmaq istəsə…

Mən qaranlıqda ehtiyatla bir neçə addım atdım. Nə bir qapı, nə bir pəncərə tapdım.

Yarım saat keçdi. Lakin vəziyyət dəyişmədi. Birdən parlaq bir işıq yandı. Bu, elektrik işığı idi.

Ned bıçağı əlində sıxaraq müdafiə vəziyyəti aldı.

Bu sirli gəmidə işığın yanmasının səbəbi aydın idi. Qapı açıldı. Kayuta iki adam girdi. Hər ikisinin başında susamuru[10 - Susamuru – tünd-qonur rəngli qiymətli xəzi olan yırtıcı su heyvanı] xəzindən papaq, ayaqlarında suiti dərisindən uzunboğaz dəniz çəkmələri, əyinlərində mənə bəlli olmayan parça növündən rahat geyimləri vardı. Onlardan biri gödəkboylu, əzələli, iribaşlı, uzunbığlı və iti baxışları olan bir adam idi. İkincisi ucaboy idi. Başını vüqarla dik tutması özünə inamlı olduğunu göstərirdi. Qara gözləri soyuq bir qətiyyətlə parlayırdı. Sakit və kəskin baxışlarından nəciblik sezilirdi. İri alnı, düz burnu vardı. Ona otuz beş-əlli arası yaş vermək olardı.

Bu ucaboy şəxs dönüb yanındakı adamdan mənim anlaya bilmədiyim dildə nə isə soruşdu. Sonra onun sual ifadə edən baxışları mənə sarı döndü.

Mən təmiz fransız dilində başımıza gələnləri qısaca nağıl etdim. Görünür, o məni anlamadı. Dalğınlıqla, lakin ehtiramla məni dinlədi.

İndi ingiliscə danışmaq imkanı qalırdı. Kanadalı ingiliscə çox qızğınlıqla danışırdı. Hansı bəşəri qanunla onu bu qaranlıq zindana atdıqlarını soruşur, azadlığını əlindən alanları məhkəmə ilə hədələyirdi.

Görünür, onlar bu dili də bilmirdilər. Mən özümü itirmiş halda bildiyim dilləri xatırlayan vaxt Konsel dedi:

– Bilirsiniz ki, mənim doğma dilim alman dilidir. Ağam izin verərsə, mən onlarla alman dilində danışardım.

Konsel tam sakit halda bütün başımıza gələnləri almanca təkrar etdi. Lakin bu da nəticəsiz qaldı. Sonra mən latın dilində sözlərin qol-budağını sındıra-sındıra danışmağa başladım. Bunun da faydası olmadı.

Belə olduqda yad adamlar öz dillərində bir-birinə nə isə dedilər və çıxıb getdilər. Qapı onların arxasınca örtüldü.

– Bu nədir axı? – Ned hiddətlə dilləndi. – Bu cahillərlə neçə dildə danışdıq, amma bizi anlamadılar.

– Dostlar, gəlin ruhdan düşməyək, – mən dedim.

– Bunlar yaramazlardır.

– Çox yaxşı, bəs görəsən, onlar haralıdır? – Konsel təmkinini pozmadan soruşdu.

– Yaramazlar ölkəsindən! – Ned səsləndi.

– Əziz Ned, sənin dediyin ölkə coğrafiya xəritəsində qeyd edilməyib. Bunlar nə ingilis, nə fransız, nə də almandırlar. Onlar zahirən cənub adamlarına bənzəyirlər. Dilləri də mənə heç tanış gəlmir, – mən dedim.

– Bütün dilləri bilməməyin pis tərəfi bax budur, – Konsel dedi.

Elə bu an qapı açıldı. İçəri bir nəfər girdi. Bizə qeyri-adi parçadan hazırlanmış gödəkcə və şalvar gətirdi.

Mən tələsik geyinməyə başladım. Yoldaşlarım da mənə baxaraq geyinməyə başladılar. Biz geyinərkən xidmətçi masanın üstünə üçadamlıq qab-qacaq qoydu.

– Bax belə! – Konsel səsləndi. – Bu, gözəl başlanğıcdır.

– Görək, bizə nə yedirəcəklər, – deyə Ned donquldandı.

– Bunu tezliklə biləcəyik, – deyə Konsel cavab verdi.

Masanın arxasında oturduq. Şübhəsiz ki, mədəni insanlar arasında idik.

Masaya qoyulan su təmiz və şəffaf idi. Yeməklər arasında çörək və çaxır yox idi. Balıqdan hazırlanmış bəzi gözəl yeməkləri tanıdım. Qalan xörəklərin nədən hazırlandığını demək çətin idi.

Nahar dəsti şıq və gözəl idi. Hər çəngəl, qaşıq, nimçə və dəsmalın üzərində belə bir deviz həkk edilmişdi:

“Mobilis in mobile N”

Yəni “Hərəkətdə olan mühit daxilində hərəkət!” Bu deviz sualtı gəmiyə tam uyğun idi. Sondakı “N” isə sualtı gəmi kapitanının adının baş hərfi olmalı idi.

İndi mən başımıza nələrin gələcəyindən qorxmurdum. Yeyib doyduqdan sonra yuxuya təbii bir ehtiyac yarandı.

– Mən böyük məmnuniyyətlə yatardım, – Konsel mızıldandı.

– Mən artıq yatıram, – Ned ona cavab verdi.

Hər ikisi döşəmədəki həsirin üstünə sərilib dərin yuxuya getdilər.

Mənsə yuxuya gedə bilmirdim. Fikirlər beynimi çulğalamışdı. Lakin çox keçmədən mürgü dumanları mənim beynimi də sardı.




Ned lend həyəcan içində


Görünür, çox yatmışdım. Çünki oyandıqda özümü çox yüngül və rahat hiss etdim. İlk oyanan mən idim. Yoldaşlarım hələ də ölü kimi yatırdılar.

Kayutumuzu diqqətlə gözdən keçirməyə başladım. Biz yatan vaxt heç bir dəyişiklik olmamışdı. Yalnız masanın üstü yığışdırılmışdı.

Hiss edirdim ki, nəfəs almaq çətinləşib. Sanki oksigen çatışmırdı. Bu vəziyyətə çox davam gətirə bilməyəcəyimi düşündüm. Elə bu vaxt kayuta duz qoxusu verən təmiz hava cərəyanı dolmağa başladı. Bu, yodla dolu saf dəniz havası idi. Mən ağzımı geniş açıb havanı acgözlüklə udurdum.

Ned və Konsel eyni vaxtda oyandılar. Gözlərini ovuşdurub gərnəşdilər və cəld ayağa qalxdılar. Ned hələ də qəzəbli idi:

– Qulaq asın, professor, bunlar bizi bu qəfəsdə çoxmu saxlayacaqlar?

– Doğrusu, Ned, bu barədə mən də siz bildiyiniz qədər bilirəm.

– Mütləq bir şey etmək lazımdır, – inadkar çəngəlçi deyirdi.

– Ned, axı nə etmək olar?

– Xilas olmaq!

– Yerüstü həbsxanadan qaçmaq son dərəcə çətindir. Sualtı həbsxanadan qaçmaq isə qeyri-mümkündür.

Ned karıxmış halda susdu. O belə hesab edirdi ki, bu gəmidə vur-tut iyirmi adam ola bilər və biz onların öhdəsindən gəlib gəmini ələ keçirə və xilas ola bilərik. Mən onu sakitləşdirməyə çalışdım və xahiş etdim ki, səbirli olacağına söz versin. Ned çox da inandırıcı olmayan səslə buna söz verdi.

…Vaxt keçir, aclıq özünü kəskinliklə göstərir, gəmi xidmətçisi isə görünmürdü. Sonrakı iki saatda kanadalının səbri tamam tükəndi. Boş yerə çığırıb qışqırmağa başladı. Mən ölü kimi görünən bu gəminin dərinliklərində bir hənirti belə eşitmirdim. Bu məzar səssizliyi dəhşətli idi.

Gəminin kapitanı barədə ümidlərim də sönməkdə idi. Bu adam, doğrudanmı, bizi aclıqdan öldürəcəkdi? Məni dəhşət bürümüşdü. Konsel yenə də sakit idi. Ned isə getdikcə daha da qəzəblənirdi.








Vəziyyətin belə qəliz həddə çatdığı an qapı açıldı və gəmi xidmətçisi göründü. Mən özümü yetirənədək kanadalı bu bədbəxtin üstünə atıldı. Onu yerə yıxıb boğazından yapışdı. Xidmətçi onun qolları arasında boğulurdu. Konsel onu çəngəlçinin əlindən almağa çalışır və mən də onun köməyinə hazırlaşırdım ki, birdən fransızca deyilən bir neçə sözdən mən yerimdəcə qurudum:

– Sakit olun, mister Lend və siz, cənab professor, rica edirəm, məni dinləyin!..




Nəhayətsiz dərinliklər adami


Ned cəld yerindən sıçradı. Boğulmaqdan canını qurtarmış xidmətçi də ağasının işarəsi ilə səndələyərək dinməzcə kayutdan çıxdı. Biz heyrət içində qalmışdıq.

Fransızca danışan kapitan əli qoynunda diqqətlə bizə baxdı. Onun dayanıb susması bir neçə saniyə çəkdi.

– Cənablar, – deyə, nəhayət, kapitan danışdı, – mən fransızca, ingiliscə, almanca və latınca eyni dərəcədə sərbəst danışıram. İlk görüşümüzdə sizə cavab verə bi-lərdim. Lakin mən sizə bir qədər fikir vermək, haqqınızda bir qədər düşünmək istədim. İndi bilirəm ki, təsadüf məni Paris Təbiət Tarixi Muzeyinin professoru Pyer Aronaks, onun xidmətçisi Konsel və “Abraham Linkoln” freqatının çəngəlçisi Ned Lend ilə rastlaşdırıb.

Mən razılıq əlaməti olaraq başımı tərpətdim. Bu adam fransızca çox səlis danışırdı. Lakin fransıza bənzəmirdi.

– Şübhəsiz, sizinlə görüşməyə xeyli gec gəldiyimi zənn edirsiniz. Lakin sizinlə necə rəftar edəcəyimi düşünməliydim. Kədərli bir vəziyyət sizi bəşəriyyətlə əlaqəsini kəsmiş bir adamla görüşdürdü. Bununla da, siz mənim tənhalığımı pozdunuz.

– İstəmədən, – deyə mən səsləndim.

– İstəmədən? Məgər “Abraham Linkoln” bütün dənizləri məhz məni ovlamaq üçün gəzmirdi? Yoxsa mərmiləriniz istəmədənmi mənim gəmimə dəyirdi? Bəlkə, mister Lend də öz çəngəli ilə məni istəmədən nişan almışdı?

Bu təntənəli sözlər qarşısında cavabsız qalmadım:

– Cənab, sizin Amerikada və Avropada yaratmış olduğunuz hay-küy, şübhəsiz, sizə bəlli deyil. “Abraham Linkoln” sizi təqib edəndə böyük bir dəniz heyvanı ovuna çıxdığını güman edirdi.

Kapitanın üzündə təbəssümə bənzər əlamət sezildi. O daha sakit bir səslə sözünə davam etdi:

– Cənab Aronaks, yəni “Abraham Linkoln” bunun sualtı gəmi olduğunu görüb bizi topa tutmayacaqdı?

Nə deyəcəyimi bilmədim. Əmindim ki, kapitan Faraqut buna tərəddüd etməzdi. Cavab verməyib susdum.

Kapitan sözünə davam etdi:

– Beləliklə, mənim sizinlə bir düşmən kimi rəftar etməkdə haqlı olduğumu anlayırsınız. Mən sizi gəminin göyərtəsinə çıxarar və suya cumar, sizi tamam unudardım. Məgər buna haqqım yox idi?

– Bu, mədəni bir adamın deyil, bir vəhşinin haqqı olardı…

– Cənab professor, sizin nəyə “mədəni adam haqqı” dediyinizi bilmirəm. Mən cəmiyyətlə əlaqəni yalnız öz bildiyim səbəblərə görə kəsmişəm. Mən bu cəmiyyətin qanunlarına boyun əymirəm və sizə də təklif edirəm ki, onları mənə xatırlatmayın.

O bu sözləri kəskinliklə dedi. Gözləri qəzəb və nifrətlə yanırdı.

Ağlımdan keçdi ki, onun keçmişində nə isə dəhşətli bir sirr gizlənir. Mən maraq və dəhşət qarışıq bir hislə ona baxırdım. Kapitan düşüncəli halda kayutda gəzişdi. Sonra yenidən danışmağa başladı:





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=68289244) на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.



notes


Примечания





1


Kil – gəminin gövdəsinin möhkəmliyini təmin etmək üçün onun altına burun hissədən dal hissəyədək yerləşdirilmiş tir




2


Narval – balinakimilər dəstəsindən olan nəhəng balıq növü




3


Freqat – üçdirəkli hərbi gəmi




4


Çəngəl – iri dəniz heyvanlarını ovlamaq üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi alət




5


Mil – təxminən 1600 metrə bərabər ölçü vahidi




6


Dəniz mili – 1852. metr uzunluğunda məsafə ölçüsü




7


Xristofor Kolumb (1451–1506) – 1492-ci ildə Amerika qitəsini kəşf etmiş ispan dəniz səyyahı




8


Kabeltov -185,2 metrə bərabər dənizçilikdə istifadə olunan beynəlxalq ölçü vahidi




9


Fut – təxminən 30 santimetrə bərabər beynəlxalq ölçü vahidi




10


Susamuru – tünd-qonur rəngli qiymətli xəzi olan yırtıcı su heyvanı